Για τον απόστρατο σμήναρχο της Ουκρανικής Αεροπορίας Ολεξάντρ Οκσανσένκο, που στα πενήντα τρία του χρόνια φόρεσε ξανά την φόρμα ιπταμένου και βρέθηκε στο κόκπιτ ενός ουκρανικού μαχητικού πρώτης γραμμής, για να υπερασπιστεί την χώρα του από τους Ρώσους εισβολείς, οι πληροφορίες έρχονται με το σταγονόμετρο και κάποιες είναι και συγκεχυμένες.
Αυτό που με βεβαιότητα γνωρίζουμε είναι ότι ο σμήναρχος Οκσανσένκο, καταρρίφθηκε και βρήκε ακαριαίο θάνατο υπερασπιζόμενος τον εναέριο χώρο πάνω από το Κίεβο το βράδυ της Παρασκευής 25 Φεβρουαρίου 2022, όταν χτυπήθηκε από ρωσικό πύραυλο, κάποιοι μιλούν για S-400, το είδος όμως του πυραύλου δεν έχει επίσημα από τις ουκρανικές αρχές επιβεβαιωθεί. Δεν γνωρίζουμε επίσης με ποιόν τύπο αεροσκάφους επιχειρούσε όταν καταρρίφθηκε.
Γνωστός με το προσωνύμιο «Γκρίζος Λύκος», ο σμήναρχος Ολεξάντρ Οκσανσένκο που τιμήθηκε μετά θάνατον με την ανώτατη διάκριση του «Ήρωα της Ουκρανίας» από τον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ήταν γνωστός στη Δύση από τη συμμετοχή του σε αεροπορικά σόου ανά την Ευρώπη, ως ένας από τους καλύτερους στον κόσμο πιλότους επιδείξεων πετώντας με μαχητικά αεροσκάφη ρωσικής κατασκευής, «Sukhoi Su-27».
Το καλοκαίρι του 2017 πετώντας έναν εξελιγμένο τύπο Σουχόι το «Su-27P1M» στο Ηνωμένο Βασίλειο κέρδισε επάξια το βραβείο «FRIAT Trophy» για την καλύτερη συνολικά αεροπορική επίδειξη. Το καλοκαίρι του 2018 επέστρεψε στα αεροπορικά σόου, ενώ ήταν ταυτόχρονα σύμβουλος και εκπαιδευτής στην πολεμική αεροπορία της χώρας του.
Ένας από τους αδιάψευστους μάρτυρες της θρυλικής πορείας του Ουκρανού άσου στους ευρωπαϊκούς αιθέρες είναι ο κ. Πασχάλης Παλαβούζης, συντάκτης ειδικού τύπου, που αναφέρει χαρακτηριστικά στο ΑΠΕ-ΜΠΕ:
«Απομεσήμερο Πέμπτης 12 Ιουλίου 2018 και οι αφίξεις αεροσκαφών κι ελικοπτέρων για το μεγαλύτερο air show της Ευρώπης, το Royal International Air Tattoo (RIAT) στο Φέρφορντ της Αγγλίας συνεχίζονταν με αμείωτη ένταση… Ήταν 15:15 περίπου όταν έκανε την εμφάνισή του ένας κλειστός σχηματισμός σε χαμηλό ύψος. Στο κέντρο πετούσε ένα θηριώδες τάνκερ Ilyushin II-76MD έχοντας αριστερά και δεξιά του δύο “μεγαλόσωμα” μαχητικά Sukhoi Su-27, ένα μονοθέσιο κι ένα διθέσιο.
Τα αεροσκάφη ανήκαν στην Ουκρανική Πολεμική Αεροπορία. Όταν “έσπασαν” τον σχηματισμό για την προσγείωση, ιδιαίτερη εντύπωση στους παρευρισκόμενους έκανε η παράτολμη προσέγγιση του διθέσιου Su-27UB “μπλε 71” – προσέγγιση από διεύθυνση κάθετη στο διάδρομο, σκληρή στροφή δεξιά σε πολύ χαμηλό ύψος την τελευταία στιγμή και επαφή με το κατώφλι του διαδρόμου. Επιφωνήματα ενθουσιασμού και θαυμασμού!».
«Αργότερα μαθεύτηκε», συνεχίζει ο κ. Παλαβούζης, «πως στα χειριστήρια του διθέσιου μαχητικού βρισκόταν ο Σμήναρχος (Ι) Ολεξάντρ Οκσανσένκο, αγαπημένος γνώριμος του RIAT, αλλά και άλλων αεροπορικών σόου της Ευρώπης. Ο Οκσανσένκο πετούσε την εποχή εκείνη ως οργανικό μέλος της 831ης Ταξιαρχίας Τακτικής Αεροπορίας με έδρα τη βάση Μίροροντ (ή Μίργκοροντ κατ’ άλλους) ανατολικά του Κιέβου. Η μονάδα είχε το χαρακτηρισμό των ‘’Φρουρών’’ στον τίτλο της, τιμητική διάκριση για τις μονάδες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης που είχαν διαπρέψει στον Πατριωτικό Πόλεμο.
Ο Ουκρανός σμήναρχος είχε ήδη αποκτήσει φήμη ως πιλότος επιδείξεων με τη συμμετοχή του στο Malta Air Show, στο σόου της Σλοβακικής Αεροπορίας, αλλά και στο Czech International Air Fest. Διακρινόταν για τη χειριστική του δεινότητα ιδιαίτερα σε χαμηλά ύψη, γεγονός που του είχε ήδη αποφέρει την τιμητική διάκριση ‘’As the Crow Flies” από τους πολυπληθείς Φίλους του RIAT (FRIAT) τον προηγούμενο χρόνο (2017). Η συμμετοχή του στις επιδείξεις του 2018 επρόκειτο να επιβεβαιώσει τη φήμη του. Ήταν και η τελευταία, αφού στα τέλη του 2018 πέρασε στην εφεδρεία, εκπαιδεύοντας νέους χειριστές στον τύπο (Su-27)».
«Όχι απλώς όμορφοι ελιγμοί, αλλά στοιχεία πραγματικής μάχης»
Ο σμήναρχος Οκσανσένκο με περισσότερες από δύο χιλιάδες ώρες πτήσης ως πιλότος επιδείξεων, εξηγούσε συχνά ότι οι φιγούρες που εκτελούσε προς τέρψιν των θεατών στα αεροπορικά σόου δεν ήταν απλώς όμορφοι ελιγμοί, αλλά στοιχεία πραγματικής μάχης.
«Τα βραβεία, η αναγνώριση είναι τόσο μικρά πράγματα… Πρέπει να επενδύσουμε στην αεροπορία, ανεξάρτητα από το τεράστιο κόστος…. Για να το καταλάβεις αυτό, απλά πρέπει να μελετήσεις ιστορία», συνήθιζε να λέει.
Ο Ολεξάντρ Οκσανσένκο, ήταν εκπαιδευτής πολλών Ουκρανών πιλότων. Ένας από αυτούς ο αντισμήναρχος Γιούρι Β. αναφέρει πως τέτοιοι άνθρωποι μετρούνται στα δάκτυλα του ενός χεριού. «Έλπιζα ότι ο δάσκαλος θα αξιολογούσε με αυστηρότητα όλους τους ελιγμούς μου στον ουρανό για πολύ καιρό… Μας δίδαξε πως η δεξιότητα και η ευθύνη είναι συνώνυμα. Ήταν πεπεισμένος ότι η αεροπορία μας και ο επαγγελματισμός των πιλότων μας είναι σοβαρό επιχείρημα για την ασφάλεια της χώρας».
Ο δρόμος προς τον ουρανό…
Γεννημένος το 1968 σε χωριό της επαρχίας του Ντνιπροπετρόβσκ στην κεντρική Ουκρανία ο Ολεξάντρ Οκσανσένκο μεγάλωσε με τις ιστορίες των σοβιετικών πιλότων κατά τον Πατριωτικό Πόλεμο, αλλά και για τις γυναίκες πιλότους που είχαν καταταγεί στην πολεμική αεροπορία με άδεια του Στάλιν, και είχαν γίνει ο φόβος των Γερμανών που τις ονόμαζαν οι «μάγισσες της νύχτας». Η ιστορία του Γιούρι Γκαγκάριν του Σοβιετικού κοσμοναύτη που στις 12 Απριλίου του 1961, έγινε ο πρώτος άνθρωπος που ταξίδεψε στο διάστημα και μπήκε σε τροχιά γύρω από τη Γη, ερχόταν συχνά στο μυαλό του. Άλλωστε ο Γκαγκάριν είχε σκοτωθεί σε ατύχημα το 1968, την χρονιά που είχε γεννηθεί ο Ολεξάντρ.
Το 1989, λίγο πριν όλα τελειώσουν για τη Σοβιετική Ένωση, εντάχθηκε στη Σοβιετική Αεροπορία, έχοντας αποφοιτήσει από την Στρατιωτική Αεροπορική Ακαδημία του Χάρκοβο. Το 1991 κατατάχθηκε στην Ουκρανική Πολεμική Αεροπορία, όταν πλέον η Ουκρανία ήταν ανεξάρτητο κράτος και αργότερα τοποθετήθηκε ως εκπαιδευτής στην 831η Ταξιαρχία Τακτικής Αεροπορίας στο Μίροροντ, ανατολικά του Κιέβου.
Τον Φεβρουάριο και Μάρτιο του 2014 όταν η Ρωσική Ομοσπονδία προσάρτησε την Κριμαία από την Ουκρανία βρισκόταν σε βάση κοντά στην Σεβαστούπολη. Από το 2013 έως και το 2018 πετώντας σε αεροπορικές επιδείξεις ανά την Ευρώπη «ύψωνε» την ουκρανική σημαία σε κάθε ευκαιρία ψηλά στον ουρανό. Στα τέλη του 2018 ως σμήναρχος αποχαιρέτησε τη στρατιωτική ζωή και μπήκε στις τάξεις της εφεδρείας. Θα επιστρέψει ξανά στην ενεργό δράση στις 24 Φεβρουαρίου 2022, όταν η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία, για να «πάρει του χάρου το φιλί μέσα στο αεροπλάνο», υπερασπιζόμενος την πατρίδα του μια ημέρα αργότερα. Τραγική ειρωνεία: Η σημαία της Ουκρανίας αποτελείται από τα χρώματα της σημαίας της άλλοτε Σοβιετικής Πολεμικής Αεροπορίας…
ΥΓ: Η φωτογραφία του Σμηνάρχου (Ι) Ολεξάντρ Οκσανσένκο προέρχεται από το Υπουργείο Άμυνας της Ουκρανίας. Οι υπόλοιπες φωτογραφίες δημοσιεύονται με άδεια του κ. Πασχάλη Παλαβούζη, συντάκτη ειδικού τύπου, και προέρχονται από το προσωπικό του αρχείο. Εικονίζουν μαχητικά αεροσκάφη «Su-27» από την αεροπορική επίδειξη του σμηνάρχου Οκσανσένκο στο Φέρφορντ της Αγγλίας, τον Ιούλιο του 2018.
ΑΠΕ-ΜΠΕ / Βασίλης Πιας
