Στη θεραπεία της ευάλωτης αθηρωματικής πλάκας με τη χρήση νανοσωματιδίων για την πρόληψη των εμφραγμάτων στοχεύει ερευνητικό πρόγραμμα του Εργαστηρίου Νανοτεχνολογίας του τμήματος Φυσικής Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ).
Τα νανοσωματίδια μεταφέροντας αντιφλεμονώδη και αντιοξειδωτικά φάρμακα στη φλεγμαίνουσα αθηρωματική πλάκα θα την σταθεροποιούν ή θα τη διαλύουν αποτρέποντας έτσι τη ρήξη της που θα είχε ως συνέπεια το έμφραγμα. Τα πρώτα αποτελέσματα από εφαρμογές που έγιναν σε πειραματόζωα είναι ελπιδοφόρα και θα παρουσιαστούν στις 7 Ιουλίου σε στρογγυλή τράπεζα που θα πραγματοποιηθεί στο πλαίσιο του συνεδρίου Nanotexnology 2016 το οποίο διεξάγεται στη Θεσσαλονίκη
Για τον κύριο μηχανισμό που προκαλεί το έμφραγμα αλλά και για το ερευνητικό πρόγραμμα που στοχεύει στην πρόληψή του με τη χρήση νανοτεχνολογίας και για την Ελληνική Πλατφόρμα Νανοϊατρικής μίλησε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η υπεύθυνη της Ομάδας Νανοϊατρικής του Εργαστηρίου Νανοϊατρικής του ΑΠΘ, Βαρβάρα Καραγκιοζάκη.
Τι προκαλεί το έμφραγμα;
Η αθηροθρόμβωση ουσιαστικά είναι μια διεργασία στο τοίχωμα της αρτηρίας η οποία μπορεί να προκαλέσει τη ρήξη μιας ευάλωτης αθηρωματικής πλάκας , δηλαδή μιας πλάκας με υψηλή φλεγμονή, με συνέπεια ένα έμφραγμα κυρίως σε νέους ασθενείς. Ο κύριος μηχανισμός εμφράγματος είναι η ρήξη μιας αθηρωματικής πλάκας και η δημιουργία θρόμβου . Έτσι ορίζεται η αθηροθρόμβωση.
Πως ανιχνεύονται οι ευάλωτες αθηρωματικές πλάκες και πως μπορούν θα θεραπευτούν με τη χρήση νανοτεχνολογίας;
Συνεργαζόμαστε με τον κ. Δημοσθένη Κατρίτση ο οποίος είναι επισκέπτης καθηγητής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ . Η ερευνητική του ομάδα έχουν αναπτύξει ένα υπολογιστικό μοντέλο με έναν υπερυπολογιστή όπου βλέπουν την ανατομία των στεφανιαίων αγγείων και να εντοπίζουν τους φυσικούς παράγοντες που επιδρούν στο τοίχωμα της αρτηρίας και προκαλούν την αθηροθρόμβωση. Δηλαδή τους φυσικούς παράγοντες που προκαλούν τη ρήξη των αθηρωματικών πλακών και τη δημιουργία του θρόμβου. Ουσιαστικά γίνεται μια ανάλυση της παθοφυσιολογίας αυτής. Εμείς από τη δική μας πλευρά στοχεύουμε να συνθέσουμε κατάλληλα νανοσωματίδια για να αντιμετωπίσουμε τους παράγοντες αυτούς και να θεραπεύσουμε τη νόσο. Τα νανοσωματίδια τα οποία συνθέτουμε στο Εργαστήριο Νανοτεχνολογίας του ΑΠΘ ,έχουν πάρα πολύ μικρό μέγεθος και μεταφέρουν αντιφλεγμονώδη και αντιοξειδωτικά φάρμακα τα οποία θεραπεύουν την ευάλωτη πλάκα που κινδυνεύει να σπάσει. . Όταν λέμε θεραπεύουμε, το εννοούμε γιατί οι ευάλωτες πλάκες είναι πλάκες που έχουν υψηλή φλεγμονή και έχουν υψηλό οξειδωτικό στρες. Οπότε καταλαβαίνουμε ότι αν μπορούμε με αντιοξειδωτικά και αντιφλεγμονώδη φάρμακα να στοχεύσουμε στην αρχή της βλάβης θα μπορούμε να λύσουμε το πρόβλημα. Ουσιαστικά στοχεύουμε σταθεροποίηση ή διάλυση της πλάκας. Αυτό μελλοντικά μπορεί να συμπληρώσει ή να αντικαταστήσει τα στεντ.
Σε τι στάδιο βρίσκεται η έρευνα;
Ερευνητικά σε πρώτη φάση στοχεύουμε μέχρι να φτάσουμε στις κλινικές μελέτες. Τώρα είμαστε στη φάση που κάνουμε δοκιμές σε ζώα. Τα πρώτα αποτελέσματα είναι ελπιδοφόρα. Κατ΄ αρχήν είδαμε ότι τα νανοσωματίδια δεν είναι τοξικά.. Υπάρχει δηλαδή ασφάλεια στα ζωτικά όργανα , πράγμα που είναι πάρα πολύ σημαντικό. Κάναμε επίσης κάποιες μελέτες σε αίμα ασθενών με χρήση αντιοξειδωτικών φαρμάκων. Πήραμε αίμα από ασθενείς που έχουν αυξημένο οξειδωτικό στρες, κάναμε επώαση τα νανοσωματίδια με αντιοξειδωτικά φάρμακα και είδαμε ότι η χρήση τους αμέσως επαναφέρει το οξειδωτικό στρες του αίματος του ασθενούς στα φυσιολογικά επίπεδα . Άρα σε κλινικό επίπεδο σε πρώτο φάση δείξαμε ότι τα νανοσωματίδια έχουν αντιοξειδωτικό αποτέλεσμα. Τώρα συνεχίζουμε στις δοκιμές σε ζώα προκειμένου να δούμε τα ιστοπαθολογικά ευρήματα στο τοίχωμα της αρτηρίας και να προχωρήσουμε πλέον σε κλινικές μελέτες . Αν περάσουμε το επίπεδο των κλινικών μελετών η θεραπεία αυτή θα βγει στην αγορά.
Ποιο θα είναι το όφελος για τον ασθενή;
Το όφελος για τον ασθενή είναι ότι θα μειωθεί η συχνότητα των εμφραγμάτων ιδίως σε νέους ασθενείς , γιατί στους νέους το έμφραγμα είναι πιο επικίνδυνο και μπορεί να είναι και θανατηφόρο . Το παρατηρούμε αυτό σε σχέση με τους ηλικιωμένους . Οπότε θα υπάρχει μια σωστή διάγνωση και θεραπεία του προβλήματος πριν ακόμα γίνει η ρήξη της πλάκας και η πρόκληση του εμφράγματος . Δηλαδή έχουμε όχι μόνο θεραπεία και διάγνωση της αθηροθρόμβωσης αλλά έχουμε και πρόληψη των ισχαιμικών επεισοδίων στους πιο νέους ανθρώπους .
Σε τι στοχεύει η Ελληνική Πλατφόρμα Νανοϊατρικής;
Να σημειωθεί ότι στο πλαίσιο του συνεδρίου Nanotexnology 2016 θα πραγματοποιηθεί η συνέλευση της Ελληνικής Πλατφόρμας Νανοϊατρικής της οποίας είμαι εκπρόσωπος. Σκοπός της είναι να γίνει κλινική “μετάφραση” της έρευνας της νανοϊατρικής στους ασθενείς ,δηλαδή να κάνουμε σύνδεση των νοσοκομείων και των κλινικών γιατρών με τα ερευνητικά ιδρύματα και τα πανεπιστήμια, με τη βασική έρευνα νανοϊατρικής σε κλινική πλέον εφαρμογή ώστε να ενισχύσουμε τις δράσεις και τις συνεργασίες των μελών. Η Ελληνική Πλατφόρμα Νανοϊατρικής δημιουργήθηκε πριν δύο χρόνια και αποτελείται από εταιρείες, ερευνητικά ιδρύματα και πανεπιστήμια που δραστηριοποιούνται στη νανοϊατρική. Πέρσι είχαμε 70 μέλη και φέτος έχουν 120. Στο πλαίσιο του συνεδρίου θα παρουσιαστεί επίσημα η συνεργασία με το επίσημο αυστριακό δίκτυο BioΝanoΝet.
Αγγέλα Φωτοπούλου
