Πέρασαν ήδη δύο μήνες από την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Μια σύγκρουση που η Μόσχα για να την εξωραΐσει την ονόμασε «ειδική στρατιωτική επιχείρηση», όπως οι Τούρκοι ονόμασαν την δικιά τους εισβολή στην μεγαλόνησο το 1974 σε «επιχείρηση ειρήνευσης της Κύπρου ή Αττίλας». Στο παρόν άρθρο δεν θα εξετάσουμε τους λόγους, τις αιτίες και τις επιπτώσεις αυτής της εισβολής, αλλά θα επικεντρωθούμε μόνο στις ρωσικές Ένοπλες Δυνάμεις (ΕΔ).
Πρωτίστως διαπιστώσαμε και διαπιστώνουμε καθημερινώς, όσο η σύγκρουση παρατείνεται, την περιορισμένη ικανότητά τους. Οι επιχειρησιακές δυνατότητες και των τριών κλάδων των ΕΔ της Ρωσίας (Στρατός, Ναυτικό και Αεροπορία) είναι κατώτερες του αναμενομένου. Σύμφωνα με τους σχεδιασμούς, οι οποίοι εφαρμόστηκαν στο πεδίο τη μάχης, το Κρεμλίνο ανέμενε μια ταχύτατη κατάληψη της Ουκρανίας και την εγκαθίδρυση μιας ελεγχόμενης κυβέρνησης στο Κίεβο, κατά τα πρότυπα της Λευκορωσίας. Τίποτα από αυτό δεν συνέβη. Η μάχη του Κιέβου έληξε με συντριπτική νίκη των Ουκρανών, η δε επικέντρωση των Ρώσων στα Νότια και Ανατολικά της χώρας δεν στέφεται με ιδιαίτερη επιτυχία.
Η σύγκρουση στην Ουκρανία είναι κυρίως χερσαία, ενώ τα αεροπορικά μέσα και ακόμη περισσότερο το ναυτικό διεξάγουν περιορισμένες και άνευ ουσιώδους σημασίας επιχειρήσεις. Ακριβώς το αντίθετο συνέβη στους δυο πολέμους στο Ιράκ και στην νατοϊκή επέμβαση στην Σερβία, όπου η πολεμική αεροπορία διαδραμάτισε κυρίαρχο ρόλο. Στην Ουκρανία η πολυδιαφημιζόμενη ρωσική αεροπορία αποδείχθηκε παντελώς ανίκανη να αποκτήσει αεροπορική υπεροχή ή κυριαρχία στους ουκρανικούς αιθέρες, προϋπόθεση απαραίτητη για την επικράτηση των δυνάμεων ξηράς. Κατά τους ειδικούς αναλυτές της αεροπορικής ισχύος αυτό οφείλεται στην ελλιπή εκπαίδευση των Ρώσων πιλότων (λίγες ώρες πτήσεως), στο περιορισμένο φάσμα των αεροπορικών επιχειρήσεων που δραστηριοποιείται η ρωσική αεροπορία και σε λάθος αρχικούς σχεδιασμούς.
Η «ρωσική αεροπορική ανικανότητα» επέτρεψε στην ουκρανική αεράμυνα να λειτουργεί, χωρίς σημαντικές απώλειες. Οι Ρώσοι πιλότοι για να αποφύγουν τα ουκρανικά αντιαεροπορικά συστήματα αναγκάζονται να ίπτανται σε χαμηλά ύψη και να μετατρέπονται σε εύκολη λεία για τους φορητούς αντιαεροπορικούς πυραύλους (Stinger, Starstreak κλπ). Όσο η Μόσχα δεν βρίσκει λύση στο πρόβλημα και δεν μπορεί να αποκτήσει αεροπορική υπεροχή, το αποτέλεσμα του πολέμου θα είναι εξαιρετικά αμφίβολο.
Το ρωσικό ναυτικό αποτέλεσε μια άλλη απογοήτευση. Η βύθιση της ναυαρχίδας του στόλου της Μαύρης Θάλασσας, βύθισε και τα όνειρα της Μόσχας για απόλυτη ναυτική υπεροχή. Οι Ουκρανοί κατάφεραν το ακατόρθωτο. Χωρίς ουσιαστικά ναυτικό εξουδετέρωσαν την ρωσική ναυτική ισχύ. Η χρήση αντιπλοϊκών πυραύλων από το Κίεβο απέδειξε την μεγάλη σπουδαιότητά τους στον σύγχρονο πόλεμο. Η εξολόθρευση του Moskva δείχνει στην Ελλάδα τον τρόπο της επιτυχούς διεξαγωγής μιας σύγκρουσης στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο. Η απόκτηση επιπλέον πυραύλων Exocet ή άλλων τύπων από την χώρα μας αποτελεί υψίστη προτεραιότητα. Προηγμένοι αντιπλοϊκοί πύραυλοι, που θα εκτοξεύονται από βάσεις στα νησιά, θα μετατρέψουν τα πλοία του τουρκικού στόλου σε στόχους.
Όσον αφορά στον χερσαίο αγώνα, δυστυχώς και αυτός δεν αποτέλεσε το ισχυρό σημείο της Μόσχας. Ελλείψεις, αδυναμίες και προβλήματα παρουσιάστηκαν σχεδόν παντού. Η εκπαίδευση των τακτικών συγκροτημάτων επιπέδου τάγματος ή συντάγματος (περιλαμβάνει τεθωρακισμένα οχήματα μάχης, άρματα, πυροβολικό, ελαφρά αντιαεροπορικά συστήματα κλπ), υπήρξε, εκ του αποτελέσματος, ελλιπέστατη. Δεν ελάμβαναν σχηματισμούς μάχης, προέλαυναν σαν να επρόκειτο να παρελάσουν, δεν προέβαιναν στις απαραίτητες αναγνωρίσεις, δεν προστάτευαν τα πλευρά τους, δεν διέθεταν πληροφορίες, οι επικοινωνίες τους ήταν από άθλιες έως κωμικές, και η εν γένει εικόνα τους υπήρξε αποκαρδιωτική. Οι εικόνες των ρωσικών τεθωρακισμένων θυμίζει στρατό σε διάλυση.
Απέδειξαν ότι δεν είναι κατάλληλοι να διεξάγουν επιτυχώς μεγάλης κλίμακας χερσαίες στρατιωτικές επιχειρήσεις. Οι θεωρίες περί του ισχυρού ρωσικού στρατού, απογόνου του μεγάλου σοβιετικού, αποτελούν μύθους. Η Ρωσία φημιζόταν για τους υδρογονάνθρακες που διαθέτει και για τις ισχυρές ΕΔ της. Ο πόλεμος στην Ουκρανία απέδειξε ότι οι τελευταίες δεν είναι αξιόλογες και η Μόσχα όπως διατείνονται ορισμένοι αναλυτές αποτελεί ένα «αχανές βενζινάδικο» που σε λίγο δεν θα έχει ούτε πελάτες.
Ένας άλλος τομέας που παρουσιάστηκαν οξύτατα προβλήματα και δυσλειτουργίες ήταν η εφοδιαστική αλυσίδα των Ρώσων. Ο σχεδιασμός της διοικητικής μέριμνας προκαλεί αρνητική εντύπωση σε οποιοδήποτε αναλυτή. Οι στολές του προσωπικού ήταν ακατάλληλες, οι τροφές ληγμένες, ο εφοδιασμός σε καύσιμα και πυρομαχικά προβληματικός και η ιατρική υποστήριξη περιορισμένη. Άξιον αναλύσεως είναι το γεγονός ότι τεράστιες φάλαγγες ρωσικών οχημάτων παρέμεναν σε ακινησία επί μέρες μέσα σε δριμύτατες καιρικές συνθήκες. Όποιο στρατιωτικό τμήμα, μεγάλο ή μικρό, το αφήσουμε να περιμένει για μέρες μέσα στο χιόνι και ακίνητο, το οδηγούμε μαθηματικά στην καταστροφή, καθόσον το ηθικό του καταρρέει και παρουσιάζονται σοβαρά προβλήματα πειθαρχίας και λειτουργίας.
Πέραν των παραπάνω, ένα σοβαρό μειονέκτημα του ρωσικού στρατού ήταν η παντελής σχεδόν έλλειψη πρωτοβουλίας των κατωτέρων (μικρών) στελεχών του. Ο σύγχρονος πόλεμος κερδίζεται από τους μικρούς ηγήτορες επιπέδου ομάδος, διμοιρίας και λόχου. Οι Ρώσοι αξιωματικοί δεν μπορούσαν να αναλάβουν καμία πρωτοβουλία, πιθανόν από φόβο ή από άγνοια ή ακόμα χειρότερα γιατί έτσι ήταν εκπαιδευμένοι. Αυτό ήταν καταστροφικό για την ρωσική προέλαση. Οι Ρώσοι στρατηγοί έπρεπε να μεταβούν οι ίδιοι στην πρώτη γραμμή του μετώπου για να δώσουν απλές οδηγίες στα πληρώματα των ακινητοποιημένων αρμάτων τα οποία δεν ήξεραν τι να κάνουν. Για το λόγο αυτόν είχαμε και πολλές απώλειες Ρώσων στρατηγών.
Όμως γιατί παρουσίασαν αυτή την αρνητική εικόνα οι ρωσικές ΕΔ; Που οφείλεται; Μερικοί δικαιολογούν τα προβλήματα και τις δυσλειτουργίες στο μεγάλο ανάπτυγμα του μετώπου (περίπου 700 χιλιόμετρα), άλλοι σε ελλιπείς ρωσικές πληροφορίες, ενώ κάποιοι κατηγορούν το ρωσικό σύστημα διοίκησης και την ρωσική πολιτική ηγεσία. Είναι αληθές ότι το πολιτικό σύστημα στη Μόσχα είναι απολυταρχικό, ισχύει η αρχή του ενός ανδρός, που έχει όλες τις εξουσίες, είναι παντοδύναμος και προκαλεί φοβικά σύνδρομα στους άλλους. Συνήθως αυτοί οι ηγέτες είναι απρόσιτοι, κανείς δεν τολμάει να τους μεταφέρει τα πραγματικά προβλήματα, με αποτέλεσμα να λαμβάνουν λανθασμένες αποφάσεις και να μην διορθώνεται τίποτα. Ο φόβος και η αποφυγή ανάληψης ευθυνών μεταφέρεται σε όλα τα στρώματα της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας με θλιβερά αποτελέσματα.
Δεν γνωρίζουμε εάν ο Πούτιν είχε πλήρη αντίληψη της πραγματικής κατάστασης των ρωσικών ΕΔ. Ίσως τα θετικά αποτελέσματα των ρωσικών επεμβάσεων στην Γεωργία, στην Συρία και στην Λιβύη να τον παρέσυραν. Το Κρεμλίνο βαδίζει σε αχαρτογράφητα νερά. Βρίσκεται μέσα σε ένα ναρκοπέδιο και δεν μπορεί να ξεφύγει. Ο γράφων εκτιμά ότι εάν ο Πούτιν γνώριζε τα αποτελέσματα της εισβολής στην Ουκρανία δεν θα την διέταζε ποτέ. Ο πόλεμος συνεχίζεται και πιθανόν να διαρκέσει για μεγάλο χρονικό διάστημα. Κάθε ημέρα που περνά η Μόσχα χάνει και το Κίεβο κερδίζει σε όλους τους τομείς. Το ηθικό των Ρώσων καταρρέει σε αντίθεση με του Ουκρανούς.
Όμως ποιες ήταν οι επιτυχίες των Ρώσων; Ασφαλώς η κατάληψη και κατοχή μιας σημαντικής έκτασης στην νότια και ανατολική Ουκρανία αποτελεί μια «πύρρειο νίκη», που καταφέρνει να συνδέσει την Κριμαία με την περιοχή του Ντονμπάς. Το ερώτημα είναι εάν καταφέρει το Κρεμλίνο να διατηρήσει ή και να επεκτείνει την συγκεκριμένη περιοχή. Ο μεγαλύτερος εφιάλτης για την Μόσχα είναι η παράταση των επιχειρήσεων και η μετατροπή της σύγκρουσης σε μια μακροχρόνια στρατιωτική αντιπαλότητα και σε έναν αέναο πόλεμο φθοράς. Σε αυτή την περίπτωση το κόστος για τη Ρωσία θα είναι ανυπολόγιστο.
Εν κατακλείδι, εκτιμώ ότι η Μόσχα απέτυχε στην Ουκρανία στον στρατιωτικό τομέα. Τα αποτελέσματα απογοήτευσαν και τους ίδιους τους Ρώσους, οι οποίοι δεν γνώριζαν την προβληματική κατάσταση των στρατευμάτων τους. Η μαχητική τους ικανότητα είναι περιορισμένη και το τίμημα που θα απαιτηθεί να καταβάλουν θα είναι δυσανάλογο. Εκεί όμως που απέτυχε περισσότερο από όλα ο ρωσικός στρατός είναι η υστεροφημία του. Οι ακρότητες, τα εγκλήματα και οι βιαιότητες που διαπράχθηκαν σε άμαχους, στους κατά τα άλλα ομοεθνείς και ομοθρήσκους τους, θα μείνουν βαθειά χαραγμένα στην μνήμη των μεταγενεστέρων γενεών. Το χάσμα Ρώσων και Ουκρανών είναι πλέον αγεφύρωτο. Ο Πούτιν διέπραξε ένα στρατηγικό σφάλμα που θα τα πληρώσει ακριβά ο ρωσικός λαός.
