Τεχνολογικά υπερτροφικό και πνευματικά ατροφικό, χαρακτηρίζει τον 21 αι. ο θεολόγος Επαμεινώνδας Νικολόπουλος, ο οποίος καταθέτει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ την άποψή του αναφορικά με την έρευνα της αμερικανικής Pew Research Center για την Ορθόδοξη Χριστιανοσύνη στον 21ο αι.
Εκτιμά ότι ο άνθρωπος είναι από τη φύση του δισυπόστατο ον, έχει ανάγκη από υλική αλλά και πνευματική τροφή και αναρωτιέται τι κατόρθωσαν σήμερα οι άνθρωποι με τον πολιτισμό; «Κατάφεραν να πετύχουν τεράστια ανθρωπιστική κρίση παραβιάζοντας την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και τα θεμελιώδη δικαιώματα και ελευθερίες», απαντά και συνεχίζει: Οι κοινωνικές συνθήκες μεταβάλλονται συνεχώς δημιουργώντας νέες συνθήκες και ανάγκες. Η μεταμόρφωση του κόσμου είναι πανανθρώπινο αίτημα. Χωρίς, όμως, πνευματική αλλαγή του ανθρώπου και των κοινωνιών, το αίτημα παραμένει ουτοπικό.
Η συμβολή της Ορθόδοξης Εκκλησίας παραμένει διαχρονικά πολύτιμη και αναντικατάστατη, διότι δίνει απαντήσεις στις μεταφυσικές ανησυχίες του ανθρώπου και τον στηρίζει με την πίστη, την ελπίδα και την αγάπη. Το μεγαλύτερο πρόβλημα της εποχής μας είναι ο εγωκεντρισμός που δηλητηριάζει τις ανθρώπινες σχέσεις και κάθε μορφή αρμονικής και δημιουργικής συνύπαρξης. Το κακό δεν προέρχεται από μια εξωτερική αιτία, αλλά από μια εσωτερική αποτυχία, από τη διαστροφή της θέλησης του ανθρώπου.
Ο άνθρωπος είναι ελεύθερος αλλά χωρίς τον αληθινό θεό είναι ανυπεράσπιστος ενάντια στο κακό. Η Ορθόδοξη Εκκλησία συμμετέχει ενεργά σε διάφορες διεθνείς οικολογικές προσπάθειες διακηρύσσοντας πως ο άνθρωπος είναι «οικονόμος» και όχι κάτοχος της δημιουργίας. Δικαίωμα πάνω στα φυσικά αγαθά έχουν και οι μελλοντικές γενιές. Το τραγικό του Χριστιανισμού είναι πως η αγάπη και η αλήθεια του Θεού ερμηνεύεται και κατανοείται με διαφορετικούς τρόπους. Ό,τι θεωρείται ιερό και άγιο για ορισμένους είναι για άλλους δεισιδαιμονία. Η θρησκεία είναι θείο δώρο που γαληνεύει τις καρδιές, θεραπεύει τις πληγές και φέρνει πλησιέστερα άτομα και λαούς. Αποστολή όλων των χριστιανών είναι να συνεργαστούν, ώστε να πάψει η κοινωνία να είναι ένα χάος, μια πρόγευση της κόλασης.
Ακολούθως, εκφράζει τη γνώμη του σχετικά με τα πορίσματα που προέκυψαν από την έρευνα της Pew Research Center και επισημαίνει ότι η θέση της Ορθόδοξης Εκκλησίας για τα παρακάτω ζητήματα που απασχόλησαν στο παρελθόν αλλά και σήμερα τον κόσμο είναι ξεκάθαρη.
Η Ένωση των Εκκλησιών θα πρέπει να αποτελέσει βασικό στόχο όλων των χριστιανών. Η αλήθεια είναι μία και δεν μπορεί να τεμαχιστεί. Ταυτίζεται με τον Ένα και μοναδικό Ιησού Χριστό ο οποίος είναι κεφαλή της Μίας, Αγίας, Καθολικής και Αποστολικής Εκκλησίας. Το Σχίσμα ήταν αποτέλεσμα ιδιοτελών πολιτικών και θρησκευτικών συμφερόντων.
Σχετικά με τη μείωση του ποσοστού των χριστιανών στον κόσμο, απαντά με μια προσωπική εμπειρία: Το 1978, όταν για πρώτη φορά επισκέφθηκα το ‘Αγιο Όρος, η εικόνα ήταν απογοητευτική. Σε κάθε μοναστήρι υπήρχαν ελάχιστοι υπέργηροι μοναχοί και όλοι θεωρούσαν πως σε λίγο θα αναλάμβανε τα μοναστήρια η αρχαιολογική υπηρεσία. Μέσα στα επόμενα χρόνια όλα διαψεύστηκαν. Σήμερα το ‘Αγιο Όρος σφύζει από ζωή. Μοναχοί από όλα τα μέρη του κόσμου επανδρώνουν τα μοναστήρια και χιλιάδες άνθρωποι επισκέπτονται το ‘Αγιο Όρος για να ξεκουραστούν και να αναγεννηθούν πνευματικά.
Σε ό,τι αφορά την ύπαρξη ιερών συμβόλων κατ’ οίκον, τονίζει ότι σε όλα τα σπίτια των Ορθόδοξων χριστιανών υπάρχουν το σύμβολο του σταυρού και βυζαντινές εικόνες. Ο σταυρός αποτελεί το σύμβολο της σωτηρίας των ανθρώπων. Πάνω στον σταυρό πέθανε ο Χριστός και άνοιξε τον δρόμο για τη νίκη του θανάτου και την αναγέννηση του ανθρώπου.
Οι εικόνες των Ορθοδόξων και μάλιστα με τη βυζαντινή τεχνοτροπία δεν κολακεύουν τις αισθήσεις και το κοσμικό γούστο. Είναι όμως βαθύτατος ο συμβολισμός τους. Δεν υπάρχει βάθος στη βυζαντινή εικόνα ούτε σκιές. Υπάρχει μόνο φως το οποίο κεντρικά και «από μέσα» φωτίζει όλα τα εικονιζόμενα πρόσωπα και αντικείμενα. Τα πρόσωπα μας κοιτούν κατά μέτωπο, εκτός από τον Ιούδα που είναι γυρισμένος πλάγια μέσα σε σκιά γιατί δεν είναι σε κοινωνία με το φως. Τα εικονιζόμενα πρόσωπα παρουσιάζονται με τέτοιο τρόπο σαν να μας καλούν να ξεπεράσουμε το γήινο φρόνημα και να παραδοθούμε στη χάρη τους με σκοπό να τους μοιάσουμε. Για τον Ορθόδοξο χριστιανό η εικόνα είναι ισότιμη του ευαγγελικού μηνύματος. «Είναι ένα λατρευτικό σκεύος που συμμετέχει ολόκληρο στη λατρευτική ζωή». (Ουσπένσκι)
Σχετικά με τη χειροτονία γυναικών, σημειώνει ότι το μυστήριο της Ιεροσύνης συνέστησε ο ίδιος ο Χριστός με την εκλογή των αποστόλων. Μετά τον Χριστό οι απόστολοι όρισαν τους διαδόχους τους με τη χειροτονία. Η Ιεροσύνη δεν είναι αξίωμα με την κοσμική έννοια αλλά με την πνευματική. Η Ορθόδοξη Θεολογία ταυτίζει τον λειτουργό ιερέα με τον ιδρυτή της Εκκλησίας, τον Χριστό. Παρίσταται «εις τύπον και τόπον Χριστού». Περαιτέρω κατά την ανθρώπινή Του υπόσταση ο Χριστός ήταν άνδρας. Στην εκκλησιαστική γλώσσα το πρόσωπό Του λέγεται « Θεανδρικό». Αυτή η ταύτιση αποτέλεσε τη βάση για την παροχή του χαρίσματος της Ιεροσύνης μόνο σε άνδρες. Ο αποκλεισμός των γυναικών από την ιεροσύνη στηρίζεται στην παράδοση της Εκκλησίας και δεν αποτελεί δόγμα της Εκκλησίας. Ο Χριστιανισμός ποτέ δεν υποβάθμισε τη γυναικεία υπόσταση, αντίθετα την αναβάθμισε. Η θέση της γυναίκας στην Εκκλησία έχει ήδη την αξία της από τη Θεοτόκο, η οποία κυοφόρησε τον Ιησού Χριστό και άσκησε έτσι εφάπαξ την υψηλότερη οντολογική ιεροσύνη για τη σωτηρία του κόσμου. Οι Ορθόδοξοι αποκλείοντας τη γυναίκα από την ιεροσύνη δεν την υποτιμούν, διότι της αναγνωρίζουν άλλου είδους σημαντικές διακονίες, που είναι μια άλλη μορφή θυσίας. Ήδη, από τους πρώτους χριστιανικούς χρόνους αλλά και μέχρι σήμερα οι γυναίκες αναλαμβάνουν το κοινωνικό έργο της Εκκλησίας και κυρίως ό,τι αφορά την περίθαλψη και ανατροφή των παιδιών στα διάφορα εκκλησιαστικά ιδρύματα, αλλά και σε άλλα ιδρύματα όπως νοσοκομεία γηροκομεία κ.λπ.
Τέλος, για τον γάμο ιερέων και το διαζύγιο, υπογραμμίζει ότι ο γάμος είναι το μυστήριο με το οποίο ενώνονται μεταξύ τους ο άνδρας και η γυναίκα με σκοπό την ψυχοσωματική ολοκλήρωση και την τεκνοποίηση. Μαζί τους ενώνεται και ο Χριστός. Ιδρύεται ένα «καινούργιο σπίτι», μια «μικρή Εκκλησία». Στον χριστιανικό γάμο είναι αδύνατη η αγάπη μεταξύ των ανθρώπων χωρίς αναφορά στον Θεό. Γι’ αυτό τονίζεται ότι ο άνδρας αγαπά και φροντίζει τη γυναίκα του όπως ο Χριστός την Εκκλησία. Ο άνδρας αναφέρεται ως κεφαλή της γυναίκας όχι με την έννοια της εξουσίας, αλλά της θυσίας.
Ο γάμος των ομοφυλοφίλων βρίσκει αντίθετη την Εκκλησία διότι δεν είναι δυνατή η εκπλήρωση των παραπάνω στόχων.
Στις μέρες μας δυστυχώς ο γάμος διέρχεται κρίση, διότι οι περισσότεροι δεν ζουν το γάμο τους ως μυστήριο αλλά ως ένα φυσικό, βιολογικό και κοινωνικό γεγονός. Αυτό μαρτυρεί το πλήθος των διαζυγίων. Το άθεο κλίμα της εποχής μας και «η ελεύθερη κοινωνία» την οποία ευαγγελίζονται ορισμένοι «μοντέρνοι» επηρεάζουν τη σκέψη των νέων ανθρώπων, με αποτέλεσμα κάποιοι να θεωρούν πως θα βρουν την ευτυχία αποκλειστικά και μόνο στο σεξ. Έτσι ο γάμος καταλήγει να είναι ένα εγκεκριμένο παιχνίδι από την κοινωνία χωρίς καμιά συνείδηση ευθύνης και αποστολής. Ο γάμος δεν έχει γι’ αυτούς κανένα ουσιαστικό νόημα κι έτσι χωρίζουν για να βρουν άλλο σύντροφο και άλλες εμπειρίες.
Εκτός όμως από τα ζευγάρια εκείνα που φτάνουν στο διαζύγιο δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις των ζευγαριών που ενώ ζουν μαζί δεν βρίσκουν καμιά χαρά και ευτυχία στο δεσμό τους. Η υποχρεωτική αγαμία των κληρικών στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία αποτελεί μια από τις δευτερεύουσες διαφορές με την Ορθόδοξη Εκκλησία. Στην πράξη αποδείχτηκε πως η Ορθόδοξη επιλογή για έγγαμη ζωή των κληρικών είναι ορθότερη, διότι αποφεύγονται σοβαρά προβλήματα για τους ίδιους τους κληρικούς και το σώμα της Εκκλησίας.
ΑΠΕ-ΜΠΕ
