Ρήνεια το μυστηριακό νησί της ιστορίας και των αμνών
Ένα νησί που έζησε στη σκιά της Δήλου, του θεού Απόλλωνα. Εδώ θαρρείς ότι ο χρόνος σταματά… Μια άγνωστη Ελλάδα, αμόλυντη, μυστηριακή, αινιγματική. Μία εμπειρία που δεν θα ξεχάσω ποτέ, ταξιδεύοντας με ένα μπλε καΐκι μαζί με προβατάκια και κτηνοτρόφους. Ενα θαλασσινό ταξίδι σε τόπους με ιστορία αιώνων.
Ρεπορτάζ: Σίσσυ Νίκα
Δείτε το βίντεο:
Εμπειρία πρωτόγνωρη αφού στο νησί που είναι και τόπος αρχαιολογικός δεν επιτρέπεται η είσοδος παρά μόνον κατόπιν αδείας και συνοδευόμενη από κτηνοτρόφους. Η δε προσέγγιση από τη θάλασσα επιτρέπεται μόνον ανοικτά στα 200 μέτρα από την ακτή. Στέκομαι στην πλώρη του καϊκιού και αγναντεύω τη γαλαζοπράσινη θάλασσα. Δίπλα μου, αρνάκια που βελάζουν και Μυκονιάτες κτηνοτρόφοι, αλληλοπειράγματα, γέλια και μουσική. Αυτό το ταξίδι που φανταζόμουν πραγματώθηκε μόλις. Το βλέμμα μου χάνεται στον ορίζοντα, που γεμίζει προοπτικές και ελπίδα για τη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς μας και του πρωτογενούς τομέα, της ιδιόμορφης αιγοπροβατοτροφίας. Η Ρήνεια είναι τόπος της μυθολογίας, της ιστορίας, των αμνών, των κτηνοτρόφων, μια γέφυρα του χθες με το σήμερα. Ενας τόπος παραδεισένιος. Το αδελφό νησί της Δήλου, της γενέθλιας γης του Απόλλωνα, του θεού του φωτός, του ήλιου, της μουσικής, της θάλασσας, αλλά και του προστάτη των βοσκών και των ζώων τους. Η μυθολογία θέλει την εμφάνιση των δελφινιών στο θαλασσινό ταξίδι να αποτελεί επιδοκιμασία του Θεού. Το καΐκι μας όντως συνοδευόταν από μια οικογένεια δελφινιών. Σημάδι; Ισως. Οι ντόπιοι αποκαλούν τη Ρήνεια «Μεγάλη Δήλα», γιατί είναι διπλάσια σε έκταση από τη Δήλο, τη «Μικρή Δήλα». Ενα στενό, λιγότερο από ένα μίλι, χωρίζει τις Δήλες και ανάμεσα βρίσκονται δύο βραχονησίδες, ο Μικρός και νότια ο Μεγάλος Ρεματιάρης.
Ο Κτηνοτροφικός Συνεταιρισμός Ρήνειας
Η Ρήνεια ανήκει στον δήμο Μυκόνου και είναι χωρισμένη σε «παρτίδες», δηλαδή σε αγροτικές εκτάσεις που εκμισθώνονται για αγροτική και κτηνοτροφική χρήση, στους 86 κτηνοτρόφους του Κτηνοτροφικού Συνεταιρισμού Ρήνειας. Το καΐκι που μεταφέρει τους ίδιους και τα ζώα ανήκει στον Αναγκαστικό Συνεταιρισμό. Συζητώντας, ο πρόεδρός του, κ. Γιώργος Συριανός, μας εξέθεσε κάποια προβλήματα που αντιμετωπίζουν, η επίλυση των οποίων θα διευκόλυνε τη ζωή των κτηνοτρόφων. Λόγω της ξηρασίας, υπάρχει λειψυδρία, οπότε είναι απαραίτητη η δημιουργία δεξαμενών νερού. Η αύξηση των πυροσβεστικών φωλεών και η συντήρηση των αγροτικών δρόμων θα βοηθούσε επίσης. Αλλωστε, η συνεργασία τους με την αρχαιολογική υπηρεσία είναι αμέριστη, ώστε να συνεχίσει να υπάρχει διαχρονικά ζωή στο νησί
Τα ζώα κυκλοφορούν ελεύθερα στο νησί και νερό πίνουν σε πέτρινες στεγασμένες γούβες, λάκκες. Τα πέτρινα καταλύματα λέγονται κελιά και σταλιάχτρες, οι τόποι με σκιά που μαζεύονται.
Φιλοξενούμενη στο «χωριό» του Σπύρου Σαντοριναίου
Η Ρήνεια κατοικείται διαχρονικά από την 5η χιλιετία π.Χ. Οι αγροικίες στις «παρτίδες» είναι καμιά ογδονταριά. Με τον Σπύρο, τον οποίο όλοι γνωρίζουν ως «Διαφεντή» , όλο το πρωί περιδιαβαίνουμε το νησί. Ο ήλιος καίει και σκιά πουθενά. Χαριτολογώντας, λένε πως η μεγαλύτερη σκιά στη Ρήνεια είναι κάτω από τα κριθάρια. Η ανάγκη μου για λίγη δροσιά επιτακτική. Ξαποσταίνουμε, λοιπόν, στο φιλόξενο δροσερό «χωριό» του. Εδώ, ως «χωριό» εννοούν τη λιθόκτιστη αγροικία, που βρίσκεται καταμεσής της «παρτίδας» που ορίζεται από ξηρολιθιές.
Δύο λευκά δωμάτια, με εμφανή λιθοδομή, οροφή καλαμωτή, με καλάθια κρεμασμένα, όπου έβαζαν τυριά, λούζα και τρόφιμα για καλύτερη διατήρηση. Μικρά παράθυρα, ένα μαγερειό, ο ξυλόφουρνος στη μικρή αυλή και μια λεμονιά φορτωμένη, προστατευμένη από τους αέρηδες και πολύτιμη για τη διατροφή τους. Επίσης, ένας κόκορας πλουμιστός και τρεις κοτούλες. Η μητέρα του Αικατερίνη, τελευταία μόνιμη κάτοικος του νησιού, είχε το σπίτι της πάντα ανοιχτό… Ο Σπύρος μάς προσφέρει δροσερό ουζάκι με ντομάτα πασπαλισμένη με ανθό αλατιού, ψωμί, λούζα, τυρί βραστό, τυροβολιά και ντολμαδάκια καμωμένα από την κυρά του. Η νοστιμιά απίστευτη. Φεύγοντας, μάζεψα ανθό αλατιού από μια καθαρή θαλασσογούρνα των βράχων. Η χαρά μου απερίγραπτη!
Η καθημερινότητα και το πανηγύρι
Στο νησί ζουν 2.500 αιγοπρόβατα και λίγες αγελάδες. Τα πρόβατα είναι κυρίως ελληνικών φυλών, χιώτικα και συριανά. Με καΐκι μεταφέρονται στη Μύκονο για να γεννήσουν και επιστρέφουν στο νησί για να μεγαλώσουν τα μικρά τους μέχρι το Πάσχα, οπότε πωλούνται. Τα ζώα είναι αποκλειστικά κρεατοπαραγωγής, λόγω της μοναδικής τους γεύσης, και δεν αρμέγονται. Η κουρά τους γίνεται στο νησί ή στη Μύκονο. Έτσι έχουν συνηθίσει τις κρουαζιέρας και δεν αγχώνονται … μάλλον το διασκεδάζουν.
Οι κτηνοτρόφοι της Ρήνειας
Το πανηγύρι της Αγίας Τριάδας, ξακουστό στις Κυκλάδες, με συμμετοχή χιλίων ατόμων, είναι πολυαναμενόμενο. Πανηγυράδες ο Κωνσταντής και ο Μάρκος Κουκάς, ο Κυριάκος Σαντοριναίος, η Βαγγελώ Ζουγανέλη. Από το βράδυ σιγοβράζουνστα καζάνια οι προβατίνες, που προσφέρονται σούπα με μπόλικο λεμόνι, αλλά και κοκκινιστές με πατάτες. Το κρασί ρέει άφθονο και η μουσική ξεσηκώνει σε χορό. Λόγω συνθηκών, έχει τέσσερα χρόνια να γίνει… Ας ελπίσουμε του χρόνου.
Μια φύση ξελογιάστρα
Μαγευτικά στιγμιότυπα φωτός χαρίζουν η ανατολή και η δύση του ήλιου. Οι στιγμές που ο ήλιος εμφανίζεται ή χάνεται μέσα στο απόλυτο μπλε της θάλασσας πλημμυρίζουν τον ορίζοντα με ένα μοναδικό χρυσοκόκκινο χρώμα. Τα κριθάρια που καλλιεργούνται εδώ γέρνουν από το φορτίο των ώριμων σπόρων. Τα αρνάκια, κάποια κατσικάκια και αγελαδίτσες φροντίζουν να τα απαλλάξουν, όπως και τους ρόβους, από αυτό το φορτίο όποτε θελήσουν, αφού εδώ ζουν ελεύθερα και η τροφή κυριολεκτικά βρίσκεται δίπλα τους. Το νησί αυτή την εποχή έχει χρώμα χρυσαφί από τα στάχυα, μοβ-ροζέ από τους αμάραντους και κίτρινο από τους ασκολύμπρους, των οποίων οι ρίζες αποτελούν υπερτροφή για τον οργανισμό μας. Ο αγριομάραθος, οι βρούβες, τα αλιφόνια, τα κρίταμα, τα άγρια χόρτα και τα ενδημικά βοτάνια εδώ δοξάζονται.
Η χλωρίδα είναι εντελώς προστατευμένη και σπάνια. Δίπλα στα αγριοκαρότα διέκρινα αυτάκια αγριοκούνελων, όμως ξεπετάγονται και εξαφανίζονται σαν βέλη, έτσι δεν πρόλαβα να τα φωτογραφίσω. Οι σαύρες απλώνονται νωχελικά στις ξερολιθιές για να μαζέψουν ήλιο. Κάποιες είναι αρκετά μεγάλες και οι ντόπιοι τις αποκαλούν «κροκόδειλους». Ο μοναδικός γαϊδαράκος μάς υποδέχθηκε μόλις έφθασε το καΐκι στο λιμάνι. Κάποτε υπήρχαν πολλοί και εξυπηρετούσαν τους κατοίκους στις αγροτικές εργασίες. Στις «παρτίδες», οι αγρότες-κτηνοτρόφοι καλλιεργούν και τη γηγενή ποικιλία φασολιών καφεμάτικα, μια παραλλαγή των μαυρομάτικων, που πωλούνται στον Γιαλό της Μυκόνου. Αξίζει να τα δοκιμάσετε – είναι εξαιρετικά, άνυδρα και πολύ νόστιμα. Διακρίναμε, επίσης, καρπουζιές και πεπονιές γηγενείς.
