Ομιλία του Υπουργού Επικρατείας και Ψηφιακής Διακυβέρνησης Κυριάκου Πιερρακάκη στη Διαρκή Επιτροπή Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης για το σχέδιο νόμου «Εκσυγχρονισμός του Ελληνικού Κτηματολογίου, νέες ψηφιακές υπηρεσίες και ενίσχυση της ψηφιακής διακυβέρνησης»
Σας ευχαριστώ πολύ κυρία Πρόεδρε,
Κυρίες και κύριοι Βουλευτές,
Ξεκινά σήμερα η επεξεργασία από την Επιτροπή του σχεδίου νόμου για τον «Εκσυγχρονισμό του Ελληνικού Κτηματολογίου, νέες ψηφιακές υπηρεσίες και ενίσχυση της ψηφιακής διακυβέρνησης». Νομίζω ότι ο τίτλος είναι απολύτως ενδεικτικός του περιεχομένου με βάση και την ιεράρχηση των θεμάτων που ρυθμίζει κατά σειρά σπουδαιότητας:
- Αρχικά εισάγουμε διατάξεις σχετικά με την επιτάχυνση, την απλοποίηση και την ασφάλεια των διαδικασιών του Κτηματολογίου
- Στη συνέχεια, νομοθετούμε την καθιέρωση νέων ψηφιακών υπηρεσιών και
- Τέλος βελτιώνουμε τη λειτουργία του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης και των φορέων του.
Το Κτηματολόγιο εκ των πραγμάτων αποτελεί την κυριότερη παρέμβαση αυτού του σχεδίου νόμου και είναι μία παρέμβαση που, εάν έπρεπε να την κωδικοποιήσουμε σε τρεις λέξεις, αυτές θα ήταν: επιτάχυνση, απλούστευση, ασφάλεια.
Επιτάχυνση διότι μειώνουμε περίπου δύο χρόνια μεσοσταθμικά το χρονοδιάγραμμα για την πλήρη λειτουργία του Κτηματολογίου σε όσες περιοχές αυτό δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί ως προς την κτηματογράφηση – δηλαδή περίπου στο 66% της χώρας, καθώς αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε στο 34 με 35%.
Απλούστευση διότι κάνουμε πιο φιλικές για τον πολίτη τις υπηρεσίες του Κτηματολογίου και
Ασφάλεια διότι πλέον όλες οι πληροφορίες έρχονται στην επιφάνεια, στο φως, αποκτούν δημοσιότητα στο πλαίσιο της πλήρους λειτουργίας των κατά τόπους κτηματολογικών γραφείων.
Η «καρδιά» της παρέμβασης είναι τα άρθρα 3 έως 7 που περιγράφουν τη διαδικασία μέχρι τη λειτουργία ενός Κτηματολογικού Γραφείου, μέχρι να έχουμε λειτουργούν Κτηματολόγιο. Και εδώ υπάρχει μία σημαντική αλλαγή φιλοσοφίας.
Σήμερα, μετά τη φάση της ανάρτησης ακολουθεί η διαδικασία των ενστάσεων. Στη συνέχεια, και αφού τελεσιδικήσουν όλες οι ενστάσεις, τότε και μόνο τότε το Κτηματολογικό Γραφείο κάθε περιοχής τίθεται σε λειτουργία. Ποιο είναι το ποσοστό των ακινήτων επί των οποίων ασκούνται ενστάσεις; Κατά μέσο όρο είναι 2%.
Τι σημαίνει αυτό: Αυτό σημαίνει ότι μέχρι να ολοκληρωθούν οι ενστάσεις για το 2%, το Κτηματολόγιο δεν λειτουργεί ούτε για το υπόλοιπο 98%. Αυτό είναι κάτι το οποίο πρέπει να αλλάξει, εάν θέλετε, αυτό ήρθε και ως πρόταση στο παρελθόν στη χώρα μας από την SRSS το 2011, το 2013.
Και η πρόταση ήταν η διαδικασία που ουσιαστικά εμείς ερχόμαστε να προτείνουμε. Μετά την ανάρτηση, μετά την υποβολή των ενστάσεων, μετά τη διόρθωση των πρόδηλων σφαλμάτων κάθε περιοχή αποκτά Κτηματολόγιο σε λειτουργία. Οι ενστάσεις θα εκδικάζονται κανονικά, δεν στερούνται ιδιοκτήτες κανένα από τα δικαιώματα που αυτή τη στιγμή διαθέτουν και για το διάστημα που μεσολαβεί κάθε ένσταση θα καταγράφεται στο περιθώριο του κτηματολογικού φύλλου του ακινήτου.
Και αυτή είναι και η φιλοσοφία το πώς αντιλαμβανόμαστε το Κτηματολόγιο: είναι ένα πληροφοριακό σύστημα πέρα από όλα τα άλλα. Πέρα από ένα εργαλείο διοίκησης, ένα εργαλείο στα χέρια της Δικαιοσύνης είναι και ένας μηχανισμός να έρθει όλη η πληροφορία στην επιφάνεια και να καταγράφεται. Πράγμα το οποίο αποτελεί θετική μεταβολή σε σχέση με το τι υπάρχει από το παρελθόν.
Η νέα διαδικασία είναι πιο γρήγορη και απλή για όλους, χαρακτηρίζεται προφανώς από μεγαλύτερη διαφάνεια όπως είπα και πριν. Εξάλλου, η σημείωση των διεκδικήσεων δεν είναι κάτι άγνωστο στη νομική καθημερινότητα. Τα βιβλία διεκδικήσεων αποτελούν ουσιαστικό στοιχείο των υποθηκοφυλακείων. Ο έλεγχος είναι απαραίτητος σε έναν έλεγχο τίτλου και ακόμα και στα κτηματολογικά φύλλα γίνονται σημειώσεις – όχι στο στάδιο των ενστάσεων, αλλά στο επόμενο στάδιο αυτών των αγωγών. Γιατί να μην ενοποιήσουμε λοιπόν όλη αυτή τη πληροφορία εξαρχής σε αυτά;
Αλλά ας κάνουμε και την αντίστροφη άσκηση. Όλη αυτή η διαδικασία, όλη αυτή η συγκέντρωση της πληροφορίας είναι κάτι που βοηθά συνολικά τις αγοραπωλησίες των ακινήτων. Ας υποθέσουμε ότι κάποιος θέλει να αγοράσει ένα οικόπεδο με αμφισβητούμενα όρια από τον γείτονα.
Όσο δεν λειτουργεί το Κτηματολόγιο, η πληροφορία αυτή είναι συνήθως διάσπαρτη. Σε κάποιες περιπτώσεις το «διάσπαρτη» σημαίνει κρυφή. Και τα δύο αυτά στοιχεία είναι πολύ προβληματικά για την ασφάλεια των συναλλαγών. Τώρα θα είναι ξεκάθαρη, δημόσια, συγκεντρωμένη σε ένα σημείο στο οποίο πρέπει να βρίσκεται, δηλαδή στα κτηματολογικά φύλλα.
Η διαδικασία αυτή ωφελεί, ωφελεί πολύ. Ωφελεί τόσο το κράτος, όσο ωφελεί και τους ιδιοκτήτες. Ωφελεί το κράτος γιατί θα οδηγήσει πολύ ταχύτερα στην ολοκλήρωση του Ελληνικού Κτηματολογίου. Το συζητάμε δεκαετίες, ήρθε καιρός η διαδικασία αυτής της μεταρρύθμισης, αυτής της μεγάλης αλλαγής επιτέλους να κλείσει. Επιτέλους να ολοκληρωθεί. Και αυτό είναι κάτι που αντικατοπτρίζει την αξιολόγηση της χώρας μας καταρχήν σε μία σειρά από πάρα πολλούς δείκτες. Δείκτες της Παγκόσμιας Τράπεζας. Δείκτες επιχειρηματικότητας στην Ελλάδα. Δείκτες διεθνούς αξιολόγησης της οικονομίας.
Αυτό το 35% της χώρας που έχει κτηματογραφηθεί αντανακλά την εκκρεμότητα του υπολοίπου που δεν έχει κτηματογραφηθεί και αυτό λέει κάτι ως μήνυμα ευρύτερα για τη χώρα. Πέρα από το ότι οι δείκτες του Κτηματολογίου αυτοτελώς έχουν πάρα πολύ μεγάλη αξία και σημασία για όλους. Ωφελεί φυσικά και τους πολίτες, καθώς ο υποψήφιος αγοραστής θα μπορεί να ελέγχει με απόλυτη ακρίβεια την εικόνα του ακινήτου που επιθυμεί να αγοράσει χωρίς να κινδυνεύει να βρεθεί μπροστά σε εκπλήξεις ύστερα από μερικά χρόνια.
Εδώ να πω ότι ευρύτερα έχουν γίνει μία σειρά από παρεμβάσεις στο Κτηματολόγιο. Μία κυρίαρχη παρέμβαση είναι το γεγονός ότι έχουμε πλέον ανοίξει την πρόσβαση και μάλιστα δωρεάν σε επαγγελματίες, δικηγόρους, μηχανικούς, συμβολαιογράφους, οι οποίοι έχουν τη δυνατότητα να βλέπουν στα στοιχεία που τους ενδιαφέρουν για το λειτουργούν Κτηματολόγιο μέσα από το site του Κτηματολογίου στο ktimatologio.gov.gr – με την υπηρεσία της έρευνας με διαφορετικά δικαιώματα ο κάθε επαγγελματίας, ανάλογα με την ιδιότητά του και αυτό είναι ένα πρώτο βήμα.
Είναι ένα πρώτο βήμα του πώς μπορούμε ψηφιακά να διευκολύνουμε ακόμη και τη φυσική μετάβαση σε ένα κτηματολογικό γραφείο. Εκκρεμούν, βέβαια, να γίνουν πάρα πολλά γιατί υπάρχει κάποια πληροφορία αυτή τη στιγμή ψηφιοποιημένη, αλλά όχι όλη. Ένα κομμάτι αυτής της πληροφορίας θα έρθει στη πορεία μέσα από αυτή την αλλαγή που περιγράφουμε διότι σήμερα είπαμε ότι το 35% ότι είναι κτηματογραφημένο.
Με αυτόν τον νόμο η πρόβλεψη που έχουμε είναι ότι του χρόνου θα βρεθούμε στο 55%, σε δύο χρόνια στο 90% περίπου. Άρα η πρόσβαση θα αφορά ένα μεγαλύτερο εύρος το ζήτημα όμως είναι να αφορά και ολοένα μεγαλύτερο βάθος και εδώ θα έρθει να βοηθήσει καθοριστικά το Ταμείο Ανάκαμψης.
Γιατί μέσα σε όλα αυτά η πρόβλεψη που έχουμε κάνει με τον κύριο Στύλιο, τον αρμόδιο Υφυπουργό, με τη Διοίκηση του Κτηματολογίου είναι για ένα μεγάλο έργο ψηφιοποίησης, ένα μεγάλο έργο το οποίο θα πάρει όλο το ιστορικό αρχείο των Υποθηκοφυλακείων, θα πάει και στα Κτηματολογικά Γραφεία θα πάει παντού και θα περάσει όλη την έγχαρτη πληροφορία που βρίσκεται εκεί σε πληροφορία, σε δεδομένα καταρχήν, εν τέλει σε πληροφορία.
Αυτό είναι κάτι καθοριστικό για να μπορέσει να ολοκληρωθεί αυτό το όραμα του Κτηματολογίου και είναι ένα βήμα από πολλά. Φυσικά απαιτούνται μεγάλες οργανωσιακές αλλαγές επίσης. Το σχέδιο Νόμου έχει και άλλα πράγματα τα οποία προβλέπει:
Πρώτον, διαμεσολάβηση: καθιερώνουμε την δυνατότητα διόρθωσης ανακριβειών των πρώτων κτηματολογικών εγγραφών με τη διαδικασία της διαμεσολάβησης. Και αυτό είναι πρωτοτυπία υπό την έννοια ότι σήμερα για τις σχετικές διορθώσεις απαιτείται αμετάκλητη δικαστική απόφαση. Πλέον οι ιδιώτες, εάν συμφωνούν, μπορούν να λύσουν τη διαφορά τους συμβιβαστικά γλυτώνοντας καταρχήν χρόνο αλλά και όχι μόνο και πόρους.
Δεύτερον, αναμορφώνουμε ριζικά και αυτό δείχνει και κάτι φιλοσοφικά, τη διαδικασία διόρθωσης των προδήλων σφαλμάτων με την ένδειξη αγνώστου ιδιοκτήτη. Μέχρι σήμερα για τη σχετική διαδικασία τι απαιτείται; Η ρητή συναίνεση του Ελληνικού Δημοσίου. Τη δίνει αυτή τη συναίνεση στην πράξη το ελληνικό δημόσιο; Όχι.
Συνεπώς, με το προτεινόμενο σχέδιο νόμου η συναίνεση του Ελληνικού Δημοσίου για τη διόρθωση σχετικού προδήλου σφάλματος τεκμαίρεται από τη μη προβολή αντιρρήσεων εντός 60 ημερών από την επίδοση σε αυτό της αίτησης.
Η διαμεσολάβηση μαζί με την αλλαγή που μόλις περιέγραψα σε σχέση με τα πρόδηλα σφάλματα νομίζω ότι αποτυπώνουν δύο πτυχές της φιλοσοφίας με την οποία προσεγγίζουμε την επίλυση διαφορών. Οι διαφορές μεταξύ ιδιωτών πρέπει να λύνονται φιλικά, πρέπει να ενθαρρύνουμε το να λύνονται φιλικά και βέβαια όπου αυτό το επιτρέπει η φύση της υπόθεσής τους. και έπειτα, ο πολίτης δεν μπορεί να υφίσταται τις συνέπειες ενίοτε ενδεχόμενης αδιαφορίας από τη μεριά του κράτους, πρέπει να μπορεί να έχει το δίκιο του εκεί που έχει δίκιο. Και υπό αυτήν την έννοια αυτές οι παρεμβάσεις εκτιμούμε ότι μπορεί να είναι καθοριστικές κοιτάζοντας μπροστά.
Εισάγουμε επίσης και μία σειρά από άλλες παρεμβάσεις:
- Κατάρτιση και επιμόρφωση κτηματολογικών δικαστών
- Αναδιάρθρωση του Οργανισμού του Κτηματολογίου
- Καθιέρωση του διαπιστευμένου μηχανικού και των προσόντων που πρέπει να έχει.
- Δυνατότητα σύναψης προγραμματικών συμβάσεων με το τεχνικό επιμελητήριο Ελλάδας.
Όλες αυτές οι ρυθμίσεις κατατείνουν στην αναβάθμιση του Κτηματολογίου ώστε να λειτουργήσει ως ένας σύγχρονος φορέας, ώστε να κλείσει αυτή η εκκρεμότητα. Και έτσι, να διευκολυνθούν οι συναλλαγές γύρω από τα ακίνητα και να αποτελέσει ασφαλές τεκμήριο σε κάθε περίπτωση αμφισβήτησης.
Ανέφερα μόλις τώρα τις μεταβιβάσεις ακινήτων. Θέλω να κάνω μία αναφορά στο άρθρο 29 – ηλεκτρονικός φάκελος ακινήτου: είναι το κομμάτι εκείνο από το σχέδιο νόμου που έχει λάβει τη μεγαλύτερη δημοσιότητα – και δικαίως. Θα καλέσουμε και την ΠΟΜΙΔΑ, εάν θυμάμαι καλά, από τους φορείς. Είναι κάτι το οποίο έχει αναδείξει στον κύριο Γεωργαντά και σε μένα από τις πρώτες ημέρες που πήγαμε στο Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης, τα βήματα σε μία μεταβίβαση ακινήτου. Είναι πάρα πολλά.
Εάν δείτε τον μέσο όρο της Παγκόσμιας Τράπεζας, ο μέσος όρος προβλέπει 4,7 βήματα για μία μεταβίβαση ακινήτου. Εδώ ανάλογα με το πώς το μετράς, η ΠΟΜΙΔΑ μας έχει αναφέρει πάρα πολλά βήματα από ό,τι θυμάμαι. Η Παγκόσμια Τράπεζα καταγράφει 11 γιατί συμπυκνώνει κάποια από αυτά, πολύ μακριά από τον παγκόσμιο μέσο όρο. Και βέβαια, πάνω από 17 πιστοποιητικά – και αυτό όταν το ακίνητο είναι τακτοποιημένο.
Νομίζω ότι αυτό είναι ένα πρόβλημα το οποίο ζητά λύση. Και υπό αυτήν την έννοια, δημιουργούμε τον ηλεκτρονικό φάκελο μεταβίβασης ακινήτου: όλα δηλαδή θα γίνονται στον συμβολαιογράφο και ο συμβολαιογράφος θα έχει ένα ψηφιακό σύστημα μπροστά του το οποίο θα αντλεί όλη την πληροφορία η οποία χρειάζεται από τον αρμόδιο φορέα από την ΑΑΔΕ, το ΤΕΕ, τον ΕΦΚΑ δηλαδή οτιδήποτε από αυτά τα πιστοποιητικά μπορεί να το πάρει ο συμβολαιογράφος σε ψηφιοποιημένη μορφή θα αντλείται αυτόματα από το σύστημα.
Και εάν θέλετε επίσης αυτό αντανακλά την ευρύτερη φιλοσοφία η οποία υπάρχει σε αυτό το Υπουργείο και σε αυτή την Κυβέρνηση σε σχέση με την ψηφιακή πολιτική, την ψηφιακή διακυβέρνηση. Τα ψηφιακά μέσα είναι ακριβώς αυτό που λέει ο όρος. Είναι μέσα – δεν είναι σκοπός. Δεν είναι αυτοσκοπός η ψηφιοποίηση. Ο στόχος είναι να μπορείς να χρησιμοποιήσεις τις ψηφιακές τεχνολογίες για να διευκολύνεις την καθημερινότητα του πολίτη, για να κάνεις μία πολύπλοκη διαδικασία απλή.
Το είδαμε στα εμβόλια πώς μπορεί να χρησιμοποιηθούν τα ψηφιακά μέσα – αλλά όχι μόνο τα ψηφιακά μέσα: ο ορθός σχεδιασμός συγκεκριμένων διαδικασιών για να μην υπάρχουν ουρές, για να διευκολυνθεί ο κόσμος. Ακριβώς αυτό θα επιδιωχθεί να γίνει και εδώ και μέσα από τους συμβολαιογράφους όλα αυτά τα πολλαπλά και περιττά βήματα θα πρέπει να τελειώσουν. Και ακριβώς για αυτό η εφαρμογή αυτή, εφόσον ο νόμος αυτός προχωρήσει και ψηφιστεί, θα τεθεί σε εφαρμογή από τον Σεπτέμβριο και έτσι θα διευκολυνθεί πάρα πολύ η μεταβίβαση των ακινήτων στη χώρα μας.
Το σχέδιο νόμου βέβαια περιλαμβάνει και μία σειρά από άλλες εφαρμογές. Περιλαμβάνει το «myAuto» και «Audit–Car» αυτές είναι «δίδυμες» υπηρεσίες. Η πρώτη θα παρέχει προς τους ιδιοκτήτες οχημάτων μία σειρά από συγκεκριμένες πληροφορίες, η δεύτερη προς τα όργανα ελέγχου πληροφορίες όπως: τα στοιχεία του οχήματος, ημερομηνία έκδοσης και ανάκλησης άδειας κυκλοφορίας, καταβολή τελών, περίοδος ασφαλιστικής κάλυψης, θέση σε ακινησία και ένταξη στο Μητρώο Κλεμμένων Οχημάτων της ΕΛΑΣ.
Επίσης αυτά είναι κομμάτια μίας στρατηγικής η οποία αφορά ευρύτερα τον χώρο των μεταφορών. Έχουμε πολύ στενή συνεργασία με το συναρμόδιο Υπουργείο. Είναι η ιδέα που ακουμπά και την επόμενη υπηρεσία που θα αναφέρω το «myPhoto». Το «myPhoto» είναι πολύ απλά η ιδέα του να μην παίρνω μία φωτογραφία για μία ανανέωση ενός διπλώματος οδήγησης για παράδειγμα σε χαρτί, να μπορεί ο φωτογράφος μου να την στείλει ψηφιακά σε μία ανανέωση ενός διπλώματος – ή εφόσον έχω ήδη βγάλει τη φωτογραφία να μπορώ να τη στείλω εγώ.
Αυτό είναι κάτι το οποίο όσοι έχει τύχει να είτε να ταξιδέψουμε στο εξωτερικό είτε να μάθουμε πώς γίνεται η αντίστοιχη διαδικασία ανανέωσης διπλώματος οδήγησης κάπου αλλού θα έχουμε διαπιστώσει ότι σε πολλά άλλα μέρη αυτό συμβαίνει – είναι κάτι αυτονόητο. Αλλά είναι ένα από τα πολλά αυτονόητα που ήρθε η σειρά του να γίνει και αυτό με έναν τρόπο ευκολότερο και σίγουρα πιο βιώσιμο. Και έτσι το «myPhoto» θα είναι μία υπηρεσία η οποία θα χρησιμοποιηθεί καταρχήν στις ανανεώσεις διπλωμάτων οδήγησης αλλά και σε πολλές άλλες υπηρεσίες στις οποίες θα απαιτηθεί η φωτογραφία των πολιτών.
Οι υπηρεσίες αυτές θα ενταχθούν στο gov.gr. Το gov.gr μόλις ξεπέρασε τις 1.200 ηλεκτρονικές υπηρεσίες, από τις 501 που προϋπήρχαν τον Μάρτιο του 2020. Οι νέες υπηρεσίες αυτές μεταφράζονται σε πολύ κόπο που αποφύγαμε, σε περιττές ουρές που αποφύγαμε.
Το έχουμε αναφέρει πάρα πολλές φορές: μέσα σε πολύ λίγα χρόνια έχουμε καταφέρει να πετύχουμε μία εκθετική άνοδο των ψηφιακών συναλλαγών στη χώρα μας. 34 εκατομμύρια ηλεκτρονικές συναλλαγές το 2019, 8,8 εκατομμύρια ήταν το 2018. 94 εκατομμύρια το 2020 – αυτά όλα είναι επισκέψεις που δεν έγιναν, λόγω της μεγαλύτερης κλίμακας των νέων υπηρεσιών. Φυσικά και η πανδημία έπαιξε τον ρόλο της γιατί έκανε την εκκρεμότητα αναγκαιότητα. Και τώρα, το πρώτο εξάμηνο του 2021, έχουμε 150 εκατομμύρια – σε ένα εξάμηνο –ηλεκτρονικές συναλλαγές. Και στο τέλος του χρόνου μπορούμε να περιμένουμε ότι αυτός ο αριθμός σίγουρα θα έχει διπλασιαστεί.
Αυτό νομίζω ότι αντανακλά το μέτρο της διευκόλυνσης, αντανακλά το μέτρο της εκκρεμότητας και αυτό αντανακλά και το μέτρο της προοπτικής. Έχουμε αποδείξει ως χώρα και ως χώρος της πληροφορικής στο εμβόλιο, στην πανδημία, σε μία σειρά από νέες ψηφιακές υπηρεσίες ότι η χώρα έχει το ταλέντο, έχει το ανθρώπινο δυναμικό, έχει τον παράγοντα που χρειάζεται, τη κρίσιμη μάζα, τις γνώσεις για να μπορέσουμε να αλλάξουμε την κατάσταση στην οποία βρισκόταν το ελληνικό Δημόσιο εδώ και πάρα πολλά χρόνια.
Αυτό έχει ήδη ξεκινήσει να γίνεται. Γίνεται με εκθετική καμπύλη και η προοπτική του είναι μόνο να συνεχίσει. Ακριβώς επειδή αυτό ζητούν οι πολίτες και ακριβώς επειδή αυτό μας αρμόζει. Και σε αυτό το πλαίσιο σήμερα, με αυτό το σχέδιο νόμου, ευελπιστούμε ότι είναι η αρχή του τέλους μίας πολύ μεγάλης εκκρεμότητας που λέγεται Ελληνικό Κτηματολόγιο και η συνέχιση μίας σειράς υπηρεσιών που έρχονται μία – μία να συμβάλλουν αθροιστικά σε μία πολύ μεγάλη αλλαγή η οποία κάθε μέρα υλοποιείται στο ελληνικό Δημόσιο.
