Με την πανδημία Covid 19 να βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη στην Χερσόνησο του Αίμου και τα κρούσματα να εκτοξεύονται στα ύψη, στα Βαλκάνια στήνονται κάλπες και οι πολίτες καλούνται να ασκήσουν το εκλογικό τους δικαίωμα, λαμβάνοντας τα απαιτούμενα προστατευτικά μέτρα.
Βουλευτικές εκλογές διενεργήθηκαν στο Κόσοβο, στις 14 Φεβρουαρίου, ενώ στις 4 Απριλίου ψηφίζουν οι Βούλγαροι και στις 25 του ίδιου μήνα οι πολίτες στην Αλβανία.
Στο Κόσοβο οι πρόωρες εκλογές ανέδειξαν θριαμβευτή το κίνημα “Αυτοδιάθεση” και το διεθνές ενδιαφέρον εντείνεται για τις μετεκλογικές εξελίξεις στην πιο εύφλεκτη γωνιά της Βαλκανικής.
Στην Αλβανία κυριαρχεί ήδη στην πολιτική σκληρή αντιπαράθεση για το θέμα της διαχείρισης της πανδημίας, το ίδιο και στην Βουλγαρία όπου οι νεκροί από την Covid- 19 ανέρχονται σε δέκα χιλιάδες και τα κρούσματα έχουν εκτοξευτεί στις διακόσιες σαράντα χιλιάδες.
Ο ανταποκριτής του ΑΠΕ-ΜΠΕ στο Βελιγράδι, Νίκος Πέλπας, γράφει για το “φαινόμενο Άλπιν Κούρτι”, τον ηγέτη του κινήματος των Αλβανών του Κοσόβου το οποίο σάρωσε με ποσοστό 47% απωθώντας από την εξουσία τους παλιούς ηγέτες του UCK, όπως ο Χακίμ Θάτσι, ο Ραμούς Χαραντινάϊ κ.α. που από το 1999 κυριαρχούσαν στην πολιτική σκηνή:
“Στις πρόωρες βουλευτικές εκλογές της 14ης Φεβρουαρίου στο Κόσοβο το κίνημα «Αυτοδιάθεση» που ηγείται ο Άλμπιν Κούρτι κατατρόπωσε όλους τους αντιπάλους και αναδείχτηκε νικητής των εκλογών καταλαμβάνοντας το 47% των ψήφων. Το ποσοστό αυτό δεν κατάφερε να αποσπάσει κανένα κόμμα μέχρι σήμερα από το 2002 που διεξήχθησαν οι πρώτες βουλευτικές εκλογές, όταν ακόμη το Κόσοβο βρισκόταν υπό την διοίκηση του ΟΗΕ. Τότε η Δημοκρατική Ένωση Κοσόβου (LDK) του ιστορικού ηγέτη Ιμπραχίμ Ρουγκόβα έλαβε το 45,6% των ψήφων. Ο Άλμπιν Κούρτι με την νίκη του Κόμματος του στις εκλογές της περασμένης Κυριακής κατέγραψε ένα ιστορικό εκλογικό ρεκόρ αλλά ταυτόχρονα έστειλε στο περιθώριο τα κόμματα που ίδρυσαν πρώην οπλαρχηγοί των ανταρτών του UCK και τα οποία κυριαρχούσαν τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια στην πολιτική σκηνή. Το κίνημα «Αυτοδιάθεση» από μία αντισυστημική οργάνωση νεαρών επαναστατών το 2005 οι οποίοι έγραφαν συνθήματα κατά των ξένων «αποικιοκρατών» όπως αποκαλούσαν τις ξένες ειρηνευτικές δυνάμεις και έριχναν αυγά και γιαούρτια στους «βολεμένους» ντόπιους πολιτικούς, εξελίχθηκε σε κόμμα εξουσίας. Ο αρχηγός του κινήματος Άλμπιν Κούρτι έχει “περγαμηνές” στο βιογραφικό του που θα ζήλευε κάθε επίδοξος πολιτικός.
Την περίοδο 1997-98 ως φοιτητής της σχολής Ηλεκτρολόγων-Μηχανολόγων του πολυτεχνείου της Πρίστινας οργάνωνε καθημερινά μαζικές ειρηνικές διαδηλώσεις κατά του καθεστώτος Μιλόσεβιτς καταγγέλλοντας την καταπίεση που υπόκειται ο αλβανικός πληθυσμός. Εκείνες οι διαδηλώσεις ήταν τόσο καλά οργανωμένες που προβλήθηκαν έντονα από τα ξένα ΜΜΕ και επηρέασαν σε μεγάλο βαθμό την διεθνή κοινή γνώμη υπέρ των αλβανικών αιτημάτων. Είναι χαρακτηριστικό επίσης ότι το καθεστώς Μιλόσεβιτς βρέθηκε τότε σε πολύ δύσκολη θέση και αμηχανία διότι δεν ήξερε πώς να αντιμετωπίσει αυτόν τον Γκαντικό τρόπο αντίστασης ενώ οι διαδηλώσεις γίνονταν καθημερινά μαζικότερες. Τον Απρίλιο του 1999 κατά την διάρκεια των νατοϊκών βομβαρδισμών κατά της Γιουγκοσλαβίας ο Κούρτι συνελήφθη και καταδικάστηκε από σερβικό δικαστήριο σε κάθειρξη δεκαπέντε ετών με την κατηγορία «της απειλής για την εδαφική ακεραιότητα της Γιουγκοσλαβίας και τον σχεδιασμό εχθρικών δραστηριοτήτων». Οδηγήθηκε στις φυλακές του Ποζάρεβατς όπου έμεινε δύο χρόνια μέχρι το 2001 όταν ο τότε πρόεδρος της Γιουγκοσλαβίας Βόισλαβ Κοστούνιτσα του απένειμε χάρη. Επιστρέφοντας στην Πρίστινα και αφού ολοκλήρωσε τις σπουδές του επέστρεψε στην παλιά του τέχνη, οργανώνοντας συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας και δράσεις με στόχο αυτήν την φορά την αποδέσμευση του Κοσόβου από το καθεστώς της διεθνούς επιτήρησης, την ένωση με την Αλβανία, την πάταξη του οργανωμένου εγκλήματος και της διαφθοράς, κατηγορώντας τους πολιτικούς που προέρχονταν από τον UCK και ασκούσαν την εξουσία ότι ξεπούλησαν τα πάντα για να γεμίσουν τις τσέπες τους. Το 2005 με συντρόφους του ακτιβιστές των φοιτητικών χρόνων ίδρυσαν το κίνημα «Αυτοδιάθεση» το οποίο οι πολιτικοί αναλυτές κατατάσσουν ιδεολογικά στην αποκαλούμενη πατριωτική κεντροαριστερά. Το κίνημα αυτό από το 2012 και εδώ κέρδιζε τις εκλογικές αναμετρήσεις ωστόσο ποτέ δεν κατάφερνε να βρει συμμάχους ώστε να ηγηθεί κάποιας κυβέρνησης. Αυτό άλλαξε τον Φεβρουάριο του 2020 όταν συμμάχησε με την Δημοκρατική Ένωση Κοσόβου και ο Κούρτι ανέλαβε πρωθυπουργός. Η διακυβέρνηση του ωστόσο ήταν βραχείας διάρκειας. Η κυβέρνηση ανατράπηκε μετά από 52 ημέρες όταν αποχώρησε από τον συνασπισμό η Δημοκρατική Ένωση ύστερα από παρέμβαση των ΗΠΑ που θεωρούσαν τον Κούρτι αναξιόπιστο και μη ελεγχόμενο. Ο ίδιος τότε είχε καταγγείλει ωμή παρέμβαση στα εσωτερικά πολιτικά δρώμενα του ειδικού απεσταλμένου του Ντόναλντ Τράμπ, Πρέσβη Ρίτσαρντ Γκρένελ.
Το πολιτικό «παζάρεμα» για το σχηματισμό κυβέρνησης
Σήμερα ο Κούρτι είναι αδιαμφισβήτητος νικητής των βουλευτικών εκλογών με ένα μεγάλο ποσοστό αλλά… και πάλι δεν έχει αυτοδυναμία. Με το 47% που έλαβε το κίνημα «Αυτοδιάθεση» καταλαμβάνει 56 έδρες επί συνόλου 120 που συνθέτουν την βουλή του Κοσόβου. Αυτές τις μέρες ο Κούρτι βρίσκεται συνεχώς σε διαβουλεύσεις αναζητώντας συμμάχους. Το δεύτερο σε δύναμη κόμμα το Δημοκρατικό που έλαβε το 17% των ψήφων απέρριψε ήδη το ενδεχόμενο συνεργασίας με τον Κούρτι. Άλλωστε το κόμμα αυτό είναι ακέφαλο με δεδομένο ότι ο ιδρυτής του Χάσιμ Θάτσι και ο πρόεδρος του Κάντρι Βέσελι βρίσκονται στις φυλακές του διεθνούς δικαστηρίου της Χάγης ως κατηγορούμενοι για εγκλήματα πολέμου, Την συνεργασία δήλωσε ότι αρνείται και η Δημοκρατική Ένωση Κοσόβου που ήρθε τρίτο κόμμα στις εκλογές με 13,1%. Ο πρώην πρωθυπουργός Ράμους Χαραντινάι του οποίου η Συμμαχία για το Μέλλον του Κοσόβου έλαβε το 7,5% των ψήφων δείχνει πρόθυμος να συνεργαστεί ζητάει ωστόσο την θέση του προέδρου της Δημοκρατίας ο οποίος εκλέγεται από την βουλή. Ο Κούρτι δεν δείχνει διατεθειμένος να ικανοποιήσει αυτό το αίτημα. Η μόνη λύση που μένει είναι να συνεργαστεί με τους μειονοτικούς βουλευτές οι οποίοι είναι 20 και απ αυτούς οι δέκα προέρχονται από την σερβική εθνική κοινότητα. Κατά πάσα πιθανότητα εκεί θα οδηγηθούν τα πράγματα. Ο Κούρτι αυτή την στιγμή έχει την υποστήριξη έξι μη Σέρβων μειονοτικών βουλευτών. Οι Σέρβοι δεν αναμένεται να ψηφίσουν τον Κούρτι για πρωθυπουργό αλλά μπορεί ενδεχομένως να του εξασφαλίσουν απαρτία στην βουλή με δεδομένο ότι για να διεξαχθεί η ψηφοφορία για την εκλογή κυβέρνησης απαιτείται η παρουσία τουλάχιστον 80 βουλευτών. Ήδη οι πολιτικοί εκπρόσωποι των Σέρβων άρχισαν να διαρρέουν ότι μπορεί να βοηθήσουν την εκλογή της κυβέρνησης Κούρτι εάν λάβουν κάποιο αξιόλογο υπουργείο μιας και το Σύνταγμα ορίζει ως απαραίτητη την συμμετοχή ενός Σέρβου στην κυβέρνηση.
Οι προτεραιότητες του Κούρτι και ο διάλογος με την Σερβία
Όπως και να χει σύντομα θα φανεί εάν το πολιτικό αυτό παζάρεμα θα φέρει κάποιο αποτέλεσμα. Εκείνο ωστόσο που απασχολεί εντονότερα την κοινή γνώμη είναι η επόμενη ημέρα και πως θα αντιμετωπίσει ο νέος πρωθυπουργός τα φλέγοντα ζητήματα που επηρεάζουν την καθημερινότητα των πολιτών. Από την πλευρά της η διεθνής κοινότητα ενδιαφέρεται για την στάση που θα τηρήσει η νέα κυβέρνηση στην διαδικασία του διαλόγου με την Σερβία για την οριστικής επίλυσης του ζητήματος του Κοσόβου. Ο Άλμπιν Κούρτι αμέσως μετά την νίκη στις εκλογές δήλωσε ότι στις άμεσες προτεραιότητες του θα είναι η αντιμετώπιση της πανδημίας και των οικονομικών συνεπειών της, η ανάπτυξη και η δημιουργία θέσεων εργασίας, οι μεταρρυθμίσεις για την δημιουργία κράτους δικαίου και η πάταξη της διαφθοράς και του οργανωμένου εγκλήματος. Ο διάλογος με την Σερβία δεν αποτελεί προτεραιότητα για τον Κούρτι. Σε συνέντευξη του μετά τις εκλογές για το σερβικό εβδομαδιαίο περιοδικό «Vreme» ανέφερε ότι ο διάλογος με την Σερβία βρίσκεται στην πέμπτη ή έκτη θέση των προτεραιοτήτων του. Πολιτικοί αναλυτές εκτιμούν ότι ο Κούρτι δεν θα αποχωρήσει από τον διάλογο με την Σερβία αλλά ούτε θα επιδείξει ιδιαίτερο ζήλο για την επίτευξη κάποιας συμφωνίας. Η τακτική του προσβλέπει στην καταλυτική παρέμβαση των ΗΠΑ υπό την μορφή πιέσεων προς την Σερβία ώστε να αποκομίσει όσο μπορεί περισσότερα οφέλη.
Ο Κούρτι ελπίζει ότι η νέα κυβέρνηση των ΗΠΑ θα επιστρέψει στην πολιτική των πιέσεων κατά του Βελιγραδίου και θα εγκαταλείψει την πολιτική των συμβιβασμών και των αμοιβαίων υποχωρήσεων που εφάρμοζε η κυβέρνηση Τραμπ. Γι αυτό το λόγο άλλωστε ο Κούρτι ήταν ένθερμος υποστηρικτής του Τζο Μπάιντεν και κάλεσε του Αλβανούς των ΗΠΑ να τον ψηφίσουν στις αμερικανικές προεδρικές εκλογές.
Οι αναλυτές– ακόμη και Αλβανοί από το Κόσοβο– αμφιβάλλουν για την επιτυχία της τακτικής που προανήγγειλε ο Κούρτι για την διαδικασία του διαλόγου με την Σερβία. Επισημαίνουν ότι πρόκειται για αναχρονιστική προσέγγιση που βασίζεται σε δεδομένα της τελευταίας δεκαετίας του περασμένου αιώνα όταν η Ρωσία ήταν αδύναμη σε διεθνές επίπεδο και η Σερβία βρισκόταν στο καναβάτσο χωρίς φίλους και συμμάχους πρόθυμους να την βοηθήσουν”. Όλα αυτά με τον κορονοϊό να καλπάζει έχοντας προσβάλει έως τώρα 67.906 ανθρώπους, εκ των οποίων πέθαναν 1587.
Πολιτική οξύτητα στην Αλβανία
Παρά το γεγονός ότι η προεκλογική εκστρατεία δεν έχει ξεκινήσει επισήμως, η χώρα ζει ατμόσφαιρα εκλογών, με χαρακτηριστικό της την εντεινόμενη πολιτική οξύτητα.
Ο πρωθυπουργός Έντι Ράμα, επικεφαλής του Σοσιαλιστικού Κόμματος, διεκδικεί και τρίτη θητεία ώστε να ολοκληρώσει, όπως ισχυρίζεται, τις μεταρρυθμίσεις που έχει ξεκινήσει”, μεταδίδει από το Αργυρόκαστρο ο ανταποκριτής μας Παναγιώτης Μπάρκας και προσθέτει:
“Η αντιπολίτευση, από την πλευρά της, κατέρχεται στις εκλογές με σύνθημα στις 25 Απριλίου “χάνει ο Ράμα, κερδίζει η Αλβανία”. Λόγω της πανδημίας, η πολιτική αντιπαράθεση έχει μεταφερθεί εξολοκλήρου στα ΜΜΕ και το διαδίκτυο.
Η διαφαινόμενη συμμετοχή ατόμων που ελέγχονται για εμπλοκή στο οργανωμένο έγκλημα στις λίστες των κομμάτων, έχει κινητοποιήσει τις διπλωματικές αποστολές των ΗΠΑ και των χωρών της ΕΕ, και σε μία περίπτωση η πρέσβης των ΗΠΑ αξίωσε την αφαίρεση από το ψηφοδέλτιο του Σοσιαλιστικού Κόμματος, υποψηφίου που ελέγχεται για εγκληματικές δραστηριότητες.
Η αμερικανική παρέμβαση προκάλεσε την αντίδραση του πρωθυπουργού Ράμα ο οποίος κατηγόρησε πρεσβευτές δυτικών χωρών για ανάμειξη στις εσωτερικές υποθέσεις.
Ο Ράμα έχει επιδοθεί σε εκστρατεία εγκαινίων και ανακοίνωσης έργων και μεταρρυθμίσεων διακηρύσσοντας ότι μόνο το κόμμα του μπορεί να οδηγήσει μπροστά τη χώρα και χαρακτηρίζοντας την αντιπολίτευση ανίκανη για να διαχειριστεί κυβερνητικές ευθύνες.
Για τον Έντι Ράμα, ωστόσο, ίσως το μεγαλύτερο εμπόδιο να μην θεωρείται το αντιπολιτευτικό Δημοκρατικό Κόμμα και ο αρχηγός του Λιουλεζίμ Μπάσα, αλλά ο πρόεδρος της Δημοκρατίας Ιλίρ Μέτα, τον οποίο κατηγορεί ότι κάνει ανοιχτό προεκλογικό αγώνα υπέρ του Κόμματος Σοσιαλιστικής Ένταξης του οποίου ηγείτο προτού αναλάβει το ύπατο αξίωμα του και φεύγοντας άφησε διαδοχό του την σύζυγό του Μονίκα.
Ο πρόεδρος Μέτα από την πλευρά του, δεν χάνει ευκαιρία να επιτίθεται στην κυβέρνηση και προσωπικά στον Έντι Ράμα με σκληρές κατηγορίες για διαφθορά συντηρώντας ανοιχτή μια οξεία αντιπαράθεση που διαρκεί τα δυο τελευταία χρόνια.
Η αντιπολίτευση επικεντρώνει την κριτική της σε καταγγελίες για αποτυχία της κυβέρνησης σε όλα τα επίπεδα, για διαφθορά, έλεγχο της κυβέρνησης από το οργανωμένο έγκλημα, ξέπλυμα μαύρου χρήματος και βεβαίως στην αντιμετώπιση της πανδημίας, όπου η χώρα μετράει έως τώρα 1750 νεκρούς και 105.000 κρούσματα.
Σε αυτό το κλίμα οι δημοσκοπήσεις μολονότι δεν θεωρούνται αξιόπιστες, δίνουν ελαφρύ προβάδισμα στο Σοσιαλιστικό Κόμμα του Έντι Ράμα. Έως τώρα έχουν δηλώσει συμμετοχή στις εκλογές 16 πολιτικά κόμματα από τα περισσότερα από 70 που αριθμούνται στη χώρα.
Το Σοσιαλιστικό Κόμμα κατέρχεται αυτοδύναμο, ενώ η αντιπολίτευση σε συμμαχία 11 κομμάτων. Στη λίστα των κομμάτων αυτών συμμετέχουν και τα δύο κόμματα που εκπροσωπούν τους Έλληνες στην Αλβανία, το Κόμμα Ένωσης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και το Κόμμα των Ελλήνων.
«Εφτάψυχος» Μπόϊκο Μπορίσωφ
Η κυβέρνηση του Μπόϊκο Μπορίσωφ παρά τις πολιτικές πιέσεις, τις κατηγορίες για διαφθορά, τις συνεχείς αντικυβερνητικές διαδηλώσεις, και τις οικονομικές δυσκολίες, ολοκλήρωσε και τούτη την θητεία, (τέταρτη ) και στις 4 Απριλίου θα κριθεί στην κάλπη, στις βουλευτικές εκλογές που προκήρυξε ο πρόεδρος της Δημοκρατίας Ρουμέν Ράντεφ.
Θα αποδειχτεί “εφτάψυχος” ο κεντροδεξιός Μπόϊκο Μπορίσωφ; Οι μέχρι τώρα δημοσκοπήσεις δίνουν ελαφρύ προβάδισμα, σε ποσοστά που μόλις ξεπερνούν το 20% πάντως, στο κόμμα του GERB απέναντι στο Σοσιαλιστικό Κόμμα ενώ οι μετρήσεις δείχνουν ότι άλλα τρία με τέσσερα κόμματα θα περάσουν το όριο του 4% και μαζί την πόρτα της βουλής.
Σε καμία περίπτωση πάντως δεν προβλέπεται αυτοδυναμία, οπότε η χώρα θα περιέλθει σε μια περίοδο πολιτικής αβεβαιότητας καθώς πιθανότατα θα ακολουθήσει μετεκλογικό “παζάρι” με ευρύτερο ενδιαφέρον.
Οι Βούλγαροι καλούνται στην κάλπη σε μια περίοδο κατά την οποία “βράζει” από κορονοϊό και στο πολιτικό επίπεδο μαίνεται η αντιπαράθεση μεταξύ του προέδρου Ράντεφ και του πρωθυπουργού Μπορίσωφ. Με βάση τα τελευταία στοιχεία τα καταγεγραμμένα κρούσματα covid 19 ανέρχονται σε 243.946 ενώ έχουν χάσει την ζωή τους από τον ιό 10.079 άνθρωποι.
Στα ενδιαφέροντα της όλης προεκλογικής περιόδου, που επισήμως ξεκινάει, οι πολιτικοί παρατηρητές, συγκαταλέγουν, την δημόσια συζήτηση και αντιπαράθεση γύρω από τις σχέσεις με την Ρωσία, θέμα που παραδοσιακά διχάζει την χώρα η οποία είναι μέλος του ΝΑΤΟ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
ΑΠΕ-ΜΠΕ
