Ομιλία του Παύλου Χρηστίδη, βουλευτή του ΠΑΣΟΚ – Κινήματος Αλλαγής στην κοινή συνεδρίαση της Διαρκούς Επιτροπής Κοινωνικών Υποθέσεων, της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Ισότητας, Νεολαίας και Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και της Υποεπιτροπής για τα θέματα των ατόμων με αναπηρία
«Θα ήθελα ξεκινώντας να υπογραμμίσω ότι το ζήτημα της αντιμετώπισης και των ειδικών προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι συμπολίτες μας με αναπηρία είναι ένα στοιχείο του πολιτισμού μας ως κοινωνία και όχι ένα αμιγώς πολιτικό ζήτημα. Αν και υπάρχουν λόγοι για να ασκήσει κανείς κριτική είτε στη σημερινή κυβέρνηση είτε σε προηγούμενες κυβερνήσεις, το ζητούμενο, η βελτίωση δηλαδή της ζωής των ατόμων με οποιαδήποτε αναπηρία αλλά και των οικογενειών τους, παραμένει κατά τη γνώμη μου στην Ελλάδα μια ιστορία αποτυχίας.
Εξαγγελίες, σχέδια, δράσεις που γίνονται διαχρονικά, αποτελούν μικρά βήματα προόδου, χωρίς όμως στην πράξη να έχουμε πετύχει ως κοινωνία την συμπερίληψη, την ορατότητα, την ισότητα δικαιωμάτων και την ισότιμη συμμετοχή στην κοινωνική και οικονομική ζωή του τόπου. Θέλω να είμαι δίκαιος και γι’ αυτό επαναλαμβάνω ότι η υστέρηση που έχουμε ως χώρα στο συγκεκριμένο ζήτημα δεν αποτελεί απότοκο της.
Η Εθνική Στρατηγική για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία, όπως και κάθε προηγούμενη πρωτοβουλία, είναι ένα κείμενο στόχων, μια μελέτη αν θέλετε πραγμάτων που θα έπρεπε ήδη να θεωρούνται δεδομένα σε μια εδώ και δεκαετίες χώρα της ΕΕ. Η προσβασιμότητα των ΑμεΑ με κινητικά προβλήματα ή περιορισμένη όραση σε όλους τους δημόσιους χώρους αποτελούσε στόχο και ευχή ήδη από την εποχή που ήμουν μαθητής στο δημοτικό πριν τρεις δεκαετίες τουλάχιστον. Εξακολουθεί όμως να περιλαμβάνεται ως εμβληματικός στόχος για το 2030.
Δεν λέω ότι δεν έχει γίνει τίποτα όλο το προηγούμενο διάστημα, ότι δεν υπήρξαν προσπάθειες, πραγματικό ενδιαφέρον. Ειδικά, οι κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ, έκαναν σημαντικές αλλαγές και μεταρρυθμίσεις, διαμορφώνοντας ένα πλαίσιο ευκαιριών και ενίσχυσης των ατόμων με αναπηρία. Θέλω, όμως, να κατανοήσουμε όλοι, πέρα από κόμματα, ότι η συλλογική μας αποτυχία να εξασφαλίσουμε πραγματική ισότητα δικαιωμάτων δεν είναι ρητορική, διότι αφορά χαμένο χρόνο από τη ζωή αυτών των ανθρώπων.
Ο τρόπος ανάπτυξης της κοινωνίας και της οικονομίας μας κατά τη γνώμη μου κινείται σε λάθος κατεύθυνση, διότι δυστυχώς γεννά τη βία. Η βία που ασκείται καθημερινά σε βάρος των ανθρώπων με αναπηρία είναι πολλαπλάσια της βίας στους υπόλοιπους ανθρώπους. Η ακρίβεια για παράδειγμα που δυσκολεύει τη συντριπτική πλειοψηφία των νοικοκυριών έχει πολλαπλάσιες αρνητικές συνέπειες στα άτομα με αναπηρία είτε διότι είναι αποκλεισμένα από την πλειοψηφία των εργασιακών ευκαιριών είτε διότι το κόστος αξιοπρεπούς διαβίωσης των ανθρώπων με οποιαδήποτε αναπηρία είναι πολύ μεγαλύτερο. Η βία στη χώρα μας, η κοινωνική και οικονομική βία, πρέπει να αντιμετωπιστεί εάν θέλουμε πραγματικά να έχουμε μέλλον.
Η Εθνική Στρατηγική για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία που παρουσιάζει σήμερα η κυβέρνηση δεν είναι βέβαια δικό της έργο, αφού προέκυψε στη βάση των τελικών Παρατηρήσεων της Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών που αποτέλεσαν τον οδηγό για την υιοθέτηση και διαμόρφωση στόχων και τον προσδιορισμό συγκεκριμένων δράσεων, εντός του ευρύτερου πλαισίου υλοποίησης της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες και της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία, 2021-2030.
Είναι σαφές ότι συμφωνούμε με την στόχευση και ευχόμαστε να ικανοποιηθούν στο σύνολό τους οι στόχοι που τίθενται. Θέλω όμως να κάνω ορισμένες επισημάνσεις που καλώ τους παριστάμενους Υπουργούς να λάβουν σοβαρά υπόψη τους πριν την ενεργοποίηση του Σχεδίου, με την ελπίδα ότι κάποια ζητήματα θα προσεγγιστούν διαφορετικά και ενδεχομένως πιο αποτελεσματικά.
Νομίζω κατ’ αρχήν ότι είναι πολύ σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε όλοι ότι υπάρχουν ορατές και μη ορατές αναπηρίες, ότι υπάρχουν εκ γενετής και επίκτητες αναπηρίες είτε λόγω κάποιας ασθένειας είτε λόγω κάποιου ατυχήματος. Ο βαθμός αποκλεισμού του κάθε ατόμου από την κοινωνική και οικονομική ζωή διαφέρει τόσο από τη φύση της κάθε αναπηρίας όσο και από το χρονικό σημείο εκδήλωσης της αναπηρίας.
Θέλω να πω ότι ένας άνθρωπος με κινητική αναπηρία εκ γενετής μαθαίνει να ζει με συγκεκριμένο τρόπο από την αρχή. Ένας άνθρωπος που καθίσταται κινητικά ανάπηρος σε κάποια στιγμή της ζωής του είναι αναγκασμένος να μάθει τα πάντα από την αρχή και να στερηθεί πολλά από όσα θεωρούσε δεδομένα μέχρι εκείνη τη στιγμή, όπως αντίστοιχα ανατρέπεται και η ζωή των πλησιέστερων τουλάχιστον ανθρώπων γύρω του.
Σε αυτό το σημείο κατά τη γνώμη μου, εντοπίζεται και ένα μεγάλο έλλειμα της Εθνικής Στρατηγικής που παρουσιάζει σήμερα η κυβέρνηση καθώς δεν περιλαμβάνει κανένα μέτρο για την υποστήριξη αυτών των ανθρώπων στη διαδικασία μετάβασης και επανένταξης στην κοινωνική και οικονομική ζωή.
Τα κέντρα αποκατάστασης μετά από ένα τροχαίο ατύχημα ή ένα βαρύ εγκεφαλικό επεισόδιο για παράδειγμα είναι λίγα και κοστίζουν πάρα πολύ, όπως κοστίζουν και οι αναγκαίες αλλαγές σε σπίτια προκειμένου αυτά να γίνουν λειτουργικά για ένα άτομο με κινητική αναπηρία.
Αντίστοιχα, ανύπαρκτο είναι το σύστημα εκπαίδευσης των ενηλίκων με επίκτητη αναπηρία προκειμένου είτε να συνεχίσουν την επαγγελματική τους δραστηριότητα είτε να αποκτήσουν άλλες δεξιότητες που θα τους επιτρέψουν να ενταχθούν στην οικονομική ζωή και μέσω αυτής να ανασυγκροτήσουν και την κοινωνική τους ζωή.
Αντίστοιχα, περιορισμένων διαστάσεων είναι και η επαγγελματική εκπαίδευση που αφορά το σύνολο των ατόμων με αναπηρία. Για παράδειγμα, τα παιδιά με νοητική στέρηση κατευθύνονται σχεδόν αποκλειστικά σε τέχνες χειροτεχνίας, ενώ θα μπορούσαν να συμμετέχουν σε περισσότερες επαγγελματικές δραστηριότητες. Αντίστοιχα λείπουν από τη χώρα μας τα χρηματοδοτικά προγράμματα για την δημιουργία επιχειρήσεων από άτομα με αναπηρίες, πχ για τη δημιουργία eshop, για παροχή ψηφιακών υπηρεσιών κτλ.
Τέλος και κλείνω με αυτό, θέλω να τονίσω ότι υπάρχει ένα δομικό λάθος στο εκπαιδευτικό σύστημα που όχι απλώς δεν επιτρέπει την συμπερίληψη αλλά αντίθετα καθιστά δεδομένο τον αποκλεισμό. Το πρόβλημα δεν είναι απλώς θέμα πρόσβασης ή ευαισθητοποίησης για την αποδοχή και ισότιμη ένταξη των παιδιών με αναπηρία στο εκπαιδευτικό σύστημα και κατ’ επέκταση στην κοινωνία.
Το εκπαιδευτικό σύστημα στη χώρα μας θεμελιώνεται στην ομογενοποίηση του πληθυσμού και όχι στην αποδοχή αρχικά και στην αξιοποίηση τελικά της διαφορετικότητας. Ένα σύστημα έντασης γνώσης, ανταγωνισμού και μηχανικής στις περισσότερες περιπτώσεις αποστήθισης γνωστικών αντικειμένων δεν θα γίνει δεκτικό στη διαφορετικότητα με ράμπες πρόσβασης. Για να γίνει καλύτερα αντιληπτό, αρκεί να σκεφτείτε τα άτομα με κάποιας μορφή δυσλεξία, που σε λίγες μόνο περιπτώσεις έχουμε έγκαιρη διάγνωση, σε ακόμα λιγότερες περιπτώσεις πραγματοποιείται κάποια ουσιαστική προσπάθεια αποκατάστασης εφόσον οι γονείς μπορούν να ανταπεξέλθουν οικονομικά και σε πολλές περιπτώσεις η προσέγγιση της ίδιας της πολιτείας έναντι αυτών των παιδιών συνιστά νομίζω αποκλεισμό. Για παράδειγμα το Σάββατο που μας πέρασε διεξήχθησαν οι εξετάσεις για τα πρότυπα σχολεία. Ξεπερνώ την διάσταση των επιπτώσεων που μπορεί να έχει στα παιδιά δημοτικού σχολείου το άγχος να εισαχθούν σε ένα πρότυπο ή η απογοήτευση που μπορεί να βιώσουν μετά. Η μόνη διαφοροποίηση στην εξέταση των παιδιών με δυσλεξία σε αυτές τις εξετάσεις είναι η προσφοράς περισσότερου χρόνου στην εξέταση.
Κλείνοντας και με αφορμή την παρουσία τόσων υπουργών, θα ήθελα μια απάντηση για όσα αφορούν τα ΚΔΑΠ-ΑΜΕΑ. Τι γίνεται με τα ΑΜΕΑ που είναι 22 ετών και άνω. Έχει φτάσει 23 Μαΐου και δεν έχουν πληρωθεί ακόμα όσα παιδιά είναι άνω των 22 ετών. Υπάρχει περίπτωση αύξησης του voucher, το οποίο είναι ίδιο εδώ και δέκα χρόνια ενώ όλα γύρω μας έχουν αυξηθεί; Το 2013 ήταν 7.000 ευρώ, ενώ αυτή τη στιγμή είναι 5.000. Τι πρόβλεψη υπάρχει για τα επόμενα χρόνια;
Σας ευχαριστώ πολύ».
