του Gideon Rachman (*)
Τα προνόμια των λευκών, ο θεσμικός ρατσισμός, οι υποσυνείδητες προκαταλήψεις και η ταυτοτική πολιτική απασχολούν καθημερινά την πολιτική συζήτηση στις Ηνωμένες Πολιτείες και το Ηνωμένο Βασίλειο. Όμως η φυλή δεν είναι μόνο ένα εγχώριο ζήτημα. Σε μια εποχή που η παγκόσμια ισχύς μετατοπίζεται, τα επιχειρήματα γύρω από τη φυλετική ισότητα γίνονται κι αυτά μέρος της γεωπολιτικής διαμάχης.
Με βάση την αγοραστική δύναμη, οι μεγαλύτερες οικονομίες στον κόσμο είναι σήμερα, κατά σειρά, η Κίνα, οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ινδία, η Ιαπωνία και η Γερμανία. Οι σημαντικότεροι πολιτικοί θεσμοί του κόσμου εξακολουθούν όμως να αντανακλούν την πολιτική και οικονομική ισορροπία δυνάμεων του 1945. Τα πέντε μόνιμα, και με δικαίωμα βέτο, μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας είναι οι ΗΠΑ, η Ρωσία, η Κίνα, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γαλλία.
Το γεγονός ότι τα τέσσερα από τα πέντε μέλη είναι χώρες όπου κυριαρχούν οι λευκοί αντιπροσωπεύει μια διεθνή μορφή «λευκού προνομίου», κληρονομημένη από την εποχή των αυτοκρατοριών. Μια μορφή όμως που είναι μη βιώσιμη όταν τα 5,8 δισεκατομμύρια από τα 7,6 δισεκατομμύρια κατοίκους του πλανήτη ζουν στην Ασία και την Αφρική.
Η Κίνα είναι μια από τις πέντε προνομιούχες χώρες – και αυτό περιορίζει την επιθυμία της για μεταρρυθμίσεις. Η ιδέα να κερδίσουν μια μόνιμη έδρα η Ινδία και η Ιαπωνία δεν αρέσει ιδιαίτερα στο Πεκίνο. Η πορεία των μεταρρυθμίσεων έχει επιβραδυνθεί και από περιφερειακές αντιπαραθέσεις, όπως εκείνες μεταξύ Νιγηρίας και Νότιας Αφρικής ή Μεξικού και Βραζιλίας.
Παρ’όλα αυτά, η διαμάχη γύρω από τη φυλή εντάσσεται κι αυτή στην αντιπαράθεση μεταξύ Ηνωμένων Πολιτειών και Κίνας. Εξοργισμένη με την οξυνόμενη κριτική της Δύσης για τη μεταχείριση των Ουιγούρων και άλλων μειονοτήτων, η κινεζική κυβέρνηση προσπαθεί να αλλάξει τη συζήτηση – κατηγορώντας την Αμερική και την Αυστραλία για τη μεταχείριση των ιθαγενών πληθυσμών στο παρελθόν.
Οι φυλετικές αντιπαραθέσεις στην Αμερική δίνουν επίσης επιχειρήματα στο Πεκίνο. Ο Ζάο Λιζιάν, εκπρόσωπος του κινεζικού υπουργείου Εξωτερικών, έγραψε πρόσφατα στο Τwitter ότι οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους δεν δικαιούνται να δίνουν μαθήματα στην Κίνα «όταν χάνονται τόσες ζωές από την πανδημία και άνθρωποι σαν τον Τζορτζ Φλόιντ δεν μπορούν ούτε να αναπνεύσουν».
Η εθνικιστική εφημερίδα της Κίνας Global Times έγραψε ότι η συμφωνία ανταλλαγής δεδομένων μεταξύ ΗΠΑ, Βρετανίας, Αυστραλίας, Καναδά και Νέας Ζηλανδίας συνιστά έναν «άξονα λευκής κυριαρχίας». Σε μια πιο θετική νότα, η κινεζική κυβέρνηση επιδιώκει τη σύναψη συμμαχιών στην Αφρική με το επιχείρημα του κοινού αγώνα κατά της αποικιοκρατίας.
Παρά την αναταραχή γύρω από τις φυλετικές σχέσεις στις ΗΠΑ, ορισμένοι αναλυτές υποστηρίζουν ότι η Δύση θα διαπιστώσει σύντομα πως η φυλετική της ποικιλία αποτελεί πηγή ισχύος στις παγκόσμιες υποθέσεις. Η Αν-Μαρί Σλότερ, επικεφαλής του ιδρύματος New America, προτείνει ο αντιρατσισμός να ενταχθεί πιο συστηματικά στη διαμόρφωση της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής. Όπως λέει, μια ομάδα της εξωτερικής πολιτικής όπου δεν θα κυριαρχούν οι λευκοί ίσως να δίνει λιγότερη έμφαση στον ανταγωνισμό των μεγάλων δυνάμεων και περισσότερη σε θέματα παγκόσμιας ισότητας – όπως η ισότιμη κατανομή των εμβολίων κατά της Covid-19.
Η σημερινή έμφαση στη φυλετική πολιτική τόσο στις ΗΠΑ όσο και στον υπόλοιπο κόσμο δεν θα φύγει εύκολα από το προσκήνιο. Μπορεί το ενδιαφέρον να προκλήθηκε από απροσδόκητα γεγονότα όπως ο φόνος του Φλόιντ και οι διαδηλώσεις των Black Lives Matter, αλλά υπάρχουν και βαθύτερες δυνάμεις, όπως οι δημογραφικές αλλαγές και οι νέες συγκεντρώσεις πλούτου. Η συζήτηση για τη φυλετική δικαιοσύνη θα δυναμώσει.
(*) Ο Γκίντεον Ράχμαν είναι αρθρογράφος των Financial Times
ΑΠΕ-ΜΠΕ / Financial Times
