Είναι πλέον προφανές ότι αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε στη συρρίκνωση της επιδημίας, όταν βλέπουμε ανά εβδομάδα να πέφτει ο αριθμός των κρουσμάτων κατά 20-30%, και να μειώνεται ο αριθμός των διασωληνωμένων, αλλά και των άλλων ασθενών που νοσηλεύονται στα νοσοκομεία. Αν κάτι «στραβώσει» θα είναι από κάποιο μεταλλαγμένο στέλεχος.
Και γι’ αυτό το λόγο θα πρέπει να έχουμε μία πολύ καλή επιτήρηση. Όμως το σύστημα μοριακής επιτήρησης στην Ευρώπη αυτή τη στιγμή, πηγαίνει χωλαίνοντας. Θέλω να πιστεύω ότι αυτό θα βελτιωθεί σύντομα και ότι θα μπορούμε να έχουμε ένα ακόμα όπλο στη φαρέτρα μας, νομίζω το πιο ισχυρό από δω και πέρα, που είναι η σωστή επιτήρηση των μεταλλαγμένων στελεχών.
Η διαπίστωση ανήκει στον επίκουρο καθηγητή Επιδημιολογίας και μέλος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων του υπουργείου Υγείας Γκίκα Μαγιορκίνη, ο οποίος σε συνέντευξη του στο Πρακτορείο Fm και στην εκπομπή της Τάνιας Η. Μαντουβάλου «104,9 ΜΥΣΤΙΚΑ ΥΓΕΙΑΣ» απαντά σε ερωτήσεις που απασχολούν αυτή τη στιγμή τον κάθε Έλληνα και την κάθε Ελληνίδα.
Μεταξύ άλλων αναφέρει ότι στο διάστημα Οκτωβρίου- Νοεμβρίου αναμένεται αύξηση της μεταδοτικότητας στην Ελλάδα, και τονίζει το σημαντικό ρόλο στο χτίσιμο του τείχους ανοσίας που καλούνται να παίξουν τα νεαρά άτομα, τα οποία όπως επισημαίνει, καλό θα είναι να σπεύσουν να εμβολιαστούν μέσα στο καλοκαίρι, προκειμένου να μην έχουμε πρόβλημα το Φθινόπωρο.
Όσον αφορά την εμβολιαστική κάλυψη αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα, όπως δηλώνει, φτάνει γύρω στο 25% και με τις δύο δόσεις. Ο κ. Μαγιορκίνης εξηγεί αναλυτικά με νούμερα πόσο ασφαλείς είναι οι πλήρως εμβολιασμένοι, αλλά και πώς χτίζεται η ανοσία σε βάθος χρόνου, βδομάδα-βδομάδα.
«Επειδή την επιδημία αυτή δεν τη βλέπουμε να φεύγει 100% και μάλλον θα είναι ενδημική για μερικά χρόνια, όποιος δεν εμβολιαστεί, η πιθανότητα να κολλήσει τα επόμενα τρία χρόνια, είναι πολύ υψηλή, λέει χαρακτηριστικά» για να καταλήξει ότι δεν ξεμπλέκουμε άμεσα με τον Sars-Cov-2, αφού όπως εκτιμά, το όχι τόσο κοντινό 2023 θα αποτελεί μία απλή ανάμνηση.
Ακολουθεί αναλυτικά το κείμενο της συνέντευξης:
Ερ: Αυτή τη στιγμή σε τι φάση βρισκόμαστε; Έχετε πει ότι αν δεν υπάρχει επαρκής εμβολιαστική κάλυψη το καλοκαίρι, θα έχουμε νέο κύμα το Φθινόπωρο. Πώς μεταφράζεται η εμβολιαστική κάλυψη μετά και την ισχυρή παρουσία της μετάλλαξης «Δέλτα» που λέγεται ότι ανταγωνίζεται την ιλαρά σε μεταδοτικότητα;
Απ: Είναι πλέον προφανές ότι αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε στη συρρίκνωση της επιδημίας. Βλέπουμε ανά εβδομάδα να πέφτει ο αριθμός των κρουσμάτων κατά 20-30%, να μειώνεται ο αριθμός των διασωληνωμένων, αλλά και των άλλων ασθενών που νοσηλεύονται στα νοσοκομεία. Βρισκόμαστε όμως σε μία φάση όπου είναι και καλός ο καιρός, ένα σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού έχει αρχίσει και εμβολιάζεται, καθώς επίσης γίνονται και τα self test, τα οποία έχουν βοηθήσει πάρα πολύ στην πρόληψη της επιδημίας.
Η μετάλλαξη Δέλτα, ή αλλιώς 617.2, από ότι φαίνεται έχει μία σημαντικά αυξημένη μεταδοτικότητα, δεν την έχουμε δει όμως σε πολλά μέρη, όπως είχαμε δει τη Βρετανική. Ακόμα είμαστε στη φάση της μελέτης της. Ωστόσο στο Ηνωμένο Βασίλειο, που είναι πλέον κυρίαρχη, θα πρέπει να επισημάνουμε ότι τώρα ξεκίνησαν να εμβολιάζουν ηλικίες κάτω των 30, οπότε είναι λογικό να βλέπουμε και μία μικρή αύξηση των μολύνσεων, γιατί αυτή τη στιγμή όλες οι κοινωνικές δραστηριότητες βρίσκονται σε μία σχετική χαλάρωση.
Ερ: Εμείς στην Ελλάδα τι περιμένουμε;
Απ: Αυτό που θα πρέπει να προσέξουμε πολύ εμείς, είναι ότι Οκτώβριο με Νοέμβριο περιμένουμε αύξηση της μεταδοτικότητας σε σχέση με τη μεταδοτικότητα που έχουμε αυτή τη στιγμή. Και αυτή θα σχετίζεται τόσο με την πτώση θερμοκρασίας, όσο και με τη μεταφορά των δραστηριοτήτων σε κλειστούς χώρους, όπου δεν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε μάσκα, δηλαδή διασκέδαση και εστίαση.
Για να μπορέσουμε να λειτουργήσουμε, θα πρέπει να έχουμε υψηλότερη κάλυψη από ότι τώρα, οπότε θα πρέπει, σύμφωνα με τα μοντέλα, οι άνθρωποι που συμμετέχουν σε αυτές τις δραστηριότητες, δηλαδή ηλικίες 20 με 40, να σπεύσουν να εμβολιαστούν μέσα στο καλοκαίρι, ώστε να μην έχουμε πρόβλημα εκείνη τη χρονική περίοδο.
Ερ: Αυτή τη στιγμή που υπολογίζεται το ποσοστό της εμβολιαστικής κάλυψης;
Απ: Συνολικά στη χώρα νομίζω ότι είναι γύρω στο 25% με τις δύο δόσεις, ίσως να έχει ανέβει και λίγο παραπάνω.
Ερ: Λέγοντας μας ότι περιμένουμε το Φθινόπωρο αύξηση της μεταδοτικότητας, έχω την αίσθηση ότι εμμέσως μου λέτε ότι δεν θα έχουμε χτίσει το περίφημο τείχος ανοσίας.
Απ: Αν έχουμε πιάσει ένα 90% στον πληθυσμό θα είμαστε σίγουροι, γύρω στα 60 με 70% θα έχουμε μία καλή κάλυψη, αλλά δεν είναι κάτι το οποίο είναι άσπρο ή μαύρο. Και εξαρτάται σίγουρα και από τις κοινωνικές δραστηριότητες, αλλά και την ηλικιακή κατανομή των ατόμων, που συμμετέχουν σε αυτό. Οι νέοι ξεκίνησαν να εμβολιάζονται τις τελευταίες 15 με 20 μέρες και μεγάλο κομμάτι του τείχους ανοσίας θα βασιστεί στη συμμετοχή τους.
Το ποσοστό του τείχους ανοσίας εξαρτάται από τον ενεργό αριθμό αναπαραγωγής, το γνωστό rt, το οποίο είναι διαφορετικό σε ανοιχτούς χώρους και διαφορετικό σε κλειστούς. Και αυτό έχει σα συνέπεια το ποσοστό του τείχους ανοσίας που χρειάζεται το καλοκαίρι να είναι χαμηλότερο, από αυτό που χρειάζεται το χειμώνα. Η διαφορά αυτή είναι γύρω στο 20% μεσοσταθμικά.
Αν μιλήσουμε για τους νέους μπορεί να είναι αρκετά υψηλότερο. Σε αυτή την ηλικιακή ομάδα θα πρέπει να πιάσουμε ένα 70-80%. Όσο περισσότεροι συμμετέχουν στον εμβολιασμό, τόσο καλύτερο έλεγχο της μεταδοτικότητας θα έχουμε το χειμώνα.
Ερ: Αν κάτι «στραβώσει» θα είναι από τις μεταλλάξεις; Και το ερώτημα είναι πόσο επαρκείς είμαστε στην επιτήρηση τους στην Ευρώπη;
Απ: Αν κάτι στραβώσει αυτή τη στιγμή θα είναι από κάποιο μεταλλαγμένο στέλεχος και για αυτό το λόγο θα πρέπει να έχουμε μία πολύ καλή επιτήρηση. Ωστόσο το σύστημα μοριακής επιτήρησης στην Ευρώπη δεν έχει πιάσει ακόμα τα standards που θα θέλαμε. Ως επικεφαλής της ομάδας Covid στο πρόγραμμα των «100.000 Γονιδιωμάτων, (σσ μία τεράστια μελέτη στην οποία συμμετέχουν σχεδόν όλα τα πανεπιστήμια του Ηνωμένου Βασιλείου) θα πρέπει να επισημάνω ότι η λογική που προωθούμε είναι ότι θα πρέπει να γίνονται ταυτοποιήσεις των γονιδιωμάτων, άμεσα διαθέσιμες στο δημόσιο χώρο.
Αυτό προς το παρόν στην Ευρώπη δεν έχει γίνει σε ικανοποιητικό βαθμό. Ενώ το Ηνωμένο Βασίλειο έχει καταφέρει και έχει διαβάσει πολλά γονιδιώματα και τα κάνει διαθέσιμα στο δημόσιο χώρο, ώστε να μπορούν διάφορες χώρες να συγκρίνουν τα στελέχη τους με τα στελέχη που βλέπουν στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Στην Ευρώπη αυτή τη στιγμή πηγαίνουμε χωλαίνοντας και αυτό είναι κάτι το οποίο θα πρέπει να διορθωθεί, εάν θέλουμε να έχουμε μία ουσιαστική και σε πραγματικό χρόνο επιτήρηση της επιδημίας. Θέλω να πιστεύω ότι θα βελτιωθεί αυτό σύντομα και ότι θα μπορούμε να έχουμε έτσι ένα ακόμα όπλο στη φαρέτρα μας, νομίζω το πιο ισχυρό που θα έχουμε από δω και πέρα που θα είναι η σωστή επιτήρηση των μεταλλαγμένων στελεχών στην Ευρώπη.
Ερ: Πού σημαίνει ότι υπάρχει περίπτωση τα εμβόλια να χρειάζονται τροποποίηση, όταν μου λέτε ότι μπορεί όντως κάτι να στραβώσει από τις μεταλλάξεις;
Απ: Αυτό είναι που βλέπουμε κάθε χρόνο στην γρίπη. Έχουμε τη λεγόμενη τριτογενή αποτυχία, δηλαδή αυτό σημαίνει ότι το εμβόλιο δεν καλύπτει ικανοποιητικά τα μεταλλαγμένα στελέχη. Προς το παρόν δεν έχουμε δει τέτοια αποτυχία με τα εμβόλια για τον κορονοϊό. Η αποτελεσματικότητά του εμβολίου της γρίπης κάθε χειμώνα είναι γύρω στα 50 με 60%.
Η αποτελεσματικότητά του εμβολίου για την Covid με τη μία δόση στα μεταλλαγμένα στελέχη είναι πάνω από 50 με 60%. Άρα δεν έχουμε δει σε αυτή τη φάση ουσιαστικά μείωση της κάλυψης των υπαρχόντων εμβολίων στα κυκλοφορούντα στελέχη. Εάν προκύψει βέβαια μεταλλαγμένο, εννοείται ότι θα προχωρήσουμε στο μοντέλο της γρίπης, δηλαδή θα τροποποιούμε το εμβόλιο.
Ερ: Πυκνώνουν οι συζητήσεις για τρίτη δόση των εμβολίων.
Απ: Η τρίτη δόση, οι λεγόμενες «αναμνηστικές» δόσεις, εξαρτώνται από αυτά που ονομάζουμε αποτυχίες του εμβολιασμού. Υπάρχει πρωτογενής αποτυχία, που αφορά κυρίως ανοσοκατεσταλμένους. Θα πρέπει να δούμε και ακόμα το μελετάμε, αν αυτοί οι άνθρωποι θα χρειαστούν αναμνηστική δόση σύντομα. Κι επίσης έχουμε τη δευτερογενή αποτυχία, που συμβαίνει όταν η ανοσολογική απάντηση πέφτει φυσιολογικά.
Δηλαδή μειώνεται η δύναμη της και πρέπει να την ενισχύσουμε. Και για αυτό δεν έχουμε πολλά στοιχεία. Θα πρέπει να το δούμε σε βάθος χρόνου. Σε κάθε περίπτωση είναι ένα φαινόμενο το οποίο είναι δυναμικό, αυτή τη στιγμή το μελετάμε. Δεν ξέρουμε πόσο θα διαρκέσει η ανοσία από τα υπάρχοντα εμβόλια.
Ερ: Πώς θα προφυλαχθούμε από τις μεταλλάξεις από το άνοιγμα του τουρισμού;
Απ: Υπάρχουν τρία όπλα στη φαρέτρα μας. Τα πιστοποιητικά εμβολιασμού, ο έλεγχος που γίνεται στα διάφορα σημεία των μετακινούμενων πληθυσμών, και η μοριακή επιδημιολογική επιτήρηση.
Ερ: Πόσο ασφαλείς είμαστε οι πλήρως εμβολιασμένοι;
Απ: Καταρχάς είμαστε προστατευμένοι να μην κολλήσουμε σε ποσοστό 70-80%. Γεγονός που σημαίνει ότι η πιθανότητα να κολλήσουμε από οποιοδήποτε γεγονός πέφτει 4-5 φορές. Στη συνέχεια, από αυτές τις 4-5 φορές πέφτει πολλαπλάσιες φορές, το να χρειαστεί να μπούμε σε νοσοκομείο. Μπορεί να είναι και 10 και 20 φορές αυτή η πτώση. Δηλαδή μιλάμε για προστασία της τάξης που φτάνει και 100 φορές καλύτερη πρόγνωση, από ότι εάν δεν είχαμε εμβολιαστεί.
Σε έναν άνθρωπο ο οποίος είναι πάνω από 70, αν υπάρχει 30% πιθανότητα να πάθει κάτι, αυτή μειώνεται στο 1% η και στο μισό τοις εκατό. Δεν εξαφανίζεται, αλλά είναι φοβερή η τροποποίηση που γίνεται. Δηλαδή ο άνθρωπος αυτός εκεί που είχε μία στις τρεις πιθανότητες να πεθάνει, έχει λιγότερο από 1% να πεθάνει.
Ερ: Στα εμβόλια των δύο δόσεων μετά τη δεύτερη εβδομάδα από τη δεύτερη δόση έχουμε μία πάρα πολύ καλή προστασία. Στο μονοδοσικό μετά από πόσες εβδομάδες είναι κάποιος πλήρως προστατευμένος;
Απ: Σε όλα τα εμβόλια θεωρούμε ότι χρειάζονται περίπου 20 με 30 ημέρες για να χτιστεί η ανοσία. Γύρω στις 30 μέρες υπάρχει ένα πολύ καλό ποσοστό εμβολιαστικής κάλυψης, που ξεπερνάει το 60%. Η ανοσία δεν είναι κάτι άσπρο ή μαύρο. Είναι αποχρώσεις του γκρίζου και χτίζεται σε βάθος χρόνου.
Οπότε ακόμα και αυτοί με το διδοσικό, έχουν ένα ικανοποιητικό ποσοστό ανοσίας μετά τη δέκατη, 11η μέρα της πρώτης δόσης. Και δέκα μέρες μετά τη δεύτερη δόση, έχουν πιάσει θεωρητικά το μέγιστο. Άρα και στο μονοδοσικό μετά από έναν μήνα θεωρούμε ότι κάποιος έχει πιάσει το μέγιστο, αλλά δεν είναι και γραμμική η σχέση. Στις 10 μέρες έχουμε γύρω στο 50% και μετά αυξάνεται δραματικά.
Ερ: Ο ΠΟΥ έβγαλε ειδικό σποτάκι για τους άνω των 60. Γιατί πιστεύετε ότι αυτή η ηλικιακή ομάδα δεν έχει ανταποκριθεί όπως νεότερα άτομα στον εμβολιασμό;
Απ: Νομίζω ότι είναι θέμα παιδείας και εκπαίδευσης. Κάποιοι από αυτούς τους ανθρώπους ίσως δεν είχαν τόση πολλή επαφή με την επιστήμη στα παιδικά τους χρόνια και ίσως να έχουν επηρεαστεί δυσμενώς από περιστατικά που παρουσίασαν σοβαρές παρενέργειες μετά από εμβολιασμό. Κάποιοι άλλοι ίσως έχουν διαφορετική θεώρηση της ζωής.
Μπορεί να σκέφτονται ότι είναι αρκετά μεγάλοι, δεν κυκλοφορούν για να βλέπουν κόσμο κλπ. Ή μπορεί να έχουν επηρεαστεί και από το κοντινό τους περιβάλλον, άλλα άτομα της ηλικίας τους που διστάζουν να εμβολιαστούν. Νομίζω ότι είναι ένας διαφορετικός κοινωνικός κύκλος που έχει τα δικά του πιστεύω και χρειάζεται μία διαφορετική προσέγγιση, για να μπορέσουν αυτοί οι άνθρωποι να πεισθούν.
Ερ: Τι ποσοστό του πληθυσμού παρουσιάζει τις απλές παρενέργειες (πχ πόνο στο σημείο, κούραση, πονοκέφαλο, ζαλάδα, δέκατα, πυρετό, ρίγη) μετά το εμβόλιο και τι σημαίνει αν κάποιος δεν έχει; Κάποιοι νομίζουν ότι δεν τους έχει «πιάσει».
Απ: Στην Ελλάδα δεν έχουμε δεδομένα, γιατί υπάρχει μία κουλτούρα που ο κόσμος δεν κάθεται να συμπληρώσει τέτοιες πληροφορίες. Από άλλες χώρες καταγράφεται ένα αρκετά υψηλό ποσοστό, αλλά έχω την αίσθηση ότι γίνεται υποεκτίμηση. Από γνωστούς που έχουν κάνει εμβόλιο νομίζω ότι πάνω από 50% κάνει αυτές τις παρενέργειες. Υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι οι άνθρωποι που θα έχουν παρενέργειες, θα έχουν και αντισωματική απάντηση. Χωρίς να υπάρχουν ενδείξεις ότι οι άνθρωποι που δεν έχουν παρενέργειες, δεν έχουν αντισωματική απάντηση.
Ερ: Οι αντιεμβολιαστές έχει υπολογιστεί πόσο τις εκατό του πληθυσμού είναι και τι ζημιά μπορεί να κάνουν στον εμβολιασμό;
Απ: Οι στατιστικές που έχω δει μιλούν για ένα ποσοστό της τάξης του 10-15%. Δεν είναι ένα ποσοστό που θα μπορούσε να δημιουργήσει πρόβλημα στην εμβολιαστική κάλυψη. Ωστόσο επειδή την επιδημία αυτή δεν τη βλέπουμε να φεύγει 100% και πιθανότατα θα είναι ενδημική για μερικά χρόνια, όποιος δεν εμβολιαστεί, η πιθανότητα να κολλήσει, τα επόμενα τρία χρόνια, είναι πολύ υψηλή.
Ερ: Τις μάσκες πότε τις πετάμε, μην ξεχάσω να σας ρωτήσω και φέτος.
Απ: Μόλις η επιδημία συρρικνωθεί κι άλλο, νομίζω στους ανοιχτούς χώρους θα μπορούμε να κυκλοφορούμε χωρίς μάσκες.
Ερ: Είναι ακόμη νωρίς, αλλά η εστίαση πως προβλέπεται να ανοίξει το χειμώνα;
Απ: Είναι ένα δύσκολο πλάνο, μία δύσκολη εξίσωση και για αυτό ακριβώς λέω ότι είναι εξαιρετικά σημαντικό να πάνε να εμβολιαστούν οι νέοι, διότι με την υψηλή μετάδοση που παρατηρήθηκε το περσινό Φθινόπωρο, χρειαζόμαστε πολύ υψηλή εμβολιαστική κάλυψη για να μπορούμε να κινηθούμε με ασφάλεια, όπως πριν την πανδημία.
Ερ: Πότε θα μιλάμε για τον κορονοϊό σε παρελθοντικό χρόνο;
Απ: Θέλω να πιστεύω ότι σε δύο χρόνια θα υπάρχει μία απλή ανάμνηση.
ΑΠΕ-ΜΠΕ
