Οι πρώτες μέρες της Άνοιξης δεν σηματοδοτούν μόνο την αναγέννηση της φύσης, αλλά και την επιστροφή των αποδημητικών πτηνών στις φωλιές τους, μετά από ένα δύσκολο και πολλές φορές επικίνδυνο μεταναστευτικό ταξίδι. Κάθε χρόνο, τέτοιες μέρες, κάτοικοι περιοχών του Νέστου, όπως το Αγίασμα, το Ερατεινό, οι Πηγές και η Χρυσούπολη, αλλά και κάτοικοι περιοχών κοντά στη λιμνοθάλασσα της Βιστωνίδας, στην Γενισέα, τα Μάγγανα, τα Βαφέικα απολαμβάνουν το μοναδικό θέαμα επιστροφής των αποδημητικών πουλιών κοντά στον τόπο όπου εκκολάφθηκαν.
Από τις πιο όμορφες και συγκινητικές ομολογουμένως παρουσίες είναι αυτές των πελαργών, που επιστρέφουν είτε στις παλιές φωλιές τους, είτε δημιουργούν νέες. Είναι οι μέρες της Άνοιξης που το βλέμμα των κατοίκων στις περιοχές αυτές είναι πάντα στραμμένο στον ουρανό για να καλωσορίσουν τις νέες αφίξεις των πελαργών. Μαζί τους και ορισμένοι συνάνθρωποί μας, που προσφέρουν κάθε δυνατή βοήθεια ώστε να κάνουν τη διαμονή των εντυπωσιακών αυτών πτηνών περισσότερο φιλόξενη και ασφαλή.
Οι «φύλακες» των πελαργών
Ένα τέτοιο δραστήριο άτομο είναι και η Εύα Στετς, συντονίστρια των δακτυλιώσεων των λευκών πελαργών του Ελληνικού Κέντρου Δακτυλίωσης Πουλιών (ΕΚΔΠ), που χρόνια μελετά, κυρίως την συμπεριφορά των πελαργών, ενώ παράλληλα συμμετέχει σε μια συλλογική προσπάθεια της παρατήρησης, διάσωσης και της δακτυλίωσης των όμορφων αυτών πτηνών. Ως ειδική στη δακτυλίωση, έχει εκπαιδεύσει πολλούς νέους δακτυλιωτές πελαργών, όχι μόνο στην περιοχή της ανατολικής Μακεδονίας και της Ξάνθης αλλά και σε άλλα μέρη της Ελλάδας. Όπως τη Σάσα Μιχαηλίδου με τον Σπύρο Τσολακίδη, στην περιοχή της Ξάνθης και Καβάλας, τη Λίλα Κάρτα στην περιοχή του Λαγκαδά, τη Βάντα Νούτσου στα Ιωάννινα, τον Διονύση Μαμάση, που κοιτάει τις φωλιές στο Μεσολόγγι κ.ά.
Για τους φίλους των πελαργών, από το 2012, με πρωτοβουλία της κ. Στετς, δημιουργήθηκε στο Facebook η ομάδα «Every Stork in Greece» (Κάθε πελαργός στην Ελλάδα), όπου τα μέλη ανεβάζουν φωτογραφίες, πληροφορίες και κάθε νέο για τις παρατηρήσεις των πελαργών στην Ελλάδα.
Πώς βοηθάμε τους πελαργούς να φτιάξουν ασφαλείς φωλιές
Ωστόσο, η επιστροφή των πελαργών δεν είναι πάντα ασφαλείς, κυρίως για τους νεοσσούς που εκκολάπτονται στις φωλιές. Οι προσπάθειες των πελαργών που δημιουργήσουν φωλιά μπορούν να σταθούν μοιραίες για τους μικρούς νεοσσούς. Ένα τέτοιο μεγάλο πρόβλημα είναι οι σπάγκοι, κυρίως από πλαστικό, που μεταφέρονται στη φωλιά. «Οι άνθρωποι έχουν τη δυνατότητα να βοηθήσουν ουσιαστικά», δηλώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η κ. Στετς και συνεχίζει: «οι πελαργοί συγκεντρώνουν κάθε πρόσφορο υλικό που βρίσκουν στη φύση για να δημιουργήσουν τις φωλιές τους. Ανάμεσα στα υλικά μπορεί να είναι υφάσματα, πετονιές, σπάγκοι, πλαστικά τσουβάλια. Οι σπάγκοι, οι πετονιές και τα πλαστικά τσουβαλιά μπερδεύονται στα πόδια των νεοσσών, καθώς για τρεις εβδομάδες μετά την εκκόλαψη μπουσουλούν μόνο μέσα στη φωλιά. Αν στη φωλιά υπάρχουν τέτοια επικίνδυνα υλικά, μπερδεύονται στα πόδια τους, σφίγγοντάς τα μέχρι το σημείο το πόδι ή και τα δυο πόδια να νεκρώνονται. Αποτέλεσμα, ο νεοσσός αυτός να είναι καταδικασμένος σε αναπηρία ή ευθανασία, πριν καν πετάξει».
Η κ. Στετς υπογραμμίζει την ανάγκη ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης του γενικού πληθυσμού προκειμένου να βοηθηθούν οι πελαργοί. Μια πολύ απλή ενέργεια είναι να συγκεντρώνονται οι πεταμένοι σπάγκοι, πετονιές, πλαστικά τσουβάλια από την ευρύτερη περιοχή που φωλιάζουν πελαργοί. «Και αν θέλουμε να βοηθήσουμε ακόμα περισσότερο, τότε ας βάλουμε σανό κοντά στις φωλιές, στο οπτικό πεδίο των πελαργών. Το σανό είναι μαλακό υλικό και θα προστατεύσει τόσο τα αβγά όσο και τους νεοσσούς στις φωλιές τους», υπογραμμίζει.
Οι φωτογραφίες που αναρτούν τα μέλη της ομάδας «Every Stork in Greece» στη σελίδα του Facebook είναι πραγματικά θλιβερές και παρουσιάζουν το μεγάλο μέγεθος του προβλήματος που κάθε χρόνο αντιμετωπίζουν οι νεοσσοί, όταν μη μπορώντας να αντιδράσουν, υποκύπτουν στη μοίρα τους, πριν ακόμα καταφέρουν να εγκαταλείψουν τη φωλιά τους. Και κάθε χρόνο, η κ. Στετς, με κάθε πρόσφορο μέσο και τρόπο, προσπαθεί να ευαισθητοποιήσει κατοίκους και οργανώσεις για το πώς μπορούν με απλές πράξεις να σώσουν όσο το δυνατόν περισσότερους νεοσσούς.
Ο ρόλος του Ελληνικού Κέντρου Δακτυλίωσης Πουλιών
Κάθε χρόνο πραγματοποιούνται δεκάδες δακτυλιώσεις μικρών και μεγάλων πουλιών χάρη στη μέριμνα και την εργασία των εθελοντών του Ελληνικού Κέντρου Δακτυλίωσης Πουλιών (ΕΚΔΠ), μιας αστικής μη-κερδοσκοπικής οργάνωση με καθαρά επιστημονικό σκοπό. Είναι ο υπεύθυνος φορέας για τις δακτυλιώσεις πουλιών στην Ελλάδα, αλλά τα μέλη του ασχολούνται και με κάθε άλλο τομέα της ορνιθολογίας σε ερευνητικό ή πρακτικό επίπεδο.
Όπως εξηγεί, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, η Μαρία Δημάκη, εθελόντρια και στέλεχος του ΕΚΔΠ, σήμερα υπάρχουν στην χώρα μας περίπου τριάντα δακτυλιωτές που δραστηριοποιούνται σε όλη την Ελλάδα και κάνουν δακτυλιώσεις πουλιών κυρίως την Άνοιξη και το Φθινόπωρο. «Η δακτυλίωση είναι μια από τις πιο παλιές επιστημονικές μεθόδους για τη μελέτη των άγριων πουλιών. Κύριος σκοπός της είναι η συλλογή πληροφοριών για τις εποχιακές μετακινήσεις τους. Παράλληλα, προσφέρει χρήσιμα επιστημονικά δεδομένα και για άλλες πλευρές της βιολογίας των άγριων πουλιών, όπως η διάρκεια ζωής τους και η θνησιμότητα, ο ρυθμός ανάπτυξης, η σωματομετρία και η φυσική τους κατάσταση. Η δακτυλίωση γίνεται από εκπαιδευμένα άτομα και μόνον κατόπιν σχετικής άδειας. Κάθε πουλί, αφού συλληφθεί με κατάλληλο τρόπο, μαρκάρεται στο πόδι με μεταλλικό δαχτυλίδι, στο οποίο αναγράφεται ένας κωδικός αριθμός, σαν αριθμός ταυτότητας, και μια κωδικοποιημένη διεύθυνση για τη χώρα προέλευσης του δαχτυλιδιού», επισημαίνει η κ. Δημάκη.
Για κάθε πουλί που δακτυλιώνεται, καταγράφονται διάφορες μετρήσεις και στοιχεία, όπως το φύλλο και η ηλικία του, το μήκος φτερούγας, το βάρος και η φυσική του κατάσταση. Όλη αυτή η διαδικασία διαρκεί ελάχιστα λεπτά και είναι εντελώς ακίνδυνη για το πουλί. Όταν βρεθεί ένα δακτυλιωμένο πουλί, νεκρό ή ζωντανό, ενημερώνεται το αντίστοιχο κέντρο δακτυλίωσης. Αυτό, με τη σειρά του, ενημερώνει τον δακτυλιωτή καθώς και τον ευρέτη για τα στοιχεία της δακτυλίωσης.
«Κάθε αναφορά της επανεύρεσης ενός δακτυλιωμένου πουλιού είναι μια σημαντική συμβολή τόσο στην επιστήμη όσο και στην προσπάθεια για διαχείριση και διατήρηση των πληθυσμών των άγριων πουλιών. Χωρίς τη συμμετοχή του ευρύτερου κοινού ελάχιστα θα ήταν γνωστά για τις μετακινήσεις των άγριων πουλιών στη φύση», υπογραμμίζει με έμφαση η κ. Δημάκη.
ΑΠΕ - ΜΠΕ
