Ήταν για πολλά χρόνια μια από τις πιο ομοιογενείς χώρες στον κόσμο. Σήμερα, όμως, πάνω από 2 εκατομμύρια κάτοικοι της Σουηδίας -το 20% του πληθυσμού- προέρχονται από μετανάστευση. Ο αριθμός αυτός διπλασιάστηκε μέσα σε είκοσι χρόνια και το μεγαλύτερο μέρος του έχει εξω-ευρωπαϊκή προέλευση. Όμως η πολιτική τής ενσωμάτωσης απέτυχε. Και δεν το λέει κάποιο ξενόφοβο κόμμα, αλλά η σοσιαλδημοκράτις πρωθυπουργός.
«Η σουηδική κοινωνία αποτελείται σήμερα από πολλές παράλληλες κοινωνίες», είπε η Μαγκνταλένα Άντερσον σε μια πρόσφατη συνέντευξη Τύπου. «Ζούμε στην ίδια χώρα, αλλά σε εντελώς διαφορετικές πραγματικότητες». Η δήλωση είναι συντριπτική. Την ίδια στιγμή, όμως, πρόκειται και για την αυτοκριτική ενός κόμματος που κυβέρνησε τα 28 από τα 40 τελευταία χρόνια. «Η ενσωμάτωση ήταν άτολμη, ενώ η μετανάστευση ήταν μαζική», είπε. «Η κοινωνία μας δεν έδειξε βούληση σε αυτή την κατεύθυνση και τα μέσα που παρασχέθηκαν στην αστυνομία και τις κοινωνικές υπηρεσίες ήταν ελλιπή».
Πώς δικαιολογείται ένας λόγος τόσο ελάχιστα πολιτικά ορθός; Τις τελευταίες εβδομάδες, δύο πόλεις νοτιοδυτικά της Στοκχόλμης γνωρίζουν ταραχές εξαιτίας μιας πρωτοβουλίας που ανέλαβε μια αμφιλεγόμενη προσωπικότητα, ο Δανοσουηδός Ράσμους Παλουντάν. Ο τελευταίος είναι ένας 40χρονος δικηγόρος που ηγείται του ακροδεξιού κόμματος ”Stram Kurs” (Σκληρή Γραμμή) και έχει προκαλέσει κατακραυγή με την πρόθεσή του να κάψει αντίτυπα του Κορανίου σε διάφορες πόλεις.
Στη Σουηδία δεν υπάρχει πια, από το 1970, το αδίκημα της βλασφημίας, και το να κάψεις το Κοράνι σε μια πλατεία στη διάρκεια μιας διαδήλωσης εντάσσεται στο πλαίσιο της ελεύθερης διακίνησης ιδεών, όσο αποκρουστικό κι αν ακούγεται. Οι αρχές δεν διαθέτουν έτσι νομικά μέσα για να σταματήσουν τον Παλουντάν. Και η ίδια η αρχή της ελευθερίας τής έκφρασης δεν αμφισβητείται ούτε από τη Δεξιά ούτε από την Αριστερά σε αυτή την πολύ φιλελεύθερη χώρα.
Δεν συμφωνεί όμως ένα μέρος των μεταναστών. Το Σαββατοκύριακο του Πάσχα, έτσι, άνδρες, γυναίκες, αλλά και παιδιά σε υποβαθμισμένες συνοικίες αυτών των πόλεων συγκρούστηκαν με την αστυνομία και επιτέθηκαν σε σύμβολα της κρατικής εξουσίας. Στο Μάλμε κάηκε ένα σχολείο. Στο Νορκέπινγκ και το Λινκέπινγκ, συμμορίες υποχρέωσαν την αστυνομία σε φυγή και τρομοκράτησαν τους κατοίκους. Οι τραυματίες μεταξύ των αστυνομικών ξεπέρασαν τους 100. Κι όλα αυτά κυκλοφόρησαν ευρέως στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, συχνά από τους ίδιους τους διαδηλωτές.
Προβαίνοντας σε μια πράξη που προφανώς είχε σκοπό να εξοργίσει τους μουσουλμάνους, ο Παλουντάν ήθελε να δείξει ότι το Ισλάμ δεν μπορεί να συμβιώσει με τη δημοκρατία. Ευτυχώς, οι θρησκευτικές αρχές δεν έπεσαν στην παγίδα και κατήγγειλαν τις ταραχές. Όπως αποδείχθηκε, όμως, οι δυνάμεις της τάξης δεν είναι πια ικανές να εξασφαλίσουν τον σεβασμό του κράτους δικαίου σε ορισμένες συνοικίες. Η Σουηδία, που ήταν άλλοτε μια από τις πιο φιλήσυχες χώρες του κόσμου, έχει γίνει η χώρα με τις περισσότερες φονικές συμπλοκές στην Ευρώπη. Είναι λοιπόν υποχρεωμένη να επανεξετάσει την πολιτική που ακολουθεί ως προς τη μετανάστευση και την ενσωμάτωση.
Το «σκανδιναβικό κοινωνικό μοντέλο» αποτελούσε μέχρι πρόσφατα πηγή έμπνευσης για πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Αλλά αυτό έχει αρχίσει πλέον να αμφισβητείται.
* H Σαρά Ντανιέλ είναι αρθρογράφος του περιοδικού L’Obs
ΑΠΕ-ΜΠΕ / L’Obs
