Επίκαιρη ερώτηση του Βουλευτή Σερρών της Κ.Ο. «ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΥΣΗ» κΚωνσταντίνου Μπούμπα προς την Υπουργό Πολιτισμού, με θέμα: «Τραγική καθυστέρηση των εργασιών που αφορούν στον Τύμβο Καστά».
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΜΠΟΥΜΠΑΣ:
Καλημέρα σας, κυρία Υπουργέ. Καλημέρα σας, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι.
Ξανά είμαστε εδώ. Είμαστε εδώ απέναντι σε ένα θέμα, το οποίο ταλανίζει την τοπική κοινωνία, γιατί και εγώ κατάγομαι από το Δήμο Αμφίπολης. Να σας το πω, όμως, όπως το λέει στην καθομιλουμένη ο λαός, δεν πάει άλλο. Και όταν λέμε δεν πάει άλλο, έχουμε κλείσει πλέον μια δεκαετία. Εδώ ήμασταν που τα λέγαμε για την ανάδειξη αυτού του Τύμβου, που έχει παγκόσμια ακτινοβολία, σε ό,τι αφορά τις εργασίες που πρέπει να γίνουν για να είναι επισκέψιμο. Αυτό είναι το ιδεατό δηλαδή, να μπορέσει ο Τύμβος Καστά, να είναι επισκέψιμος όπως αρμόζει στην ιστορία, όπως αρμόζει στην παγκόσμια ακτινοβολία που έχει, προκειμένου αυτό να αλλάξει όλα τα δεδομένα της ευρύτερης περιοχής.
Τι γίνεται, όμως; Μέχρι και χθες είναι μια ερημοποιημένη, εγκαταλελειμμένη υπόθεση. Αυτό τουλάχιστον δείχνει μετά και τα τελευταία μάρμαρα που έχουν μπει πέριξ του χώρου. Υπήρχε μία υπόσχεση για την επισκεψιμότητα του Μνημείου σε ό,τι αφορά το ειδικό κοινό, δηλαδή, το επιστημονικό θέμα για να μπορέσουν οι επιστήμονες, δηλαδή, να είναι επισκέψιμο, αλλά αυτό δεν καλύπτει τον απώτερο σκοπό. Το ξέρετε πολύ καλά ότι αυτή η καθυστέρηση δημιουργεί, μία απογοήτευση στους κατοίκους, δημιουργεί νεύρα στην ευρύτερη περιοχή και μπαίνουν πολλά στο μυαλό.
Δικαίως, λοιπόν, θα πουν: Ενοχλεί το Μνημείο λόγω της ιστορίας της Μακεδονίας μήπως; Μπαίνουν ερωτηματικά. Τι ενοχλεί αυτό το Μνημείο, για να πάρει την θέση που του αρμόζει σε ό,τι αφορά την ανάπτυξη, την αξιοποίηση, την προβολή και την διάδοσή του; Μήπως αν ήταν στη Νότιο Ελλάδα, θα μας πουν οι Βορειοελλαδίτες και θα έχουν δίκιο, χωρίς να βάζουμε κάποιες διαχωριστικές γραμμές σε ό,τι αφορά την γεωγραφική του θέση; Γιατί, λοιπόν, δεν αξιοποιείται;
Οι ρυθμοί αυτήν τη στιγμή είναι ρυθμοί «χελώνας», διότι δεν ξέρω αν έχει γίνει και η απαραίτητη ενδοσκόπηση που έχετε πει πέριξ του χώρου στην έκταση των είκοσι στρεμμάτων, προκειμένου να μην υπάρχει κάτι άλλο, διότι εκεί είπατε ότι δεν βρήκατε να ενταφιάζεται κάτι άλλο. Είστε, όμως, σίγουροι; Έχετε προχωρήσει στις απαραίτητες ενέργειες;
Κυρία Υπουργέ, το τελικό αποτέλεσμα είναι ότι είναι η καθυστέρηση της καθυστέρηση, σε ό,τι αφορά τον Τύμβο Καστά στην Αμφίπολη.
Ευχαριστώ.
ΣΤΥΛΙΑΝΗ ΜΕΝΔΩΝΗ (Υπουργός Πολιτισμού):
Κύριε Βουλευτά, σας ευχαριστώ ειλικρινά γιατί μου δίνετε την ευκαιρία να αποκαταστήσω μία σειρά από λανθασμένες εντυπώσεις που δημιουργούνται γύρω από το θέμα του Τύμβου, του οποίου όπως ξέρετε πολύ καλά στην ουσία το έργο ξεκίνησε να συντελείται και να υλοποιείται από τον Ιούλιο του 20149 μέχρι σήμερα.
Επίσης, να σας πω ως γενική αρχή ότι πολλές φορές τα ίδια τα μνημεία -τις περισσότερες, θα έλεγα- είναι αυτά τα οποία μας υπαγορεύουν τον χρόνο και τον ρυθμό ανάδειξής τους. Δεν είναι μία απλή υπόθεση η παρέμβαση σε ένα μνημείο. Παρόλα αυτά, την τετραετία 2019- 2023 το έργο μπήκε στη σωστή του βάση, γιατί όπως εσείς πολύ καλά γνωρίζετε το έργο αυτό εντάχθηκε στο ΠΕΠ Κεντρικής Μακεδονίας το Νοέμβριο του 2017 με 1,5 εκατομμύρια ευρώ.
Η απορρόφηση τον Ιούλιο του 2019 ήταν 17.800 ευρώ και το έργο εντάχθηκε με εντελώς ανώριμες μελέτες. Την τετραετία αυτή το Υπουργείο Πολιτισμού προσέθεσε επιπλέον πόρους 300.000.000 πέραν του 1,5 εκατομμυρίου, το οποίο ήταν ένας προϋπολογισμός όχι σωστός, γιατί το έργο δεν είχε σχεδιαστεί σωστά, διότι οι αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου είχαν ζητήσει με μετριοπαθή εκτίμηση 5 εκατομμύρια για να γίνει ο σωστός προγραμματισμός για το συγκεκριμένο μνημείο.
Για να πάμε λοιπόν να δούμε πως έχουν ακριβώς τα πράγματα. Στη γραπτή σας ερώτηση λέτε ότι βρίσκονται σε εξέλιξη απειλητικές συνθήκες για τη διατήρηση της στατικότητας του μνημείου. Αναφέρετε επίσης ότι δεν έχουν γίνει οι απαραίτητες παρεμβάσεις ούτε οι απαραίτητες εργασίες συντήρησης με γρήγορους ρυθμούς.
Σύμφωνα λοιπόν με την αρμόδια Διεύθυνση Αναστήλωσης Αρχαίων Μνημείων δεν υφίσταται θέμα στατικότητας του μνημείου ούτε επικινδυνότητας για τους επισκέπτες. Έχουν ήδη υλοποιηθεί τα σημαντικότερα έργα που αφορούν στην αποκατάσταση της αρχικής γεωμετρίας του Τύμβου και στην προστασία του ταφικού μνημείου από τις ωθήσεις των εδαφών που το περιβάλλουν.
Έχουν ήδη εξασφαλιστεί συνολικά οι συνθήκες προστασίας του μνημείου και αντιμετώπισης των κινδύνων, ώστε να είναι εγγυημένη η απρόσκοπτη πρόοδος των εργασιών. Έχουν ολοκληρωθεί όλες οι εργασίες του τοιχογραφικού, της συντήρησης των τοιχογραφικού και του γλυπτικού διακόσμου, που προηγούνται των αναστηλωτικών εργασιών.
Η πράξη στερέωση- συντήρηση- αποκατάσταση και ανάδειξη μνημείου Τύμβου Καστά, όπως εντάχθηκε το 2017 στο επιχειρησιακό πρόγραμμα Κεντρικής Μακεδονίας, περιελάμβανε επτά υποέργα. Από το 2019 μέχρι σήμερα έχουν ολοκληρωθεί τα τέσσερα, ενώ τα υπόλοιπα βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη. Ολοκληρώθηκαν οι υπηρεσίες τεχνικού συμβούλου, οι χωματουργικές υδραυλικές εργασίες, οι γεωτεχνικές παρεμβάσεις εξωτερικής προστασίας του ταφικού μνημείου και οι ανασκαφικές εργασίες.
Στο στάδιο της διαγωνιστικής διαδικασίας βρίσκεται το έργο για την κατασκευή κελύφους προστασίας και ανάδειξης μέρους του αρχαιολογικού χώρου και είναι σε εξέλιξη και το υποέργο των εργασιών συντήρησης που έπονται των αναστηλωτικών.
Επιπλέον, το υποέργο που αφορά στο σημαντικό έργο της διδακτικής αποκατάστασης του περιβόλου προχωρεί κανονικότατα. Έχουν ταυτιστεί είκοσι πέντε από τους μεγάλους λίθους του μαρμάρινου περιβόλου. Έχει τοποθετηθεί γερανογέφυρα για να μπορεί να γίνει αυτή η εργασία, διότι αυτή είναι τόνοι που πρέπει να σηκωθούν. Έχουν αποκατασταθεί ήδη οι εννέα και τις υπόλοιπες μέρες θα τοποθετηθούν άλλοι δέκα. Επομένως, τίποτα δεν έχει καθυστερήσει. Απλώς υπάρχουν συγκεκριμένοι χρόνοι για να παρεμβαίνουμε στα μνημεία.
Επίσης, θέλουμε να εξασφαλιστεί η απρόσκοπτη συνέχεια των εργασιών, διότι εμάς μας ενδιαφέρει -επί των ημερών της Κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας απεκαλύφθη το μνημείο- να αποδοθεί σωστά στο κοινό και κυρίως στους πολίτες της περιφερειακής ενότητας Αμφίπολης. Με δεδομένο λοιπόν αυτό, σε συνεννόηση με την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, το έργο θα περάσει phasing στην επόμενη προγραμματική περίοδο, ώστε να μην υπάρξει καμία διακοπή.
Ως προς τις απαλλοτριώσεις έχουν ολοκληρωθεί και έχουν καταβληθεί και τα χρήματα στους δικαιούχους στις 5 Μαΐου του 2023. Ως προς το δρόμο που αναφέρετε στην ερώτησή σας, η κατασκευή και η διαπλάτυνση ενός δρόμου δεν αφορά το Υπουργείο Πολιτισμού. Είναι έργο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, της Περιφέρειας και του Δήμου Αμφίπολης.
Όσο για την επίσκεψη του ειδικού κοινού, ήδη συντελείται. Ξέρετε καλύτερα από εμένα ότι το 2022 ήταν μια χρονιά με σημαντικά ακραία καιρικά φαινόμενα που έθεσαν την περιφερειακή ενότητα σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Αυτά λοιπόν τα καιρικά φαινόμενα κατέστρεψαν ένα μέρος του έργου, γιατί η γη δεν είχε προλάβει ακόμη να δέσει επάνω στον Τύμβο και είμαστε υποχρεωμένοι να το ξανακάνουμε.
Επομένως, τίποτα δεν καθυστερεί τίποτα δεν μένει πίσω, τίποτα δεν κινείται με ρυθμούς χελώνας και σε κάθε περίπτωση η ανάδειξη του συγκεκριμένου μνημείου ενδιαφέρει περισσότερο από άλλους αυτή την Κυβέρνηση.
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΜΠΟΥΜΠΑΣ: Κυρία Υπουργέ, το θέμα είναι ότι βλέπω μια υποσχεσιολογία. Το έχουμε συζητήσει το ζήτημα και στο παρελθόν, αλλά η εικόνα που παρουσιάζει το μνημείο και αυτή τη στιγμή αν πάμε, γιατί και χθες μιλούσα με συντοπίτες μου, είναι ότι τοποθετήθηκαν με έναν γερανό κάποια μάρμαρα πριν περίπου διάστημα δύο μηνών και τώρα δεν τοποθετούνται. Δηλαδή αυτό το -εντός εισαγωγικών- «εργοτάξιο» απέναντι στο μνημείο του πολιτισμού δεν λειτουργεί. Αυτό τουλάχιστον δείχνει η εικόνα και εγώ θέλω να σας ρωτήσω.
Δεν αμφισβητώ, λέτε για τη στατικότητα. Η διάνοιξη του δρόμου λέτε ότι είναι θέμα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Άρα εκεί πρέπει -δεν ξέρω- να κάμψουμε, να υπερκεράσουμε γραφειοκρατικές διαδικασίες; Επιτέλους πρέπει να γίνει αυτή η διαπλάτυνση. Λέτε ότι είναι σε εξέλιξη.
Μπορείτε να μας το προσδιορίσετε χρονικά, ώστε αυτό να συμβεί όχι όπως στο παρελθόν, προκειμένου οι κάτοικοι της ευρύτερης περιοχής να ξέρουν όσο το δυνατόν περισσότερο προσδιοριζόμενο χρονικά το μνημείο, πότε επιτέλους θα αναδειχθεί;
Δράττομαι της ευκαιρίας να πω γιατί το είχαμε συζητήσει και στο παρελθόν. Δεν είναι μόνο ο Τύμβος Καστά που μπορεί να δώσει ανάσα, ανάπτυξη στην περιοχή. Είναι και η παλαιοχριστιανική Αμφίπολη, η οποία και αυτή δυστυχώς είναι εγκαταλελειμμένη. Είναι στα βήματα του Αποστόλου Παύλου των εθνών, το δεύτερο σημείο μετά την Λυδία. Το ξέρετε.
Και εκεί λοιπόν οι άνθρωποι καταγγέλλουν συνέχεια ότι δεν έχει αξιοποιηθεί ούτε και η παλαιοχριστιανική Αμφίπολη. Είναι μια περιοχή που συνδυάζει αρχαιοελληνικό, βυζαντινό και ορθόδοξο χριστιανικό πνεύμα. Άρα δηλαδή είναι μια περιοχή που έχει πάρα πολλές δυνατότητες.
Το θέμα είναι όμως, μπορούμε να το προσδιορίσουμε τούτη την ώρα χρονικά, με βάση αυτά που έχετε στα χέρια σας, την ανάδειξη, το θέμα της στατικότητας που είπαμε; Είπατε ότι η αρμοδιότητα είναι της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας σε ό,τι αφορά τον δρόμο.
Εν πάση περιπτώσει, στο πρόγραμμα που ήταν ενταγμένο δεν το αμφισβητώ. Ορθά το είπατε ήταν από το 2017, όπως και η θεομηνία, η φυσική καταστροφή ήταν μεγάλη που έγινε στην ευρύτερη περιοχή. Εν πάση περιπτώσει μπορούμε να το προσδιορίσουμε χρονικά αυτό που περιμένουν οι κάτοικοι; Και όχι μόνο οι κάτοικοι, αν θέλετε, αλλά όλη η Ελλάδα, όλοι οι Έλληνες. Είναι παγκόσμιας ακτινοβολίας και το ξέρετε καλύτερα από μένα, γιατί έχετε και το επίσταμαι της αρχαιολογίας επάνω σας, αλλά μπορούμε να το προσδιορίσουμε χρονικά επιτέλους και να πούμε ότι αυτό που θα πούμε, θα γίνει;
Και κάτι άλλο. Είχαμε τα αρχαιολογικά ευρήματα τα οποία φύγανε. Και εγώ ως Βουλευτής και δημοσιογράφος δεν είδα μια αναλυτική λίστα, ένα προς ένα, να υπάρχουν τουλάχιστον στην κοινή γνώμη. Για το άλλο κομμάτι εδώ και χρόνια έφυγαν οι σκελετοί. Έχει προσδιοριστεί το γενετικό υλικό; Δεν το γνωρίζω. Αν γνωρίζετε κάτι, να μας πείτε και για τους σκελετούς, αν είναι το τελικό πόρισμα από τους επιστήμονες εκεί σε ό,τι αφορά το γενετικό υλικό.
Εν κατακλείδι, θέλουμε συγκεκριμένη ημερομηνία. Δηλαδή κάθε χρόνο, κάθε φορά ακούμε μία διαφορετική ημερομηνία, με αποτέλεσμα αυτό που θα πει ο λαός, ότι έχουν βαρεθεί τις υποσχέσεις απέναντι στην ανάδειξη του μνημείου του Τύμβου Καστά στο Δήμο Αμφίπολης.
Σας ευχαριστώ.
ΣΤΥΛΙΑΝΗ ΜΕΝΔΩΝΗ (Υπουργός Πολιτισμού): Δεν έγινε κατανοητό αυτό που είπα. Σας έδωσα συγκεκριμένα στοιχεία. Υπήρχε ένα φυσικό αντικείμενο ενταγμένο στο τρέχον ΕΣΠΑ. Όπως σας είπα, από τα επτά υποέργα τα τέσσερα έχουν ήδη ολοκληρωθεί και βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη τα υπόλοιπα τρία. Επομένως αυτό δεν είναι υποσχεσιολογία. Αυτό είναι κάτι πολύ συγκεκριμένο.
Επιμένετε στη διαπλάτυνση του δρόμου. Δεν αφορά το Υπουργείο Πολιτισμού η διαπλάτυνση του δρόμου. Έχουν άλλοι την αρμοδιότητα. Το Υπουργείο Πολιτισμού θα αδειοδοτήσει. Όταν λοιπόν κατατεθούν οι φάκελοι αυτοί, θα αδειοδοτηθεί η διαδικασία της διαπλάτυνσης του δρόμου.
Μου λέτε κάτι για τις απαλλοτριώσεις. Σας είπα ότι οι απαλλοτριώσεις έχουν συντελεστεί. Τα χρήματα παρακατατέθηκαν 5 Μαΐου στο Παρακαταθηκών και Δανείων για να τα πάρουν οι δικαιούχοι. Αυτά όλα δεν είναι υποσχεσιολογία. Αυτά όλα είναι πολύ συγκεκριμένα γεγονότα, είναι facta.
Πάμε λοιπόν σε αυτά τα οποία είπατε στη δευτερολογία σας. Τι θα πει «κάποια μάρμαρα»; Ξέρετε τι σημαίνει το να ταυτιστεί ο λίθος και να μπει στην ακριβή θέση που πρέπει; Μπορεί με τη γερανογέφυρα, προκειμένου να πάει να ακουμπήσει εκεί που ήταν στην αρχαιότητα το μάρμαρο, να χρειαστεί και μία και δύο μέρες. Δεν στρώνουμε άσφαλτο στα μνημεία. Αποκαθιστούμε την ιστορία μας και αυτό ενδιαφέρει και εσάς και εμάς, αλλά και όλους τους Έλληνες. Αυτό λοιπόν πρέπει να γίνει με το σωστό τρόπο.
Μου λέτε ότι φύγανε ευρήματα. Να φύγουν να πάνε πού; Πού έφυγαν και πήγαν τα ευρήματα; Ό,τι έπρεπε να φύγει από το μνημείο, έχει πάει στο Μουσείο της Αμφίπολης. Έχει εισαχθεί κανονικά κατά νόμο, φυλάσσεται, προστατεύεται κατά νόμο, συντηρείται και συγκολλάται κατά νόμον. Επομένως, πού πήγαν τα ευρήματα; Μερικά ένα χιλιόμετρο πιο πέρα που είναι το Μουσείο της Αμφίπολης.
Από εκεί και πέρα, σχετικά με όλο αυτό το θέμα που θίγετε για το ότι η περιοχή έχει μείνει πίσω, έχω πει πάρα πολλές φορές ότι η Αμφίπολη δεν περιορίζεται στον Τύμβο Καστά, ο οποίος στο τέλος της επόμενης προγραμματικής περιόδου θα έχει ολοκληρωθεί. Σας θυμίζω ότι ανάλογοι χρόνοι είναι για όλα τα μνημεία αυτού του είδους, όπου και αν βρίσκονται.
Πάμε, λοιπόν, να δούμε την ευρύτερη περιοχή. Η Αμφίπολη, είναι ένας μείζων αρχαιολογικός χώρος και πάρα πολύ σημαντικός. Λέτε: «Τι έχει κάνει και τι κάνει το Υπουργείο Πολιτισμού;».
Νομίζω ότι τα ξέρετε, αλλά θα τα επαναλάβω. Συνεχίζεται, κατ’ αρχάς, η μελέτη του ίδιου του Τύμβου, καθώς και οι έρευνες στις γειτονικές περιοχές, ξεκινώντας από τον λόφο 133, ακριβώς για να υπάρχει η πληρέστερη τεκμηρίωση των αρχαιολογικών δεδομένων.
Συγχρόνως, ωριμάζουν οι αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού όλες τις μελέτες που χρειάζονται για την ανάδειξη τούτου του μνημείου, προκειμένου να χρηματοδοτηθεί στην επόμενη προγραμματική περίοδο, όπως έχουμε συνεννοηθεί με τον Περιφερειάρχη Κεντρικής Μακεδονίας.
Πάντοτε στο μνημείο αυτό θα μπαίνουν το πολύ έξι άτομα. Όλοι οι άλλοι, λοιπόν, θα πρέπει να περιμένουν απ’ έξω, όπου πρέπει να διαμορφωθεί ένας χώρος ανάπαυσης, εκπαίδευσης των επισκεπτών, με ενδιαφέρον υλικό το οποίο θα πρέπει να βλέπουν εκεί και με χώρους εξυπηρέτησης. Αυτές, λοιπόν, όλες τις μελέτες τις ωριμάζουμε, προκειμένου το έργο να συνεχιστεί, όπως είπα, χωρίς πρόβλημα στην επόμενη προγραμματική περίοδο.
Συγχρόνως, το 2020 εντάξαμε στο τρέχον ΕΣΠΑ το έργο «Αρχαιολογικό Πάρκο Αμφίπολης, υποδομές εξυπηρέτησης επισκεπτών, ενοποίηση των μνημείων». Το έργο έχει υλοποιηθεί στο 75% και προχωρεί.
Εντάξαμε το 2022 στο Ταμείο Ανάκαμψης το έργο «Προσβασιμότητα ΑμεΑ, βελτίωση υποδομών υποδοχής επισκεπτών σε μνημεία της Αμφίπολης». Και αυτό το έργο βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη από την εφορεία αρχαιοτήτων.
Το 2022 εντάξαμε επίσης στο Ταμείο Ανάκαμψης τη συντήρηση της ξύλινης γέφυρας, με προϋπολογισμό 1.200.000. Όλα αυτά τα έργα είναι έργα, εξαιρουμένου του Καστά, της τάξεως περίπου των τριών εκατομμυρίων.
Νομίζω ότι όλα αυτά δεν είναι υποσχέσεις, είναι συγκεκριμένα έργα, με συγκεκριμένους προϋπολογισμούς και χρονοδιαγράμματα, τα οποία υλοποιούνται. Το Ταμείο Ανάκαμψης, όπως ξέρετε, έχει όριο το 2025 και τα έργα αυτά θα έχουν αξιοποιηθεί πλήρως.
Από εκεί και πέρα, αναμένουμε μία ευρύτερη πρόταση από την Περιφερειακή Ενότητα και τον Δήμο για την ευρύτερη περιβαλλοντολογική αξιοποίηση και χωροταξική αξιοποίηση της περιοχής.
Ευχαριστώ.
