Αναμφίβολα αποτελεί το πιο επιβλητικό μνημείο της πόλης, ορατό ακόμη από τα παράλια της Ηγουμενίτσας και πόλος έλξης για τους τουρίστες.
Ο λόγος φυσικά για το Παλιό Φρούριο της Κέρκυρας με την μακραίωνη ιστορία του και τα υπέροχα μυστικά του! Η αρχή γίνεται τον 6ο αιώνα μ.Χ., όταν οι διασωθέντες από τους Γότθους, κάτοικοι της Παλαιόπολης της αρχαίας πόλης της Κέρκυρας, μετοίκησαν στο ανατολικό άκρο της πόλης, πάνω σε μια βραχώδη χερσόνησο με δύο λόφους – δύο κορυφές «προστάτες» του νησιού. Εξ’ ού και το όνομα Corfu ή Κοριφώ, όπως πιστεύουν πολλοί ιστορικοί. Το 10ο αιώνα έγινε οικιστικός «πυρήνας» και απέκτησε τον τίτλο της «Μητρόπολης», ενώ μορφή ως οχυρωμένο φρούριο λαμβάνει στους βυζαντινούς χρόνους από αυτοκράτορες της εποχής. Παρεμβάσεις κάνουν οι Δεσπότες της Ηπείρου και οι Ανδηγαυοί,πρίγκιπες της Νότιας Ιταλίας.
Με τη δεύτερη άφιξη των Ενετών στην Κέρκυρα το 1386, καθορίστηκε και η σημερινή μορφή του Παλιού Φρουρίου, που οχυρώθηκε και αποτέλεσε πλέον ένα στρατηγικό σημείο προστασίας του νησιού από τους κατακτητές της Δύσης και της Ανατολής. Το Φρούριο μετρατράπηκε από χερσόνησο σε νησίδα που την κύκλωνε μία υγρή τάφρος. Η επικοινωνία με τη στεριά γινόταν αρχικά μέσω μίας ξύλινης γέφυρας. Οι ψηλοί τετράγωνοι βυζαντινοί πύργοι των τοιχίων, έγιναν κυκλικοί, πιο χαμηλοί και λείοι προκειμένου να εμποδίσουν οποιαδήποτε αναρρίχηση.
Απέναντι στην προκλητικότητα και τις επιδρομές των Οθωμανών, η Κέρκυρα οχυρώθηκε, ενώ το φρούριο δέχθηκε τις παρεμβάσεις μίας στρατιωτικής αρχιτεκτονικής των καλύτερων αρχιτεκτόνων της εποχής. Οι τρεις κυκλικοί του πύργοι αντικαταστάθηκαν από δύο πενταγωνικούς προμαχώνες, ενώ η υγρή τάφρος διαπλατύνθηκε. Η ξύλινη γέφυρα έγινε πέτρινη και στιβαρή. Πάνω στο φρούριο χτίστηκαν στρατιωτικές εγκαταστάσεις με αποθήκες στρατιωτικού υλικού, νοσοκομείο, φυλακές, κωδωνοστάσια, αλλά και εκκλησίες. Το φρούριο έγινε απόρθητο και άντεξε σε όλες τις πολιορκίες των Οθωμανών. Μετά τους Ενετούς το Παλιό Φρούριο χρησιμοποιήθηκε στρατιωτικά από τους Γάλλους και μετέπειτα τους Άγγλους κατακτητές του νησιού, ενώ «ελευθερώθηκε» και αποδόθηκε στο λαό του με την ενσωμάτωση των Ιονίων νήσων με την Ελλάδα το 1864.
Στην είσοδο του Παλιού Φρουρίου βρίσκεται το επιβλητικό άγαλμα του Στρατάρχη Σούλενμπουργκ, που έγινε από τους Ενετούς στη μνήμη της απώθησης των Τούρκων από το νησί. Διασχίζοντας την πέτρινη πανύψηλη γέφυρα, η εικόνα του Παλιού Φρουρίου, που είναι ορατό από την πλατεία Σπιανάδα, τη μεγαλύτερη των Βαλκανίων, μοιάζει σαν να έχει βγει από παραμύθι. Η πέτρινη γέφυρα που ενώνει τη χερσόνησο με το φρούριο προκαλεί δέος. Τα καραβάκια στην υγρή τάφρο προδίδουν την εξέλιξη της εποχής, ενώ οι διάπλατες τετράμετρες ξύλινες πόρτες του στην κύρια είσοδό του προκαλούν ρίγη.
Πόσα μυστικά έκλειναν μέσα τους αυτές οι βαριές πόρτες!
Μπαίνοντας στη Βυζαντινή Συλλογή της Κέρκυρας, αποκαλύπτεται η κουλτούρα των Κερκυραίων που ασπάστηκαν από το Βυζάντιο αποτυπωμένη σε μοναδικά ψηφιδωτά. Το Λατινικό Παρεκκλήσι της Παναγιάς των Καρμελιτών, που χτίστηκε αρχές του 17ου αιώνα, προδίδει τη θερμή πίστη των Ενετών, ενώ το 1994 χρησιμοποιήθηκε για τις ανάγκες της Συνόδου Κορυφής της Ε.Ε. που έγινε στο νησί.
Βυζαντινοί, Ενετοί, Άγγλοι και σημερινοί Ευρωπαίοι, σε ένα Φρούριο που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως «μωσαϊκό» πολιτισμών αποτυπωμένο στα διασωθέντα κτίριά του, στην παλιά ενετική φυλακή, στο στρατιωτικό παρεκκλήσι, στο αγγλικό στρατιωτικό νοσοκομείο όπου σήμερα λειτουργεί το Τμήμα Μουσικής του Ιονίου Πανεπιστημίου, στον ναό του Αγίου Γεωργίου (έργο των Άγγλων από το 1840), στον Πύργο του ρολογιού που φτιάχτηκε στα τέλη του 18ου αιώνα, στο βενετσιάνικο πηγάδι στους πρόποδές του -που σήμερα οι επισκέπτες του Φρουρίου το έχουν μετατρέψει σε πηγάδι των ευχών- καθώς είναι εμφανή τα εκατοντάδες νομίσματα, ακόμη και χαρτονομίσματα που ρίχνουν οι επισκέπτες κάνοντας τη δική τους ευχή στο απόρθητο φρούριο, λέγοντας τα δικά τους μυστικά.
Ανεβαίνοντας τα πέτρινα σκαλοπάτια για να φτάσεις στην κορυφή του, στο Μεγάλο Φάρο, ακούς τον απόηχο των ψιθύρων από τις κλειστές αίθουσες, τα αμπάρια… Μόνον τα χοντρά σιδερένια κάγκελα μπορούν να ομολογήσουν τι γινόταν. Οι «μπομπάρδες» ενετικές λίβρες του 1684 που κοιτούν το Ιόνιο πέλαγος και κάποτε είχαν βροντερή φωνή, είναι αξιοθέατα μιας άλλης τρομερής εποχής, εκείνης των κουρσάρων και των πειρατών.
Για να φτάσεις στους πρόποδες του Παλιού φρουρίου, στο Μαντράκι, ακολουθείς τον ήχο από το πιάνο ή το βιολί, όλοι οι ήχοι από το Τμήμα Μουσικής του Ιονίου Πανεπιστημίου, που έχει βρει το δικό του καταφύγιο μέσα στο παλιό ενετικό νοσοκομείο. Κατεβαίνοντας βορειονατολικά από τις λίθινες σκάλες, βρίσκεσαι στο Μαντράκι, που από στρατιωτικό λιμάνι με φρεγάτες, σήμερα είναι γεμάτο ιστιοφόρα και ιστιοπλοϊκά σκάφη που «δένουν» στα πόδια του φρουρίου έχοντας κάθε ασφάλεια από τα καιρικά φαινόμενα. Εκεί λειτουργεί σήμερα και μία από τις παλιότερες ιστιοπλοϊκές σχολές της Κέρκυρας.
Το Παλιό Φρούριο της Κέρκυρας είναι προσβάσιμο όλο τον χρόνο. Όπως ανέφερε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κέρκυρας, Τένια Ρηγάκου, «είναι περισσότεροι από 200.000 οι φετινοί επισκέπτες του Παλιού Φρουρίου, ενώ μεγάλο ενδιαφέρον υπάρχει πλέον και για το νέο φρούριο του νησιού, γνωστό και ως φρούριο του Αγίου Μάρκου που κατασκευάστηκε από τους Ενετούς για την υπεράσπιση της πόλης και των προαστίων της».
Όπως και να’χει το Παλιό Φρούριο της Κέρκυρας γράφει αιώνες τώρα τις δικές του ιστορίες. Τις ιστορίες της Κέρκυρας, των κατακτητών της, των ανθρώπων που την αγάπησαν, που τη ζήλεψαν, που προσπάθησαν να την κατακτήσουν και όλων όσων την επισκέπτονται προκειμένου να αφήσουν το δικό τους χνάρι. Να πάρουν μαζί τους τη δική τους «selfie» και να κρατήσουν ζωντανές τις μνήμες όσων είδαν, όσων άκουσαν κι όσων “αισθάνθηκαν” με το διάβα τους στο Παλιό Φρούριο.
ΑΠΕ-ΜΠΕ
