Σε μια έκταση τουλάχιστον 40 στρεμμάτων δυτικά της πόλης της Λάρισας δεσπόζουν τα ιστορικά κτιριακά συγκροτήματα της Αβερωφείου Γεωργικής Σχολής. Η ιστορία της σχολής είναι πολύ παλιά. Άλλωστε το γεγονός ότι το 1901 υπήρξε η απόφαση της ελληνικής πολιτείας για ίδρυση Γεωργικής Σχολής στην καρδιά της Θεσσαλίας, αλλά και η ολοκλήρωση και λειτουργία της Γεωργικής Σχολής το 1911, αποδεικνύουν πως πρόκειται για ένα κτιριακό συγκρότημα τεράστιας ιστορικής αξίας, αποτελώντας αναπόσπαστο κομμάτι της οικονομικής ζωής του τόπου και της γεωργικής παραγωγής της χώρας μας.
Ποια είναι όμως η Αβερώφειος Γεωργική Σχολή
Η απόφαση της ελληνικής πολιτείας για ίδρυση Γεωργικής Σχολής στη Λάρισα όπου θα φοιτούν μαθητές που θα απασχοληθούν στον αγροτικό – κτηνοτροφικό τομέα έρχεται μετά από τη δωρεά που έκανε ο Γεώργιος Αβέρωφ για σύσταση ελληνικού γεωργικού σχολείου στη Λάρισα.
Σύμφωνα με την ιστορικό Ιουλία Κανδήλα η οποία έχει πραγματοποιήσει διατριβή με θέμα «Η Αβερώφειος Γεωργική Σχολή Λάρισας: συμβολή στην ιστορία της γεωργικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα», το Φεβρουάριο του 1901 η κυβέρνηση του Γεωργίου Θεοτόκη αποφάσισε να προχωρήσει στην ψήφιση νόμου (Νόμος ΒΩΛΕ΄ 18/10-2-1901) σύμφωνα με τον οποίο ιδρύθηκε γεωργική σχολή στη Λάρισα με την επωνυμία «Αβερώφειος Γεωργική Πρακτική Σχολή Λαρίσης». «Η επιλογή της Λάρισας ως τόπου ίδρυσης γεωργικού σχολείου, εκτός από την επιθυμία του δωρητή, εξαρτήθηκε και από τη γεωγραφική της θέση αλλά και από την ύπαρξη της εύφορης θεσσαλικής πεδιάδας», αναφέρει η κ. Κανδήλα στην διατριβή της.
Σύμφωνα με την κ. Κανδήλα ως καταλληλότερος χώρος εγκατάστασης επιλέχθηκε έκταση 3.000 στρεμμάτων του εθνικού κτήματος «Ακ-Σεράι», την οποία παραχώρησε το 1903 το υπουργείο Οικονομικών. Τα βασικά κτίρια της Σχολής παραδόθηκαν βέβαια – με πολλές ελλείψεις – τον Αύγουστο του 1911 και περίπου τρεις μήνες αργότερα η σχολή λειτούργησε.
Η έναρξη της λειτουργίας της Σχολής
Τα κτίρια της Αβερωφείου Γεωργικής Σχολής περιλάμβαναν μεταξύ άλλων την οικία των καθηγητών η οποία θεμελιώθηκε το 1908 και περιλάμβανε τρία δωμάτια. Επίσης, στα κτίρια περιλαμβάνονταν το νέο διδακτήριο – βιβλιοθήκη, το οινοποιείο, το εστιατόριο, το κεντρικό κτίριο όπου ήταν το διδακτήριο – οικοτροφείο , το γραφείο του διευθυντή, το τυροκομείο, η αποθήκη καρπών, το πλυντήριο ρούχων, το παλαιό χοιροστάσιο, η κατοικία εργατών, οι αποθήκες σανών, το ιπποστάσιο, το ποιμνιοστάσιο κ.α.
Η κ. Κανδήλα αναφέρει στη διατριβή της ότι σύμφωνα με τον ιδρυτικό νόμο σκοπός της Αβερωφείου Σχολής ήταν η μόρφωση γεωπόνων ώστε μετά την εκπαίδευση θα μπορούσαν να εργαστούν στη γεωργική βιομηχανία και τη γεωργία γενικότερα, ως επιστάτες, διευθυντές, ή ενοικιαστές κτημάτων. Επίσης, στόχος ήταν να εκπαιδευτούν και μαθητές αγροτικών οικογενειών που θα απασχολούνταν στην καλλιέργεια μικρών εκτάσεων.
«Στη σχολή λειτούργησαν δύο τμήματα. Το κατώτερο τμήμα της σχολής το οποίο αποσκοπούσε κυρίως στην εκπαίδευση μαθητών που προέρχονταν από αγροτικές οικογένειες, ώστε να μπορέσουν μετά την αποφοίτηση του να εργαστούν στην καλλιέργεια μικρών εκτάσεων. Αντίθετα, ο σκοπός του ανώτερου τμήματος ήταν η θεωρητική και συνάμα η πρακτική μόρφωση νέων ώστε να έχουν τη δυνατότητα επιστασίας γεωργικών κτημάτων και βιομηχανιών, ιδιοκτητών ή ξένων ή του διορισμού τους σε ειδικές υπηρεσίες ως τεχνιτών, αρχιεργατών η εργοδηγών» αναφέρει η κ. Κανδηλά στη διατριβή της.
Η διάρκεια της φοίτησης στην Αβερώφειο Γεωργική Σχολή ήταν 3ετής, ενώ οι μαθητές διακρίνονταν σε οικότροφους μαθητές και σε εξωτερικούς. Αξίζει να σημειωθεί πως σύμφωνα με την εισαγωγική έκθεση του νομοσχεδίου της εποχής, οι μαθητές που εντάσσονταν στο ανώτερο τμήμα και λάμβαναν ορισμένες αναβαθμισμένες ειδικότητες, πλήρωναν κατά τη διάρκεια της ετήσιας φοίτησης του για τροφεία. Από την άλλη, οι μαθητές που φοιτούσαν στην κατώτερη τάξη απαλλάσσονταν της καταβολής τροφείων. Παρ΄ όλα αυτά σύμφωνα με την έρευνα της κ. Κανδήλα υπήρξε χαμηλό ενδιαφέρον νέων στην κατώτερη τάξη λόγω της ανάγκης τους για εργασία στα κτήματα των οικογενειών, με αποτέλεσμα να οδηγηθεί η σχολή σιγά σιγά στην κατάργηση της κατώτερης τάξης στα μέσα του 1914.
Οι αλλαγές στον χαρακτήρα της Σχολής
Οι δυσκολίες, αλλά και η προσπάθεια προσαρμογής του νομοθετικού πλαισίου για τη λειτουργία της σχολής, οδήγησε μετά από κάποια χρόνια πειραματικής λειτουργίας στην αλλαγή του παλαιού καθεστώτος και τη μετατροπή της Αβερωφείου Σχολής σε Μέση Γεωργική Σχολή, ανοίγοντας τον δρόμο για τη δημιουργία Μέσων Γεωργικών Σχολών στη χώρα. Ο νέος σκοπός πλέον των Γεωργικών Σχολών όπως και της Αβερωφείου ήταν η μόρφωση νέων που μετά την αποφοίτηση θα αναλάμβαναν ουσιαστικά τη διεύθυνση, αλλά και τη στελέχωση των αγροτικών επιχειρήσεων της χώρας.
Οι πολεμικές συρράξεις, η ιταλική εισβολή και η γερμανική κατοχή, όπως ήταν φυσικό τερμάτισαν αρκετές φορές τη λειτουργία της Σχολής, ενώ ουσιαστικά η Αβερώφειος επαναλειτούργησε το 1945. Ήδη, όπως αναφέρει και η ιστορικός κ. Κανδήλα στη διατριβή της, τον Σεπτέμβριο του 1944 κλείνει και η περίοδος λειτουργίας της σχολής ως Μέσης Γεωργική Σχολής, καθώς οι σχολές αυτές μετατράπηκαν σε κατώτερα πρακτικά σχολεία. Ο λόγος ήταν πως βρισκόταν σε εξέλιξη η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών και συνεπώς, οι απόφοιτοι των Μέσων Γεωργικών σχολών που απασχολούταν κυρίως στη διοίκηση των μεγάλων εκτάσεων, έχαναν τον ρόλο τους.
Αργότερα και συγκεκριμένα την δεκαετία του 60’ και του ‘70 εντοπίστηκαν δυσκολίες στη συντήρηση των κτιρίων της Γεωργικής Σχολής και του εξοπλισμού, αλλά και άλλες αδυναμίες λόγω του χαμηλού αριθμού αιτήσεων μαθητών στη Σχολή, με αποτέλεσμα σιγά – σιγά η σχολή να αντιμετωπίζει νέα προβλήματα. Το 1969 λοιπόν σύμφωνα με την ιστορικό κ. Κανδήλα η Αβερώφειος Γεωργική Σχολή αναστέλλει την λειτουργία της, ενώ η επαναλειτουργία της ξεκίνησε το 1990.
Πώς λειτουργεί σήμερα. Ποιες είναι οι προοπτικές
Η σχολή λειτουργεί σήμερα ως ΕΠΑΣ Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και ανήκει στον ΕΛΓΟ – ΔΗΜΗΤΡΑ. Αυτή τη στιγμή φοιτούν 85 μαθητές, ενώ υπάρχουν 40 οικότροφοι. Οι εγκαταστάσεις περιλαμβάνουν ένα συγκρότημα 43 συνολικά κτιρίων τα οποία έχουν κατασκευαστεί σε διάφορες χρονικές περιόδους, ενώ από το 1993 τα κτίρια αυτά έχουν χαρακτηριστεί διατηρητέα ιστορικά μνημεία.
Σημειώνεται πως στις ειδικότητες που σήμερα οι μαθητές μπορούν να παρακολουθήσουν είναι: Γεωργική Τεχνική, Γεωργικός Ελκυστήρας, Γεωργικά Μηχανήματα, Βιολογική Κτηνοτροφία, Φυτική Παραγωγή, Αρδεύσεις, Εδαφολογία και Γεωργική Ηλεκτροτεχνία.
Στην ειδικότητα της Ζωοτεχνολογίας μαθήματα που παρακολουθούν οι μαθητές αφορούν την Εκτροφή και Διατροφή αγροτικών ζώων, τη Βιολογική Κτηνοτροφία, τη Μελισσοκομία, την Προβατοτροφία, την Χοιροτροφία, την Πτηνοτροφία, την Βοοτροφία, τη Γεωργία και το Περιβάλλον.
Υπενθυμίζεται πως τελευταίο χρονικό διάστημα με αφορμή τις προθέσεις των τοπικών θεσμικών φορέων της Λάρισας, του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, αλλά και της δέσμευσης του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα, έχει επανέλθει η συζήτηση για το μέλλον, αλλά και η αξιοποίηση της ιστορικής επαγγελματικής σχολής που μετράει 107 χρόνια λειτουργίας.
Προς αυτή την κατεύθυνση στα τέλη Ιανουαρίου πραγματοποιήθηκε συνάντηση εκπροσώπων φορέων που καλούνται να φέρουν σε πέρας την αξιοποίηση της Αβερωφείου Γεωργικής Σχολής της Λάρισας, παρουσία του υφυπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης Βασίλη Κόκκαλη.
Στη συνάντηση συμμετείχαν ο δήμαρχος Λαρισαίων Απόστολος Καλογιάννης, ο αναπληρωτής πρύτανης του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Αθανασίος Σφουγγάρης, ο επίκουρος καθηγητής Αγροτικής Οικονομίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Γιώργος Βλόντζος, ο καθηγητής του Τμήματος Τεχνολόγων Γεωπόνων του ΤΕΙ Θεσσαλίας Αλέξανδρος Παπαχατζής, ο πρόεδρος του ΕΛΓΟ «Δήμητρα» Γιώργος Καρέτσος και η διευθύντρια της Σχολής Μαρία Κλεισιάρη.
Κατά τη συνάντηση συζητήθηκε το «business plan» για την αναβάθμιση της Σχολής και κυρίως οι τρόποι και τα επίπεδα συνεργασίας όλων των εμπλεκόμενων φορέων. Με βάση τον σχεδιασμό των φορέων που έχουν αναλάβει να φέρουν σε πέρας την αξιοποίηση της Αβερωφείου Γεωργικής Σχολής, ο δήμος Λαρισαίων έγινε γνωστό πως έχει συντονιστικό ρόλο για τη δημιουργία ενός κειμένου προγραμματικής συμφωνίας.
Αξίζει να σημειωθεί ότι για την αξιοποίηση της Αβερωφείου το σχέδιο θα κινείται σε δύο επίπεδα. Ο υφυπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης Βασίλης Κόκκαλης μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ τόνισε ότι οι φορείς αναμένεται να καταθέσουν προτάσεις που θα αφορούν κυρίως τη χρηματοδότηση για τη συντήρηση των κτιριακών εγκαταστάσεων και των υποδομών της Αβερωφείου Σχολής, ενώ σχετικά με το εκπαιδευτικό κομμάτι που θα αφορά το πρόγραμμα σπουδών, αναμένεται να υπάρξει εμπλοκή και του υπουργείου Παιδείας.
Τέλος, η διευθύντρια της Αβερωφείου Γεωργικής Σχολής τόνισε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ την ανάγκη αναβάθμισης της σχολής, λέγοντας πως «μπορεί να αποτελέσει πρότυπο επαγγελματικό κέντρο για όλη τη χώρα», ενώ έκανε ειδική αναφορά στους μαθητές της σχολής υποστηρίζοντας πως οι απόφοιτοι είναι «μάχιμοι τεχνίτες του αγροτικού τομέα που τους αξίζει να καταρτιστούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο».
ΑΠΕ-ΜΠΕ
