της Αnne-Françoise Hivert (*)
Το 2019 σημαδεύτηκε στη Σουηδία από τη λέξη «flygskam», την ντροπή (skam) δηλαδή του αεροπλάνου (flyga), που είναι ένα ρυπογόνο μέσο. Το 2020 έλυσε γρήγορα αυτό το πρόβλημα, καθηλώνοντας στο έδαφος το μεγαλύτερο μέρος του παγκόσμιου πληθυσμού. Οι Σουηδοί είχαν όμως και πάλι κάτι για να ντρέπονται: τη διαχείριση της πανδημίας. Το «flygskam» έδωσε έτσι τη θέση του στο «coronaskam».
Η αιτία είναι φυσικά η σουηδική στρατηγική απέναντι στην πανδημία και η απόφαση της κυβέρνησης να μην περιορίσει τον πληθυσμό. Στους γείτονες της Σουηδίας, που έλαβαν όλοι πιο αυστηρά μέτρα, η προσέγγιση αυτή προκάλεσε στην αρχή έκπληξη, και ύστερα φόβο, αν όχι εχθρότητα. Τελικά η Σουηδία κατέγραψε 4,5 φορές περισσότερους νεκρούς από τη Δανία, 9 φορές περισσότερους από τη Φινλανδία και την Ισλανδία, 11 φορές περισσότερους από τη Νορβηγία.
Οι Σκανδιναβοί έχουν όμως περισσότερα κοινά σημεία από διαφορές: μια ιστορία, έναν πολιτισμό, παραδόσεις, γλώσσα. Από το 1952, και μέχρι την εμφάνιση του κορονοϊού, οι κάτοικοι μπορούσαν να περνούν από τη μια χώρα στην άλλη χωρίς να δείχνουν διαβατήριο. Αυτό δεν εμποδίζει τους ανταγωνισμούς. Οι άλλες σκανδιναβικές χώρες συγκρίνονταν πάντα με τον «σουηδό αδελφό», πιο ισχυρό και πιο αλαζόνα. Όμως η πανδημία εκτόξευσε τους ανταγωνισμούς αυτούς στα ύψη. Όχι μόνο επέστρεψαν τα σύνορα από τον περασμένο Μάρτιο, αλλά πολλοί Σουηδοί αισθάνονται στιγματισμένοι. Κι αυτή η αίσθηση είναι ακόμη πιο έντονη για τους 14.000 Σουηδούς που πηγαίνουν καθημερινά στη Νορβηγία για δουλειά και κάθε εβδομάδα πρέπει να κάνουν τεστ.
«Κι όμως, μέχρι τις αρχές Δεκεμβρίου τα κρούσματα ήταν περισσότερα στη νορβηγική πλευρά σε αυτές τις κοινότητες που βρίσκονται κοντά στα σύνορα», λέει ο χριστιανοδημοκράτης βουλευτής Κγελ-Αρνε Οτοσον, που μένει στο Βέρμλαντ, «σε απόσταση 100 μέτρων από τη Νορβηγία». Σε ένα εργοτάξιο του Όσο, λέει, οι Σουηδοί εργάτες έπρεπε να φορούν πορτοκαλί φόρμες και να τρώνε χωριστά. Ακόμη και οι Σουηδοί που ζουν μονίμως στη Νορβηγία εδώ και χρόνια υφίστανται διακρίσεις. «Την άνοιξη μας μεταχειρίζονταν σαν να είχαμε χολέρα», θυμάται ο Γιόχαν Εμπεργκ, που μένει στη νορβηγική πλευρά των συνόρων. «Από τότε, όποτε μιλάω με τους γονείς του ομίλου χόκεϊ όπου πηγαίνει η κόρη μου, το πρώτο που μου λένε είναι αν με πειράζει να μου κάνουν ερωτήσεις για τη Σουηδία». Αλλά και οι Νορβηγοί που έχουν σπίτια στη Σουηδία έπεσαν θύματα του coronaskam. Χίλιοι εξ αυτών κατέθεσαν μήνυση εναντίον του νορβηγικού κράτους επειδή τους επιβλήθηκε δεκαήμερη καραντίνα όταν επέστρεψαν από τη Σουηδία.
Η Σουηδή υπουργός Ανα Χάλμπεργκ φοβάται ότι θα χρειαστεί πολύς χρόνος για να επουλωθούν τα τραύματα που έχουν προκληθεί στις σχέσεις των δύο χωρών. Στο μέλλον, για παράδειγμα, πολλοί θα δίσταζαν να αναζητήσουν δουλειά ή να μετακομίσουν στη γειτονική χώρα.
Η σοβαρότητα της κατάστασης προκάλεσε την παρέμβαση της πρωθυπουργού της Νορβηγίας. «Δεν μπορούμε να αφήσουμε το coronaskam να καταστρέψει τη σκανδιναβική συνεργασία», είπε τον περασμένο Νοέμβριο η Έρνα Σόλμπεργκ, ζητώντας να σταματήσει η αναζήτηση αποδιοπομπαίων τράγων. Πιο εύκολο να το λες παρά να το κάνεις: στις 21 Δεκεμβρίου ήταν η σειρά της Σουηδίας να κλείσει τα σύνορά της με τη Δανία μετά τον εντοπισμό μεταλλαγμένων στελεχών του ιού στη χώρα αυτή.
(*) H Αν-Φρανσουάζ Ιβέρ είναι ανταποκρίτρια της Monde στη Σουηδία
(Πηγή: Le Monde)
ΑΠΕ-ΜΠΕ
