Για τις στρατηγικές αποστιγματοποίησης όσον αφορά τους ψυχικά ασθενείς μιλά ο ψυχίατρος ψυχοθεραπευτής και μέλος της επιστημονικής επιτροπής του 1ου Ευρωπαϊκού Φεστιβάλ Τέχνης Νefele για την Ψυχική Υγεία που ξεκινά σήμερα στην Αθήνα, Σπύρος Κλείσας, στο Πρακτορείο Fm και στην εκπομπή 104, 9 ΜΥΣΤΙΚΑ ΥΓΕΙΑΣ. Επίσης ο κύριος Κλείσας αναφέρεται στο σημαντικό ρόλο που παίζει η τέχνη στη διαδικασία της ανάρρωσης, αλλά και πως μετουσιώνει το σκοτεινό κομμάτι του ασθενούς σε δημιουργία.
Που ακουμπά η καταπολέμηση του στίγματος
Όπως αναφέρει ο κ. Κλείσας οι στρατηγικές για την αποστιγματοποίηση του ασθενούς, σύμφωνα με την ψυχιατρική κοινότητα, είναι τρεις.
Η πρώτη αφορά στον τρόπο που διαχειρίζονται τέτοιες περιπτώσεις τα ΜΜΕ. Είναι εξαιρετικής σημασίας να δίδεται η δέουσα προσοχή στον τρόπο με τον οποίο σχολιάζεται, παρουσιάζεται αλλά και αναφέρεται η ψυχική νόσος. Στο εξωτερικό μάλιστα έχουν κυκλοφορήσει οδηγίες για το πώς είναι καλό να αναφέρονται τα ΜΜΕ σε περιστατικά ψυχικής υγείας. Σε αυτές μάλιστα τις οδηγίες προτείνεται να χρησιμοποιείται θετική γλώσσα με λέξεις όπως π.χ ο ασθενής, το θύμα, ο πάσχων και όχι αρνητική σημειολογία που παραπέμπει σε άσχημα πράγματα όπως π.χ ψυχοπαθής, τρελός, παλαβός.
Η δεύτερη στρατηγική καταπολέμησης του στίγματος είναι η εκπαίδευση και η ενημέρωση του γενικού πληθυσμού. Για την παροχή της έγκυρης πληροφόρησης και της αλήθειας της ψυχικής νόσου, αλλά και τη διάψευση των όποιων λανθασμένων απόψεων ή αστικών μύθων που επικρατούν. Ένα παράδειγμα είναι η άποψη ότι οι άνθρωποι που πάσχουν από σχιζοφρένεια είναι επικίνδυνοι. Αυτό όμως δεν ισχύει, αφού σύμφωνα με τις μελέτες μας παρουσιάζουν παραβατικότητα, αντίστοιχη με το γενικό πληθυσμό.
Η τρίτη στρατηγική για την καταπολέμηση του στίγματος είναι η επαφή. Με συναντήσεις ανάμεσα στα μέλη της κοινότητας και ψυχικά πάσχοντες, που σκοπό έχουν την έκθεση των μελών αυτών με βιωματικό τρόπο στην ψυχική νόσο του συνανθρώπου τους. Άρα σίγουρα ένα φεστιβάλ σαν το Nefele μπορεί να είναι ο καλύτερος χώρος για μία τέτοια συνάντηση, όπου όλοι μπορούν να διασκεδάσουν, να προβληματιστούν, αλλά και να περάσουν καλά μαζί.
Η μετουσίωση της νόσου σε δημιουργία
Σύμφωνα με τον κύριο Κλείσα η τέχνη ως μέσο προσωπικής έκφρασης αντιμετώπισε την ψυχική νόσο ως αποδεκτό κομμάτι της ανθρώπινης φύσης. «Πολλές φορές ενίσχυσε τη δημιουργικότητα και αποτέλεσε πηγή έμπνευσης και αλλαγής. Μεγάλοι καλλιτέχνες ασχολήθηκαν με την ψυχική νόσο μέσα από το έργο τους. Αν πούμε ότι οι μητέρες των τεχνών είναι η ζωγραφική και η γλυπτική μπορούμε να αναφέρουμε κάποιους μεγάλους ζωγράφους όπως είναι ο Καρπάτσιο, ο Γκόγια, ο Ντιρέρ, ο Μουνγκ ή ο Βαν Γκόγκ. Η Τέχνη αποτελεί μία έκφραση και ταυτόχρονα επιτομή της μετουσίωσης για τον άνθρωπο. Η μετουσίωση που τόσο έχει σχολιαστεί και αποτυπωθεί από την τέχνη είναι ένας από τους πιο εξελιγμένους ψυχολογικούς μηχανισμούς άμυνας. Στη διεργασία αυτή, εσωτερικές μη αποδεκτές ορμές ή τάσεις που μπορεί να έχει το άτομο, όπως είναι η επιθετικότητα, η βία η πρόκληση πόνου και άλλες ακόμα, αλλάζουν. Μετουσιώνονται μέσα από την έκφραση σε εκτόνωση της αρνητικής συναισθηματικής ενέργειας που είναι πια κοινωνικά αποδεκτή. Και που ενδεχομένως ευεργετεί το κοινωνικό σύνολο.
Η τέχνη μπορεί να είναι ο τρόπος να μετατρέψεις αυτό το εσωτερικό σκοτεινό κομμάτι σε κάτι εξωτερικά δημιουργικό και αποδεκτό. Και το οποίο μπορεί να αποτελέσει σημείο επαφής και προσωπικής συνδιαλλαγής. Η τέχνη ως διαδικασία μιας διαφορετικής επαφής με τα πράγματα μας φέρνει κοντά σε ένα σημαντικό και πραγματικό δεδομένο. Ότι είναι σημαντικό να μην ξεχνούμε, πως πολλές φορές δε βλέπουμε τα πράγματα όπως πραγματικά είναι, αλλά τα βλέπουμε όπως είμαστε εμείς».
Λίγα λόγια για το Φεστιβάλ
Το 1ο Ευρωπαϊκό Φεστιβάλ Τέχνης για την Ψυχική Υγεία αρχίζει σήμερα στην Αθήνα και θα λάβει χώρα ταυτόχρονα στο Μουσείο Μπουζιάνη στη Δάφνη, στις εγκαταστάσεις της Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών, Πειραιώς 256, και σε ανοικτούς δημόσιους χώρους των δήμων Δάφνης και Υμηττού. Έως τις 16 Οκτωβρίου το κοινό με ελεύθερη είσοδο θα έχει την ευκαιρία να παρακολουθήσει εικαστικές εκθέσεις, κινηματογραφικές προβολές, θεατρικές παραστάσεις, έκθεση φωτογραφίας, εργαστήρια, μουσικά events και ανοιχτές συζητήσεις. Σε αυτή τη μεγάλη γιορτή θα λάβουν μέρος πάνω από 677 καλλιτέχνες από 23 χώρες σε 68 διαφορετικές εκδηλώσεις, από 15 ελληνικούς και ξένους συνεργαζόμενους φορείς.
Το Nefele Festival υλοποιείται από εταιρικό σχήμα οργανισμών που προέρχονται από Ελλάδα, Ιρλανδία, Ισπανία, Ιταλία και Λιθουανία . Γίνεται υπό την αιγίδα του προέδρου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, καθώς επίσης υπό την αιγίδα των ελληνικών υπουργείων Υγείας, Πολιτισμού, Παιδείας και Ανάπτυξης και με τη στήριξη των δήμων Δάφνης και Υμηττού.Την ευθύνη του κεντρικού συντονισμού έχει ο ελληνικός οργανισμός Κοινωνικές Συνεταιριστικές Δραστηριότητες Ευπαθών Ομάδων ΕΔΡΑ.
Τα εγκαίνια στο Μουσείο Μπουζιάνη πραγματοποιούνται απόψε στις 20.00, όπου θα προβληθεί το ντοκιμαντέρ της σειράς «Παρασκήνιο», αφιερωμένο στον πνευματικό οικοδεσπότη του φεστιβάλ Γ. Μπουζιάνη, προσφορά του Αρχείου της ΕΡΤ. Τα εγκαίνια στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών θα γίνουν αύριο Κυριακή 2 Οκτωβρίου, στις 20.00 με συναυλία των μουσικών σχημάτων Belleville και Johnie Thin Trio.
Χρήσιμες πληροφορίες
Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να βρουν το αναλυτικό πρόγραμμα του φεστιβάλ στο website: www.nefeleproject.eu. Δηλώσεις συμμετοχής για τις εκδηλώσεις ορισμένου αριθμού συμμετοχών υποβάλλονται στην πλατφόρμα eventbrite.com και σε περίπτωση αδυναμίας ηλεκτρονικής κράτησης υπάρχει η δυνατότητα επικοινωνίας στο τηλέφωνο 210-9028455 .
Το ΑΠΕ-ΜΠΕ και το Praktoreio FM, είναι χορηγοί επικοινωνίας αυτής της μεγάλης γιορτής
Τάνια Μαντουβάλου
