Του δρ Δημήτριου Γαλαμάτη *
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, εδώ και χρόνια, θέλοντας να αναδείξει εκείνα τα αγροτικά προϊόντα που αντικατοπτρίζουν την πολιτιστική πολυμορφία και τα πλούσια εδάφη της Ευρωπαϊκής ηπείρου, θέσπισε τα συστήματα των γεωγραφικών ενδείξεων, που περιλαμβάνουν προστατευόμενες γεωγραφικές ενδείξεις (Π.Γ.Ε.) και προστατευόμενες ονομασίες προέλευσης (Π.Ο.Π).
Η στρατηγική αυτή της Ε.Ε. είχε κι έχει ως στόχο την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής της υπαίθρου, μέσω της τοπικής ανάπτυξης που προκαλεί: οι παραγωγοί εξασφαλίζουν τους αγοραστές των προϊόντων τους, άρα διατηρούν ή και αυξάνουν το εισόδημά τους, οι μεταποιητές προωθούν στην αγορά προϊόντα προστιθέμενης αξίας, άρα γίνονται πιο ανταγωνιστικοί, επεκτείνονται, δημιουργούν νέες θέσεις εργασίας. Ο πυρήνας των πολιτικών στήριξης των Π.Ο.Π. και Π.Γ.Ε.. προϊόντων συμπυκνώνεται στη φράση «κερδίζουμε όλοι».
Η Ελλάδα είναι μεταξύ των χωρών εκείνων της Ε.Ε. που κατάφερε και έχει δημιουργήσει μια λίστα με 113 αγροτικά προϊόντα αυτής της κατηγόριας, όπως το λάδι, η ελιά, το κρασί, διάφορα είδη τυριών, κά. Δεσπόζουσα θέση μεταξύ αυτών κατέχει η Φέτα, που αποτελεί το εθνικό μας τυρί. Σήμερα η Φέτα κυριαρχεί μεταξύ των εξαγώγιμων προϊόντων της αγροδιατροφικής αλυσίδας, στηρίζει το εισόδημα των αιγοπροβατοτρόφων και εξασφαλίζει χιλιάδες θέσεις εργασίας στη μεταποίηση.
Με λίγα λόγια αποτελεί το «χρυσάφι» των καιρών μας κι έτσι θα πρέπει να αντιμετωπίζεται από όλους τους εμπλεκόμενους (κτηνοτρόφοι, τυροκόμοι, μεταποιητικές βιομηχανίες, ελεγκτικοί μηχανισμοί, πολιτεία). Δεν πρέπει να γίνεται ούτε πεδίο άσκοπης πολιτικής αντιπαράθεσης και ψηφοθηρίας, ούτε ευκαιρία εκμετάλλευσης και κερδοσκοπίας.
Ο ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ είναι ο κρατικός οργανισμός που, αφενός πιστοποιεί τις ενδιαφερόμενες επιχειρήσεις, για την παραγωγή, συσκευασία και διακίνηση προϊόντων Π.Ο.Π. ή Π.Γ.Ε., αφετέρου διενεργεί ελέγχους. Αποτελεί τον σύμμαχο του παραγωγικού ιστού της χώρας, αφού με τους ελέγχους και τις διαδικασίες του εντοπίζει, απομονώνει και τιμωρεί όποιον παρεκκλίνει, όποιον εφαρμόζει αθέμιτες πρακτικές ή στρεβλώνει τον ανταγωνισμό.
Κάθε πιστοποίηση ενός Π.Ο.Π. ή Π.Γ.Ε. προϊόντος, όπως και κάθε έλεγχος στην παραγωγική αλυσίδα, γεννούν νέα δεδομένα, αναδεικνύουν προκλήσεις και εντοπίζουν προβλήματα. Το μεγαλύτερο δίδαγμα των τελευταίων δέκα χρόνων, όπως περίτρανα φανερώθηκε κι από πρόσφατες περιπτώσεις που απασχόλησαν την πολιτεία, την παραγωγή, αλλά και την κοινή γνώμη, είναι ότι για να προστατευτούν στην πράξη προϊόντα όπως η Φέτα, απαιτείται όλοι να υπηρετήσουμε ένα νέο συμβόλαιο πράξεων και ενεργειών: οι κτηνοτρόφοι μέσα από την οργάνωση τους, οι διεπαγγελματικές οργανώσεις με τις προτάσεις τους και τη θέσπιση εσωτερικών κανόνων δεοντολογίας μεταξύ των μελών τους και φυσικά η πολιτεία, με το σχεδιασμό και τη θέσπιση μιας σύγχρονης και αποτελεσματικής νομικής φαρέτρας.
Με αυτό τον τρόπο αυτά τα προϊόντα όχι μόνο θα θωρακιστούν, αλλά κυρίως θα αναπτυχθούν, θα προσελκύσουν νέους ανθρώπους, θα διαμορφώσουν ένα πεδίο όπου οι πολλοί και συνεπείς θα είναι κερδισμένοι, ενώ οι λίγοι και πονηροί απομονωμένοι.
Ο ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ έχει ήδη ξεκινήσει να υπηρετεί αυτή την προοπτική. Εκπαιδεύει και επιμορφώνει τον ελεγκτικό του μηχανισμό, υιοθετεί σύγχρονες ελεγκτικές πρακτικές, καταθέτει συγκεκριμένες και συγκροτημένες προτάσεις προς το ΥΠ.Α.Α.Τ., για παρεμβάσεις και αλλαγές στη νομοθεσία, ενώ βελτιώνει, τροποποιεί και αλλάζει εκείνο το κανονιστικό πλαίσιο που τον αφορά αποκλειστικά.
Ήδη έχει ξεκινήσει ενέργειες για την αλλαγή του Κανονισμού των Π.Ο.Π. και Π.Γ.Ε. προϊόντων, με στόχο μέσα στο καλοκαίρι να ξεκινήσει η εφαρμογή του. Οι νέες παρεμβάσεις που σχεδιάζονται δεν θα είναι ούτε πομπώδεις, ούτε μεγαλόστομες, αλλά απλές και δίκαιες. Για παράδειγμα, δεν θα εξετάζουν αν κάποιος που παρήγαγε ή διακίνησε ένα μη συμμορφούμενο προϊόν Π.Ο.Π. ή Π.Γ.Ε. είχε κίνητρο ή δόλο, ούτε αν είναι υπότροπος ή αν έκανε λάθη κατά την παραγωγική διαδικασία, προκειμένου να του επιβληθούν οι ανάλογες κυρώσεις.
Θα αρκεί ο εντοπισμός και μόνο μη συμμορφούμενων προϊόντων στην αγορά, ώστε να αφαιρεθεί η δυνατότητα από μια τέτοια επιχείρηση, να συνεχίζει να παράγει και να εμπορεύεται αυτής της κατηγορίας τα προϊόντα, για ένα εύλογο χρονικό διάστημα πχ 6 μηνών ή ενός ή δύο ετών.
Αυτή η τόσο απλή, αλλά εξόχως αποτελεσματική διάταξη, θα συμπεριλαμβάνεται εξ αρχής στη σύμβαση, που κάθε φορά θα υπογράφει όποιος κρίνεται από τον ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ ότι μπορεί να λάβει το πιστοποιητικό παραγωγής και διακίνησης Π.Ο.Π. και Π.Γ.Ε. προϊόντων. Είναι αυτονόητο πως κάθε άλλη πρόταση που θα κατατεθεί, η οποία μπορεί να επιφέρει ακόμη περισσότερες βελτιώσεις, θα ήταν όχι απλά χρήσιμη, αλλά ίσως και αναγκαία.
Η θεμελιώδης αλλαγή του Κανονισμού των Π.Ο.Π. και Π.Γ.Ε. προϊόντων του ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ, σε συνδυασμό με τις θεσμικές αλλαγές που πριν λίγες εβδομάδες εξήγγειλε ο Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, πολλές εκ των οποίων αφορούν προτάσεις του ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ, αποτελούν τον προάγγελο μιας νέας εποχής που ξεκινά για τη Φέτα και για το σύνολο των Π.Ο.Π. και Π.Γ.Ε. προϊόντων και στην οποία όλες οι πλευρές οφείλουν το συντομότερο να βρουν έναν κοινό βηματισμό. Στην προσπάθεια αυτή δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε ότι η καταχώρηση του ονόματος της Φέτας δεν μας χαρίστηκε, αλλά κερδήθηκε μετά από μια επίπονη και πολυετή δικαστική διαμάχη, με άλλες χώρες της Ε.Ε. που διεκδικούσαν την παραγωγή της.
Ήταν μια σύγχρονη Οδύσσεια, που δεν πρέπει να ξαναζήσουμε…
* Ο δρ Δημήτριος Γαλαμάτης (κτηνίατρος Α.Π.Θ.) είναι γενικός διευθυντής Διασφάλισης Ποιότητας Αγροτικών Προϊόντων στον Ελληνικό Γεωργικό Οργανισμό (ΕΛ.Γ.Ο) “ΔΗΜΗΤΡΑ”
ΑΠΕ-ΜΠΕ
