Οι προγονοί μας το θεωρούσαν αποκλειστική τροφή των Θεών του Ολύμπου. Αποτελεί σύμβολο Υγείας, Ευζωίας και Μακροζωίας. Δικαιολογημένα λοιπόν τόσο το μέλι όσο και η μέλισσα βρίσκονται στην κορυφή της ανθρώπινης εκτίμησης.
Είναι η μοναδική φυσική γλυκαντική ουσία, που θρύλοι, παραδόσεις, ιστορικά κείμενα, ιατρικές συνταγές, συνταγές μαγειρικής – ζαχαροπλαστικής αναφέρονται συστηματικά σε αυτό από την αρχαιότητα μέχρι και σήμερα. Το μέλι έχει αναφορές σε όλες τις θρησκείες.
- Η διατροφική αξία του μελιού
- Τα οφέλη του στην υγεία
- Είδη μελιού
- Μέλι & Διαβήτης
- Το Μέλι στη Μαγειρική
- Τι να προσέχει ο καταναλωτής;
Αποτελεί ένα δυναμικό κομμάτι της βιώσιμης αειφόρου ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας. Ασχολούνται με αυτήν περίπου 19.000 οικογένειες και η μελισσοκομία ενδυναμώνει ακριτικές περιοχές που είναι δύσκολο να αναπτυχτούν άλλες αγροτικές ή βιοτεχνικές δραστηριότητες. Η συμβολή της μέλισσας στην αναπαραγωγή της φύσης με την επικονίαση είναι τόσο σημαντική αφού όπως επισημαίνουν ειδικοί επιστήμονες η χλωρίδα δεν θα υπήρχε με την σημερινή της μορφή. Ας μην ξεχνάμε ότι ο A. Einstein είπε “όταν χαθούν οι Μέλισσες η φύση θα έχει μόνον λίγες ώρες ζωής”.
Το Ελληνικό Μέλι είναι μοναδικό σε ολόκληρο το κόσμο και ξεχωρίζει για την γνησιότητα του, την φυσικότητα του, για το χρώμα του, την γεύση του, την πυκνότητα του και γενικά τα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά του
Οι ποικιλίες του, θυμαρίσιο, πευκόμελο, κάστανο, πορτοκάλι, κλπ καταναλώνονται είτε μόνες τους είτε ως γλυκαντική ουσία είτε σε συνδυασμό με άλλα προϊόντα (γιαούρτι, πίτες, αφεψήματα κλπ) είτε ως γλυκαντικό συστατικό στην μαγειρική και την ζαχαροπλαστική.
Είναι μια φυσική, υγιεινή τροφή, τα σάκχαρα του απορροφούνται αμέσως από τον οργανισμό αποδίδοντας γρήγορα ενέργεια. Περιέχει μια σειρά από βιταμίνες και αντιξειοδωτικές ουσίες, μεταλλικά ιχνοστοιχεία, αμινοξέα κλπ που λειτουργούν ως ασπίδα υγείας στον ανθρώπινο οργανισμό.
Στη συνέχεια, μπορείτε να παρακολουθήσετε τη συνέντευξή στο medNutrition.
Ποια η διατροφική του αξία;
Όσον αφορά στα διατροφικά πλεονεκτήματα του μελιού, έχετε υπόψη σας ότι το μέλι είναι μια συμπυκνωμένη πηγή σακχάρων, τα οποία είναι μεν φυσικά, ωστόσο δεν θα πρέπει να ξεπερνάμε το μέτρο στην κατανάλωσή τους. Πρέπει να τονίσουμε, ότι το μέλι έχει πολλά θρεπτικά συστατικά, που δεν βρίσκονται στην απλή ζάχαρη, γι΄αυτό και όπου μπορούμε να την αντικαταστήσετε με μέλι, σας προτρέπουμε να το κάνετε.
Πιο αναλυτικά, αναφορικά με τη διατροφική σύσταση του μελιού:
- Αποτελείται κυρίως από υδατάνθρακες και πιο συγκεκριμένα σε μεγαλύτερη αναλογία τους μονοσακχαρίτες γλυκόζη και φρουκτόζη σε ίση αναλογία
- Περιέχει περισσότερα από 200 συστατικά εκτός των υδατανθράκων, μεταξύ των οποίων βιταμίνες του συμπλέγματος Β και βιταμίνη C αλλά και μέταλλα και ιχνοστοιχεία όπως το ασβέστιο, ο σίδηρος, το κάλιο και το νάτριο.
Ποιες οι ιδιότητες του μελιού;
Λόγω της πληθώρας των συστατικών που περιέχει το μέλι, του έχουν αποδοθεί:
- Αντιοξειδωτικές
- Αντιμικροβιακές
- Επουλωτικές
- Αντικαρκινικές και αντιμεταστατικές
- Αντιφλεγμονώδεις
- Ανοσοκατασταλτικές και
- Καρδιοπροστατευτικές,
ιδιότητες, με ελάχιστες από αυτές να είναι επιστημονικά τεκμηριωμένες. Το μέλι δρα επίσης ως πρεβιοτικός παράγοντας, ενώ είναι πολύ καλύτερα ανεκτό από τον οργανισμό σε σύγκριση με τη ζάχαρη, καθώς προκαλεί μικρότερη αύξηση του σακχάρου στο αίμα.
Μέλι και γαστρεντερικό σύστημα
Μέλι και αλλεργική ρινίτιδα
Επίσης υπάρχει μια θεωρία, που λέει ότι τρώγοντας μέλι της περιοχής σου, μπορεί να υπάρξει βελτίωση της αλλεργικής ρινίτιδας. Ωστόσο, το κατά πόσο ένα μέλι είναι της περιοχής σου, είναι ένα ερώτημα. Η συγκεκριμένη θεωρία αναφέρει ότι …«οι μέλισσες μεταφέρουν στην κυψέλη ποσότητες γύρης, μικρές ποσότητες της οποίας, καταλήγουν και στο μέλι. Με αυτόν τον τρόπο ο οργανισμός του πάσχοντος εκτίθεται σταδιακά σε μικρές δόσεις του αλλεργιογόνου και μακροπρόθεσμα προκαλείται ανοσοποίηση. Έτσι, όσο πιο «ντόπιο» είναι το μέλι, τόσο καλύτερο αποτέλεσμα θα έχει στην αλλεργική του ρινίτιδα». Δεν έχω διαβάσει ακόμα κάποια έρευνα, που να επιβεβαιώνει αυτή τη θεωρία, ωστόσο αυτό δεν σημαίνει ότι δεν ισχύει- απλώς δεν έχει ερευνηθεί. Εντούτοις, ψάχνοντας για έρευνες που να συνδέουν την κατανάλωση μελιού και την αλλεργική ρινίτιδα, παρατήρησα ότι πολλές αναφέρουν έξαρση των συμπτωμάτων, μετά από την κατανάλωση μελιού.
Στη γερμανική βιβλιογραφία στις δεκαετίες ‘50 και ‘60 υπήρχαν στοιχεία για θεραπεία αλλεργιών με μέλι. Τα μόνα πρόσφατα επιστημονικά δεδομένα, έρχονται από μία μελέτη που πραγματοποιήθηκε σε πληθυσμό της Μαλαισίας που έδειξε ότι η καθημερινή κατανάλωση μελιού μπορεί να βοηθήσει στην καταπολέμηση των συμπτωμάτων της αλλεργικής ρινίτιδας, αλλά οι ποσότητες που χρησιμοποιούνται είναι αρκετά μεγάλες. Επειδή λοιπόν, τα δεδομένα είναι λίγα και αντιφατικά, σας συστήνω να το συζητήσετε πρώτα με τον αλλεργιολόγο σας, πρωτού ξεκινήσετε την κατανάλωσή του.
Είναι σημαντικό, αν ο γιατρός σας συμφωνήσει στην κατανάλωσή του, να επιλέξετε βιολογικό μέλι από πιστοποιημένους παραγωγούς της περιοχής σας, καθώς επίσης ακατέργαστο και μη παστεριωμένο, επειδή τα περισσότερα θρεπτικά συστατικά είναι θερμοευαίσθητα, οπότε και καταστρέφονται με την επεξεργασία και την παστερίωση. Γι΄ αυτό, είναι καλό να διαβάζετε την ετικέτα του παραγωγού πάνω στη συσκευασία.
Ποια είναι τα άνθη εκείνα από τα οποία παίρνουμε μέλι;
Θυμάρι
Η παραγωγή του ανέρχεται περίπου στο 10% της συνολικής παραγωγής μελιού στην Ελλάδα. Δεν είναι λίγοι αυτοί που θεωρούν ότι από το θυμάρι παράγεται το καλύτερο και πιο γευστικό μέλι. Το συναντάμε συχνά στα ελληνικά νησιά, όπου το θυμάρι αφθονεί.
Έχει μεγάλη αντοχή και έτσι κρυσταλλώνει σε διάστημα 6-18 μηνών από την παραγωγή του.
| Χρώμα | Θρεπτική αξία |
| Το θυμαρίσιο μέλι έχει ένα ανοιχτό κεχριμπαρένιο χρώμα. Μάλιστα το θυμαρίσιο μέλι της Aττικής και των Kυκλάδων είναι πιο ανοιχτό από το θυμαρίσιο μέλι της Kρήτης και των Δωδεκανήσων που είναι σκούρο πορτοκαλί. | Το θυμαρίσιο μέλι διαθέτει τονωτικές και αντισηπτικές ιδιότητες, ενώ συνίσταται για την πρόληψη ή/και αντιμετώπιση λοιμωδών, πεπτικών και αναπνευστικών παθήσεων. Είναι πλούσιο σε μέταλλα όπως ο χαλκός και ο σίδηρος, ενώ περιέχει και βόριο. |
Πορτοκαλιά
Το μέλι των εσπεριδοειδών σε συνδυασμό με το μέλι των άλλων οπωροφόρων αποτελεί το 25% της ελληνικής παραγωγής. Το μέλι που παράγεται από τα άνθη της πορτοκαλιάς είναι ιδιαίτερα αρωματικό και γευστικό.
Μειονέκτημά του είναι πως όντας αρκετά ευαίσθητο κρυσταλλώνει μέσα σε λίγους μόνο μήνες από την παραγωγή του.
| Χρώμα | Θρεπτική αξία |
| Διαθέτει ένα ανοιχτό ξανθό χρώμα, ενώ η κρυστάλλωση μπορεί να το κάνει σχεδόν άσπρο. | Το μέλι των εσπεριδοειδών έχει την υψηλότερη περιεκτικότητα ψευδαργύρου συγκριτικά με τα υπόλοιπα μέλια. Λόγω της ευαισθησίας του είναι καλό να καταναλώνεται σε σύντομο χρονικό διάστημα από την παραγωγή του και να προφυλάσσεται από υψηλές θερμοκρασίες προκειμένου να παραμένει αναλλοίωτη η θρεπτική του αξία. |
Ρείκι
Πρόκειται για έναν μικρό αειθαλή θάμνο που τον συναντάμε σε αφθονία στις ημιορεινές περιοχές της Ηπειρωτικής Ελλάδας. Από το φυτό αυτό παράγεται το ρεικόμελο που θεωρείται από κάποιους το πιο υγιεινό μέλι. Το μέλι αυτό κρυσταλλώνει γρήγορα, μέσα σε μόλις 1-3 μήνες από την παραγωγή του.
| Χρώμα | Θρεπτική αξία |
| Έχει σκούρο ξανθό χρώμα, το οποίο αλλάζει σε κοκκινωπό καθώς περνάει ο καιρός. | Λέγεται πως το ανοιξιάτικο ρεικόμελο έχει μεγάλη περιεκτικότητα σε σίδηρο. Επίσης φημίζεται για τις θεραπευτικές του ιδιότητες που είναι παρόμοιες με αυτές του βοτάνου. |
Κουμαριά
Το μέλι που παράγεται από αυτή χαρακτηρίζεται από μια ελαφρώς υπόπικρη γεύση και γι’ αυτό το λόγο έχει και μικρή εμπορική αξία. Συνήθως το αφήνουν μέσα στην κυψέλη για το ξεχειμώνιασμα του μελισσιού.
| Θρεπτική αξία |
| Το μέλι από κουμαριά χαρακτηρίζεται από τη χαμηλότερη περιεκτικότητα σε σάκχαρα, σε σύγκριση με τα υπόλοιπα μέλια. |
Καστανιά
Το μέλι που μας δίνει η καστανιά διαθέτει μια απαλή, ελαφρώς πικρή γεύση και έντονο άρωμα. Η συλλογή του αρχίζει το Μάιο και συνεχίζεται μέχρι τον Ιούλιο. Είναι ένα αρκετά ανθεκτικό μέλι καθώς κρυσταλλώνει αργά, μέσα σε 1-2 χρόνια.
| Χρώμα | Θρεπτική αξία |
| Μπορεί να το βρούμε από ανοιχτό έως σκούρο καφέ και συχνά κοκκινωπό, ανάλογα με την προέλευσή του. | Το καστανόμελο είναι πλούσιο σε ιχνοστοιχεία και αμινοξέα. Θεωρείται ότι έχει εφιδρωτικές ιδιότητες και ενθαρρύνει την κυκλοφορία του αίματος. |
Ηλιάνθος
Ένα ευαίσθητο μέλι που κρυσταλλώνει σε μόλις έναν με δύο μήνες από την παραγωγή του.
| Χρώμα | Θρεπτική αξία |
| Το μέλι που παράγεται από τον ηλίανθο είναι ανοιχτόχρωμο ενώ στην κρυσταλλική του μορφή γίνεται κιτρινωπό. | Είναι πλούσιο σε πολυφαινόλες οι οποίες ως αντιοξειδωτικές ουσίες που είναι βοηθούν στην καταπολέμηση του οξειδωτικού στρες |
Βαμβάκι
Κρυσταλλώνει μέσα σε ένα δύο μήνες από την παραγωγή του.
| Χρώμα |
| Ανοιχτόχρωμο μέλι που μετατρέπεται σε ασπριδερό μετά την κρυστάλλωσή του. |
Ψευδοακακία
Το λουλούδι της γνωστής σε όλους μας ακακίας με τα αγκάθια, που φύεται παντού, μας δίνει μέλι με απαλή γεύση και εξαίσιο άρωμα. Το μέλι αυτό θεωρείται πολύ καλής ποιότητας με το μειονέκτημα ότι κρυσταλλώνει γρήγορα.
| Χρώμα | Θρεπτική αξία |
| Είναι ανοιχτόχρωμο ενώ με το πέρασμα του χρόνου σκουραίνει. | Είναι πάρα πολύ γλυκό, γιατί έχει από τις υψηλότερες συγκεντρώσεις σακχάρων (φρουκτόζη) που συναντάμε στα ανθόμελα. Έχει επίσης χαμηλή περιεκτικότητα σε ένζυμα. |
Ποια φυτά μας δίνουν μέλι των μελιτωμάτων;
Πεύκο
Ιδιαίτερα διαδεδομένο στην Ελλάδα το πευκόμελο αποτελεί περίπου το 65% της συνολικής παραγωγής. Έχει έντονη γεύση αλλά λόγω της χαμηλής συγκέντρωσης σακχάρων δεν είναι ιδιαίτερα γλυκό. Το μέλι αυτό ανήκει στις ποικιλίες μελιού που δεν κρυσταλλώνουν. Συλλέγεται κυρίως από τον Αύγουστος έως τον Οκτώβριο. Το πευκόμελο που παράγεται στην Ελλάδα και στην Τουρκία θεωρούνται τα καλύτερα του κόσμου.
| Χρώμα | Θρεπτική αξία |
| Το χρώμα του πευκόμελου είναι χαρακτηριστικό και πιο σκούρο από το θυμαρίσιο. Εκείνο μάλιστα που παράγεται την άνοιξη είναι πιο ανοιχτόχρωμο και πιο διαυγές από εκείνο που παράγεται το φθινόπωρο. | Tο πευκόμελο θεωρείται μέλι υψηλής θρεπτικής αξίας. Έχει χαμηλή συγκέντρωση σε σάκχαρα ενώ είναι πλούσιο σε μέταλλα και ιχνοστοιχεία όπως ασβέστιο, μαγνήσιο, ψευδάργυρο, σίδηρο και χαλκό. |
Έλατο
Υπολογίζεται ότι το 5% περίπου του μελιού που παράγεται στην Ελλάδα είναι από έλατο. Το αγαπημένο αυτό δέντρο μας δίνει μέλι με έντονη γεύση. Όπως και το πευκόμελο έχει χαμηλή περιεκτικότητα σε γλυκόζη και έτσι έχει το ατού ότι δεν κρυσταλλώνει σχεδόν ποτέ.
| Χρώμα | Θρεπτική αξία |
| Ποικίλλει ανάλογα με την περιοχή προέλευσής του. Έτσι, το μέλι ελάτης από τη Bυτίνα Αρκαδίας ξεχωρίζει λόγω των κρεμ ανταυγειών που δημιουργούνται στο εσωτερικό του και λέγεται «Bανίλια ελάτης». Γενικά, το μέλι ελάτης έχει έντονα μελί χρώμα, σε άλλες περιοχές πιο σκούρο και σε άλλες πιο ανοιχτό. | Όπως και το πευκόμελο έχει χαμηλή περιεκτικότητα σε γλυκόζη και είναι πλούσιο σε ιχνοστοιχεία όπως κάλιο, μαγνήσιο, φώσφορο και σίδηρο. |
Βελανιδιά
Το μέλι της θεωρείται το πιο σπάνιο και έχει ιδιαίτερη γεύση. Η διαδικασία συλλογής του ξεκινά τον Ιούνιο και μπορεί να φτάσει έως τα τέλη Αυγούστου με αρχές Σεπτεμβρίου.
| Χρώμα | Θρεπτική αξία |
| Το μέλι που παράγεται από τη βελανιδιά είναι σκούρου χρώματος (σχεδόν μαύρο) και οι μελισσοκόμοι συχνά το αποκαλούν μέλι «μελούρα» ή «μέλι από δέντρο». | Έχει σημαντική αντιοξειδωτική δράση. |
Άλλα σπάνια είδη μελιού
- Μέλι από τριφύλλι: προέρχεται κυρίως από τις μεγάλες πεδιάδες καλλιεργειών του Θεσσαλικού κάμπου και της Μακεδονίας
- Μέλι από ηλιοτρόπιο (ή αγριοσουσαμιά ή αγριοβαμβακιά): είναι ανοιχτόχρωμο κίτρινο, διαθέτει διακριτικό άρωμα και γεύση που αφήνει την αίσθηση πορτοκαλιού. Είναι το πιο παχύρρευστο μέλι από όλα τα ανθόμελα στην Ελλάδα.
- Μέλι από ευκάλυπτο: μέλι με ζωηρό άρωμα και γεύση ευκάλυπτου
- Μέλι από δεντρολίβανο: διαθέτει φινετσάτο άρωμα και γεύση ενώ είναι αρκετά ρευστό.
- Μέλι από ακακία: αραιό, με εξαιρετικά λεπτό άρωμα και γεύση ακακίας.
- Μέλι ελαιοκράμβης: συμπαγές μέλι, με υφή σαν γλυκό βανίλια και γεύση που, παρά την πυκνότητά της, διαλύεται γρήγορα στο στόμα, αφήνοντας μια περίεργη δροσιά και μια πολύ γλυκιά ελαιώδη γεύση.
- Μέλι από παλιούρι: παράγει μέλι με φωτεινό κίτρινο χρώμα και άριστη ποιότητα.
Μπορεί να καταναλωθεί από άτομα σε διαβήτη;
Η φρουκτόζη του μελιού απορροφάται στο αίμα με ενεργητική απορρόφηση, ενώ αντίθετα η απορρόφηση της κοινής ζάχαρης μετά την πέψη της γίνεται μέσω ώσμωσης.
Έτσι, η γλυκόζη της ζάχαρης εισέρχεται με μεγαλύτερη ταχύτητα και οδηγεί σε υψηλή συγκέντρωση της στο αίμα, προκαλώντας έτσι την άμεση παραγωγή ινσουλίνης από το πάγκρεας.
Ποια η θέση του στη μαγειρική;
Το μέλι κατέχει σημαντική θέση στη μαγειρική, καθώς δρα ως:
- βελτιωτικό της γεύσης
- γαλακτωματοποιητής σε μείγματα όπως οι σάλτσες
- ενυδατική ουσία και
- συντηρητικό
Έχει ελαφρώς πιο γλυκιά γεύση από τη ζάχαρη, συνεπώς προσθέτοντας μικρότερη ποσότητα μελιού μπορούμε να πετύχουμε ίδιας έντασης γλυκύτητα με τη ζάχαρη.
Διαβάστε την συνέχεια του άρθρου εδώ
