Ευχαριστώ κύριε Πρόεδρε. Καταρχάς, χαίρομαι που βλέπω περισσότερους βουλευτές παρόντες στη συνεδρίαση, καθώς αποκαθίσταται σταδιακά και η κανονικότητα στην κοινοβουλευτική διαδικασία.
Κυρία Γεννηματά, για τα ευρύτερα θέματα, εκτός του νομοσχεδίου, τα οποία θίξατε στην πρωτολογία σας, επιφυλάσσομαι να απαντήσω στη δευτερολογία μου, συμπεριλαμβανομένου και του ζητήματος που αφορά τη διαδικασία εμβολιασμού στη χώρα.
Επιτρέψτε μου μόνο μία εισαγωγική παρατήρηση. Άκουσα ένα κρεσέντο μηδενισμού, αφορισμού, με αναμάσημα ξεπερασμένων κλισέ: Όλα μαύρα στη χώρα, όλα μαύρα στο νομοσχέδιο.
Είχα την εντύπωση ότι δεν άκουγα εσάς, αλλά άκουγα τον κ. Τσίπρα. Και πρέπει να σας δώσω μία φιλική συμβουλή: Μεταξύ του πρωτότυπου και του αντιγράφου, πάντα το πρωτότυπο θα διαλέγουν οι πολίτες. Αλλά αυτό είναι ζήτημα το οποίο αφορά εσάς. Θα το λύσετε μεταξύ σας. Κυρία Γεννηματά, αφού επιλέξατε να μιλήσετε πριν από μένα, θα ακούστε και την κριτική. Σεβαστείτε τις κοινοβουλευτικές διαδικασίες. Θα μιλήσετε στη συνέχεια. Το πόσο διαφορετικοί ήσασταν σήμερα από τον κ. Τσίπρα, ας το κρίνουν οι πολίτες.
Κυρίες και κύριοι Βουλευτές, ξεκινώ με μία εικόνα του παρόντος, που αποτελούσε ταυτόχρονα και εικόνα του παρελθόντος, του πρόσφατου αλλά και του απώτερου. Σήμερα, στην Ελλάδα, η απασχόληση ενός στους τέσσερις εργαζόμενους δεν δηλώνεται ή δηλώνεται μερικώς, με αποτέλεσμα να αμείβεται λιγότερο και να στερείται την ασφάλιση που δικαιούται. Το 63% των διαφορών στους χώρους εργασίας αφορά την καταβολή δεδουλευμένων και απλήρωτες υπερωρίες.
600.000 εργατοτεχνίτες εξακολουθούν να θεωρούνται κατώτεροι των υπαλλήλων, ενώ επαγγελματίες σε υπηρεσίες που είναι ολοένα και πιο διαδεδομένες, όπως οι ταχυμεταφορές, δεν έχουν ακόμα ούτε εργασιακό πλαίσιο, ούτε ειδική προστασία. Την ίδια ώρα, πληθαίνουν οι κάθε είδους διακρίσεις, απουσιάζουν όμως δικαιώματα, τα οποία ισχύουν παντού. Όπως, να μπορεί κάποιος να ορίζει ο ίδιος το χρόνο δουλειάς του με βάση τις ανάγκες της ζωής του.
Καμία πρόβλεψη δεν υπάρχει σήμερα στο Εργατικό μας Δίκαιο για αλλαγές που έρχονται από το αύριο, όπως η τηλεργασία ή για προβλήματα του σήμερα, όπως ο ρόλος και των δύο γονέων στην ανατροφή των παιδιών. Και, βέβαια, σταδιακά, τα τελευταία χρόνια, μειώνεται η συμμετοχή και των γυναικών και των νέων στην απασχόληση, κάτι που δεν αποτελεί μόνο θέμα ανάπτυξης και οφειλής της κοινωνίας απέναντι στη νέα γενιά. Αποτελεί και θέμα δικαιοσύνης.
Εργαζόμενοι και μη, πάντως, αναστατώνονται από ξαφνικές απεργίες οι οποίες, αν και συχνά κηρύσσονται παράνομες, τελικά γίνονται ή πραγματοποιούνται από λίγους σε βάρος των πολλών. Δεν είναι τυχαίο ότι την περασμένη εβδομάδα η συμμετοχή στην απεργία των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς κυμάνθηκε από το 10% έως το 20% ανά Οργανισμό. Η πρωτεύουσα, όμως, παρέλυσε, επειδή έτσι αποφάσισαν 1, maximum 2, στους 10 εργαζόμενους. Ενώ υποτίθεται ότι ο εχθρός ήταν η Κυβέρνηση, τελικά τα θύματα και πάλι ήταν οι πολίτες, ο άρρωστος που ήθελε να πάει στον γιατρό ή η νοικοκυρά που ήθελε να πάει να κάνει τα ψώνια της.
Αυτό που μόλις περιέγραψα, ναι, θα μπορούσε να αποκαλεστεί «ζούγκλα της αγοράς» ή «εργασιακός μεσαίωνας», σύμφωνα με τα γνωστά συνθήματα που με τόσο μεγάλη άνεση και από κοινού αναμασάτε. Γι’ αυτό και ο νέος νόμος έρχεται να αλλάξει αυτή την κατάσταση για πρώτη φορά μετά το 1982. Θέτει κανόνες στη ζούγκλα και ξεπερνά το μεσαίωνα. Απαντά σε παθογένειες του παρελθόντος, σε προκλήσεις του παρόντος, αλλά και σε ζητούμενα του μέλλοντος.
Όσοι το αμφισβητούν αποδεικνύονται οπαδοί της συντήρησης και της καθήλωσης, ενός καθεστώτος που μάλιστα και οι ίδιοι καταγγέλλουν. Με τα 129 άρθρα του το νομοσχέδιο οικοδομεί στην Πατρίδα μας πια ένα σύγχρονο εργασιακό περιβάλλον. Δεν είναι τυχαίο ότι ξεκινά κυρώνοντας δύο από τις πιο εμβληματικές Συμβάσεις της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας, στην εμβέλεια των οποίων κινούνται και οι πιο πολλές από τις ρυθμίσεις του: Τη Σύμβαση 187 για την Υγεία και την Ασφάλεια στην Εργασία και τη Σύμβαση 190 για την Αντιμετώπιση της Βίας και της Παρενόχλησης στην Εργασία. Νομίζω ότι οι τίτλοι και μόνο αρκούν για να δηλώσουν το περιεχόμενο και τη σημασία τους.
Τις κατευθύνσεις αυτές, αγαπητοί συνάδελφοι, υπηρετούν και οι 10 τολμηρές τομές που δρομολογούνται. Είναι τομές που θωρακίζουν τους εργαζόμενους κάνοντας σαφείς και διαφανείς τις σχέσεις με τον εργοδότη. Είναι τομές που επιτρέπουν στις δυνάμεις της παραγωγής μόνες τους να καθορίζουν τους όρους ώστε η συνεργασία τους να γίνεται πιο αποτελεσματική. Αλλά είναι και τομές που βοηθούν, επιτέλους, την εθνική οικονομία, αλλά και την ελληνική κοινωνία να συναντηθούν με τον ταχύ βηματισμό της υπόλοιπης Ευρώπης αλλά και συνολικά της εποχής μας.
Τομή πρώτη, η ψηφιακή κάρτα εργασίας την οποία θα χτυπά ο εργαζόμενος χτυπώντας, ταυτόχρονα, τη μαύρη εργασία και τις αδήλωτες υπερωρίες, αλλά και την εισφοροδιαφυγή. Γιατί στο εξής οι ώρες απασχόλησής του θα καταγράφονται σε πραγματικό χρόνο και χωρίς να μεσολαβεί κανείς στην πλατφόρμα του Υπουργείου Εργασίας. Καταργείται έτσι κάθε αυθαιρεσία και από κάθε πλευρά. Πρόκειται για ένα μέτρο που αποτελούσε πάγιο αίτημα της ΓΣΕΕ, εφαρμόστηκε όντως πιλοτικά από το ΠΑΣΟΚ, τώρα όμως γίνεται χειροπιαστή πραγματικότητα για όλη την αγορά εργασίας, κυρία Γεννηματά, και όχι μόνο για την πιλοτική του εφαρμογή.
Τη μεταρρύθμιση αυτή πλαισιώνει η ανασυγκρότηση της Επιθεώρησης Εργασίας. Αναρωτιέμαι γιατί τέτοια αντίδραση άραγε για το θέμα αυτό, κυρία Γεννηματά; Γιατί είναι κακό η Επιθεώρηση Εργασίας να παύει να ανήκει στον εκάστοτε Υπουργό και να αναβαθμίζεται σε Ανεξάρτητη Αρχή όπως η ΑΑΔΕ και η Εθνική Αρχή Διαφάνειας, ενισχυμένη με μέσα και προσωπικό;
Μήπως σπάμε κάποια μαγαζάκια που είχαν στηθεί μέσα στην Επιθεώρηση Εργασίας; Γι’ αυτό ενοχλείστε τόσο πολύ που γίνεται αυτή η αλλαγή; Θα κάνει ελέγχους διασταυρώνοντας τα στοιχεία της ψηφιακής κάρτας με τις απαιτήσεις. Για παράδειγμα, δεδουλευμένων ή επιδομάτων αδείας. Και στο εξής τα δικά της πορίσματα θα συγκροτούν την αντικειμενική βάση για την επίλυση κάθε εργατικής διαφοράς, ακόμα και αν αυτή τελικά οδηγηθεί στα δικαστήρια.
Αλλαγή τρίτη, η δυνατότητα ο κάθε εργαζόμενος να διευθετεί ο ίδιος το χρόνο δουλειάς του. Έτσι, αν το επιθυμεί ο ίδιος θα μπορεί να εργαστεί ως δύο ώρες περισσότερο. Αυτές θα μεταφράζονται σε πρόσθετη άδεια, ώστε να μπορεί να ρυθμίζει καλύτερα τις προσωπικές του ανάγκες. Με αυτό τον τρόπο μία επιχείρηση θα μπορεί να λειτουργεί πιο έντονα όταν αυτό χρειάζεται, αλλά και ο εργαζόμενος θα μπορεί να διατηρεί ελεύθερες μέχρι και τρεις ημέρες την εβδομάδα. Είναι κάτι το οποίο ευνοεί τα εποχικά επαγγέλματα, αλλά διευκολύνει και μεγάλες κατηγορίες εργαζομένων.
Τέταρτη παρέμβαση. Η εξίσωση των εργατοτεχνιτών με τους υπαλλήλους ως προς την αποζημίωση λόγω απόλυσης. Φαντάζομαι γνωρίζετε από πότε ισχύει το υφιστάμενο πλαίσιο. Ένα διάταγμα του 1920, προέβλεπε ότι για τους πρώτους αυτή θα αφορά λίγα μεροκάματα, ενώ για τους δεύτερους θα αντιστοιχεί με τις ετήσιες αποδοχές τους. Έπρεπε να περάσουν 101 χρόνια για να αποκατασταθεί αυτή η αδικία. Όπως και για να μεταφερθεί το βάρος της απόδειξης του λόγου απόλυσης στον εργοδότη. Όλα αυτά, λοιπόν, αλλάζουν από μία κεντροδεξιά Κυβέρνηση δύο ετών που αποδεικνύεται πιο προοδευτική από τα αριστερά συνθήματα ενός αιώνα.
Τομή πέμπτη, ειδική φροντίδα για τους δεκάδες χιλιάδες εργαζόμενους σε υπηρεσίες που παρέχονται από τις ψηφιακές πλατφόρμες. Ένας κλάδος ο οποίος διαρκώς διευρύνεται και απαιτεί πλέον τους δικούς του κανόνες. Στο εξής, λοιπόν, τα αυτοαπασχολούμενα παιδιά των courier και των delivery θα έχουν προστατευτικά κράνη και οχήματα μετακίνησης από τις εταιρείες τους. Και θα λειτουργούν, όπως όλοι οι υπόλοιποι εργαζόμενοι, με ασφάλιση και εφόσον το επιθυμούν με συνδικαλιστική εκπροσώπηση. Ένα νέο εργασιακό πεδίο αποκτά, δηλαδή, το δικό του ρυθμιστικό πλαίσιο.
Η έκτη μεταρρύθμιση: θεσπίζει για πρώτη φορά άδεια πατρότητας 14 ημερών με αποδοχές. Φαντάζομαι πως γνωρίζετε ότι είναι μεγαλύτερη ακόμα από το δεκαήμερο της σχετικής ευρωπαϊκής οδηγίας. Ο νέος πατέρας θα προστατεύεται από απόλυση επί ένα εξάμηνο. Εισάγεται επίσης γονική άδεια τεσσάρων μηνών με επιδότηση στο πρώτο δίμηνο και για τους δυο γονείς. Ενώ οι γυναίκες προστατεύονται από περιστατικά βίας και παρενοχλήσεων. Απαγορεύεται η απόλυση εγκύου ή νέας μητέρας. Η απαγόρευση αυτή επεκτείνεται και για την υιοθεσία τέκνου, όπως και για τις περιπτώσεις παρένθετης μητρότητας.
Κυρίες και κύριοι βουλευτές, η επόμενη πρωτοβουλία εναρμονίζει τον αριθμό των υπερωριών με τα ευρωπαϊκά δεδομένα. Έτσι η νόμιμη επιπλέον απασχόληση αυξάνεται σε 150 ώρες ετησίως. Με τις ανάλογες, βεβαίως, προσαυξήσεις στην αμοιβή των εργαζομένων. Στην απέναντι όχθη, όταν θα υπάρξει υπέρβαση αυτού του ορίου, οι υπερωρίες θα αποζημιώνονται με βάση το 120% του κανονικού ωρομισθίου, αντί του 80% σήμερα. Και αυτό τι θα σημαίνει: Πρόσθετη παραγωγή, και στα κέρδη από αυτήν είναι σωστό να συμμετέχουν και εκείνοι που έχουν συμβάλει στη δημιουργία τους.
H όγδοη καινοτομία φέρνει την Ελλάδα πρωτοπόρα στη νομοθέτηση κανόνων για την τηλεργασία. Αυτή θα γίνεται υποχρεωτική μόνο για λόγους δημόσιας υγείας, με τη σχετική υποδομή να βαραίνει πάντα τον εργοδότη. Αλλά, όπου ισχύει, θα τη συνοδεύει το δικαίωμα στην αποσύνδεση, όπως συμβαίνει ήδη στη Γαλλία και στην Ισπανία. Ο εργοδότης δεν θα μπορεί να απασχολεί, να ενοχλεί με διαρκή email τον εργαζόμενο από απόσταση εκτός του ωραρίου. Προβλέπονται μάλιστα και οι τεχνικές διαδικασίες, ώστε η ηλεκτρονική επικοινωνία εργοδότη-εργαζόμενου να ολοκληρώνεται αυτόματα μετά το πέρας της εργασίας.
Αν η τελευταία αυτή ρύθμιση αφορά ένα θέμα το οποίο μας έρχεται από το αύριο, η επόμενη κλείνει μια πληγή από το χθες. Στο εξής θα λειτουργούν Κυριακή και στην Ελλάδα όποιες επιχειρήσεις λειτουργούν και στην υπόλοιπη Ευρώπη και κυρίως στις Μεσογειακές χώρες. Η σχετική λίστα διευρύνεται. Όμως, τα δικαιώματα των εργαζομένων παραμένουν σταθερά. Η αμοιβή τους προσαυξάνεται κατά 75% και κάθε εργάσιμη ημέρα θα αναπληρώνεται με μία ακόμα μέρα ξεκούρασης την επόμενη εβδομάδα. Είναι μία ρύθμιση από τις πιο φιλεργατικές σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Το δεκάλογο των μεγάλων τομών ολοκληρώνει η δημοκρατική διαφάνεια στο σημερινό σκοτεινό λαβύρινθο του συνδικαλισμού, με μέτρα που τον επαναφέρουν στον αληθινό του ρόλο. Δηλαδή, σε αυτόν της υπεράσπισης των συμφερόντων των εργαζόμενων με δικλείδες που αποτρέπουν την κατάχρηση των κινητοποιήσεων, που τελικά περιθωριοποιεί και τα δίκαια αιτήματα των συνδικαλιστών. Αλλά και με πρόνοιες ώστε οι διεκδικήσεις μιας ομάδος πολιτών να μην στρέφονται εναντίον των υπολοίπων. Γιατί το δημόσιο συμφέρον είναι το συμφέρον όλων.
Με το νέο πλαίσιο, όταν μία απεργία απορρίπτεται από το δικαστήριο, δεν θα μπορεί να επιστρέφει “από το παράθυρο” με άλλη απόφαση δευτεροβάθμιου σωματείου. Με άλλα λόγια, η απεργία διαχωρίζεται από την παρανομία. Και ναι, στις υπηρεσίες κοινής ωφέλειας θα υπάρχει πάντα προσωπικό ασφάλειας. Δεν θα πνίγονται οι Δήμοι στα σκουπίδια, δεν θα μένουν χωρίς συγκοινωνίες όλοι οι πολίτες όταν ένα σωματείο διεκδικεί κάποιο αίτημα. Αλλά και οι ίδιες οι κινητοποιήσεις θα πρέπει να αποφασίζονται με τη συμμετοχή των εργαζόμενων και όχι σε κλειστά γραφεία.
Από την άλλη πλευρά, η επιστροφή των συνδικαλιστών στα γνήσια, στα πραγματικά τους καθήκοντα, θα αναβαθμίσει τελικά και τους ίδιους ως συνεπείς κοινωνικούς εταίρους. Η απαγόρευση να χρηματοδοτούνται από τους εργοδότες ή και από τα κόμματα θα εμποδίσει τη χειραγώγησή τους. Και η αντιστοίχιση -είμαι σίγουρος ότι θα συμφωνείτε- των προνομίων τους με εκείνα της εγκύου εργαζόμενης θα αποκλείει τη μετατροπή τους σε μία ξεχωριστή κάστα μεταξύ των συναδέλφων τους. Και η επαναφορά των συνδικαλιστών στην ώσμωση με την κοινωνία θα τους απεγκλωβίσει και από τη σημερινή γραφειοκρατική τους απομόνωση.
Όλα αυτά συμπληρώνουν την εικόνα που θέλουμε για τον κόσμο της εργασίας. Με τον υπάλληλο να μην χάνει μισό μισθό το μήνα από υπερωρίες που δεν αναγνωρίζονται, την εργαζόμενη -που παράλληλα σπουδάζει- να μπορεί να κρατά ελεύθερη την Παρασκευή της -αν το θέλει- και να μπορεί να καταγγέλλει άφοβα όποιον την παρενοχλεί στο γραφείο.
Τον τεχνίτη να παίρνει πλήρη αποζημίωση στην περίπτωση που φύγει από τη δουλειά, αλλά και τον αεικίνητο ντελιβερά να είναι και αυτός πλέον ένας κανονικός υπάλληλος, με ασφάλεια, με δικαιώματα, με ασφάλιση. Στην ίδια εικόνα ανήκει και όποια ή όποιος θα κλειδώνει άφοβα πια τον υπολογιστή του, την οθόνη του μόλις τελειώνει η εργασία του από απόσταση.
Τα ζευγάρια θα έχουν μεγαλύτερη γονική άδεια και ο πατέρας, μάλιστα, για πρώτη φορά. Και όλους θα τους καλύπτει μία ισχυρή Ανεξάρτητη Αρχή που θα ελέγχει ηλεκτρονικά τη νομιμότητα στο χώρο που δουλεύουν. Και όλοι τους θα συναντούν τους συνδικαλιστές των σωματείων δίπλα τους, όχι μπροστά στα πλοία όταν ξεκινούν για λίγες διακοπές. Γιατί τα μπλόκα στους καταπέλτες μετατρέπονται πλέον σε καταπέλτη της κοινωνίας κατά των εχθρών της.
Το συμπέρασμα, λοιπόν, είναι ότι ναι, συζητάμε για ένα νομοσχέδιο πραγματικά εκσυγχρονιστικό. Ο Υπουργός Εργασίας σάς ζήτησε πολλές φορές να απαντήσετε ποιες από τις διατάξεις που νομοθετεί σήμερα η Κυβέρνηση δεν εφαρμόζονται στη μεγάλη πλειοψηφία των ευρωπαϊκών χωρών. Και κυρίως σε χώρες όπως η Πορτογαλία και η Ισπανία όπου η αριστερά συγκυβερνά.
Ένα νομοσχέδιο το οποίο στον πυρήνα του είναι φιλεργατικό, καθώς με την ψηφιακή κάρτα εργασίας εγγυάται, για πρώτη φορά, τη σωστή αμοιβή και στις υπερωρίες. Και ακόμη καθιερώνει πρόσθετα δικαιώματα ειδικά για τις γυναίκες. Εξισώνει εργατοτεχνίτες με υπαλλήλους και μεριμνά για όσους εργάζονται σε δυναμικά επαγγέλματα.
Είναι ένα νομοσχέδιο βαθιά αναπτυξιακό, γιατί επιτρέπει στην εργασία να παρακολουθεί την οικονομία, γιατί αυξάνει την παραγωγικότητα μειώνοντας τη γραφειοκρατία και αποκαθιστώντας διακριτούς ρόλους, γιατί οι εργαζόμενοι πρέπει να προστατεύονται, ώστε να αποδίδουν περισσότερο για τους ίδιους και για την εθνική οικονομία και, ναι, οι επιχειρήσεις χρειάζονται ευελιξία ώστε η δική τους στασιμότητα να μην έχει συνέπειες στην απασχόληση. Ενώ οι συνδικαλιστές πρέπει να αγωνίζονται για τους ανασφαλείς και τους επισφαλείς και όχι μόνο για να είναι οι ίδιοι ασφαλείς.
Αγαπητοί συνάδελφοι, το νέο πλαίσιο ακολουθεί το προηγούμενο το οποίο αισίως συμπληρώνει σχεδόν 40 χρόνια ζωής και καλείται να λύσει εκκρεμότητες που όπως είδαμε ανατρέχουν ακόμα και στο 1920. Εάν για κάτι μπορεί κάποιος να μας ασκήσει κριτική, είναι ότι αργήσαμε να προχωρήσουμε σε αυτή την κεντρική μας μεταρρύθμιση η οποία βέβαια προβλέπεται με απόλυτη σαφήνεια στο προεκλογικό μας πρόγραμμα. Έπρεπε, ωστόσο, να μελετηθεί καλά και να εκδηλωθεί την κατάλληλη στιγμή. Και να θυμηθώ και μία φράση του Τζον Κένεντι: «Τη στέγη για τη βροχή τη φτιάχνεις όταν έχει λιακάδα».
Μπορεί, λοιπόν, οι παθογένειες του εργασιακού να έχουν τις ρίζες τους στο βαθύ παρελθόν, να βάλτωσαν και να πέτρωσαν στο πέρασμα του χρόνου, όμως αυτό δεν σημαίνει πως κάποιοι έπαψαν να διαβάζουν το σήμερα με τα γυαλιά του χθες. Το δηλώνουν και οι ίδιοι, άλλωστε, όταν αντιμετωπίζουν το θεσμό των υπερωριών ή την κυριακάτικη απασχόληση σαν να ισχύουν σήμερα στην Ελλάδα συνθήκες της βιομηχανικής επανάστασης του 19ου αιώνα. Ή όταν βλέπουν στις μέρες μας γαλέρες από το μακρινό παρελθόν.
Και αυτή είναι η πιο ανώδυνη όψη του προβλήματος της κριτικής που μας ασκεί η Αντιπολίτευση. Ο αναχρονισμός. Γιατί η άλλη είναι χειρότερη και είναι το ωμό ψέμα, όχι η απλή ανάγνωση του παρόντος με δόγματα και τσιτάτα από το παρελθόν, αλλά η συνειδητή διαστρέβλωση της αλήθειας στο τώρα, με συνθήματα τρόμου, που μπορεί να μην έχουν περιεχόμενο, αλλά παράγουν εντυπώσεις και τα οποία εκπέμπονται από τα ίδια στόματα που πριν από δύο χρόνια ύψωναν δήθεν το σκιάχτρο της 7ημερης εργασίας που τάχα θα έφερνε η Νέα Δημοκρατία.
Σήμερα, βέβαια, μιλάμε για 4ήμερη απασχόληση, κ. Τσίπρα, αλλά για εσάς δεν έχει σημασία η διάψευση των λόγων σας. Σας αρκεί μόνο το δηλητήριο που σπέρνετε.
Επειδή, λοιπόν, πολλοί μύθοι διακινήθηκαν και πολλή δημαγωγία απλώθηκε για να υπάρξει σύγχυση, απαντώ με λίγα λόγια στα βασικά fake news τα οποία ακούστηκαν.
Μύθος πρώτος, εμβληματικός: «Καταργείται το 8ωρο». Όποιος το λέει καταργεί την ελληνική γλώσσα, γιατί η προστασία του 8ωρου αναφέρεται ρητά στο άρθρο 55 του νομοσχεδίου. Όποιος το λέει, όμως, καταργεί και την πολιτική λογική. Γιατί το 8ωρο προβλέπεται ρητά στον Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Χάρτη.
Συνεπώς, δεν μπορεί να αμφισβητηθεί από καμία χώρα- μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτό μπορεί να αλλάξει μόνο αν ένα Κράτος εγκαταλείψει την Ευρώπη. Σκεφτείτε, λοιπόν, ποιοι φλέρταραν κάποτε με αυτή την ιδέα.
Μύθος δεύτερος. «Οι υπερωρίες θα πληρώνονται με ρεπό». Όποιος το φωνάζει αυτό έχει πάρει ρεπό από την αλήθεια. Οι υπερωρίες θα πληρώνονται με την προσαυξημένη αμοιβή, όπως και τώρα. Πάντοτε με την σύμφωνη γνώμη του εργαζόμενου. Υπάρχουν «μαύρες» υπερωρίες, πράγματι. Αλλά αυτές είναι που ξοδεύονται για την κατασκευή προπαγάνδας στα εργαστήρια της Κουμουνδούρου.
Επιμένετε συνειδητά να διαστρεβλώνετε και να συγχέετε τις υπερωρίες με την διευθέτηση του χρόνου εργασίας. Και αναρωτιέμαι: Εάν στις ατομικές συμβάσεις υπάρχει ασυμμετρία στη διαπραγματευτική ισχύ μεταξύ εργαζόμενου και εργοδότη, το ίδιο δεν θα έπρεπε να ισχύει και στις υπερωρίες; Γιατί σας ενοχλεί το ένα και όχι το άλλο;
Μύθος τρίτος. Έρχεται το ευέλικτο ωράριο. Καλώς το δέχτηκαν όσοι το λένε. Μόνο που άργησαν 31 χρόνια διότι τόσο ισχύει. Και οι τροποποιήσεις του, μάλιστα, έχουν από κάτω και με τις υπογραφές της κυρίας Ξενογιαννακοπούλου και του κ. Ραγκούση.
Δύσκολο να βρίσκεστε, όντως, στην πρώτη γραμμή δίπλα στον αρχηγό σας, όταν έχετε κάνει ακριβώς τα ανάποδα από αυτά τα οποία σήμερα εισηγείστε. Τον κ. Ραγκούση τον αποσύρατε βλέπω σήμερα, αλλά μείνατε εσείς. Να μας πείτε και για τα δάνεια των κομμάτων μετά, γιατί θυμίζω ότι ήσασταν και γραμματέας του ΠΑΣΟΚ. Να μας πείτε και γι’ αυτά. Πόσο άσχημα τα κάναμε.
Και βέβαια, κ. Τσίπρα, φαντάζομαι ότι θυμάστε ότι το ευέλικτο ωράριο εφαρμόστηκε πλήρως επί ΣΥΡΙΖΑ, όπως εφαρμόζεται και τώρα στον τουρισμό και σε δεκάδες επιχειρήσεις με βάση τις συμβάσεις που έχουν σήμερα με τους εργαζόμενους. Ρεκόρ, λοιπόν, ευελιξίας στις κυβιστήσεις έχει μόνο η αντιπολίτευση.
Και ο επίλογος της πολιτικής μυθολογίας. Καθιερώνονται οι ατομικές συμβάσεις. Λίγο δύσκολο να καθιερωθεί κάτι το οποίο είναι ήδη καθιερωμένο, γιατί ατομικές συμβάσεις υπάρχουν, όπως υπάρχουν και συλλογικές συμβάσεις και ο νέος νόμος επεκτείνει απλά Ευρωπαϊκή Οδηγία που ψηφίστηκε επί ΣΥΡΙΖΑ με Υπουργό τότε την κυρία Αχτσιόγλου. Εκείνη, λοιπόν, θα σας εξηγήσει αν είναι σωστή, αλλά μπορείτε, αν θέλετε, να πάρετε ιδέες και από αλλού. Ρωτήστε και τους φίλους σας τους Podemos -αν τους μιλάτε ακόμα- που επίσης την καθιέρωσαν προ καιρού στην Ισπανία.
Αγαπητοί συνάδελφοι, περιορίστηκα μόνο στην αποκαθήλωση μερικών καταγγελιών της Αντιπολίτευσης και ασφαλώς δεν σχολίασα όσα εκείνη αποσιωπεί με ενοχή. Δεν άκουσα να λέτε κουβέντα για την ψηφιακή κάρτα και την άδεια πατρότητας και την προστασία από τη βία στο χώρο εργασίας, για τη φροντίδα για τα επαγγέλματα της εποχής, για τους εργατοτεχνίτες, για την πρόσθετη θωράκιση απέναντι στις αυθαίρετες απολύσεις.
Οι αντίπαλοί μας βλέπετε μένουν απολύτως πιστοί στο δόγμα, «ποτέ δεν αναφέρουν αυτά που δεν συμφέρουν». Βέβαια το σύνθημα «ασταμάτητα δουλεύουν μόνο τα ρολόγια», είναι έξυπνο, είναι λίγο παλιό βέβαια. Η ζωή έχει απαντήσει πως υπάρχουν και σταματημένα ρολόγια που λένε πάντα την ίδια ώρα.
Γιατί τα νέα προβλήματα δεν λύνονται με γέρικα επιχειρήματα. Θα ήταν, συνεπώς, πιο εύστοχο αν για «τη μητέρα των μαχών», η Αντιπολίτευση μιλούσε για τη «γιαγιά των μαχών» και αποκαλούσε τους λιγοστούς υποστηρικτές της, όχι πλέον «εργατοπατέρες», αλλά «εργατοπαππούδες». Τουλάχιστον έτσι θα φαινόταν και η ίδια πιο συνεπής με την εποχή της.
Επιστρέφω, όμως, στην ουσία του νομοσχεδίου γιατί πιστεύω πραγματικά ότι στο περιεχόμενό του αντιπαρατίθεται η πραγματικά προοδευτική σκέψη με τις δυνάμεις της αληθινής συντήρησης που μπορεί ανέξοδα να δηλώνουν φίλοι της προόδου. Αλλά κάθε πρόοδος προϋποθέτει τολμηρές αλλαγές. Και είναι γνωστό ότι οι αλλαγές είχαν, έχουν και θα έχουν πάντα αρκετούς εχθρούς.
Βλέπετε πώς αλλάζει ο κόσμος γύρω μας. Η γραμμική πορεία, «σπουδές, καριέρα, συνταξιοδότηση» αμφισβητείται και στη θέση της εισέρχεται μία ρευστή πορεία η οποία εξαρτάται ολοένα από περισσότερους παράγοντες, από δημογραφικές αλλαγές, από την εξέλιξη της τεχνολογίας, από τις δεξιότητες που μια αγορά εργασίας που αλλάζει συνέχεια αναζητά, χωρίς κανείς να μπορεί να προβλέψει ποια θα είναι η επαγγελματική σταδιοδρομία των νέων μας σε 10 χρόνια. Για όλα αυτά θα έπρεπε να μιλάμε σε αυτή την αίθουσα.
Σε έναν κόσμο, λοιπόν, που η ίδια η φύση της εργασίας μεταβάλλεται, είναι ανάγκη να την ακολουθεί και το ρυθμιστικό της περιβάλλον, υπηρετώντας όμως πάντα τρεις παράλληλες και ταυτόχρονες κατευθύνσεις: Την ευελιξία της επιχειρηματικότητας που αυξάνει τον παραγόμενο πλούτο και τις θέσεις απασχόλησης, την προστασία, αλλά και την κινητροδότηση του εργαζόμενου ώστε αυτός να μπορεί να προκόβει μαζί με τη χώρα και, τέλος, την εγγύηση της Πολιτείας ότι με τους κανόνες της θα επενδύει θεσμικά στην κοινή προσπάθεια, ώστε μετά να μπορεί να κατανέμει δίκαια το κοινό αποτέλεσμα.
Αυτή η αντίληψη διαπερνά το σημερινό νομοσχέδιο, προσφέροντας ευελιξία και ασφάλεια, ασφάλεια και ευελιξία στους δύο πόλους του κόσμου της εργασίας. Συγχρονίζοντας το εθνικό πλαίσιο με το διεθνές περιβάλλον για να μπορεί και αυτό, επιτέλους, να είναι ανταγωνιστικό. Και προτάσσοντας εκείνες τις συνθήκες που δημιουργούν τις προϋποθέσεις για την αύξηση του εθνικού εισοδήματος για να ακολουθήσει, στη συνέχεια, η διάχυσή τους σε ολόκληρη την κοινωνία. Γιατί δικός μας στόχος δεν είναι η εργασία να αποδίδει λίγα, αλλά ο κόπος των εργαζόμενων να επιστρέφει σε αυτούς, να αποφέρει η εργασία πολλά σε όλους. Και η προστασία του εργαζόμενου αποτελεί σταθερή προτεραιότητα.
Γι΄ αυτό και προσθέτουμε σε αυτήν έξι ακόμα περιπτώσεις που αποκλείουν την παράνομη απόλυσή του, είτε πρόκειται για άσκηση δικαιωμάτων του, είτε για ευαίσθητες περιόδους όπως αυτή της γονικής φροντίδας. Τον οπλίζουμε με λύση στο παρόν για τη δυναμική των πλατφορμών, αλλά και για το μέλλον της τηλεργασίας. Κυρίως, όμως, δίνουμε στην εργαζόμενη, στον εργαζόμενο τη δυνατότητα να διαμορφώνει η ίδια, ο ίδιος τη ζωή του.
Γιατί ο εργαζόμενος για εμάς δεν ήταν ποτέ μια απλή παραγωγική μονάδα. Είναι μια αυτόνομη προσωπικότητα και αυτή, άλλωστε, αποτελεί και μια θεμελιώδη διαφορά μας με τους αντιπάλους μας οι οποίοι επιμένουν να ερμηνεύουν τον κόσμο με ισοπεδωτικά σχήματα που, τελικά, κρύβουν την αλήθεια.
Έτσι μέσα στη γενική έννοια του λαού χάνεται τελικά ο πολίτης και μέσα στις μεγαλοστομίες για τα ανάλγητα αφεντικά εξαφανίζονται οι τεκτονικές αλλαγές που έχουν μεσολαβήσει στην παγκόσμια παραγωγική διαδικασία.
Δεν είναι τυχαία συνεπώς και η διαφορετική οπτική μας για το ρόλο του συνδικαλισμού. Εμείς τον θέλουμε πυλώνα δημοκρατικό, κάποιοι άλλοι τον θέλουν φεουδοκομματικό. Στο εξής οι συνδικαλιστές θα έχουν τις οφειλόμενες διευκολύνσεις, αλλά όχι γενική ασυλία ακόμα και για αδικήματα, όπως η βιαιοπραγία ή η σεξουαλική παρενόχληση.
Θα έχουν ταυτότητα, αλλά και υπευθυνότητα, αν προκαλούν ζημιά στην κοινωνία. Θα κληθούν να υπηρετήσουν την εργατική προστασία και όχι να διαιωνίσουν τη γραφειοκρατική πατρωνία. Γιατί κάποτε θα πρέπει τουλάχιστον σε αυτή την αίθουσα να συμφωνήσουμε ξανά στα βασικά. Τα σωματεία υπάρχουν για τα μέλη τους, όχι για τα κόμματα. Και οι συνδικαλιστές υπάρχουν για τους εργαζόμενους και όχι οι εργαζόμενοι για τους συνδικαλιστές.
Κυρίες και κύριοι βουλευτές, τα παραπάνω νομίζω ότι αναδεικνύουν το πολιτικό περιεχόμενο του νομοσχεδίου. Ταυτόχρονα, όμως, περιγράφουν και τις δύο αντίπαλες προσεγγίσεις αυτών που το υποστηρίζουν από τη μια, αυτών που το πολεμούν από την άλλη. Πρόκειται, πράγματι, για μια μεγάλη, για μια χαώδη πολιτική, αλλά και ιδεολογική διαφορά που ασφαλώς θα δοκιμαστεί στην πράξη.
Από τη δημόσια διαβούλευση -η οποία προηγήθηκε και η οποία με πρωτοβουλία του Υπουργού υπήρξε εκτενέστατη- ξεχωρίζω τις έντονες επιφυλάξεις του ΣΕΒ, αλλά και τη συμφωνία της ΕΣΕΕ και των γυναικείων οργανώσεων. Αυτός ο συνδυασμός ίσως να δίνει και το μέτρο της ισορροπημένης κατεύθυνσης των αλλαγών που σήμερα προτείνουμε.
Πάνω από όλα, ωστόσο, θέλω να επιμείνω στο νέο πνεύμα που τις διατρέχει εισάγοντας μία κουλτούρα υγιούς συμπόρευσης όλων των δυνάμεων της εργασίας, κάτι το οποίο αποτυπώνει περισσότερο οποιαδήποτε άλλη μεταρρύθμιση η ψηφιακή κάρτα, η οποία δίνει πια καθαρούς ρόλους σε όλους, στον εργαζόμενο, στον εργοδότη και στο Κράτος το οποίο εποπτεύει την όλη διαδικασία.
Γι’ αυτό ακριβώς και υποστηρίζω την εργασιακή μεταρρύθμιση, επειδή προωθεί την αίσθηση του κοινού σκοπού σε όλες τις παραγωγικές δυνάμεις. Είναι μία ανάγκη της χώρας ύστερα από μία δεκαετία καθήλωσης, ένα χρέος προς τη νέα γενιά που θα πρέπει, επιτέλους, να συναντήσει πολλές και καλές δουλειές σε ένα αξιοπρεπές και δίκαιο εργασιακό περιβάλλον. Είναι, όμως, ταυτόχρονα και μία εθνική απάντηση στη συγκυρία, καθώς επί 16 μήνες η Ελλάδα προστάτευσε το εισόδημα και την απασχόληση από την πανδημία και τώρα καλείται να κερδίσει με νέα ορμή το στοίχημα της ανάπτυξης.
Άλλωστε ένα ακόμα χαρακτηριστικό του νομοσχεδίου είναι και ο δυναμικός του χαρακτήρας. Για παράδειγμα, η ελληνική αγορά εργασίας, λόγω μικρού μεγέθους επιχειρήσεων, έχει πράγματι πολλές ατομικές συμβάσεις οι οποίες αφήνουν περιθώρια για αυθαιρεσίες. Συμβαίνει αυτό σήμερα που μιλάμε στις ταχυμεταφορές παραδείγματος χάρη. Γι’ αυτό και το νέο πλαίσιο θέτει κανόνες. Αύριο και στους τομείς αυτούς θα μπορούν να καθιερωθούν συλλογικές συμβάσεις -είναι κάτι το οποίο προσωπικά υποστηρίζω- και σίγουρα θα προκύψει αυτή η ανάγκη, καθώς η οικονομία θα μεγεθύνεται και καθώς αναπόφευκτα θα αυξάνεται η ζήτηση για εργασία.
Στο συναρπαστικό αυτό ταξίδι της αναγέννησης η Πατρίδα μας θα έχει ως οδηγό το Εθνικό Σχέδιο «Ελλάδα 2.0», ο τρίτος πυλώνας του οποίου αφορά την εργασία και τη συνοχή της κοινωνίας. Περισσότερα από 5 δισ. ευρωπαϊκών πόρων -τα οποία θα μπορούν να γίνουν πολλά περισσότερα με τα ιδιωτικά κεφάλαια που θα κινητοποιήσουν- θα χρηματοδοτήσουν δεκάδες δράσεις από τις οποίες έξι συγκεκριμένα θα επικεντρωθούν αποκλειστικά στην οικοδόμηση και στην υποστήριξη του πλαισίου που σήμερα νομοθετούμε. Μιλάμε για μια πολυεπίπεδη, παράλληλη και συνεκτική πορεία προς το αύριο.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, κλείνω με τα εξής ερωτήματα: Είναι αλήθεια, κ. Τσίπρα, κα Γεννηματά -και νομίζω ότι μπορώ να απευθυνθώ συνολικά στην αντιπολίτευση- ότι καταγγείλατε το νομοσχέδιο πριν ακόμα αυτό βγει σε δημόσια διαβούλευση. Ότι σπεύσατε να διαδηλώσετε εναντίον του, ενώ ακόμα αυτό διαμορφωνόταν στη Βουλή. Και σήμερα διαπιστώνω ότι επιμένετε να μη μιλάτε για τα άρθρα του, αλλά για τα fake news τα οποία κατασκευάσατε στη θέση τους.
Δεν θα παραιτηθώ, ωστόσο, από την προσπάθεια να διαμορφωθεί μια στοιχειώδης διακομματική συναίνεση γύρω από μερικές εύλογες αλλαγές που ζητά η ίδια η πραγματικότητα.
Σας ερωτώ, λοιπόν, κα Γεννηματά, κ. Τσίπρα, θα ψηφίσετε, έστω και τώρα, την ψηφιακή κάρτα που καταργεί τη μαύρη και υποδηλωμένη εργασία; Θα ψηφίσετε την επαγγελματική αποκατάσταση-ασφάλιση των ταχυμεταφορέων και την εξίσωση των εργατοτεχνητών με τους υπαλλήλους; Θα στηρίξετε τη διεύρυνση των περιπτώσεων που καθιστούν άκυρη μία απόλυση; Δεν φαντάζομαι να αρνηθείτε τις ευρωπαϊκές ρήτρες κατά της βίας και της παρενόχλησης, υπέρ της υγείας και της ασφάλειας στην εργασία.
Θα πείτε ναι ή θα πείτε όχι στην καθιέρωση και στην Ελλάδα της άδειας πατρότητας με αποδοχές; Στη γονική άδεια τεσσάρων μηνών και για τους δύο γονείς; Μήπως τελικά μας αιφνιδιάσετε και αρνηθείτε και την απαγόρευση απόλυσης του νέου πατέρα, όπως και κάθε εργαζόμενου που ασκεί τα καθήκοντά του; Και, τελικά, συμφωνείτε ή διαφωνείτε ότι όποιος εργάζεται από απόσταση έχει το δικαίωμα να αποσυνδέεται από την εργασία όταν λήγει το ωράριό του;
Όμως, κ. Τσίπρα και κυρία Γεννηματά, θα σας διευκολύνω. Καταθέτω αίτημα ονομαστικής ψηφοφορίας για όλα τα άρθρα του νομοσχεδίου, για όλα. Για να αναλάβετε και εσείς επώνυμα και φανερά τις ευθύνες σας και να αναδειχθεί η υποκρισία σας. Και να δούμε στο τέλος πόσα από τα άρθρα του νομοσχεδίου θα έχετε ψηφίσει. Η «μητέρα όλων των μαχών» θα καταλήξει τελικά -όταν κάνουμε τον απολογισμό- να έχετε ψηφίσει 2 στα 3 από τα άρθρα τα οποία έχουμε καταθέσει. Γιατί τόσο υποκριτές είστε. Εκτός αν επιλέξετε πάλι φυσικά το δρόμο της αποχώρησης από την αίθουσα. Συνηθισμένο σάς είναι τελευταία.
Κλείνω με ένα πολύ ενδιαφέρον και προφητικό κείμενο, το οποίο μας έρχεται από το 1992. Ακούστε το, έχει ενδιαφέρον. «Καθοριστική στην προοπτική μιας φιλικής ανάπτυξης, είναι και η εισαγωγή νέων τεχνολογιών στην εργασία και στοιχείο της αποτελεί», προσέξτε, «η νέα οργάνωση του χρόνου παραγωγικής διαδικασίας. Δεν είναι, λοιπόν, μόνο η διεκδίκηση μειωμένου ωραρίου, γιατί η νέα εποχή», το 1992, «εισάγει και εναλλακτικές μορφές απασχόλησης. Ελαστικό ωράριο και εργασία μέσω τερματικού». Αυτά, λοιπόν, δεν τα έλεγε η Θάτσερ.
«Σε αυτά, συνεπώς, πρέπει να επικεντρωθούν οι προτάσεις της αριστεράς, εγκαταλείποντας τη στείρα υπεράσπιση της παλιάς εποχής». Και έγραφε ο συγγραφέας ακόμα: «Η αριστερά έμεινε παιδί της μεγάλης βιομηχανίας και εγκλωβίστηκε στην αποκλειστική ενασχόληση με εκείνα τα προβλήματα των πολιτών τα οποία απέρρεαν από τη θέση τους στην παραγωγική διαδικασία».
Ποιος υπέγραφε, κυρίες και κύριοι, κ. Τσίπρα, τρία χρόνια αφότου μπήκατε στη νεολαία του Κομμουνιστικού Κόμματος, τη χρονιά που έπεσε το τείχος, αυτό το τολμηρό κείμενο; Ένας μεγάλος ευρωπαίος αριστερός και μεταρρυθμιστής, ο Μιχάλης Παπαγιαννάκης, η σκέψη του οποίου νομίζω ότι και τώρα συναντιέται με τις περισσότερες επιλογές αυτού του νομοσχεδίου.
Και αναρωτιέμαι μερικές φορές πού πήγε αυτή η φωτισμένη αριστερά η οποία μπορούσε να αντιλαμβάνεται τις αλλαγές του κόσμου μέσα από το πρίσμα της πραγματικής προόδου και όχι μέσα από αγκυλώσεις μιας άλλης εποχής.
Καταργούμε, λοιπόν, ξεπερασμένα ιδεολογικά σύνορα και ανασχεδιάζουμε το τόξο των δυνάμεων της ανανεωτικής πνοής και της γνήσιας προοδευτικής πράξης. Σας καλώ, λοιπόν, να ψηφίσετε, γιατί θα αναγκαστείτε να το κάνετε, θετικά, ώστε να αποκτήσει και η Ελλάδα θεσμικό περιβάλλον εργασίας αντάξιο του ρόλου που διεκδικεί στον 21ο αιώνα.
Σύγχρονο και δίκαιο, κοινωνικό και αναπτυξιακό, αποτελεσματικό αλλά πάντα δίκαιο. Ένα πλαίσιο που δεν αλλάζει μόνο τους κανόνες του παλιού παιχνιδιού, αλλά και τους ίδιους τους παίκτες του, απελευθερώνοντας συνολικά τον κόσμο της παραγωγής, δίνοντας ώθηση σε όλους τους συντελεστές της οικονομίας και πάνω από όλα οπλίζοντας με νέα δύναμη τους εργαζόμενους της χώρας μας.
