Η παραγωγή και η χρήση γαλακτοκομικών προϊόντων ήταν εξαπλωμένη σε όλη τη βόρεια πλευρά της Μεσογείου από την Ανατολία έως την Ισπανία – με εξαίρεση την Ελλάδα, όπου η κτηνοτροφία έδινε έμφαση περισσότερο στο κρέας.  Αυτό είναι το συμπέρασμα μιας νέας διεθνούς επιστημονικής έρευνας με ελληνική συμμετοχή.

Οι επιστήμονες και αρχαιολόγοι «χαρτογράφησαν» την εμφάνιση και την επέκταση της παραγωγής γαλακτοκομικών προϊόντων στην περιοχή της Μεσογείου και της Εγγύς Ανατολής (Λεβάντε), αναλύοντας οργανικά υπολείμματα λιπιδίων σε 567 κεραμικά θραύσματα από σκεύη μαγειρέματος, καθώς και οστεο-αρχαιολογικά δεδομένα από εξημερωμένα ζώα που βρέθηκαν σε 82 περιοχές, μεταξύ των οποίων αρκετές στην Ελλάδα. Όλα τα ευρήματα χρονολογούνταν μεταξύ της έβδομης και της πέμπτης χιλιετίας προ Χριστού.

Μια βασική διαπίστωση ήταν ότι ενώ τόσο στη δυτική όσο και στην ανατολική Μεσόγειο βρέθηκαν σαφή στοιχεία για την παραγωγή και χρήση γάλατος, δεν ίσχυε στον ίδιο βαθμό κάτι τέτοιο στη βόρεια και στην κεντρική Ελλάδα, όπου η συχνή ανεύρεση οστών χοίρων δείχνει μια μεγαλύτερη εξάρτηση από την παραγωγή και την κατανάλωση κρέατος παρά γάλατος.

Οι ερευνητές από πολλές χώρες (Βρετανία, Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία, Ελλάδα), με επικεφαλής τη Μέλανι Ρόφετ-Σαλκ του βρετανικού Πανεπιστημίου του Μπρίστολ, έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ (PNAS). Στη μελέτη συμμετείχε η Ντουσάνκα-Χριστίνα Ούρεμ-Κώτσου, επίκουρη καθηγήτρια προϊστορικής αρχαιολογίας του Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης.

Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι οι περισσότερες περιοχές της βόρειας (ευρωπαϊκής) Μεσογείου άρχισαν να εκτρέφουν ζώα για την παραγωγή γάλατος (πρόβατα, κατσίκες, βοοειδή) μόλις τα εξημέρωσαν μεταξύ του 8500 και του 7000 π.Χ.

Η στροφή στα γαλακτοκομικά προϊόντα είχε σημαντικές επιπτώσεις στον πολιτισμό, στη βιολογία και στην οικονομία των πρώιμων νεολιθικών κοινοτήτων, που αποτελούνταν από γεωργούς-κυνηγούς-βοσκούς. Σταδιακά το DNA των ανθρώπων αυτών απέκτησε την κατάλληλη μετάλλαξη, ώστε ο οργανισμός τους να μπορεί να μεταβολίσει την λακτόζη, το βασικό σάκχαρο του γάλακτος (αν και μέχρι σήμερα ορισμένοι άνθρωποι πάσχουν ακόμη από σχετική δυσανεξία).

Σύμφωνα με τη μελέτη, οι πρώτες αγροτικές-κτηνοτροφικές κοινότητες στην Ανατολία (σημερινή Τουρκία) και στην Εγγύς Ανατολή χρησιμοποίησαν τα πρώτα κεραμικά που δημιούργησαν, για να επεξεργαστούν το γάλα των ζώων τους. Η πρακτική αυτή επεκτάθηκε προς τα δυτικά κατά μήκος των βόρειων ακτών της Μεσογείου, μαζί με την μετανάστευση των εξ Ανατολής γεωργών-κτηνοτρόφων.

                Όμως στη βόρεια Ελλάδα παρατηρείται σχετική απουσία τέτοιων καταλοίπων γάλατος μέσα σε κεραμικά, σε αντίθεση με την αφθονία τους στη βορειοδυτική Μεσόγειο. Αυτό, κατά τους ερευνητές, σε συνδυασμό με τα συχνά ευρήματα οστών χοίρων και όχι ζώων που παράγουν γάλα, δείχνει ότι οι νεολιθικές κοινότητες στην περιοχή της Ελλάδας έδειχναν προτίμηση στην κτηνοτροφία με στόχο την κατανάλωση κρέατος.

                Το γιατί μπορεί να συνέβαινε αυτό, δεν είναι σαφές, αλλά οι ερευνητές εκτιμούν ότι πιθανώς έπαιξαν ρόλο περιβαλλοντικοί και πολιτισμικοί παράγοντες.

Παύλος Δρακόπουλος

Τα σημαντικότερα γεγονότα της σημερινής ημέρας

164 π.Χ….. Ο Ιούδας Μακκαβαίος αναστυλώνει το Ναό της Ιερουσαλήμ. Το γεγονός εορτάζεται ετησίως από τους Ιουδαίους στη γιορτή του Χανουκά.

1783… Υψώνεται στον παρισινό ουρανό το πρώτο επανδρωμένο αερόστατο. Εφευρέτες τα αδέλφια Ιωσήφ Μιχαήλ και Ιάκωβος Στέφανος Μογκοφλιέ. Επιβάτες ο γάλλος φυσικός Ζαν Φρανσουά Πιλάτρ δε Ροζιέ και ο μαρκήσιος Ντ’ Αρλάντ. Η περιπλάνηση τους διαρκεί 25 λεπτά.

1791…. Ο Συνταγματάρχης Ναπολέων Βοναπάρτης προάγεται σε Αρχιστράτηγο και αναλαμβάνει την αρχηγία του Στρατού της Γαλλικής Δημοκρατίας.

1864…. Δημοσιεύεται ο νέος εκλογικός νόμος στην «Εφημερίδα της Κυβερνήσεως». Ως μέσο ψηφοφορίας καθιερώνεται το σφαιρίδιο αντί του ψηφοδελτίου, λόγω του μεγάλου αναλφαβητισμού στην Ελλάδα.

1871…. Ο αμερικανός Μόουζες Γκέιλ πατεντάρει τον αναπτήρα.

1877…. Ο αμερικανός εφευρέτης Τόμας Έντισον ανακοινώνει τη δημιουργία του φωνόγραφου, ένα μέσο καταγραφής και αναπαραγωγής ήχου, τον οποίο ονομάζει «Ομιλούσα Μηχανή».

1904…. Τα πρώτα μηχανοκίνητα λεωφορεία κάνουν την εμφάνισή τους στους δρόμους του Παρισιού, αντικαθιστώντας τις ιππήλατες άμαξες.

1915…. Ισχυρή αγγλογαλλική ναυτική μοίρα καταλαμβάνει τη Μήλο, θέλοντας να πιέσει τον βασιλιά Κωνσταντίνο να εξέλθει στον πόλεμο με την πλευρά της «Αντάντ».

1916…. Το πλωτό αγγλικό νοσοκομείο “Βρετανικός” και αδελφό πλοίο του “Τιτανικού” βυθίζεται από γερμανική νάρκη στο στενό της Κέας. Από τους 1.134 επιβαίνοντες χάνονται 30 άτομα, 21 μέλη του πληρώματος και 9 μέλη του ιατρικού προσωπικού, ενώ 1.104 θα διασωθούν.

1932…. Στη Γερμανία, ο Χίτλερ δε δέχεται το αξίωμα του καγκελάριου με περιορισμένες αρμοδιότητες, που του πρότεινε ο πρόεδρος Χίντενμπουργκ.

1940…. Β’ παγκόσμιος Πόλεμος: Οι έλληνες με το Γ’ Σώμα Στρατού, υπό τον στρατηγό Τσολάκογλου, και το συγκρότημα “Κ” του στρατηγού Κοσμά, καταλαμβάνουν τα υψώματα του Ιβάν και της Μοράβας, εξαιρετικής στρατηγικής σημασίας για την προέλαση στην Κορυτσά.

1942…. Ο αμερικανός σκιτσογράφος Μπομπ Κλάμπετ δημιουργεί το χαρακτήρα κινουμένων σχεδίων Τουίτι Μπερντ, τον αιώνιο στόχο του γάτου Σιλβέστερ.

1945…. Κυκλοφορεί το πρώτο τεύχος του γαλλικού γυναικείου περιοδικού ELLE.

1963…. Η ελληνική σημαία κατέχει την 5η θέση στην παγκόσμια ναυτιλία.

1973…. Με αφορμή την ισραηλινοαιγυπτιακή διαμάχη, οι Μπράιαν και Μάικλ ΜακΚόμακ από το Μπέβερλι Χιλς της Καλιφόρνιας καθιερώνουν την 21η Νοεμβρίου ως Παγκόσμια Ημέρα Χαιρετισμού (World Hello Day). Στόχος τους, η γιορτή να αποκτήσει παγκόσμιο χαρακτήρα και να συντελέσει στη συμφιλίωση των ανθρώπων.

1974…. Ο ΙRA τοποθετεί βόμβες σε 2 παμπ του Μπέρμιγχαμ στην Αγγλία, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν 21 θαμώνες. Θα συλληφθούν 6 άτομα, θα καταδικασθούν ισόβια, αλλά χρόνια μετά θα αθωωθούν. («Οι 6 του Μπέρμιγχαμ»)

1990…. Υπογράφεται στο Παρίσι ιστορική συμφωνία μεταξύ των χωρών – μελών του ΝΑΤΟ και του Συμφώνου της Βαρσοβίας, βάζοντας έτσι τέρμα στον Ψυχρό Πόλεμο. Οι ηγέτες των χωρών-μελών της Διάσκεψης για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη υιοθετούν την «Χάρτα των Παρισίων για μια Νέα Ευρώπη».

1994…. Με δίχτυα τυλίγουν τις πρεσβείες της Γαλλίας και της Ιταλίας στην Αθήνα, μέλη της Greenpeace για να διαμαρτυρηθούν για τη χρήση αφρόδικτων, που σκοτώνουν χιλιάδες δελφίνια κάθε χρόνο στη Μεσόγειο.

1995…. Κατά τη διάρκεια του Παγκοσμίου Πρωταθλήματος Άρσης Βαρών που διεξάγεται στην Κίνα, ο Πύρρος Δήμας θριαμβεύει με 2 χρυσά, 1 αργυρό και 1 παγκόσμιο ρεκόρ, σηκώνοντας 212 κιλά στο ζετέ. Ο Κάχι Καχιασβίλι σαρώνει στα 99 κιλά με 2 χρυσά, 1 χάλκινο, 3 πανελλήνια ρεκόρ και ισοφάριση του παγκοσμίου ρεκόρ στο ζετέ, ο Βαλέριος Λεωνίδης κερδίζει 3 αργυρά, ο Βίκτωρ Μήτρου 2 χάλκινα, η Γιώτα Αντωνοπούλου 3 χάλκινα στα 83 κιλά και η Μαρία Χριστοφορίδου 1 χάλκινο μετάλλιο.

2010…. Ιδρύεται το νέο κόμμα της πρώην υπουργού Εξωτερικών Ντόρας Μπακογιάννη, Δημοκρατική Συμμαχία, στο θέατρο Badminton.

Γεννήσεις

Το 1694 γεννήθηκε ο γάλλος συγγραφέας και διανοούμενος, Βολταίρος, φιλολογικό ψευδώνυμο του Φρανσουά Μαρί Αρουέ,

το 1898 ο βέλγος σουρεαλιστής ζωγράφος, Ρενέ Μαγκρίτ

το 1945 η αμερικανίδα ηθοποιός, Γκόλντι Χόουν.

Θάνατοι

Το 1916 πέθανε ο αυτοκράτορας της Αυστροουγγαρίας, Φραγκίσκος Ιωσήφ,

το 1998 ο ποιητής, Μιχάλης Κατσαρός.

το 2016 πέθανε ο πρώην Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας Κωστής Στεφανόπουλος.