Ομιλία του Υπουργού Επικρατείας και Ψηφιακής Διακυβέρνησης Κυριάκου Πιερρακάκη στην Ολομέλεια της Βουλής των Ελλήνων επί πρότασης δυσπιστίας κατά της Κυβέρνησης
«Κύριε Πρόεδρε,
Κυρίες και κύριοι Υπουργοί,
Κυρίες και κύριοι Βουλευτές,
Είμαστε σε μια εποχή αναδυόμενων κρίσεων, συνεχών κρίσεων, νέων φαινομένων. Οι κρίσεις κάθε είδους αυξάνονται σταθερά και τα κράτη τα ίδια μετατρέπονται διαρκώς σε όργανα διαχείρισης τους, είτε μιλάμε για αυτό που ζούμε τα τελευταία χρόνια, την πανδημία, το πανδημικό επεισόδιο, είτε μιλάμε για τις οικονομικές και ενεργειακές συνεπαγωγές της, είτε μιλάμε για υβριδικές απειλές στα σύνορα μας – κυβερνοεπιθέσεις ή ζητήματα όπως αυτά που άπτονται της κλιματικής αλλαγής. Τα κράτη μετατρέπονται διεθνώς κι όχι μόνο στη χώρα μας, απλώς εμείς το ζούμε και εδώ, στη δική μας περίσταση, σε οργανισμούς διαχείρισης τέτοιου τύπου κρίσεων.
Και βέβαια, ταυτόχρονα με αυτό, στην Ελλάδα, το αίτημα για παράδειγμα των εκλογών του 2019 προς εμάς ήταν «φτιάξτε κράτος». Δηλαδή οι παραδοσιακές δομές και υποδομές του κράτους οι οποίες έλειπαν εδώ και πάρα πολλές δεκαετίες στη χώρα μας, η παραδοσιακή εξυπηρέτηση του πολίτη, δεν ήταν στο βαθμό που έπρεπε. Κι έτσι υπήρχε ένα πρωταρχικό αίτημα σ’ εμάς ως κυβέρνηση, ώστε το κράτος να πάψει να είναι ένα κράτος ουραγός στην Ευρώπη και να γίνει ένα κράτος αρωγός στον πολίτη.
Ο άθλος συνεπώς ήταν και είναι διπλός. Να ανταποκρινόμαστε στις πιο παραδοσιακές ανάγκες που έχει ένα κράτος, αλλά, ταυτόχρονα, σε έναν κόσμο που αλλάζει και αλλάζει με πολύ μεγάλες ταχύτητες, να μπορέσουμε να ανταποκριθούμε και σε αυτές, ενώ άλλα κράτη τα πιο παραδοσιακά προβλήματα τα είχαν λύσει. Βέβαια, υπό αυτή την έννοια, δεν αρκεί να λύνουμε μόνο τα προβλήματα που χρονίζουν, αλλά πρέπει να εστιάζουμε ολοένα και περισσότερο και σε όλα αυτά τα οποία θα έρθουν.
Το 2019, πριν προκύψει η πανδημία, οι στόχοι είχαν να κάνουν με την ανάκαμψη της οικονομίας, να βγούμε μετά από μια δεκαετία μεγάλων, οικονομικών αλλά και πολιτικών κρίσεων και να μπούμε σε μία κανονικότητα. Πώς; Χτίζοντας θεσμούς, κάνοντας μεγάλες αλλαγές στο επίπεδο της καθημερινότητας του πολίτη. Όλη αυτή η προσπάθεια χτίστηκε, όπως είπε και ο Πρωθυπουργός από όταν ήταν αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, σε μία «συμφωνία αλήθειας» με τους πολίτες. Και επειδή πλέον τα γεγονότα έχουν τη δική μας σφραγίδα, η αλήθεια απαιτεί σκληρές αποτυπώσεις.
Ακριβώς επειδή λέμε την αλήθεια και μπορούμε να τα καταγράψουμε με ειλικρίνεια, υπήρξαν αυτά τα δυόμισι χρόνια επιτυχίες αυτής της Κυβέρνησης, πέρα από τις μεταρρυθμίσεις οι οποίες υλοποιήθηκαν, μεγάλες παρεμβάσεις σε έκτακτα ζητήματα τα οποία ανέκυψαν: υβριδικές απειλές στα σύνορα μας στον Έβρο και στο Αιγαίο, η πανδημία και η διαχείριση της σε πάρα πολλές εκφάνσεις της, ο εθνικός εμβολιασμός, πάρα πολλά ζητήματα στην καθημερινότητα που είχαν τον χαρακτήρα της κρίσης και στα οποία η Κυβέρνηση ανταποκρίθηκε – και ανταποκρίθηκε πάρα πολύ καλά.
Ο ψηφιακός μετασχηματισμός του κράτους είναι ένα παράδειγμα από μόνο του: πώς από τα 8,8 εκατομμύρια ψηφιακές συναλλαγές των πολιτών το 2018 είμαστε σήμερα στα 567 εκατομμύρια ψηφιακές συναλλαγές, δηλαδή γλιτώνουμε 60 ουρές σε κάθε Έλληνα πολίτη, και πώς αυτή η στρατηγική που αρχικά σχεδιάστηκε υπό την εποπτεία του Πρωθυπουργού ως μια στρατηγική που αφορούσε την παραδοσιακή λειτουργία του κράτους, ένα κράτος μη γραφειοκρατικό, πώς έγινε κι ένας μηχανισμός διαχείρισης κρίσεων. Πώς, δηλαδή, ταυτόχρονα, σε μια φάση πανδημίας, μετατρέψαμε τη μια στρατηγική σε άλλη στρατηγική, σε μία στρατηγική στο πεδίο για να μπορέσουμε να διευκολύνουμε τους πολίτες να αλληλεπιδράσουν με το κράτος από το σπίτι τους, για να μπορέσουμε να κάνουμε κράτος και επιχειρήσεις να λειτουργούν μέσα σ’ ένα πρωτόγνωρο καθεστώς.
Και αυτό επετεύχθη, μέσα από τις 1.315 διαδικασίες του gov.gr που έχουμε σήμερα, μέσα απ’ αυτά τα εκατομμύρια συναλλαγές. Και σας καλώ να κάνετε τη διανοητική άσκηση, το διανοητικό άλμα, για το πώς θα είχαμε διαχειριστεί την πανδημία συνολικά εάν δεν είχαμε αυτό το εργαλείο στα χέρια μας. Αυτή είναι μια κρίση που αποφύγαμε – και είναι μια από τις πολλές, γιατί στις κρίσεις πρέπει να είσαι προνοητικός.
Φυσικά, επειδή η συμφωνία αλήθειας, είναι συμφωνία αλήθειας, αυτή απαιτεί να μπορείς να κάνεις τις σκληρές καταγραφές εκεί που τα πράγματα δεν πηγαίνουν τόσο καλά. Αυτό ακριβώς συνέβη και σε μια κίνηση που αν θέλετε είναι έξω από την παραδοσιακή πολιτική μας κουλτούρα. Υπάρχει πλέον στο πολιτικό μας σύστημα η λέξη «συγνώμη» – και υπάρχει από πρωθυπουργικά χείλη, υπάρχει στο ανώτατο επίπεδο.
Αυτό απαιτεί η εκ νέου θεμελίωση του κράτους. Και όχι, βέβαια, μόνο αυτό, αλλά και να μπορείς εκ των πραγμάτων σ’ όλα αυτά τα τεράστια ζητήματα και τις προκλήσεις, όπου θα υπάρξουν αστοχίες και προβλήματα, να μπορείς να λες ευθέως ότι διδάσκομαι από αυτά, ότι μεταβολίζω την αστοχία σε μάθημα και το μάθημα σε πράξη και την πράξη σε ένα καλύτερο σημείο ισορροπίας για την πατρίδα μου. Αυτό είναι που καλούμαστε να κάνουμε όλοι, αυτό είναι που κάνει αυτή η Κυβέρνηση.
Και έτσι η κυβέρνηση έχει αντιμετωπίσει κρίσεις, έχει αποκρούσει κρίσεις, έχει αποφύγει κρίσεις και θα γίνεται συνεχώς καλύτερη απέναντι σε κάθε κρίση. Όμως αλήθεια σημαίνει και κάτι άλλο: ετυμολογικά σημαίνει η πάλη της μνήμης ενάντια στη λήθη. Και αυτό ακριβώς το οποίο επιδιώκει η σημερινή πρόταση μομφής είναι μία μάταιη επιδίωξη λήθης. Ξεκίνα ως μία προσπάθεια η χιονοθύελλα να μετατραπεί σε πετροπόλεμο, καταλήγει ως μία άστοχη επιδίωξη συμψηφισμού με λάθη και αστοχίες του παρελθόντος.
Και εδώ, υπό αυτή την έννοια, και λόγω πολλών από τα επίθετα που έχουν ακουστεί, αλλά και της βιαιότητας των χαρακτηρισμών που ακούστηκαν σε αυτή την αίθουσα, θυμόμαστε λίγο αυτή τη φράση που είχε πει ο Ταλεϊράνδος για τους Βουρβόνους όταν έγινε η παλινόρθωση: «Δεν έμαθαν τίποτα, δεν ξέχασαν τίποτα», εννοώντας ότι δεν είχαν πάρει τα μαθήματα της δικής τους πορείας και δεν είχαν ξεχάσει το μένος για τους αντιπάλους τους. Και είναι κρίμα αυτή η φράση αυτή να αντηχεί σε αυτή την αίθουσα τόσα χρόνια μετά.
Οι διαδικασίες όμως αυτές, ως έχουν συμβεί στο πλαίσιο της πολιτικής προστασίας και των κρίσεων που διαχειριζόμαστε, παράγουν μαθήματα για όλους μας.
Το πρώτο μάθημα είναι ότι δεν υπάρχει «στραβή» στη βάρδια. Υπάρχει ευθύνη στη βάρδια, η ευθύνη του να αντιμετωπίζουμε τα γεγονότα και η ευθύνη, όπως είπαμε πιο πριν, να μεταβολίζουμε την εμπειρία σε γνώση και σε πράξη .
Δεύτερον, ότι οι θεσμοί του κράτους μας αφορούν όλους. Κρινόμαστε όχι από τους χαρακτηρισμούς μας, αλλά από το τι κομίζουμε για να βελτιώσουμε αυτούς τους θεσμούς, από την εναλλακτική πρόταση στο πεδίο, από το πρόγραμμα που είπε πριν ο κύριος Σκέρτσος, το 1,7 δις που υπάρχει για την πολιτική προστασία – γιατί εκεί είναι να φανούν, αν υπάρχουν για να φανούν, οι εναλλακτικές προσεγγίσεις και οι εναλλακτικές προτάσεις. Αυτά είναι τα δικά μας προγράμματα.
Ποια είναι τα δικά σας προγράμματα; Αν υπάρχει κάποιο καλύτερο θα το εφαρμόσουμε και θα πιστωθεί και σε αυτόν που το πρότεινε. Αλλά ποια είναι η εναλλακτική πρόταση; Ποια είναι η εναλλακτική πρόταση στην οργανωσιακή λειτουργία που πρέπει να έχει η πολιτική προστασία και στην πορεία η οποία έχει επισυμβεί τα τελευταία χρόνια, πώς ξεκινήσαμε από ένα γραφείο, όπως έχει αναφερθεί και πως αυτή τη στιγμή έχουμε ένα κτήριο – διαμάντι στην Κηφισίας, το κτήριο της Πολιτικής Προστασίας, και τον ρόλο που έχει παίξει η Πολιτική Προστασία όλο αυτό το διάστημα στην πανδημική διαχείριση, από τα κέντρα, τα mega centers των εμβολιασμών, μέχρι τις εκατοντάδες χιλιάδες φωτιές που έχουν υπάρξει και το πώς τις έχουμε διαχειριστεί.
Και, φυσικά, το 112, στο οποίο δεν ήταν αυτονόητη συνθήκη η ολοκλήρωση του. Αφενός φτιάξαμε μία ενδιάμεση λύση, αφετέρου το 2019 χρειάστηκε να μιλήσουμε με όλους τους κατασκευαστές κινητών τηλεφώνων, ώστε να θεμελιώσουμε τη συμβατότητα του συστήματος με τα κινητά τηλέφωνα. Θα φτιαχνόταν το σύστημα, αλλά κάπου έπρεπε να παίζει κι έπρεπε να έχουμε μιλήσει με όλους τους κατασκευαστές για να γίνει αυτό. Αυτή είναι μία προεργασία η οποία έλαβε χώρα το τελευταίο εξάμηνο του 2019, υπάρχει και σχετική αλληλογραφία.
Υπό αυτή την έννοια, η κριτική είναι αναγκαία, είναι επιθυμητή και πρέπει να υπάρχει, γιατί κανείς δεν είναι τέλειος εκ των πραγμάτων, αλλά η κριτική δεν είναι η στείρα άρνηση. Γιατί η στείρα άρνηση είναι σαν αυτόν τον στίχο του Μιχάλη Γκανά, που λέει: «Αυτοί παιδί μου δεν/ Όλο δεν και δεν και δεν–τρο δε φύτεψαν τα χέρια τους». Πρέπει, λοιπόν, τα δέντρα του μέλλοντος να τα φυτέψουμε μαζί, γιατί σε τελική ανάλυση με τις αποχρώσεις μας ανήκουμε στο ίδιο όλον, ανήκουμε στην ίδια συνθήκη, έχουμε κοινή μοίρα.
Το τρίτο μάθημα είναι θεσμοί και δομές, όχι μόνο πρόσωπα. Ένας πολιτικός, ένας μεγάλος πολιτικός του παρελθόντος στην Ελλάδα, είχε κάνει την παρατήρηση ότι όταν αλλάζουν οι υπουργοί σε χώρες όπως η Αγγλία, είχε πει στον 20ο αιώνα, οι επιδόσεις δεν αλλάζουν πολύ στα υπουργεία, σε χώρες, όμως, όπως η Ελλάδα αλλάζουν. Εδώ μπορείς να πάρεις το λάθος μάθημα και να αναζητάς υπερανθρώπους και μάγους, οι οποίοι, όπως έλεγε ο Ναπολέοντας, πρέπει να είναι και τυχεροί. Και υπάρχει και το σωστό μάθημα: να πας να φτιάξεις δομές οι οποίες αντέχουν στον χρόνο όταν αλλάζει το πολιτικό προσωπικό και όταν αλλάζουν και οι κυβερνήσεις.
Και αυτές τις δομές προσπαθήσαμε να φτιάξουμε στην ψηφιακή διακυβέρνηση, αυτές τις δομές προσπαθούμε να φτιάξουμε στην πολιτική προστασία, αυτές τις δομές προσπαθούμε να φτιάξουμε παντού. Και ακριβώς γι’ αυτό χρειάζονται οι ιδέες, ακριβώς γι’ αυτό χρειάζονται οι πρόσθετες και οι άλλες απόψεις, γιατί σε τελική ανάλυση την ιστορία λέει ο στίχος ότι τη γράφουν οι παρέες, αλλά στην πολιτική τη γράφουν οι ομάδες. Και οι ομάδες είναι αυτές που έχουν κάνει τη διαφορά στον εθνικό εμβολιασμό, οι ομάδες είναι αυτές που έχουν κάνει τη διαφορά σ’ όλα τα ψηφιακά συστήματα, οι ομάδες είναι αυτές που έχουν κάνει τη διαφορά σε κάθε πτυχή της κρατικής λειτουργίας.
Κύριε πρόεδρε,
Επιτρέψτε γιατί ναι μεν η συζήτηση δεν πρέπει να προσωποποιείται, αλλά σε μια πρόταση μομφής προσωποποιείται, μου να κλείσω, επειδή αισθάνομαι την ανάγκη, λέγοντας δυο λόγια για τους ανθρώπους της Πολιτικής Προστασίας. Αφενός για τον άνθρωπο που κάθεται σε εκείνα τα έδρανα, τον Νίκο Χαρδαλιά, τον οποίο είδα πολλά βράδια και μέρες να παλεύει σαν άλλος Κυναίγειρος πάνω από κάθε κρίση, να ξενυχτάει μαζί μας σε μια από τις λίγες φορές που εμείς χρειάστηκε σαν Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης να ξενυχτήσουμε – γιατί ο ίδιος ξενυχτούσε διαρκώς για να λύσει προβλήματα πάνω από το πεδίο.
Και βέβαια σήμερα τον Χρήστο Στυλιανίδη, ο οποίος προσπαθεί να κομίσει μια μεγάλη ευρωπαϊκή εμπειρία, η οποία είναι αναμφισβήτητη, ακριβώς σε αυτή την προσπάθεια να μπορέσουμε να χτίσουμε όλες αυτές τις νέες δομές – και θα το κάνουμε.
Ξέρετε, βρήκαμε πολύ ενδιαφέρουσα την καταγραφή του Γερμανού Υπουργού Δικαιοσύνης την περασμένη εβδομάδα, ο όποιος έλεγε ότι χλευάζαμε την Ελλάδα στο παρελθόν, αλλά η Ελλάδα έχει καταφέρει να ψηφιοποιήσει το σύστημα υγείας της μέσα σε ένα με δύο χρόνια και καλό θα είναι να το κάνουμε κι εμείς. Είναι υπερβολή η αποτύπωση του – δεν έχουμε ακόμα ψηφιοποιήσει το σύστημα υγείας μας. Έχουμε ψηφιοποιήσει ένα πολύ μεγάλο κομμάτι του: την άυλη συνταγογράφηση, τα παραπεμπτικά, έχουμε το Ταμείο Ανάκαμψης.
Θα γίνει όλο, μέσα στα επόμενα δύο ή τρία χρόνια. Αλλά και μόνο που γίνεται αυτή η καταγραφή σε επίπεδο χωρών του εξωτερικού, που μέχρι πριν από λίγα χρόνια μας χλεύαζαν, αυτό λέει κάτι και λέει κάτι πάρα πολύ μεγάλο. Και αυτό είναι μια επένδυση στην οποία πρέπει να επενδύσουμε όλοι μας, πρέπει να επιμείνουμε όλοι μας. Και ακριβώς γι’ αυτό έχουμε δείγμα γραφής, έχουμε τη θέληση, θα επιμείνουμε, θα επενδύσουμε, θα πετύχουμε. Σας ευχαριστώ».
