Θημώνες Ποδειδωνίας: Προτάσεις για την ανάδειξη της σημασίας και της προστασίας τους. Η περίπτωση της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας και του Εθνικού Πάρκου Σχινιά -Μαραθώνα – Ημερίδα από την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας σε συνεργασία με την Ελληνική Εταιρεία Προστασίας της Φύσης στο πλαίσιο του έργου POSBEMED 2
Ημερίδα στο πλαίσιο υλοποίησης του έργου POSBEMED2 “Διακυβέρνηση και Διαχείριση των Συστημάτων Ποσειδωνίας και Αμμοθινών στη Μεσόγειο – Governance and management of Posidonia beach dune systems across the Mediterranean” του Ευρωπαϊκού Προγράμματος Εδαφικής Συνεργασίας “INTERREG MED 2014-2020” διοργάνωσε η Αυτοτελής Διεύθυνση Υποστήριξης Καινοτομίας και Επιχειρηματικότητας της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας σε συνεργασία με την Ελληνική Εταιρεία Προστασίας της Φύσης.
Στην ημερίδα, η οποία πραγματοποιήθηκε υβριδικά την Πέμπτη 25 Νοεμβρίου 2021 (δια ζώσης στο Κέντρο Διάδοσης Ερευνητικών Αποτελεσμάτων ΚΕ.Δ.Ε.Α. στην Πανεπιστημιούπολη του Α.Π.Θ. και διαδικτυακά μέσω zoom) παρουσιάστηκαν ενδιαφέρουσες προτάσεις για την ανάδειξη της σημασίας ορθής διαχείρισης και προστασίας της Ποσειδωνίας, στην πιλοτική περιοχή Επανομής και του Εθνικού Πάρκου Σχινιά- Μαραθώνα, με σκοπό την ευρεία διάδοση τεχνογνωσίας σε διαπεριφερειακό και εθνικό επίπεδο.
Στην εκδήλωση τονίστηκε η σημαντικότητα της Ποσειδωνίας ως βιοτικός δείκτης υγείας και καλής ποιότητας της παράκτιας ζώνης, ενώ παράλληλα αναδείχθηκε η σημασία της ως στοιχείου προστασίας από την διάβρωση του πυθμένα και της ακτογραμμής. Οι ομιλητές υπογράμμισαν το ότι οι ορθές πρακτικές διαχείρισης ολόκληρου του συστήματος της Ποσειδωνίας (θημώνων, λειμώνων, αμμοθινών και ενδημικού περιβάλλοντος) μπορούν να συμβάλουν στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και των ανθρωπογενών πιέσεων που ασκούνται στο παράκτιο περιβάλλον.
Η ημερίδα συγκέντρωσε τους βασικούς ενδιαφερόμενους φορείς που είναι υπεύθυνοι για τη διαχείριση της παράκτιας ζώνης, προκειμένου να ενώσουν τις προσπάθειες τους και να υλοποιήσουν δράσεις απαραίτητες για τη βιώσιμη διαχείριση του θαλάσσιου οικότοπου και των θημώνων Ποσειδωνίας στην πιλοτική περιοχή της Επανομής αλλά και την ανάπτυξη ενός μεθοδολογικού πλαισίου οδηγιών για τη χάραξη ενός συνολικού στρατηγικού σχεδίου δράσης, σε τοπικό και εθνικό επίπεδο.
Οι συμμετέχοντες στην εκδήλωση συμφώνησαν στην άποψη ότι για την αειφόρο διαχείριση των παράκτιων συστημάτων σε προστατευόμενες περιοχές με θημώνες και λιβάδια Ποσειδωνίας και για τη διασφάλιση της διατήρησης της Ποσειδωνίας απαιτείται η ανάπτυξη ενός πλαισίου δράσης βέλτιστων πρακτικών λήψης αποφάσεων μέσω συνεργασιών. Βασικός πυλώνας εφαρμογής του σχεδίου είναι η ευαισθητοποίηση και η ενημέρωση της τοπικής και ευρύτερης κοινωνίας σχετικά με τα οφέλη της Ποσειδωνίας στις ακτές καθώς και η συνεργασία των εμπλεκόμενων φορέων για τη χάραξη και την υλοποίηση ενός σχεδίου που θα περιλαμβάνει δράσεις όπως δράσεις ενημέρωσης στα σχολεία, στους επισκέπτες και τις επιχειρήσεις.
Τις εργασίες της ημερίδας άνοιξε ο Αντιπεριφερειάρχης Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας κ. Κωνσταντίνος Γιουτίκας, ο οποίος, μεταξύ άλλων, επισήμανε τη σπουδαιότητα της συμμετοχής της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας στο έργο “POSBEMED2”. Ο κ. Γιουτίκας στην ομιλία του σημείωσε ότι πρόκειται για μία από τις πολλές πρωτοβουλίες που έχει αναλάβει η Περιφέρεια για την αειφορική περιβαλλοντική προστασία της περιοχής. Υπό την καθοδήγηση του Περιφερειάρχη Απόστολου Τζιτζικώστα, όλες οι πρωτοβουλίες, οι επιλογές και οι δράσεις εντάσσονται στο πλαίσιο ενός συνεκτικού στρατηγικού σχεδιασμού που πλέον έχει στη διάθεσή του και τα απαραίτητα όπλα – εργαλεία για να αποδειχτεί ρεαλιστικός και αποτελεσματικός.
Ο Αντιπεριφερειάρχης Ανάπτυξης και Περιιβάλλοντος αναφέρθηκε επίσης στο Περιφερειακό Επιχειρησιακό Σχέδιο για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή και στη δημιουργία του Παρατηρητηρίου Ολοκληρωμένης Διαχείρισης της Παράκτιας Ζώνης της Κεντρικής Μακεδονίας, που υλοποιήθηκε με στόχο την ολοκληρωμένη αντιμετώπιση του φαινομένου της διάβρωσης και τρωτότητας των παράκτιων ζωνών. Ο κ. Γιουτίκας σημείωσε, ακόμη, ότι η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας είναι από τις πρώτες Περιφέρειες της χώρας που εκπόνησε ένα ολοκληρωμένο, κοστολογημένο, άμεσα εφαρμόσιμο πρόγραμμα, με εξειδικευμένα μέτρα για την ενίσχυση της ανθεκτικότητάς της ανά περιοχή και ανά παραγωγικό κλάδο ενώ απηύθυνε έκκληση για τη συνεργασία και τη συμβολή των εμπλεκομένων φορέων προκειμένου να διαφυλαχτεί η λειτουργικότητα των υποθαλάσσιων οικοτόπων.
Στη συνέχεια της εκδήλωσης, ο Περιφερειακός Σύμβουλος, εντεταλμένος σε θέματα Καινοτομίας της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, κ. Νικόλαος Τζόλλας τόνισε ότι η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας έχει θέσει ως επίκεντρο τον άνθρωπο και το περιβάλλον και προς αυτή την κατεύθυνση πραγματοποιεί μία σειρά από δράσεις και έργα. Ο κ. Τζόλλας αναφέρθηκε στη συμβολή της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας στην προστασία του περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας, με τη συμμετοχή σε έργα όπως το έργο “POSBEMED2”, το οποίο έχει ως στόχο να αναπτύξει το πλαίσιο για τη μεταφορά, τη διάδοση και την αξιοποίηση των βέλτιστων πρακτικών λήψης αποφάσεων και της πολιτικής για τη διαχείριση της διατήρησης της Ποσειδωνίας, παράλληλα με την καλύτερη ενσωμάτωση και εφαρμογή πρακτικών και πολιτικών σε προστατευμένες περιοχές.
Η κ. Σίσσυ Χατζηλάκου, εκπρόσωπος του Οργανισμού Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής – Ο.ΦΥ.ΠΕ.ΚΑ. απηύθυνε χαιρετισμό στους παρευρισκόμενους και ευχαριστίες για την πρόσκληση συμμετοχής προς την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας. Η κ. Χατζηλάκου υποστήριξε την υιοθέτηση περιβαλλοντικά βιώσιμων πρακτικών, νέων διαχειριστικών προσεγγίσεων και την από κοινού ανάδειξη συστάσεων και πρακτικών φιλικών προς το περιβάλλον. Επίσης, η κ. Χατζηλάκου τόνισε ότι ο Ο.ΦΥ.ΠΕ.ΚΑ. ως διαχειριστική αρχή είναι πρόθυμος να συμβάλλει προς κάθε κατεύθυνση, με στόχο την καλή συνεργασία όλων των φορέων διαχείρισης παράκτιων περιοχών.
Στη συνέχεια, το λόγο πήρε η κ. Αναστασία Κασάπη, Γενική Γραμματέας του Δήμου Θερμαϊκού. Η κ. Κασάπη, αφού χαιρέτησε τους συμμετέχοντες και ευχαρίστησε την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας για την πρωτοβουλία, υπογράμμισε τη σπουδαιότητα της πιλοτικής περιοχής μελέτης η οποία αποτελεί προστατευόμενη Ζώνη Νatura 2000 καθώς και πολύ πλούσιο υγροβιότοπο, με πολύ μεγάλη βιοποικιλότητα. Η κ. Κασάπη τόνισε, επίσης, ότι στην προστατευόμενη περιοχή μελέτης υπάρχει ένα ιδιότυπο ιδιοκτησιακό καθεστώς στο οποίο ο Δήμος δεν έχει αρμοδιότητες κατά χρήση, παρόλα αυτά ο Δήμος Θερμαϊκού ήταν και θα είναι πάντα αρωγός στην καλή συνεργασία μεταξύ όλων των φορέων διαχείρισης παράκτιων περιοχών και θα συμβάλλει ενεργά προς την ευαισθητοποίηση και την ενημέρωση της τοπικής κοινωνίας.
Εκ μέρους του εξωτερικού συμβούλου της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, της εταιρίας Consortis, παρουσιάστηκαν από την κ. Αναστασία Τσιρίκα, Δρ. Βιολογίας του Τμήματος Γεωπονίας Α.Π.Θ. και την κ. Μαρία Τσιαφούλη, Δρ.Βιολογίας του Τμήματος Βιολογίας Α.Π.Θ., τα μέχρι στιγμής αποτελέσματα της αποτύπωσης της υπάρχουσας κατάστασης όσον αφορά στους θημώνες Ποσειδωνίας που σχηματίζονται στις ακτές, καθώς και τα μέτρα και οι πρακτικές που εφαρμόζονται σήμερα από τους αρμόδιους φορείς για τη διαχείριση τους στην υπό παρακολούθηση πιλοτική περιοχή της Επανομής και του Αγγελοχωρίου.
Στο πλαίσιο της ημερίδας, παρουσιάστηκαν οι διαμορφούμενες προτάσεις προς την Τοπική Αυτοδιοίκηση και προς άλλους εμπλεκόμενους φορείς σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα αξιολόγησης βασιζόμενες σε Φυσικές λύσεις (Natural Based Solutions, IUCN) για τον τρόπο διαχείρισης των θημώνων Ποσειδωνίας που ταιριάζουν με τις συνθήκες της πιλοτικής περιοχής Επανομής.
Ο κ. Νικόλαος Παπαδόπουλος Δρ. Γεωπονίας και στέλεχος του Τμήματος Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων και Συνεργασιών της Αυτοτελούς Διεύθυνσης Καινοτομίας και Επιχειρηματικότητας της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, τόνισε τη σημασία της Ποσειδωνίας ως δομικό συστατικό του οικοσυστήματος, το οποίο παρέχει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά στο ενδιαίτημα στο οποίο αναπτύσσεται, όσο και στο ότι προσδίδει μοναδικά άμεσα και έμμεσα οφέλη στο ευρύτερο περιβάλλον. Επιπλέον, έγινε μια ιστορική ανασκόπηση και τονίστηκε η σημασία του προγενέστερου ευρωπαϊκού έργου “Accolagoons” που εκπονήθηκε από την Π.Κ.Μ. και αποτέλεσε σημαντική παρακαταθήκη τεχνογνωσίας προκειμένου να συμμετάσχει η Περιφέρεια στο τρέχον έργο “POSBEMED2”. Ο κ. Παπαδόπουλος υπογράμμισε την ανάγκη ανάπτυξης ενός Πλαισίου Σχεδίου Δράσης στην περιοχή της Επανομής το οποίο θα συγκεντρώσει τους βασικούς φορείς διαχείρισης της παράκτιας ζώνης και παρουσίασε την κατηγοριοποίηση της περιοχής σε ζώνες δράσης και μη δράσης ανάλογα με την παρουσία των θημώνων Ποσειδωνίας αλλά και τις ανθρωπογενείς πιέσεις που ασκούνται.
Στην συνέχεια, η κ. Ανθή Καραμουχτάρη, στέλεχος του Τμήματος Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων και Συνεργασιών της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, αναφέρθηκε στους πέντε βασικούς πυλώνες του Πλαισίου Σχεδίου Δράσης περιγράφοντας τις προτεινόμενες δράσεις και τις μεθόδους εφαρμογής τους. Επιγραμματικά αναφέρονται οι εξής δράσεις: Δράσεις που αφορούν στις συσσωρεύσεις των θημώνων, δράσεις στην περιοχή της ακτής, στη θαλάσσια περιοχή και δράσεις για την ανάπτυξη ικανοτήτων, την εκπαίδευση και την ευαισθητοποίηση των πολιτών. Επιπρόσθετα, παρουσιάστηκαν οι προτεινόμενες μέθοδοι παρακολούθησης των τάσεων της ακτογραμμής, της επιφάνειας εξάπλωσης του συστήματος Ποσειδωνίας, της ποιότητας του νερού αλλά και της κοινής γνώμης.
Τις δράσεις του Φορέα Διαχείρισης των Προστατευόμενων Περιοχών Θερμαϊκού Κόλπου στην περιοχή ανέπτυξε η εκπρόσωπος του Φορέα, η κ. Ευαγγελία Παπαδράγκα. Η κ. Παπαδράγκα παρουσίασε πιθανές προτεινόμενες λύσεις για την ανάδειξη της σημασίας της Ποσειδωνίας έτσι ώστε να ευαισθητοποιηθεί η τοπική κοινωνία καθώς είναι υψίστης σημασίας η αλλαγή νοοτροπίας και κουλτούρας των χρηστών και λουόμενων της παραλίας προκειμένου τα προτεινόμενα μέτρα διαχείρισης να είναι εφαρμόσιμα και να έχουν μακροπρόθεσμα αποτελέσματα. Η κ. Παπαδράγκα αναφέρθηκε, ακόμη, στις πολλαπλές αρμοδιότητες του Φορέα αλλά υπογράμμισε την ανεπάρκεια προσωπικού καθώς η εμβέλεια δράσης του Φορέα είναι πολύ μεγάλη και δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις ανάγκες προστασίας του υδροβιότοπου.
Με την ιδιαίτερα αναλυτική αναφορά του ο κ. Δημήτριος Βανδαράκης από το Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε.) παρουσίασε διεξοδικά τα αποτελέσματα της αποτύπωσης της υπάρχουσας κατάστασης όσον αφορά στους θημώνες Ποσειδωνίας που σχηματίζονται στις ακτές, στην υπό παρακολούθηση πιλοτική περιοχή του Εθνικού Πάρκου Σχινιά – Μαραθώνα. Τα αποτελέσματα της ορθής διαχείρισης παρουσιάστηκαν σε αναλυτικά διαγράμματα και χάρτες αποτύπωσης, σε αντιπαραβολή με ιστορικά δεδομένα από το 1946 τονίζοντας τη σημασία και το ρόλο διατήρησης της Ποσειδωνίας στις ακτές.
Στη συνέχεια τον λόγο πήρε η κ. Χαρά Αγάογλου, στέλεχος της Ελληνικής Εταιρείας Προστασίας της Φύσης που είναι εταίρος του έργου “POSBEMED2”. Η κ. Αγάογλου ανέλυσε εκτενώς την περίπτωση του Εθνικού Πάρκου Σχιινιά- Μαραθώνα και παρουσίασε το προτεινόμενο Σχέδιο Δράσης, τονίζοντας αναλυτικά τα μέτρα και τις πρακτικές που εφαρμόζονται σήμερα από τους αρμόδιους φορείς για τη διαχείριση της πιλοτικής περιοχής καθώς και τα μέτρα και τις πρακτικές που προτείνεται να εφαρμοστούν.
Από τη συζήτηση, την οποία συντόνισε ο Αν. Προϊστάμενος της Αυτοτελούς Διεύθυνσης Υποστήριξης Καινοτομίας και Επιχειρηματικότητας της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας Κωνσταντίνος Μιχαηλίδης, προέκυψαν σημαντικά συμπεράσματα σχετικά με τη λήψη αποφάσεων και τις αρμοδιότητες διαχείρισης της Ποσειδωνίας στην παράκτια ζώνη βάσει του ιδιότυπου ιδιοκτησιακού καθεστώτος, την αναγκαιότητα εκπαίδευσης, ευαισθητοποίησης και αλλαγής της κοινής γνώμης, την εύρεση φυσικών εναλλακτικών τρόπων προστασίας της Ποσειδωνίας και την αναγκαιότητα συγκέντρωσης όλων των ενδιαφερόμενων φορέων προκειμένου να ενώσουν τις προσπάθειες τους για να υλοποιήσουν δράσεις απαραίτητες για τη βιώσιμη διαχείριση του θαλάσσιου οικότοπου και των θημώνων Ποσειδωνίας.
Στην εκδήλωση συμμετείχαν, ακόμη, εκπρόσωποι από τη Γενική Διεύθυνση Δασών και Αγροτικών Υποθέσεων της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Μακεδονίας- Θράκης, η κ. Αθανασία Παναγιώτου, Πρόεδρος του Φορέα Διαχείρισης των Προστατευόμενων περιοχών Θερμαϊκού Κόλπου, ο κ. Ιωάννης Καρακάσης Καθηγητής του Πανεπιστήμιου Κρήτης και η κ. Αναστασία Μήλιου από το Ινστιτούτο Θαλάσσιας Προστασίας «Αρχιπέλαγος».
Στο πλαίσιο ενημέρωσης του κοινού για τη σημασία της Ποσειδωνίας δημιουργήθηκε ενημερωτικό βίντεο το οποίο είναι διαθέσιμο στο link: https://www.youtube.com/watch?v=Hh0x0YF7Bj
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το έργο POSBEMED2 οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να επικοινωνούν με το Τμήμα Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων και Συνεργασιών- Αυτοτελής Διεύθυνση Υποστήριξης Καινοτομίας και Επιχειρηματικότητας της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας : Νικόλαος Παπαδόπουλος: τηλ. 2313-319717, e-mail: n.papadopoulos@pkm.gov.gr, Ανθή Καραμουχτάρη τηλ. 2313-319637, e-mail: a.karamouchtari@pkm.gov.gr
Link έργου: https://posbemed2.interreg-med.eu
