Το ενδιαφέρον της Μόσχας για τη βαλκανική χερσόνησο παραμένει ανεξίτηλο διαμέσου των αιώνων. Ανέκαθεν από την εμφάνιση του ρωσικού έθνους, τα Βαλκάνια αποτέλεσαν χώρο υψηλού ενδιαφέροντος, καθόσον αποτελούσαν αφενός τη διέξοδο της Ρωσίας στις λεγόμενες θερμές θάλασσες και αφετέρου την πλατφόρμα μέσω της οποίας θα μπορούσαν να επεκταθούν στη Βόρειο Αφρική, στη Μέση Ανατολή και στην Κεντρική Ευρώπη.

           Ιστορικά έχουν καταγραφεί 14 Ρωσοτουρκικοί Πόλεμοι, που είχαν ως πεδίο μάχης τα Βαλκάνια και αποσκοπούσαν κατά κύριο λόγο στην κατάκτηση εδαφών και στην αύξηση της επιρροής στην περιοχή. Ως γνωστό η Μόσχα πάντοτε χρησιμοποιούσε για την επιβολή της το «χαρτί» της Ορθοδοξίας και του Πανσλαβισμού. Η διπλωματία της θρησκείας και της φυλής μαζί με την στρατιωτική ισχύ εξασφάλιζε στη Ρωσία στους προηγούμενους αιώνες ένα σημαντικότατο ρόλο στην πολύπαθη χερσόνησό μας. Το αποκορύφωμα της ρωσικής-σοβιετικής πολιτικής το εντοπίζουμε με τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου όταν σχεδόν όλη η βαλκανική πλην Ελλάδος και Ευρωπαϊκής Τουρκίας ελεγχόταν σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό από αυτήν.

          Η λήξη του Ψυχρού Πολέμου και η δεκαετία του 1990 ήταν καταστροφική για τη Ρωσία. Η Δύση πανηγύριζε για την πλήρη κυριαρχία της, γελοιοποιώντας τον Γέλσιν και όλη τη χώρα, η οποία χρώσταγε ακόμα και στην Ολλανδία. Τα 2000, ο Πούτιν αναλαμβάνει την εξουσία για να ξαναδώσει στην χώρα του το χαμένο μεγαλείο της και να την μετατρέψει από χώρα «παρία» σε μια υπολογίσιμη και μεγάλη δύναμη τουλάχιστον στην περιοχή μας.

          Την περίοδο όμως αυτή, η Μόσχα έχει χάσει σχεδόν όλα τα ερείσματά της στα Βαλκάνια. Το ΝΑΤΟ και η ΕΕ έχουν απορροφήσει τις βαλκανικές χώρες υποσχόμενες οικονομική ευημερία και ασφάλεια. Η κυβέρνηση Πούτιν, μέσα από αυτό το «τοίχος», που δημιούργησαν οι δυτικοί, προσπάθησε να διεισδύσει και να δημιουργήσει κάποια ισχυρά προπύργια. Επιλέγει η Σερβία γιατί ήταν μια χώρα διακείμενη φιλικά προς αυτήν και η οποία υπέφερε τα πάνδεινα από τους πολιτισμένους Δυτικούς. Βομβαρδισμούς, ταπεινώσεις, διώξεις, οικονομικούς αποκλεισμούς, διαπόμπευση, μέχρι και κινηματογραφικές ταινίες παρήγαγε το Hollywood με πρωταγωνιστές τους κακούς Σέρβους. Η Βουλγαρία, ο παραδοσιακός σύμμαχος της Ρωσίας,  έχει ήδη παραδοθεί στη Δύση, ως μέλος του ΝΑΤΟ και της ΕΕ.

           Για το Βελιγράδι η επιλογή ήταν μεταξύ Δύσης και Ρωσίας. Η πρώτη επιλογή της υποσχόταν κάποια αμφιλεγόμενη οικονομική ευημερία, αλλά και την ανείπωτη ταπείνωση μέσω της αναγνώρισης της πλήρους ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου και την προώθηση της αμερικανικής λύσης στο πολυεθνικό και πολυθρησκευτικό κατασκεύασμα της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης. Η Ρωσία της προσέφερε διπλωματική, οικονομική και στρατιωτική υποστήριξη, σεβόμενη το σερβικό έθνος.

          Η απόφαση του Βελιγραδίου ήταν λογική και αναμενόμενη. Ένα έθνος που σέβεται την ιστορία του και επιθυμεί να επιβιώσει και όχι να πουληθεί δεν μπορούσε να επιλέξει παρά μόνο τη δεύτερη λύση. Από την μεριά του ο Πούτιν εκμεταλλευόμενος την νέα κατάσταση έβαλε σε εφαρμογή το σχέδιό του για την μετατροπή της Σερβίας σε χώρα δορυφόρο του, αναλαμβάνοντας εργολαβικά την υποστήριξή της.

          Μέχρι τώρα η Ρωσία έχει δημιουργήσει μια μεγάλη στρατιωτική βάση στο Νίς, που βρίσκεται 100 χιλ. από το Κοσσυφοπέδιο και στην οποία 5.000 Ρώσοι πεζοναύτες σταθμεύουν μόνιμα. Ο τυπικός σκοπός της βάσης είναι η παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας, αλλά ο ουσιαστικός είναι ο έλεγχος των Βαλκανίων και η πίεση που θέλουν να εξασκήσουν στις αμερικανικές δυνάμεις που βρίσκονται ήδη στα Βαλκάνια και στην Ανατολική Ευρώπη.

          Στο πλαίσιο της συνεργασίας των δύο χωρών έχει υπογραφεί συμφωνία για την αγορά από το Βελιγράδι στρατιωτικού υλικού υψηλής τεχνολογίας, που θα προσδώσει στη Σερβία στρατηγική υπεροχή στην περιοχή. Μεταξύ των οπλικών συστημάτων που θα προμηθευτεί συγκαταλέγονται αντιαεροπορικοί πύραυλοι BUK και S-400 Triumf, τα οποία αναμένεται να εγκατασταθούν κοντά στην κοιλάδα του Πρέσεβο, λίγα χιλιόμετρα από την περιοχή Ferizaj του Κοσσυφοπεδίου, όπου βρίσκεται και η μεγαλύτερη βάση των ΗΠΑ με την επωνυμία «Bondsteal».

          Τα Βαλκάνια αλλάζουν, οι συσχετισμοί των δυνάμεων ανατρέπονται, η Σερβία σκοπεύει να υλοποιήσει το «come back» μετά τις ήττες της το 1995 και 1999, ανεξαρτητοποιώντας πλήρως και απορροφώντας αργότερα το Βόρειο Κοσσυφοπέδιο και το «κράτος» των Σερβοβοσνίων. Η ειρήνη στην περιοχή μας κρέμεται σε μια κλωστή. Το αν θα επιτύχουν ή θα αποτύχουν θα το δείξει το μέλλον. Δεν είναι μόνο το Αιγαίο, η Θράκη και η Κύπρος, αλλά και τα Δυτικά Βαλκάνια που είναι έτοιμα να εκραγούν. Χρειάζεται ψυχραιμία, νηφαλιότητα, αλλά και εγρήγορση.

Έχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον η απόρρητη έκθεση της CIA που είδε το φως της δημοσιότητας και αναφέρεται στα ζητήματα της θάλασσας και δη του Αιγαίου και του Ιονίου.

Στην έκθεση γίνεται αναφορά στην απόφαση των ΗΠΑ ν’ ασχοληθούν με τη δημιουργία του Συντάγματος των θαλασσών και των ωκεανών, στην τρίτη διάσκεψη του ΟΗΕ ,το 1970, για το Δίκαιο της θάλασσας.

Σ’ αυτή την έκθεση αναφέρονται μελέτες που αφορούν την Αμερική αλλά και άλλα παράκτια κράτη του πλανήτη και εκπονήθηκαν το 1974. Οι μελέτες αφορούσαν την τότε  Σοβιετική Ένωση, την Μεγάλη Βρετανία, την Ρουμανία, την Αργεντινή, την Κίνα, την Ταϊλάνδη, και την Ελλάδα.

Και δεν υπήρχε καμιά αναφορά σε Τουρκία και Κύπρο.

Αναφορικά με τη χώρα μας, η μελέτη συντάχθηκε τον Απρίλιο του 1974 κι είχε τίτλο «Law of the Sea Country Study – Greece».

Εκεί αναφέρονται οι θέσεις της τότε ελληνικής κυβέρνησης (της χούντας) για το Καθεστώς των νησιών, τα όρια της Αιγιαλίτιδας Ζώνης, τα Στενά Διεθνούς Ναυσιπλοΐας, το Αρχιπέλαγος, και την υφαλοκρηπίδα.

Δεν υπάρχει καμία αναφορά στην ΑΟΖ , γιατί το θέμα αυτό δεν είχε ακόμα συζητηθεί στη διάσκεψη.

Η έκθεση, στην αρχή, ασχολείται με γενικά θέματα αναφέροντας ότι δεν υπάρχει καμία περιοχή της Ελλάδας που να απέχει περισσότερα από 50 μίλια από την θάλασσα, ότι η  τοπογραφία του βυθού του Ιονίου Πελάγους είναι πιο βαθιά αλλά και πιο κανονική από του Αιγαίου Πελάγους.

Το βάθος σε απόσταση 6 ν.μ. από την ακτή δεν ξεπερνά τα 360 μέτρα. Η βόρεια πλευρά του Ιονίου έχει βάθος από 720 μέχρι 1260 μέτρα, ενώ η νοτιοδυτική πλευρά φτάνει, σε ορισμένα σημεία, σε βάθος 3,600 μέτρων.

Το Αιγαίο Πέλαγος έχει έναν ακανόνιστο βυθό στα περισσότερα σημεία γύρω στα 180 μέτρα. Διαθέτει τρεις μεγάλες λεκάνες, την περιοχή βόρεια της Κρήτης με βάθος 1,800 μέτρα, την περιοχή του Θερμαϊκού Κόλπου και την περιοχή ανάμεσα στην Τήνο και την Σάμο που φτάνει σε βάθος 3,600 μέτρων.

Ακολουθεί μια αναφορά στους ορυκτούς πόρους επισημαίνοντας ότι από το 1968 δόθηκαν άδειες για έρευνες σε μια δωδεκάδα εταιριών και η πρώτη ανακάλυψη έγινε έξω από την Θάσο με τις τότε εκτιμήσεις για αποθέματα πετρελαίου 2,5 εκατ. τόνων και φυσικού αερίου 50 εκατ. κυβικών ποδιών.

Για την αλιεία αναφέρουν ότι οι Έλληνες δεν έχουν δείξει την κατάλληλη φροντίδα και εισάγουν το ένα τέταρτο της ζήτησης από εισαγωγές.

Η Ελλάδα δεν δείχνει κανένα ενδιαφέρον για άλλα μεταλλεύματα, που μπορεί να υπάρχουν στους βυθούς των θαλασσών της αλλά δείχνει μεγάλο ενδιαφέρον για την προστασία των εναλίων αρχαιολογικών θησαυρών της.

Για την πολιτική που σκεφτόταν να ακολουθήσει η ελληνική κυβέρνηση, σχετικά με τις συζητήσεις που διεξάγονταν στον ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας, οι αναλυτές της CIA πίστευαν ότι οι δικτάτορες στην Αθήνα δεν είχαν τα προσόντα να ασχοληθούν με θέματα διεθνούς δικαίου. Στην έκθεση αυτή εκθειάζουν μόνο τον Νομικό Σύμβουλο του Υπουργείου Εξωτερικών κ. Γεώργιο Ζωτιάδη. Βέβαια, ο Ζωτιάδης, τον Απρίλιο του 1973, ήταν της γνώμης ότι η Ελλάδα δεν έπρεπε να υποστηρίξει την δημιουργία ενός συστήματος, στο οποίο τα χωρικά ύδατα θα είχαν το ίδιο μήκος σε όλη την έκταση των ακτών και ιδιαίτερα των ακτών των νήσων.

Επρόκειτο για τραγικό λάθος που, αργότερα, διόρθωσε η κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Στην Έκθεση οι Αμερικανοί αναφέρουν ότι ο τότε Υπουργός Εξωτερικών της χούντας του Ιωαννίδη, Σπυρίδων Τετενές είχε προτείνει την ιδέα συνεκμετάλλευσης των υδρογονανθράκων του Αιγαίου με την Τουρκία πέραν των 12 ν.μ.

Στην έκθεση γίνεται εκτενής αναφορά στο Καστελόριζο, όπου δεν αμφισβητεί καθόλου την ελληνικότητα του νησιού επισημαίνοντας ότι κατοικείται από Έλληνες για εκατοντάδες χρόνια και ότι παραχωρήθηκε στην Ελλάδα από την Ιταλία το 1947. Αναφέρει, επίσης, ότι αποτελεί ένα σύμπλεγμα νήσων με τον Άγιο Γεώργιο, το Μαράθι, την Υψηλή (Στρογγυλό) και τα βράχια Βουτζάκι).

Το Καστελόριζο απέχει 1,25 ν.μ. από τις τουρκικές ακτές, 72 ν.μ. από την Ρόδο και 150 ν.μ. από την Κύπρο. Οι νησίδες ανάμεσα στην Στρογγύλη και τις τουρκικές ακτές ανήκουν στην Τουρκία. Στη συνέχεια, η έκθεση περιγράφει την ιστορία του νησιού, τον πληθυσμό, την οικονομία του, τις τηλεπικοινωνίες, τα μεταφορικά μέσα και καταλήγει με αυτόν τον απίστευτο επίλογο: «Μια παράδοση του Καστελόριζου στην Τουρκία από την Ελλάδα δεν μπορεί να θεωρηθεί γενναιόδωρη. Το νησί είναι γενικά άγονο, δεν έχει καμία γεωργική ή βιομηχανική μονάδα και υποστηρίζει έναν φθίνοντα πληθυσμό. Προσφέρει μόνο ένα προστατευμένο μικρό λιμάνι αλλά δεν είναι εξοπλισμένο με ναυτικές επιδιορθώσεις, αποθήκες ή διευκολύνσεις ανεφοδιασμού. Το Καστελόριζο δεν είναι κατάλληλο για την δημιουργία αεροδρομίου».

Να έρθουμε και στο σήμερα. Είναι ευχής έργο –έτσι τουλάχιστον δείχνουν τα πράγματα- ότι υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ και της κυβέρνησης Τράμπ είναι ο Ρεξ Τίλλερσον. Άνθρωπος που γνωρίζει εις βάθος τα θέματα του Δίκαιου της Θάλασσας. Υπήρξε πρόεδρος της ExxonMobil μιας κολοσσιαίας πολυεθνικής εταιρείας που έχει αλωνίσει όλες τις θάλασσες της υφηλίου για να εντοπίσει πετρέλαιο και υδρογονάνθρακες. Κι είναι χαρακτηριστικό ότι η τελευταία ενέργειά του ήταν η διεκδίκηση για την εταιρεία του, του οικοπέδου 10 της κυπριακής ΑΟΖ.

Υπάρχει όμως ένα ζήτημα. Κορυφαίας σημασίας. Η σημερινή ελληνική κυβέρνηση μάλλον δεν έχει ιδιαίτερα ερείσματα ούτε στον ίδιο τον Τίλλερσον, ούτε στο περιβάλλον Τράμπ. Κι όσο κι ο Αμερικανός πρόεδρος δεν έχει ιδιαίτερες συμπάθειες προς οτιδήποτε που αφορά το Ισλάμ, αυτό δεν αρκεί για τα ελληνικά συμφέροντα.

Πώς αναλύουν Αμερικανοί διπλωμάτες την κατάσταση αυτή τη στιγμή στην Τουρκία;

Ισχυρίζονται ότι ο Ερντογάν βρίσκεται σε δύσκολη θέση και δίνει αγώνα για να μπορέσει να επιβιώσει.

Παίζει με τη φωτιά, απλώνει χέρι φιλίας στον Πούτιν για να μπορέσει να προμηθευτεί από τη Ρωσία τα σύγχρονα αντιαεροπορικά S400. Μα αν γίνει αυτό, οι ΗΠΑ θ’ αντιδράσουν.

Οπότε, για να απεγκλωβιστεί από την πίεση και τις αμερικανικές αντιδράσεις, μπορεί να αποπροσανατολίσει το εσωτερικό της χώρας του με κινήσεις στο Αιγαίο. Ίσως και με σύντομες συγκρούσεις.

Οι Αμερικανοί διπλωμάτες ισχυρίζονται και κάτι ακόμη: Ότι οι Τούρκοι ενδιαφέρονται για «Θαλάσσιο όγκο». Για ν’ αποκτήσουν θαλάσσιο όγκο πρέπει ν’ αποκτήσουν νησιά. Εξ ου και η δημιουργία γκρίζων ζωνών, εξ ου κι εποφθαλμιούν το Καστελόριζο και άλλα δυο νησιά του Βορείου Αιγαίου.

Οι Τούρκοι γνωρίζουν, κατά τους ισχυρισμούς των Αμερικανών διπλωματών, ότι το ποσοστό στο οποίο έχει δικαίωμα η Τουρκία σε ΑΟΖ, είναι 7,5% της συνολικής έκτασης του Αιγαίου. Όπως αποτυπώνεται στον χάρτη που δημοσιεύουμε (με το κόκκινο χρώμα η ελληνική ΑΟΖ). Αυτός ο χάρτης υπάρχει και στο υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ.

Αυτόν τον χάρτη βλέπει ο Ερντογάν και «τρελαίνεται». Και ξέρει ότι αν πάει στη Χάγη, όπως παγίως προτείνουν οι ελληνικές κυβερνήσεις, θα χάσει.

Άρα, προτιμά μια οποιαδήποτε σύγκρουση. Δημιουργώντας ακόμη και πιθανές προβοκάτσιες ή προκαλώντας συστηματικά την ελληνική κυβέρνηση.

Γνωρίζοντας ότι αυτή δεν έχει ικανότητα ανάλυσης ή μεθοδευμένης σύνεσης (όρα δηλώσεις Κοτζιά και κυρίως Καμμένου), εύχεται η ελληνική πλευρά να αντιδράσει σπασμωδικά και με το θυμικό της…

Εξ ου και η πάγια θέση μας για νηφαλιότητα και αποφυγή βερμπαλισμών…

ΑΠΕ-ΜΠΕ-

O γνωστός ιστορικός και κοινωνιολόγος Μάρκο Ρεβέλι είναι μια από τις προσωπικότητες που ενέπνευσαν και υπέγραψαν πρόσφατα την ανοικτή επιστολή προς την ιταλική κυβέρνηση, με την οποία τής ζητούν να στηρίξει δυναμικά τα αιτήματα της Ελλάδας στη διαπραγμάτευση με τους πιστωτές. Στη συνέντευξή του αυτή προς το Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, υπογραμμίζει την ανάγκη να γίνει οριστικά παρελθόν η «σαδιστική εμμονή» σε βάρος της χώρας μας, ενώ θεωρεί ότι είναι πλέον σαφές πως το νεοφιλελεύθερο μοντέλο είναι καταστρεπτικό και αναποτελεσματικό, όχι μόνο για την Ελλάδα αλλά και για το μέλλον ολόκληρης της Ευρώπης.

Ερ. Είστε ένας από τους Ιταλούς καθηγητές, συνδικαλιστές και καλλιτέχνες που υπέγραψαν την έκκληση υπέρ της Ελλάδας, ενόψει και της διάσκεψης της Ρώμης, η οποία θα πραγματοποιηθεί στις 25 Μαρτίου. Ζητάτε μια Ευρώπη πιο αλληλέγγυα, η οποία να εγκαταλείψει οριστικά την λιτότητα.

Απ. Υπέγραψα την έκκληση αυτή απόλυτα πεπεισμένος για την αναγκαιότητά της, διότι θεωρώ ότι δεν πρόκειται μόνον για την Ελλάδα. Είναι κάτι που αφορά όλους μας, την Ευρώπη. Η σκαιότητα που διαπιστώνουμε κάθε τόσο, στις Συνόδους Κορυφής και σε εκείνες των υπουργών Οικονομικών της ζώνης του ευρώ, η έλλειψη κάθε είδους κοινωνικής ευαισθησίας στις σχέσεις με την Ελλάδα, ακυρώνουν τις ιδρυτικές αρχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Δεν λαμβάνονται καθόλου υπόψη οι αρχές που θα έπρεπε να αποτελούν κύριο σημείο αναφοράς για την Ευρώπη. Κάποιοι επιμένουν και προσπαθούν να πλήξουν τους πιο φτωχούς και ανυπεράσπιστους πολίτες. Και ο Ιούλιος του 2015 έδειξε ότι υπάρχει η βούληση να ασκηθεί «κοινωνικός σαδισμός» προκειμένου να τύχει υπεράσπισης το νεοφιλελεύθερο κοινωνικό μοντέλο, το οποίο έχει χρεοκοπήσει. Ένα μοντέλο το οποίο δείχνει κάθε μέρα και πιο ξεκάθαρα τον καταστρεπτικό του χαρακτήρα και την αναποτελεσματικότητά του. Η σαδιστική αυτή εμμονή χρησιμεύει μόνον στους υπεύθυνους των τεράστιων αυτών λαθών ώστε να μην παραδεχθούν τις ευθύνες τους.

Παράλληλα, η απαίτηση να διατηρηθεί πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% για μια χώρα που έκανε ήδη θαύματα στην εξυγίανση της οικονομίας της είναι αδιανόητη, διότι θα υποχρέωνε σε τρομερές περικοπές στις κοινωνικές δαπάνες. Αυτή είναι μια θέση η οποία θεωρώ ότι εκφράζει κάθε πολιτισμένο κάτοικο της Ευρώπης. Όπως είναι άλλο τόσο παράλογες οι απαιτήσεις που ακούστηκαν για μείωση της συνταξιοδοτικής δαπάνης και των αναγκαίων πόρων για επενδύσεις και οικονομική ανάπτυξη.

Όλα αυτά, κατά την άποψή μας, είναι απαράδεκτα. Και, βεβαίως, εκτιμώ ότι είναι απαράδεκτη και η στάση που φέρεται να τήρησε ο υπουργός Οικονομικών της Ιταλίας στην τελευταία συνεδρίαση του εκτελεστικού συμβουλίου του ΔΝΤ. Δεν πρέπει και δεν μπορούμε να ευθυγραμμισθούμε με το χειρότερο κομμάτι της Ευρώπης, τη στιγμή που η πλειοψηφία του υπόλοιπου πλανήτη -αντιθέτως- αποφασίζει να στηρίξει την Ελλάδα. Είναι θέσεις και πρακτικές που θέλουμε να κοντράρουμε, με όλη την δύναμη που διαθέτουμε.

Ερ. Πώς κρίνετε τη στάση της ελληνικής κυβέρνησης υπέρ της επιστροφής στις συλλογικές συμβάσεις και της όσο γίνεται μεγαλύτερης μείωσης του πρωτογενούς πλεονάσματος, μετά το 2018;

Απ. Θεωρώ ότι η γραμμή αυτή αποτελεί την καλύτερη δυνατή υπεράσπιση του κοινωνικού πολιτισμού της Ευρώπης. Η κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα υπερασπίζεται τις βασικές αυτές αρχές. Η υπεράσπιση, ιδίως, των συλλογικών συμβάσεων είναι συνώνυμο πολιτισμού, διότι αν περάσει η παράλογη απαίτηση να γίνει ατομική η σχέση εργασίας, η εργασία θα αντιμετωπιστεί ως εμπόρευμα και οι εργαζόμενοι θα ταπεινωθούν. Είναι σαν να λέμε ότι ο εργοδότης μπορεί να κάνει ό,τι θέλει. Τα δικαιώματα αυτά πρέπει να τα προστατέψουμε με νύχια και με δόντια. Αυτό το μαρτυρά και τι ότι την έκκλησή μας την συνυπογράφει η επικεφαλής του μεγαλύτερου ιταλικού συνδικάτου, η Σουζάννα Καμούσσο, του Cgil.

Μέχρι τώρα, η κυβέρνηση Τσίπρα έκανε ό,τι ήταν δυνατό -αλλά ακόμη και ό,τι έμοιαζε αδύνατο- για να προστατέψει τη χώρα από τις απαιτήσεις αυτής της ολιγαρχίας. Όσο περισσότερη στήριξη βρει από τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες η μάχη της αυτή, τόσο περισσότερες θα είναι οι δυνατότητες επιτυχίας της. Αναφέρομαι στην αλληλεγγύη των λαών, των εργαζομένων και των κυβερνήσεων, έστω και αν το τελευταίο αυτό σημείο είναι το πιο δύσκολο. Ξέρουμε καλά ότι η στάση που κρατούν μια σειρά κυβερνήσεις απέναντι στη Γερμανία είναι δειλή και ότι πολλά θα εξαρτηθούν από τις κινητοποιήσεις που θα μπορέσουν να οργανωθούν στις διάφορες ευρωπαϊκές χώρες. Εμείς, στην Ιταλία, θα κάνουμε κάθε τι που είναι δυνατόν λόγω της παραδοσιακής μας φιλίας με την Ελλάδα, λόγω του ότι ανήκουμε στην ίδια γεωπολιτική περιοχή, αλλά ιδίως επειδή υπερασπιζόμενοι την Ελλάδα, υπερασπιζόμαστε τον ίδιο τον εαυτό μας.

Ερ. Πιστεύετε ότι από τη Διάσκεψη της Ρώμης, στις 25 Μαρτίου, μπορεί όντως να ξεκινήσει η επανίδρυση της κοινωνικής Ευρώπης;

Απ. Δεν ξέρω αν στη Σύνοδο της Ρώμης θα μπορέσουμε πραγματικά να δούμε μια αχτίδα ηλίου. Θέλω να πω, όμως, ότι ή θα αποφασιστεί μια βαθιά αλλαγή στην διαχείριση της Ευρώπης -με νέα επίγνωση της σημασίας των κοινωνικών προβλημάτων- ή, αν δεν υπάρξει μια πραγματική ανάταση, η Ευρώπη θα σταματήσει να υφίσταται. Με τον τρόπο αυτό, δηλαδή, θα δοθεί καθοριστική στήριξη στους δεξιούς και ακροδεξιούς εθνικισμούς. Αν οι Ευρωπαίο ηγέτες δεν το κατανοήσουν εγκαίρως, θα γίνουν οι καλύτεροι σύμμαχοι της Λεπέν, του Όρμπαν και των τόσων πολιτικών τεράτων που την περίοδο αυτή γεννιούνται στην Ευρώπη.

Κάθε ωραίο πράγμα έχει δυστυχώς ένα τίμημα. Αυτό ισχύει και για τη φραντζόλα του ψωμιού, που έχει το δικό της περιβαλλοντικό κόστος για να παραχθεί. Το κόστος αυτό, όσον αφορά την άνοδο της θερμοκρασίας του πλανήτη, ισοδυναμεί με κάτι παραπάνω από μισό κιλό διοξειδίου του άνθρακα, σύμφωνα με μια νέα βρετανική επιστημονική έρευνα, την πρώτη του είδους της.

 Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον καθηγητή Πίτερ Χόρτον του Πανεπιστημίου του Σέφιλντ, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό “Nature Plants”, μελέτησαν όλα τα στάδια που χρειάζονται για να δημιουργηθεί μία φραντζόλα βάρους 800 γραμμαρίων, από την καλλιέργεια του σιταριού στο χωράφι και την παραγωγή του αλευριού στους μύλους έως το ψήσιμο στο φούρνο και την παράδοση στον καταναλωτή.

Το περιβαλλοντικό κόστος έχει πολλές πτυχές: από τη θέρμανση του πλανήτη λόγω της κλιματικής αλλαγής και τη ρύπανση του εδάφους και των υδάτων, έως την παραγωγή τοξινών επικίνδυνων για την ανθρώπινη υγεία. Ειδικότερα για την επίπτωση στο κλίμα, εκτιμήθηκε ότι μια φραντζόλα συμβάλλει στην άνοδο της θερμοκρασίας της Γης όσο 0,589 κιλά διοξειδίου του άνθρακα.

Υπολογίσθηκε ότι πάνω από το ήμισυ της περιβαλλοντικής επίπτωσης της φραντζόλας οφείλεται στο αρχικό γεωργικό στάδιο και κυρίως (το 43%) στη χρήση των λιπασμάτων νιτρικής αμμωνίας. Αυτό το σοβαρό περιβαλλοντικό κόστος προκύπτει τόσο από την μεγάλη ποσότητα ενέργειας που χρειάζεται για να παραχθούν βιομηχανικά τα λιπάσματα, όσο και από το αέριο υποξείδιο του αζώτου που απελευθερώνεται κατά τη διάσπαση του λιπάσματος στο χώμα.

Σύμφωνα με τη μελέτη, περίπου το 60% των γεωργικών καλλιεργειών χρησιμοποιούν λιπάσματα. Πάνω από 100 εκατομμύρια τόνοι λιπασμάτων παράγονται παγκοσμίως κάθε χρόνο. Παρόλο που τα λιπάσματα όντως βοηθούν σημαντικά στην απόδοση των καλλιεργειών και στη διατροφική ασφάλεια του πληθυσμού, έχουν επίσης διάφορες περιβαλλοντικές επιπτώσεις – ακόμη και μέσω μιας απλής φραντζόλας- είτε αυξάνοντας τα «αέρια του θερμοκηπίου», είτε ρυπαίνοντας το περιβάλλον, είτε επιβαρύνοντας την ανθρώπινη υγεία.

Παύλος Δρακόπουλος