Ο Αναπληρωτής Υπουργός Προστασίας του Πολίτη Νίκος Τόσκας συμμετείχε ως ομιλητής στο 6ο συνέδριο Exposec Defence World, που διεξάγεται στην Αθήνα και αναφέρθηκε στη «νέα εποχή ασφάλειας και άμυνας στην Ελλάδα και την Ευρώπη».
Ακολουθεί το κείμενο της ομιλίας:
Ζούμε σε ένα νέο κόσμο όπου οι παγκόσμιοι πόλεμοι έχουν δώσει τη θέση τους στην παγκοσμιοποίηση με αποτέλεσμα η πολεμική και οι επιχειρήσεις να έχουν μεταφερθεί σε όλα τα επίπεδα της κοινωνικής και οικονομικής ζωής χρησιμοποιώντας σαν κύρια όπλα επιβολής ή διαχείρισης των ισορροπιών την τεχνολογία και την πληροφορία.
Ο κυβερνοχώρος αποτελεί ένα εικονικό πεδίο επιχειρήσεων ισχύος όπου αναμετρούνται σε καθημερινή βάση η επιθετικότητα και η παραβατικότητα απο τη μία πλευρά και η αποτρεπτική δύναμη και οι ικανότητες κρατών, οργανισμών και επιχειρήσεων από την άλλη.
Η ελευθερία και οι ασύμμετρες δυνατότητες που δίνει η σύγχρονη τεχνολογία, η πληροφορική και το διαδίκτυο τροφοδοτούν ένα αόρατο πόλεμο και μια πραγματικότητα όπου η έκταση της παραβατικότητας αποκαλύπτεται μόνο στα μάτια των μηχανών και των ειδικών ενώ οι πολίτες δεν συνειδητοποιούν ούτε την έκταση ούτε την ένταση των απειλών που κρύβονται στα υπόγεια του κυβερνοχώρου. Η ανάπτυξη τρόπων υπεράσπισης και προστασίας των χρηστών του διαδικτύου από τους κινδύνους, τις παγίδες και τις ψηφιακές απειλές είναι προτεραιότητα για την Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη – μέλη της.
Οι 4000 επιθέσεις ransomware που καταγράφηκαν ανά ημέρα στις χώρες της Ε.Ε. για το 2016 αποτελούν ένδειξη και μέτρο της εγκληματικότητας που υπολανθάνει στο χώρο του διαδικτύου. Τα στοιχεία δείχνουν ότι σε κάποιες χώρες της Ε.Ε. το 50% της εγκληματικής δραστηριότητας σχετίζεται με ενέργειες στο διαδίκτυο ενώ το 80% των ευρωπαϊκών εταιρειών αντιμετώπισαν ένα τουλάχιστον περιστατικό ασφάλειας το 2016.
Στον πραγματικό κόσμο η Ελλάδα βρίσκεται στο κέντρο ενός ασταθούς γεωπολιτικού τόξου που τοποθετείται στη διασταύρωση Βορρά-Νότου και Ανατολής-Δύσης και επηρεάζεται από τις συρράξεις, τις ανακατατάξεις και την παρατεταμένη αστάθεια στην ευρύτερη περιοχή που δημιουργεί κρίσεις με μεταναστευτικές και προσφυγικές ροές τις οποίες πρώτη η χώρα μας καλείται να αντιμετωπίσει. Στη διάσταση αυτή τα όρια της εσωτερικής ασφάλειας και της άμυνας συγχέονται και οι συνέργειες προκύπτουν ως προϋπόθεση για οποιοδήποτε σχεδιασμό σε εθνικό αλλά και σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Η εσωτερική ασφάλεια επηρεάζεται όχι μόνο από τον ταραγμένο πολιτικά περίγυρο αλλά και από τα ελεγχόμενα κύματα προσφύγων και μεταναστών τα οποία μπορεί να δοκιμάζουν ψυχροπολεμικά τα όρια και τους μηχανισμούς του κράτους μέσα σε συνθήκες οικονομικής κρίσης. Στο διεθνές αυτό στρατηγικό πεδίο η Ελλάδα έχει πρωταγωνιστικό ρόλο και οι πολιτικές και παρεμβάσεις της έχουν σημασία όχι μόνο για τη χώρα μας αλλά και για την Ε.Ε.
Η πρόκληση φόβου είναι βασικό στοιχείο της τρομοκρατίας και οι κυβερνοεπιθέσεις μπορούν όχι μόνο να προκαλέσουν δυσλειτουργίες και βλάβες σε προσωπικό, επιχειρηματικό και εθνικό επίπεδο αλλά είναι ικανές να συμβάλλουν στη δημιουργία κλίματος ανασφάλειας στην κοινωνία, γεγονός που μπορεί να υπονομεύσει την ανάπτυξη και να αποδομήσει την κοινωνική συνοχή.
Η εσωτερική ασφάλεια έχει σοβαρές ευπάθειες που σχετίζονται με θέματα ψηφιακής όσο και φυσικής ασφάλειας των κρίσιμων πληροφοριακών υποδομών. Η ΕΛ.ΑΣ. προωθεί την υποστήριξη της αντιμετώπισης του κυβερνοεγκλήματος με δομές που θα υποστηρίζουν συστηματικά την έρευνα, την ανάπτυξη αλλά και την εκπαίδευση της εγκληματολογικής ανάλυσης των νέων φαινομένων στον κυβερνοχώρο.
Η υποστήριξη της κυβερνοασφάλειας του ψηφιακού κόσμου και η προστασία των προσωπικών δεδομένων των πολιτών βρίσκεται ψηλά στην ατζέντα της ΕΕ με την οδηγία NIS(Κ.Ο. 1148/2016) για την προστασία των ψηφιακών δικτύων και των πληροφοριακών συστημάτων και τον Ευρωπαϊκό Κανονισμό GDPR(679/2016) για την προστασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα να ενσωματώνονται από τον μήνα αυτό στις εθνικές νομοθεσίες των κρατών μελών. Μπορούμε λοιπόν να θεωρήσουμε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση διαθέτει πλέον σχέδιο μάχης και παίρνει ήδη θέση στα χαρακώματα της κυβερνοάμυνας απέναντι στις ψηφιακές απειλές και το κυβερνοέγκλημα.
Οι πολιτικές αυτές βέβαια απαιτούν συνεργασία, συνέργεια και κοινές δράσεις μεταξύ των κρατών μελών (όπως π.χ. η αντιμετώπιση της παιδικής πορνογραφίας ή της τρομοκρατίας) που υλοποιούνται σε επίπεδο διεθνών υπηρεσιών όπως η Europol ή η Interpol. Υπάρχουν όμως θέματα εθνικής ασφάλειας, αυτονομίας, κυριαρχίας και συμφερόντων στο ψηφιακό πεδίο τα οποία δοκιμάζουν την αποτελεσματική συνεργασία των κρατών μελών για την κυβερνοασφάλεια.
Η ΕΛ.ΑΣ. με ερευνητικό και αναπτυξιακό βραχίονα του Υπουργείου το Κέντρο Μελετών Ασφάλειας αξιοποιεί όλες τις δυνατότητες που τις παρέχει η τεχνολογία στη σύγχρονη ψηφιακή εποχή και δοκιμάζει σε συνεργασία με άλλες ευρωπαϊκές χώρες νέες και καινοτομικές μεθόδους για τη βελτίωση της επιτήρησης, της ασφάλειας και της προστασίας των συνόρων.
Παράλληλα αξιολογεί και δοκιμάζει νέες προσεγγίσεις στα προβλήματα πρόληψης και άμβλυνσης των διακρίσεων καθώς και της ένταξης και κοινωνικοποίησης ειδικών ομάδων όπως οι πρόσφυγες και οι μετανάστες. Σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Συνοριοφυλακή και Ακτοφυλακή συστηματοποιεί τους συνοριακούς ελέγχους και διερευνά τρόπους βελτίωσης της ανταλλαγής πληροφοριών με τη διαλειτουργικότητα και τη διασύνδεση των πληροφοριακών συστημάτων μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ ειδικότερα για την αντιμετώπιση νέων απειλών για την ασφάλεια όπως η επιστροφή ξένων τρομοκρατών μαχητών.
Η διασύνδεση των συστημάτων αποτελεί πλεονέκτημα και συγχρόνως μειονέκτημα καθώς μεγιστοποιεί τις δυνατότητες από τη μία αλλά παράλληλα αυξάνει την έκθεση του συστήματος σε ενδεχόμενες απειλές και κινδύνους. Η ΕΛ.ΑΣ. εκτός από την επιχειρησιακή της δράση, συμμετέχει σε ερευνητικές δραστηριότητες της ΕΕ για την αποτελεσματικότερη προστασία των πολιτών στους δημόσιους χώρους έναντι τρομοκρατικών επιθέσεων με μέσα χαμηλού κόστους και τεχνολογίας.
Παράλληλα διαμορφώνει ένα νέο πλαίσιο για την ασφάλεια και την προστασία των κρίσιμων υποδομών της χώρας σε εφαρμογή της σχετικής Κοινοτικής Οδηγίας 114/2008 και της αντίστοιχης εθνικής νομοθεσίας (Π.Δ.39/2011) σε συνεργασία με τους λειτουργούς και διαχειριστές των υποδομών και τις αρμόδιες δημόσιες αρχές και υπηρεσίες.
Η Διεύθυνση Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος της ΕΛ.ΑΣ. καλύπτει τον πλήρη επιχειρησιακό κύκλο που αφορά την πρόληψη, την έρευνα και την καταστολή εγκλημάτων ή αντικοινωνικών συμπεριφορών (όπως παιδική πορνογραφία, παιδοφιλία, απάτες μέσω διαδικτυακών ιστοσελίδων δημοπρασιών, συκοφαντική δυσφήμιση, παραβίαση πνευματικής ιδιοκτησίας κ.α.), που διαπράττονται μέσω του διαδικτύου ή άλλων μέσων ηλεκτρονικής επικοινωνίας. Στα αντικείμενα έρευνας και δίωξης είναι ακόμη και η χρήση κρυπτονομισμάτων (Bitcoin) σε συναλλαγές εγκληματιών του κυβερνοχώρου, που μπορεί να σχετίζονται με ξέπλυμα χρήματος.
Πέρα από τις πολιτικές και την επιχειρησιακή δράση σημαντικός είναι ο ρόλος των πολιτών που είναι οι πρωταγωνιστές της κοινωνίας είτε στον πραγματικό είτε στον εικονικό κόσμο. Πολιτικές που δεν υποστηρίζονται από κοινή αντίληψη του προβλήματος και τη συμμετοχή του πολίτη στη λύση είναι καταδικασμένες να έχουν φτωχά αποτελέσματα ή να αποτύχουν τελείως.
Στη σύγχρονη τεχνολογική εποχή για να αυξήσουμε την ανθεκτικότητα της κοινωνίας, η παιδεία θα πρέπει να συμπεριλάβει στοιχεία ασφάλειας και προστασίας και η κοινωνία θα πρέπει να αναπτύξει μια νέα κουλτούρα ασφάλειας προσαρμοσμένη στο σύγχρονο τεχνολογικό και γεωπολιτικό περιβάλλον.
Η κουλτούρα αυτή θα διασφαλίσει την επιτυχία της εφαρμογής των πολιτικών για την αποτελεσματική προστασία των πολιτών και θα περιορίσει τις δυνατότητες εκμετάλλευσης από το διεθνές και εθνικό οργανωμένο έγκλημα τρωτοτήτων που υπάρχουν σε όλα τα επίπεδα της κοινωνίας και της οικονομίας τις οποίες ο κάθε πολίτης μπορεί να τις διαχειριστεί για να προστατεύσει όχι μόνο τον εαυτό του αλλά και το φυσικό και ψηφιακό κοινωνικό του περίγυρο.
Στο πλαίσιο της διεθνούς οικονομικής πραγματικότητας και της σημερινής διάρθρωσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης τα κράτη μέλη είναι συγχρόνως εταίροι και ανταγωνιστές. Γι’ αυτό η προσπάθεια για συνεργασία και συνεννόηση πρέπει να είναι συνεχής.
Το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη ξεκινά πρόγραμμα σε συνεργασία με την Ε.Ε. ώστε να δημιουργηθεί Κέντρο Αριστείας για την καταπολέμηση του κυβερνοεγκλήματος. Κάλλιο αργά παρά ποτέ.
