Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Νερού (22 Μαρτίου), στόχος της οποίας είναι να ευαισθητοποιήσει την παγκόσμια κοινότητα στα θέματα διαχείρισης των υδάτινων πόρων, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι το ζήτημα της λειψυδρίας έχει χτυπήσει «καμπανάκι» και αποτελεί μείζον ζήτημα σε επιστημονικό, θεσμικό αλλά και επιχειρηματικό επίπεδο, στο πλαίσιο της αειφόρου ανάπτυξης του πλανήτη.
Ήδη, η διεθνής επιστημονική κοινότητα ασχολείται ενεργά με την έρευνα και την ανάπτυξη τεχνολογιών για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας, συμπεριλαμβανομένων των τεχνικών αποθήκευσης και εξοικονόμησης νερού, της ανακύκλωσης νερού και της βιώσιμης διαχείρισης των υδατικών πόρων.
Αντίστοιχα, ολοένα και περισσότερο οι επιχειρήσεις εντάσσουν την ορθή και υπεύθυνη διαχείριση των υδατικών πόρων στη στρατηγική τους αναγνωρίζοντας τους κινδύνους και τις εντεινόμενες προκλήσεις που προκύπτουν από τη δυνητική ρύπανση και την έλλειψη υδάτινων πόρων τόσο στην εφοδιαστική τους αλυσίδα όσο και σε σχέση με τις τοπικές κοινωνίες και το περιβάλλον.
Ο καθοριστικός ρόλος των επιχειρήσεων στην αντιμετώπιση της έλλειψης νερού
Κορυφαίες εταιρείες στην Ελλάδα, μεταξύ των οποίων ο Όμιλος Μυτιληναίος, η Παπαστράτος, ο Όμιλος Ηρακλής και η Coca–Cola, αναγνωρίζουν τον κρίσιμο ρόλο του νερού στην επιχειρηματική τους δραστηριότητα, τις αλυσίδες εφοδιασμού και τις στρατηγικές τους για βιώσιμη ανάπτυξη και υλοποιούν πολιτικές εξοικονόμησης υδάτινων πόρων στη λειτουργία τους, καθώς και δράσεις και πρωτοβουλίες Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης (CSR) για την προστασία και βέλτιστη αξιοποίηση του νερού ή την εκπαίδευση γύρω από υπεύθυνη διαχείρισή του.
Για παράδειγμα, ο Όμιλος Μυτιληναίος αναλαμβάνει πρωτοβουλίες που στοχεύουν στην υπεύθυνη άντληση, την αποδοτική χρήση και την εξοικονόμηση, καθώς και στην ελεγχόμενη διαχείριση των απορρίψεων νερού. Ο Όμιλος ΗΡΑΚΛΗΣ ελαχιστοποιεί το υδατικό του αποτύπωμα, μέσω της εφαρμογής καινοτόμων πρακτικών ανακύκλωσης, επαναχρησιμοποίησης και αφαλάτωσης νερού. Η Παπαστράτος επενδύει στην υπεύθυνη διαχείριση του νερού τόσο εντός των εγκαταστάσεών της όσο και συνολικά στην περιοχή του Θριασίου πεδίου όπου δραστηριοποιείται. Η Coca–Cola στην Ελλάδα έχει μια σημαντική και μακροπρόθεσμη παρακαταθήκη στον πυλώνα «Νερό», καθώς εδώ και 17 χρόνια υλοποιεί προγράμματα για την υπεύθυνη χρήση και την ενίσχυση της επάρκειας του νερού, σε συνεργασία με τον διεθνή οργανισμό Global Water Partnership Mediterranean (GWP-Med).
Στο πλαίσιο αυτών των δράσεων, η Coca–Cola έχει πραγματοποιήσει σε 36 ελληνικά νησιά και πόλεις περισσότερα από 80 έργα συλλογής βρόχινου νερού, ανακύκλωσης υδάτινων αποβλήτων και βελτιστοποίησης υποδομών, τα οποία έχουν ωφελήσει χιλιάδες πολίτες, μέσω της διασφάλισης δισεκατομμυρίων λίτρων νερού ετησίως.
Ξεκινώντας το 2022, από τη Φολέγανδρο, το πρόγραμμα προστασίας υδατικών πόρων «Zero Drop» πέτυχε ενίσχυση της υδατικής επάρκειας του νησιού, κατά 63%. To 2023, το πρόγραμμα συνεχίστηκε στο Ηράκλειο Κρήτης, όπου με τεχνικές παρεμβάσεις αποκαταστάθηκαν και ενισχύθηκαν οι υφιστάμενες σωληνώσεις στην περιοχή του Προφήτη Ηλία από τη δεξαμενή που συλλέγει επεξεργασμένα λύματα και τα διοχετεύει για άρδευση. Λίγο πριν το τέλος του 2023, το «Zero Drop» έφτασε και στον Δήμο Τανάγρας, με στόχο να μεταφέρει βέλτιστες πρακτικές εξοικονόμησης νερού στον δημόσιο τομέα, οι οποίες αρχικά εφαρμόστηκαν σε βιομηχανικές εγκαταστάσεις του ιδιωτικού τομέα.
Τα οφέλη που αποφέρει το «Zero Drop» στο Δήμο Τανάγρας είναι πολλαπλά για τους κατοίκους, τους εργαζόμενους και συνολικά την τοπική κοινωνία, καθώς μέσα από το πρόγραμμα επιτυγχάνονται:
· Εξοικονόμηση εκατομμυρίων λίτρων πόσιμου νερού ετησίως
· Μηδενικές απώλειες νερού και εξοικονόμηση ενέργειας για τη μονάδα επεξεργασίας νερού της Καλλιθέας
· Σημαντικά οφέλη για τον Δήμο, λόγω μικρότερης κατανάλωσης νερού και ενέργειας για την άντλησή του
Ο ορατός κίνδυνος της λειψυδρίας στην Ελλάδα
Η έλλειψη νερού απλώνει απειλητικά τα ‘δίχτυα’ του σε πολλές περιοχές της Ευρώπης και κυρίως στον ευρωπαϊκό νότο, συμπεριλαμβανομένης της χώρας μας, η οποία συγκαταλέγεται στην πεντάδα των χωρών με το υψηλότερο αποτύπωμα κατανάλωσης νερού ανά κάτοικο (2.389m3 / έτος μετά τις ΗΠΑ (στοιχεία του Water Footprint organisation, WWF).
Ταυτόχρονα όμως σύμφωνα με την ανάλυση της Washington Post, η Ελλάδα είναι στο Top 25 των χωρών που κινδυνεύουν με λειψυδρία μέσα στην επόμενη 25ετία.
Χαρακτηριστικά παραδείγματα της αλλαγής των κλιματικών συνθηκών και του κύκλου του νερού σήμερα, είναι οι καταστροφικές πληµµύρες του Σεπτεµβρίου 2023 στη Θεσσαλία ως συνεπακόλουθο πρωτοφανών βροχοπτώσεων στην περιοχή μετά από περίοδο µηνών σχετικής ξηρασίας, αλλά και οι εκτεταμένες πυρκαγιές στη Δυτική Αττική, στη Ρόδο και στη Λακωνία πέρσι τον Ιούλιο, με κύριους υπαίτιους τις αυξημένες θερμοκρασίες και τη μειωμένη βροχόπτωση.
Εξάλλου, αν λάβουμε υπόψη ότι οι συνθήκες της κλιματικής αλλαγής δημιουργούν ορατό κίνδυνο για το μέλλον, καθώς τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, η Ελλάδα έχει δει «έκρηξη» στα περιστατικά ξηρασίας και το 40% της ελληνικής επικράτειας, ιδίως στα ανατολικά και νότια, κινδυνεύει έως το 2100 να ερημοποιηθεί λόγω μειωμένων βροχοπτώσεων και αυξημένων θερμοκρασιών, οποιοσδήποτε εφησυχασμός είναι απευκταίος και η στοχοπροσήλωση στη βιώσιµη διαχείριση υδατικών πόρων είναι προϋπόθεση για τη διατήρηση του οικοσυστήματος.
Ήδη, μέσα από σχήματα συνεργασιών δημόσιου-ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ) και οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών πρωτοβουλίες και έργα διαχείρισης του κύκλου του νερού, όπως αντιπλημμυρικής προστασίας, ανάπτυξης υδατοδομών, διαχείρισης λεκανών υδάτων και ελέγχου της ρύπανσης που ξεπερνούν τα 2 δισ. ευρώ, υλοποιούνται σε όλη την επικράτεια και στοχεύουν στην αντιμετώπιση των προβλημάτων που σχετίζονται με το νερό, σε ολιστική βάση, για να λειτουργήσουν ως ασπίδα απέναντι στις προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής.
