Η 28η Μαΐου είναι μία σημαντική μέρα για την Ελλάδα: Τέτοια μέρα πριν 41 χρόνια, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής υπέγραφε τη συμφωνία πλήρους ένταξης της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα. Το τι σημαίνει αυτό για τη χώρα είναι δύσκολο να το χωρέσουμε στις αράδες ενός άρθρου.
Πολύ συνοπτικά, η Ελλάδα από εκείνη τη στιγμή ανήκει σε μία συμμαχία που περιλαμβάνει μερικές από τις πιο ισχυρές χώρες του κόσμου. Η οποία μάς έχει διαθέσει μερικές εκατοντάδες δισεκατομμύρια που έχουν κάνει τις ζωές μας φανερά καλύτερες – από τα μεγάλα έργα υποδομών μέχρι τις φτηνές μετακινήσεις – και μας έχει εξασφαλίσει δημοκρατία και ειρήνη χωρίς διαλείμματα.
Υπάρχουν δύο ειδών διαφωνίες στα παραπάνω… Αυτές που λένε ότι και εκτός Ευρώπης να ήμασταν, μια χαρά δημοκρατία και ειρήνη θα είχαμε και οι άλλες, που λένε ότι η Ευρώπη δεν προσφέρει περισσότερα στους πολίτες της από όσα τους παίρνει γιατί, ό,τι κι αν είναι, δεν είναι «η Ευρώπη των λαών».
Για το πρώτο πολλά μπορούμε να πούμε, αλλά μία απλή ματιά στην Ιστορία τα λέει πιο περιεκτικά: Η Ελλάδα έχει χρεοκοπήσει επτά φορές αν υπολογίσουμε και το 2011 και σε όλες τις χρεοκοπίες πλην μίας ήταν, με κάποιο τρόπο, μπλεγμένη σε πόλεμο. Η χρεοκοπία, δηλαδή, είτε συνέπιπτε με πόλεμο είτε συνέβαινε λίγο πριν είτε λίγο μετά. Η μεγαλύτερη απόσταση από πόλεμο ήταν το 1837, όταν χρεοκοπήσαμε πέντε χρόνια μετά τον εμφύλιο του 1832. Μόνο το 2011 χρεοκοπήσαμε εν ειρήνη…
Για το δεύτερο, έχουμε γράψει πολλές φορές πως «η Ευρώπη των λαών» είναι ένα μεγάλο παραμύθι που αρέσει πολύ σε λαϊκιστές ηγέτες. Η Ευρώπη είναι μία και είναι αυτή που υπάρχει. Η άλλη, των λαών, αν υπήρξε ποτέ, ήταν η Ευρώπη πριν το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο που ο κάθε λαός κοιτούσε μόνο τον εαυτό του. Τώρα υπάρχει Ευρώπη με θεσμούς, που φροντίζουν να υπάρχει συμβιβασμός. Αυτή η φροντίδα για συμβιβασμό καλείται περιφρονητικά «γραφειοκρατία των Βρυξελλών».
Πριν τη «γραφειοκρατία» για τους λαούς, ωστόσο, υπήρχε ένα χάος. Το τέλος του πολέμου δεν έφερε τα έθνη σε κάποιου είδους φώτιση και είπαν όλα ταυτόχρονα «ας κάνουμε μία ένωση». Μετά τον πόλεμο υπήρχε παντού καταστροφή, εθνοκαθάρσεις, εμφύλιοι, ανέχεια. Κανένας δεν είχε όρεξη για διεθνείς συμφιλιώσεις και αλληλεγγύη… Κανένας, εκτός από μία μικρή μερίδα διορατικών πολιτικών όπως ο Σπινέλι, ο Αντενάουερ, ο Σουμάν κ.α. Οι λαοί είχαν τα δικά τους. Δεν πήραν καν χαμπάρι την Ευρωπαϊκή Κοινότητα Άνθρακα και Χάλυβα… Κι όμως, αυτή η κοινότητα είναι σήμερα μες στις τρεις μεγαλύτερες οικονομικές δυνάμεις του κόσμου και η Ελλάδα είναι μέλος της επειδή, ομοίως, ένας διορατικός πολιτικός φρόντισε για αυτό το 1979. Σαφώς και ως οργανισμός η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει προβλήματα, έχει στρεβλώσεις και ενίοτε έχει και πισωγυρίσματα, αλλά η μεγάλη εικόνα δείχνει ότι δεν παύει να βελτιώνεται, και όλα αυτά γιατί είναι ένα εγχείρημα σε εξέλιξη.
Η ευρωπαϊκή απάντηση στην οικονομική κρίση που έφερε η πανδημία είναι το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της εξέλιξης. Πριν προλάβουν να γκρινιάξουν οι ευρωσκεπτικιστές, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα παρουσιάστηκε πιο ευέλικτη από ποτέ και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατήρτισε σχέδιο για τη διάθεση 500 δισ. ως επιχορηγήσεις και 250 δισ. ως δάνεια στα κράτη.
Κι επειδή η Ευρώπη δουλεύει, στο μέτρο που δουλεύουν τα μέλη της και όχι το αντίστροφο, την ώρα που γίνονταν όλα αυτά, η πιο μισητή χώρα σε αυτούς που θέλουν την «Ευρώπη των λαών», η Γερμανία, συμφώνησε με τη Γαλλία οι πόροι για την αντιμετώπιση αυτής της κρίσης να αντληθούν με κοινή έκδοση χρέους. Σαν να λέμε, ευρωομόλογο.
Θα πάνε όλα τέλεια για όλους μετά από τις ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες; Όχι. Στη ζωή τίποτα δεν πηγαίνει τέλεια, η πανδημία δεν τελείωσε, η νέα οικονομική κρίση θα είναι σφοδρή και η Ευρώπη είναι πάντα εκεί, τα τελευταία 40+ χρόνια, για να της ρίχνουμε το φταίξιμο για οτιδήποτε πάει στραβά…
Είναι εκεί, όμως. Και λειτουργεί…
