Γράφει ο Νίκος Γ. Σακελλαρόπουλος
Την Ελένη Τσαλιγοπούλου δεν μπορεί κάποιος που σέβεται το ελληνικό τραγούδι να μη την τοποθετήσεις στις κορυφαίες θέσεις ανάμεσα στις μούσες του. «Ντίβα με μέταλλο σαν εκείνο που κουβαλούσαν οι παλιές ιέρειες.
Είδε το φως της ζωής στη Νάουσα τον Απρίλιο του 1963. Κι από πολύ μικρή έγινε η «ουρά» του αδελφού της, που ήδη έκανε κι αυτός βήματα στο τραγούδι και τη μουσική. Ακόμη, όπως λέει, πορεύεται με τις μνήμες της Νάουσας, εκεί στην ταβέρνα του πατέρα της, με φίλους, συγγενείς, ζουρνάδες, χορό και τραγούδι.
Στα 22 χρόνια της εγκαθίσταται στη Θεσσαλονίκη και ξεκινά μαθήματα κλασικού τραγουδιού. Εκεί γνωρίζεται με τον Γιώργο Ζήκα, ο οποίος την παίρνει μαζί του στην «Όμορφη Νύχτα» και της δίνει όλα τραγούδια για τον πρώτο της δίσκο που έρχεται ένα χρόνο μετά (1986) με τίτλο «Σώπα κι άκουσε». Αμέσως, η φωνή της κατακτά τις ψυχές του κόσμου και των δημιουργών. Και σε συνδυασμό με την άνθιση της «ελεύθερης ραδιοφωνίας» που ξεκινά ένα χρόνο μετά, γίνεται ευρέως γνωστή.
Η Τσαλιγοπούλου, εκτός των άλλων κάνει αμέσως αίσθηση και στον Μάνο Χατζηδάκι.
Την καλεί στον «Σείριο», τον χειμώνα του 1987, για να ερμηνεύσει Σταμάτη Σπανουδάκη. Το καλοκαίρι του ίδιου έτους, ο Γιώργος Νταλάρας που πάντα «οσμίζεται» τις νέες φωνές που μπορούν να σηματοδοτήσουν τα μουσικά δρώμενα του τόπου, την παίρνει μαζί του σε μια μεγάλη περιοδεία του. Αρχικά σε όλη την Ελλάδα και μετά στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ.
Δυο χρόνια μετά, με βήματα σταθερά και σίγουρα κι ενώ πλέον την γνωρίζει σχεδόν όλη η Ελλάδα, συνεργάζεται με την «Οπισθοδρομική κομπανία» αλλά και με τον Νίκο Ξυδάκη. Το δε 1990, έρχεται στη δισκογραφία με τον δεύτερο δίσκο της, που είχε τίτλο «Κορίτσι και γυναίκα». Σημαδιακός τίτλος, αφού από τα μικράτα της είχε επωμιστεί τους δυο ρόλους. Κορίτσι μα και γυναίκα, ως μητέρα του παιδιού της. Μουσική, στίχοι, σπουδαία ενορχήστρωση από τον νεαρό τότε Γιώργο Ανδρέου. Έναν σημαντικό, ψαγμένο κι εξόχως διαβασμένο δημιουργό. Που έμελλε να σηματοδοτήσει περισσότερα πράγματα για την Ελένη Τσαλιγοπούλου από μια απλή μουσική συνεργασία.
Στην Ελένη Τσαλιγοπούλου οφείλουμε, εκτός άλλων, ν’ αποδώσουμε τα εύσημα και για έναν ακόμη λόγο. Ότι πάντα έκανε σταθερά και μελετημένα βήματα κι ότι ουδέποτε βιάστηκε. Εξ ου κι οι κυκλοφορίες των δίσκων της είχαν διετείς –τουλάχιστον- χρονικές αποκλίσεις. Πάντα όμως, ήταν στη μουσική επικαιρότητα με σπουδαίες καλλιτεχνικές συνεργασίες. Μια από αυτές, άφησε εποχή. Ήταν την περίοδο 1994 -1995 στο «Χάραμα». Με τη Δήμητρα Γαλάνη και τον ανερχόμενο, τότε, Γεράσιμο Ανδρεάτο.
Η Ελένη Τσαλιγοπούλου, συγκαταλέγεται πλέον στις κορυφαίες ερμηνεύτριες του τόπου. Είπαμε, μούσα! Έχει κυκλοφορήσει (1992) ο δίσκος «Μισό φεγγάρι και το 1994 οι «Καθρέφτες». Σε εποχή που κυριαρχεί το λαμέ και το εύκολο, εκείνη πορεύεται με γνώμονα την αισθητική της και σπουδαία τραγούδια που δεν είναι εφήμερα σουξέ αλλά ολοφάνερα αντέχουν στον χρόνο.
Στα 1996, κυκλοφορεί η «Αρζεντίνα». Πάλι σε στίχους και μουσική του Γιώργου Ανδρέου.
Σπουδαίος δίσκος, τραγούδια του οποίου κυκλοφορούν με την ίδια και σε άλλες γλώσσες.
Ώριμη πια, αναλαμβάνει σχεδόν μόνη της το βάρος της «Ιεράς οδού», στην οποία οι Αθηναίοι σχηματίζουν ουρές για να την ακούσουν. Το πρόγραμμα ηχογραφείται και κυκλοφορεί σε δίσκο (1998) με τίτλο «Στην εποχή του Ονείρου».
Αμέσως μετά την «Ιερά οδό», ακολουθεί άλλη μια σπουδαία συνεργασία της. Στη μουσική σκηνή «13 Φεγγάρια», με την Μελίνα Κανά.
Ταυτοχρόνως, αλλάζει μουσικούς δρόμους, ακόμη και ύφος τραγουδιών. Έτσι, το 1999, κυκλοφορεί ο δίσκος με τίτλο «Αλλάζει κάθε που βραδιάζει». Με τραγούδια σημαντικών στιχουργών – ποιητών και σπουδαίων μουσικών. Όπως του Κώστα Λειβαδά, του Μάνου Ξυδούς, του Κώστα Φασουλά, της Ελένης Ζιώγα, του Ισαάκ Σούση και του Αλκίνοου Ιωαννίδη σε συνθέσεις του Γιώργου Ανδρέου, του Μιλτιάδη Πασχαλίδη, της Ευανθίας Ρεμπούτσικα, του Κώστα Λειβαδά κ.α. Τα τραγούδια έχουν έντονα στοιχεία ακόμη και δυτικής ποπ. Πρωτοπορία, τότε, για την ΕλένηΤσαλιγοπούλου.
Το 2000 κυκλοφορεί ο δίσκος «Γλυκός πειρασμός», στον οποίο πειραματίζεται πάλι. Διασκευάζει (Γιώργος Ανδρέου) κι ερμηνεύει παλαιότερα σημαντικά τραγούδια, ήδη αγαπημένα και πολυακουσμένα. Τότε, κάνει αίσθηση η ερμηνεία της στη «Θαλασσογραφία» του Σαββόπουλο. Ένα εμβληματικό τραγούδι συναντήθηκε καταπληκτικά με την σπουδαία φωνή της. Σ’ αυτόν το δίσκο, συμπεριλαμβάνεται και το «Πρόβλημά μου είσαι εσύ» (Γιώργου Ανδρέου σε στίχους του ποιητή Γιώργου Χρονά), που ήδη είχε κάνει μεγάλη επιτυχία από την τηλεοπτική σειρά (Mega) «Και πάλι φίλοι». Μέχρι και τον «Κοκαϊνοπότη», το σημαντικό σμυρναίικο τραγούδι του Παναγιώτη Τούντα, θυμήθηκε, διασκεύασε κι ερμήνευσε. Και τα «Παιδιά της γειτονιάς σου», του Αντώνη Νταλγκά από το 1930, αλλά και το παραδοσιακό «Τζιβαέρι» που προσέγγισε με εκπληκτικό τρόπο.
Το 2001 τη βρίσκει να συμμετέχει στο Soundtrack της ταινίας «Το γέλιο βγήκε από τον παράδεισο» (Ρέππας – Παπαθανασίου) και να εμφανίζεται στο «Μετρό» με τους Νίκο Πορτοκάλογλου και Γιώργο Ανδρέου. Σ’ ένα πρόγραμμα που χαρακτηρίστηκε ως το κορυφαίο της χρονιάς.
Τον χειμώνα του 2002 συνεργάζεται με τον Μανόλη Λιδάκη στη «Σφεντόνα». Χαμός!
Ταυτοχρόνως, κυκλοφορεί ο δίσκος «Πέντε τραγούδια για ένα καλοκαίρι».Θεωρείται κι είναι αριστούργημα. «Χίλιες σιωπές», «Δεν το αξίζεις», «Δεν μας συγχωρώ», «Δείξε μου ποιος μ’ αγαπάει», «Στα σύννεφα». Τραγούδια των Πορτοκάλογλου, Ζούδιαρη, Ανδρέου και Λειβαδά. Μαζί δε με τον Πορτοκάλογλου μετατρέπουν τις καλοκαιρινές συναυλίες τους σε γιορτές, όπου κι αν εμφανίζονται.
Εκείνο το καλοκαίρι (2002), η χάρη της φτάνει στην Επίδαυρο. Μ’ ένα ταξίδι στο ελληνικό τραγούδι. Από τη Σμύρνη και τη Μικρά Ασία, τα δημοτικά τραγούδια της Θράκης, της Μακεδονίας και της Πελοποννήσου μέχρι τις ημέρες μας.
Λίγο πριν τα Χριστούγεννα του 2003, κυκλοφορεί ο διπλός δίσκος «Χρώμα» στον οποίο περιλαμβάνονται παλιά και νέα τραγούδια σημαντικών δημιουργών (Νίκος Γκάτσος, Μίλτος Σαχτούρης, Βασίλης Τσιτσάνης, Μάνος Ελευθερίου, Γιάννης Σπανός, Σταύρος Ξαρχάκος, Ακης Πάνου, Μυρτιώτισσα, Νίκος Ξυδάκης, Θοδωρής Γκόνης, Γιώργος Ρωμανός, Νίκος Πορτοκάλογλου, Γιώργος Ανδρέου, Νίκος Ζούδιαρης, Διονύσης Καρατζάς, Οδυσσέας Ιωάννου, Κώστας Λειβαδάς, Νίκος Μωραΐτης, Κώστας Φασουλάς, Ηρακλής Βαβάτσικας, Νίκος Ντρέλας, Νίκος Ιωακειμίδης, Γρηγόρης Μυλωνάς). Δίσκος που δημιουργεί μια μεγάλη γέφυρα ανάμεσα στο παρελθόν και το μέλλον της Ελένης Τσαλιγοπούλου και βάζει έντονο «χρώμα» στις ζωές μας.
Το 2004, η Ελένη Τσαλιγοπούλου είναι πρώτη και καλύτερη στη σκηνή του Μεγάρου Μουσικής, στο μεγάλο αφιέρωμα για τον Βασίλη Τσιτσάνη. Κι επειδή ποτέ δεν είπε «όχι» στις νέες προκλήσεις και τους πειραματισμούς, το ίδιο καλοκαίρι τη βρίσκει ως κορυφαία του Χορού, στην παράσταση που ανεβάζει το ΔΗΠΕΘΕ της Πάτρας «Ιφιγένεια εν Αυλίδι».
Μια χρονιά μετά, το 2005, τη βρίσκει με την Τάνια Τσανακλίδου και νέο δίσκο με τίτλο «Αγαπημένο μου ημερολόγιο», μαζί με την «Εστουδιαντίνα» της Νέας Ιωνίας Βόλου. Όπου συναντά δημοτικά τραγούδια από όλη την Ελλάδα.
Την ίδια χρονιά, κατά παρέκκλιση των συνηθειών της, κυκλοφορεί κι άλλο δίσκο, λίγο πριν τα Χριστούγεννα. Με τίτλο «Κάθε τέλος και αρχή». Όλα τα τραγούδια τα υπογράφει ο Κώστας Λειβαδάς, σε στίχους του Μάνου Ελευθερίου, του Οδυσσέα Ιωάννου ενώ στον δίσκο φιλοξενούνται οι Γιάννης Κότσιρας κι η «Σπείρα –Σπείρα» του Σταμάτη Κραουνάκη. Δίσκος με αναφορές στον σύγχρονο ηλεκτρικό ήχο αλλά και τις οσμές των παλιών σημαντικών τραγουδιών.
Αμέσως μετά, δισκογραφική σιωπή τεσσάρων ετών.
Αλλά και σημαντικές συνεργασίες με τον Κότσιρα, τον Πυροβολάκη, τη Γιώτα Νέγκα, την Ανδριάνα Μπάμπαλη και τη Γλυκερία και το συγκρότημα ΄Τρίφωνο».
Το 2011, έρχεται ο δίσκος «Ταρίρα». Για πρώτη φορά η Ελένη Τσαλιγοπούλου γράφει μουσικές για όλα της τα τραγούδια και τελικά παρουσιάζει ένα σημαντικό σύνολο. Το κάθε τραγούδι της μοιάζει ως ένα ξεχωριστό κομμάτι της ψυχής της. Βαλς, bossa nova, ροκ μπαλάντες, ακόμη και trip hop, τα οποία είναι «ντυμένα» με στίχους του Πορτοκάλογλου, του Ιωαννίδη, του Ζούδιαρη, Δεληβορία, του Νίκου Μωραϊτη και του Θοδωρή Γκόνη.
Το 2014, κυκλοφορεί ο δίσκος «Μαζί» με την Μελίνα Κανά. Ηχογραφήσεις από κοινές παραστάσεις τους. Με τραγούδια που αγάπησαν και ελαφρώς «πείραξαν» με σεβασμό και τρυφερότητα. Ρεμπέτικα, λαϊκά, παραδοσιακά αλλά και δικά τους που μας είχαν συστήσει στο διάβα της πορείας τους.
Η Ελένη Τσαλιγοπούλου πάντα πίστευε –και το απέδειξε- ότι το τραγούδι δεν μπορεί να μεταφράζεται μόνο σε εκτόνωση, αλκοόλ και χορό. Είναι κάτι πιο βαθύ, κοινωνικό φαινόμενο που συμβάλει στην αγωγή της ψυχής. Διαθέτοντας η ίδια αγωγή ψυχής τη συνδύασε αγαστά με την αισθητική και το δικό της ένστικτο.
Ίσως αυτή της η πεποίθηση, να ήταν το σημαντικότερο διαβατήριό της για να μνημονεύεται για πολλά χρόνια ως μια σπουδαία ερμηνεύτρια και δημιουργός.
Κι εκείνη συνεχίζει να πορεύεται με όνειρα για κάτι πιο φωτεινό από όσα κατάφερε…
Την είδα την προηγούμενη εβδομάδα στο Mega, δίπλα στον θείο Γιώργο και τα θυμήθηκα όλα αυτά… Και πολλά άλλα… Με συγκίνησε πάλι η χροιά της, το μουσικό της ταπεραμέντο, η αξιοσύνη της…
