Μια σειρά φαινόμενα του τελευταίου διαστήματος μας υποχρεώνουν να δούμε καλύτερα τις κοινωνικές διεργασίες που εξελίσσονται και να ανησυχήσουμε.
Ιερείς πετούν έξω από ναούς βουλευτές που ψήφισαν υπέρ του γάμου των ομόφυλων ζευγαριών, ενώ φανατική οπαδός της Νίκης χαστουκίζει βουλευτή της Ν.Δ αφού την «έδειξε» ο ιερέας.
Για τον ίδιο λόγο και ο Κ. Βελόπουλος καλεί βουλευτές να μην πάνε στους ναούς το Πάσχα «για να μην αντιμετωπίσουν προβλήματα», κάτι που υποχρεώνει τον Αρχιεπίσκοπο να παρέμβει, ενώ την ίδια ώρα μητροπολίτες συνεχίζουν την εχθροπάθεια που στον Πειραιά φτάνει στο σημείο άρνησης τέλεσης μνημόσυνου συγγενούς βουλευτή.
Βουλευτής γρονθοκοπεί άλλο βουλευτή μέσα στην αίθουσα του Κοινοβουλίου και οι φράσεις που εκστομίζονται αποτελούν όνειδος για τη Δημοκρατία και τον χώρο. Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει λίγες ώρες μετά στον Δήμο Νίκαια – Ρέντη.
Στο Πανεπιστήμιο Πατρών «εξεγερμένοι φοιτητές» κρατούν όμηρο τον πρύτανη που απελπισμένος καλεί την Αστυνομία και αυτή δεν φαίνεται, ενώ από την επομένη «τα παιδιά» θα πάνε και πάλι στις σχολές τους σαν να μην έχει συμβεί τίποτα.
Ο Πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ μιλάει για τα θαύμα στη βάφτιση του και κλασικοί αριστεροί δεν δείχνουν να ενοχλούνται , ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ ανεβαίνει στις έρευνες κοινής γνώμης.
Μάλλον, είναι πολλά τα γεγονότα για να τα προσπερνάμε και ασφαλώς συνδέονται. Ένα κλίμα μισαλλοδοξίας, μίσους, λαϊκισμού, ανορθολογισμού και συνωμοσιολογίας έχει έρθει στην επιφάνεια και αυτό φαίνεται και στις δημοσκοπήσεις.
Σε πρόσφατες έρευνες της Opinion Poll υπήρξαν δύο σοκαριστικά ευρήματα: Το 33% συμφωνούσε σε σχετική ερώτηση με την απαγόρευση εισόδου στους ναούς των βουλευτών που έχουν ψηφίσει τον νόμο για την ισότητα στον γάμο.
Τα ποσοστά έφταναν ή και ξεπερνούσαν το 70% ανάμεσα στους ψηφοφόρους της Ελληνικής Λύσης, της Νίκης και των Σπαρτιατών, αλλά είναι ενδιαφέρον ότι μ’ αυτή την άποψη συμφωνούσε και περίπου το ένα τρίτο των ψηφοφόρων της Ν.Δ και του ΠΑΣΟΚ, όπως και ο ένας στους τέσσερις του ΣΥΡΙΖΑ.
Το άλλο εύρημα είναι ότι 36% απαντούσε πως υπάρχει κίνδυνος νοθείας στις εκλογές, συμφωνώντας με τη γνωστή παρέμβαση του Σ. Κασσελάκη και ασφαλώς το ποσοστό αυτό είναι υπερδιπλάσιο εκείνων που συγκεντρώνει στην εκτίμηση ψήφου ο ΣΥΡΙΖΑ. Κοντά στο 60% την υιοθετούσαν οι ψηφοφόροι των κομμάτων που αναφέραμε και πριν, αλλά και της Πλεύσης Ελευθερίας και του ΣΥΡΙΖΑ, ενώ ανάμεσα στους ψηφοφόρους του ΠΑΣΟΚ το ίδιο πιστεύει ο ένας στους τέσσερις.
Αυτός ο κόσμος υπάρχει ανάμεσά μας. Αυτή είναι η μία ψυχή της Ελλάδας. Πρόκειται για υπαρκτό κοινωνικό μέγεθος με ρίζες, που το είδαμε στις αρχές των Μνημονίων όταν πάνω από το 30% θεωρούσε στις έρευνες της εποχής ότι μας ψεκάζουν για να πιστεύουμε ότι χρεοκοπήσαμε.
Ήταν τμήμα αυτών που μαζεύονταν στις «πλατείες του αντιμνημονιακού αγώνα» με τα πιο αντίθετα ιδεολογικά, πολιτικά τμήματα να συνυπάρχουν μεταξύ τους και να αλληλοεπηρεάζονται, να ζυμώνονται και να γίνονται μεταλλάξεις πέρα από παραδοσιακές ιδεολογικές διαφορές.
Το βρήκαμε μπροστά μας και στην περίοδο της Covid, όταν πάνω από το 30% απαντούσε στις έρευνες ότι δεν υπάρχει πανδημία, ότι πρόκειται για μύθο και ότι όλα γίνονται για να μας βάλουν τσιπάκι, ώστε να μας παρακολουθούν.
Είναι ένα διαχρονικό φαινόμενο που διαπερνά λιγότερο ή περισσότερο όλα τα κόμματα και κατά περιόδους τροφοδοτεί ακραίες αντιλήψεις, πέρα από κάθε λογική. Αυτή την περίοδο εκφράζεται από την ενίσχυση των δυνάμεων του πιο ακραίου δεξιά τόξου, οι οποίες αθροιστικά συγκεντρώνουν ένα 17%-18%, ενώ δεν μπορεί να αγνοηθεί ότι τις υιοθετούν και σοβαρά τμήματα δυνάμεων της Κεντροαριστεράς.
Ας μην γελιόμαστε. Αν αυτός ο ανορθολογισμός εμφανίστηκε εκρηκτικά στην περίοδο των Μνημονίων, θα είναι τεράστιο σφάλμα να πιστεύουμε ότι η όποια επιστροφή στην κανονικότητα και η αντιμετώπιση της κρίσης μηδένισε το κοντέρ.
Αυτός ο κόσμος υπάρχει, εκφράζεται με ύβρεις, λαϊκισμό, τοξικότητα, ακόμα και με βιαιοπραγίες δήθεν στο όνομα της υπεράσπισης της οικογένειας, της χώρας ή και της θρησκείας. Αυτή είναι η Ελλάδα και αυτό είναι ένα κομμάτι της που ανάλογα με τη συγκυρία έρχεται στην επιφάνεια με εχθροπάθεια, καθυστέρηση, ακόμα και με βία.
Μήπως έτσι δεν έχει διαμορφωθεί διαχρονικά η Ελλάδα; Μέσα από μια αέναη πάλη των δυνάμεων της λογικής, του εκσυγχρονισμού και της καινοτομίας από τη μια και του λαϊκισμού, του ανορθολογισμού και της καθυστέρησης από την άλλη;
Το ζητούμενο είναι να προχωράς μπροστά και αυτό απαιτεί αντίληψη της πραγματικότητας, αντανακλαστικά. Διαφορετικά θα ζήσουμε άγριες στιγμές, μ’ αυτό το κλίμα να τροφοδοτεί μια περίεργη αριστερά αλλά και μια ακροδεξιά που είναι μπροστά μας και δυναμώνει αν και πολυδιασπασμένη.
Αυτό τελικά που είναι κρίσιμο για το κάθε πολίτη και το κάθε κόμμα, είναι κάθε στιγμή με ποια πλευρά τελικά τάσσονται, πόσο το κάνουν αυτό με ευκρίνεια και με αποφασιστικότητα.
*Ο Ζαχαρίας Ζούπης είναι διευθυντής ερευνών της Opinion Poll
