Για τις αλλαγές εντός ΣΥΡΙΖΑ και για την μετακίνηση του Παύλου Πολάκη στη θέση του τομεάρχη Διαφάνειας του κόμματος – Γράφει ο Δρ. Σίμος Ανδρονίδης

Ο πρόεδρος του Συνασπισμού της Ριζοσπαστικής Αριστεράς-Προοδευτική Συμμαχία, Στέφανος Κασσελάκης, προχώρησε σε αλλαγές εντός κόμματος που εν προκειμένω δεν μπορούν να χαρακτηριστούν ως απλά στοχευμένες.

Αντιθέτως, ήσαν εκτεταμένες, κάτι που σημαίνει πως αφενός μεν επηρέασαν πολλούς τομείς, ακόμη και την κοινοβουλευτική ομάδα του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης, και, αφετέρου δε, επηρέασαν άτομα ή αλλιώς, στελέχη που μέχρι πρότινος διατηρούσαν σημαντικές θέσεις ευθύνης εντός του κομματικού οργανογράμματος.[1]

Σε αυτό το πλαίσιο, δύναται να αναφέρουμε πως συνιστά υποβάθμιση για τον Παύλο Πολάκη η μετακίνηση του από την θέση του συντονιστή ΕΠΕΚΕ (Επιτροπές Παρακολούθησης και Ελέγχου Κοινοβουλευτικού Έργου),[2] σε αυτή του τομεάρχη Διαφάνειας, θέση στην οποία βρίσκονταν και επί προεδρίας Αλέξη Τσίπρα.

Όμως, εκτιμούμε πως η ανάληψη καθηκόντων σε μία θέση που γνωρίζει πολύ καλά, μπορεί να συντελέσει στο να μην εκδηλωθεί από πλευράς του, το μείγμα «θυμού και απάθειας»,[3] κατά τους Hedges & Taguieff.

Και αυτό το μείγμα μπορεί να προκληθεί λόγω της δυσαρέσκειας που του προξένησε η αντικατάσταση του από μία κοινοβουλευτική θέση υψηλού κύρους, η κατοχή της οποίας επιβεβαίωνε το αναβαθμισμένο του status εντός του κόμματος και της κοινοβουλευτικής του ομάδας.

Ποιοι μπορεί να είναι όμως οι λόγοι που ώθησαν τον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ να μετακινήσει τον Παύλο Πολάκη στη θέση του τομεάρχη Διαφάνειας;

Πρώτον, η πεποίθηση Κασσελάκη πως ο βουλευτής Χανίων του ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να είναι πολύ πιο ‘αποδοτικός’ και ‘αποτελεσματικός’ ως τομεάρχης Διαφάνειας, ‘όπως έδειξε και στο πρόσφατο παρελθόν,’ καθότι, απελευθερωμένος από τα καθήκοντα ελέγχου του κοινοβουλευτικού έργου, θα μπορέσει να αφοσιωθεί απερίσπαστος στο έργου, ενισχύοντας το (απλοϊκό και προδήλως εσφαλμένο) αφήγημα Κασσελάκη περί ‘ύπαρξης εκτεταμένης διαφθοράς στους θεσμούς.’

Από τον Παύλο Πολάκη,[4] ο συντοπίτης του αρχηγός του ΣΥΡΙΖΑ, ζητά πλέον περισσότερες αποκαλύψεις σαν αυτές που ‘οδήγησαν’ τον πρώην βουλευτή Γρεβενών της Νέας Δημοκρατίας Ανδρέα Πάτση, στην παραίτηση του. Δεύτερον, ο Πολάκης έπεσε ‘θύμα’ του επεισοδιακού συνεδρίου του κόμματος και των ανακατατάξεων που το ακολουθούν.

 Κατ’ αυτόν τον τρόπο, και προκειμένου να καταλάβουν υψηλά αξιώματα υποστηρικτές και μη του προέδρου (για λόγους τήρησης ισορροπιών), ο Κασσελάκης επέλεξε να τον αντικαταστήσει, προσφέροντας του για να αντιστάθμισμα μία θέση που γνωρίζει ‘παρά πολύ καλά’: Αυτή του τομεάρχη Διαφάνειας. Και αυτή ήσαν η μόνη θέση που θα μπορούσε να καταλάβει. Σε περίπτωση όπου την αρνούνταν, τότε το πιθανότερο θα ήσαν να μην αναλάβει οποιοδήποτε αξίωμα.

Τρίτον, ο Παύλος Πολάκης αντικαταστάθηκε και μετακινήθηκε στον τομέα Διαφάνειας του κόμματος, λόγω του ό,τι ο πρόεδρος του διέγνωσε μία αδυναμία ως προς την ικανότητα του να συντονίζει τα μέλη της κοινοβουλευτικής ομάδας, ως προς την ικανότητα του να τους ωθεί να ‘εργάζονται σκληρά εντός Βουλής’ καταθέτοντας σειρά καλά τεκμηριωμένων ερωτήσεων.

Θεωρώντας πως ο χαλαρός συντονισμός που ασκεί, καθίσταται αναντίστοιχος με τις απαιτήσεις της συγκεκριμένης θέσης και με την  αντιπολίτευση που πρέπει να ασκείται στο κόμμα της Νέας Δημοκρατίας.

Και, τέταρτον, επειδή διέκρινε πως αν και δεν διαθέτει προσωπικές φιλοδοξίες, ενίοτε χαράσσει μία προσωπική στρατηγική που δεν του επιτρέπει να λειτουργεί ομαδικά. Με αυτή την νέα ομάδα[5] θα βαδίσει ο ΣΥΡΙΖΑ μέχρι τις ευρωεκλογές της 9^ης Ιουνίου.

[1] Ο πρόεδρος του κόμματος, προχώρησε στην αντικατάσταση της μέχρι πρότινος εκπροσώπου τύπου Δώρα Αυγέρη, με την δημοσιογράφο (άλλοτε δημοσιογράφο και της εφημερίδας ‘Τα Νέα’), Βούλα Κεχαγιά. Θεωρητικώ τω τρόπω, μπορούμε να επισημάνουμε αρχικά πως ο Στέφανος Κασσελάκης και οι συν αυτώ, ακολουθούν την ‘πεπατημένη’ ή αλλιώς το μοντέλο Τσίπρα ο οποίος στα τέλη περίπου του 2022 επέλεξε μία άλλη δημοσιογράφο για την θέση του εκπροσώπου τύπου του κόμματος: Την Πόπη Τσαπανίδου. Ποιο άλλο κοινό στοιχείο μοιράζονται οι δύο γυναίκες; Την «έντονη προβολή στα ΜΜΕ» (Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης), για να παραπέμψουμε στην ανάλυση της Μανίνας Κακεπάκη, με την Βούλα Κεχαγιά να μειώνει το ‘χάντικαπ’ που την χωρίζει από την Πόπη Τσαπανίδου η οποία ήσαν δημοσιογράφος σε τηλεοπτικούς σταθμούς που είχαν ενίοτε υψηλή τηλεθέαση (εν αντιθέσει με την Βούλα Κεχαγιά), λόγω των συχνών εμφανίσεων της σε τηλεοπτικές εκπομπές. Ποιοι μπορεί να είναι όμως οι λόγοι για τους οποίους επελέγη για αυτή την σημαντική κομματική θέση; Ας το δούμε αναλυτικότερα; Πρώτον, λόγω της προϋπηρεσίας της στην κομματική εφημερίδα ‘Αυγή’, και μάλιστα από την θέση της διευθύντριας της συγκεκριμένης εφημερίδας. Το γεγονός αυτό συνέβαλλε στο να έρθει εγγύτερα με άτομα που εργάζονται στα κομματικά ΜΜΕ, να αποκτήσει εικόνα των αναγκών τους, και, επίσης (πολύ σημαντικό), να εξοικειωθεί πλήρως με τον Συριζαϊκό πολιτικοϊδεολογικό λόγο. Και αυτό ακριβώς το στοιχείο την διαφοροποιεί από την άλλοτε εκπρόσωπο τύπου του κόμματος, Πόπη Τσαπανίδου, η οποία δεν ήσαν ιδιαίτερη εξοικειωμένη ούτε με την Συριζαϊκή δημοσιογραφική πραγματικότητα, ούτε με τον πολιτικοϊδεολογικό λόγο του κόμματος. Η νυν ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ αξιολόγησε με θετικό τρόπο την παρουσία της στην εφημερίδα ‘Αυγή,’ την θητεία της ως διευθύντρια,  κρίνοντας πως μπορεί να ανταπεξέλθει και στα καθήκοντα της εκπροσώπου τύπου. Δεύτερον, επελέγη λόγω του ‘μαχητικού’ τρόπου με τον οποίο υπερασπίζονταν τις βασικές θέσεις του κόμματος σε διάφορες τηλεοπτικές εκπομπές, εκεί όπου άτυπα λειτουργούσε ως εκπρόσωπος του κόμματος, επιδιώκοντας να φέρει σε δύσκολη θέση κυρίως βουλευτές του κόμματος της Νέας Δημοκρατίας. Το status του ‘κομματικού δημοσιογράφου’ που έχει αποκτήσει, του δημοσιογράφου που μπορεί να ισορροπεί μεταξύ δημοσιογραφικών καθηκόντων και κομματικής επιλογής ή ένταξης, καθώς και η μη-απόκρυψη της  θεωρήθηκε ως σημαντικό ‘προσόν’ από την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ και προσωπικά από τον Στέφανο Κασσελάκη, διαδραματίζοντας ιδιαίτερο ρόλο στο να επιλεγεί τελικά για την θέση της κομματικής εκπροσώπου. Και σε αυτή την συγκυρία, λίγο μετά το συνέδριο του κόμματος και εν όψει των ευρωεκλογών του Ιουνίου, ο Στέφανος Κασσελάκης επιζητεί τέτοιου τύπου πρόσωπα: Δηλαδή, πρόσωπα που όπου κι αν βρίσκονται, όποιο κι αν είναι το ακροατήριο, να μην διστάζουν να δηλώσουν ανοιχτά ‘Ναι, είμαι ΣΥΡΙΖΑ.’ Τρίτον, λόγω του πολιτικού λόγου που μπορεί να αρθρώσει (βλέπε και τον πρώτο παράγοντα), στο σημείο όπου δεν είναι εύκολο να την ξεχωρίσει από ένα μεσαίο στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ, και, τέταρτον, λόγω του ό,τι είναι γυναίκα. Κινούμενοι σε ένα θεωρητικό επίπεδο, θα πούμε πως δεν πρέπει να υποτιμούμε τον συγκεκριμένο παράγοντα, από την στιγμή όπου έχει καταστεί στρατηγική επιλογή του ΣΥΡΙΖΑ, οι ηγεσίες του οποίου, τα τελευταία έτη, επιλέγουν για αυτή την θέση που τυγχάνει μεγάλης προβολής, γυναίκες. Βλέπε και, Κακεπάκη, Μανίνα., ‘ο πολιτικό προσωπικό στην Αττική 1990 – 2012 Κοινωνικά και πολιτικά χαρακτηριστικά,’ Δεκέμβριος 2015, Athens Social Atlas, Διαθέσιμο στο: Το πολιτικό προσωπικό – Athens Social Atlas

[2] Βλέπε σχετικά, Σαδανά, Γεωργία, ‘ΣΥΡΙΖΑ: «Χρύσωσε» το χάπι στον Πολάκη ο Κασσελάκης,’ Διαδικτυακή έκδοση εφημερίδας ‘Πρώτο Θέμα,’ 02/03/2024, ΣΥΡΙΖΑ: «Χρύσωσε» το χάπι στον Πολάκη ο Κασσελάκης (protothema.gr) Η πάντα πολύ καλά ενημερωμένη για τις εξελίξεις και για τις τάσεις εντός ΣΥΡΙΖΑ, Γεωργία Σαδανά, τονίζει κάτι που ισχύει στο ακέραιο: «Ωστόσο, ως Τομεάρχης Διαφάνειας και στο παρελθόν, ο κ. Πολάκης απέκτησε τεράστιο έρεισμα στην κομματική βάση ως σκληρά αντιπολιτευόμενος, ενώ έγινε ευρύτερα γνωστός, αν και είχε υιοθετήσει μια «καταγγελτική» στάση, προκαλώντας αντιδράσεις στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ». Ορμώμενοι από την ανάλυση της Γεωργίας Σαδανά και εμβαθύνοντας περαιτέρω, θα πούμε πως αρκετά μέλη του κόμματος, έπεσαν στην «πλάνη της νιρβάνας», σύμφωνα με την διατύπωση του Harold Demsetz, λόγω ακριβώς της αντιπολιτευτικής παρουσίας και δράσης του βουλευτή Χανίων του ΣΥΡΙΖΑ. Και τι σημαίνει κάτι τέτοιο; Σημαίνει πως έσπευσαν να συγκροτήσουν ή να κατασκευάσουν μία ‘ιδεατή’ πραγματικότητα, θεωρώντας πως εύκολα ή δύσκολα, αργά ή γρήγορα, ο ‘επάρατος Μητσοτακισμός’ θα καταρρεύσει με πάταγο.  Και για αυτό, αρκούν  μόνο δύο στοιχεία: Πρώτον,  η λαϊκιστική-δημαγωγική  Πολακική ρητορική που βρίθει ‘αναθεμάτων’ για το πρόσωπο του πρωθυπουργού και για την Νέα Δημοκρατία, και δεύτερον, η αντιπολιτευτική του δράση που ‘ξεσκεπάζει όλα τα λαμόγια και τους απατεώνες αυλικούς του Μητσοτάκη’. Όμως, η πραγματικότητα αυτή δεν ήσαν παρά ‘ιδεατή’, ήτοι μη-υπαρκτή, με τον Παύλο Πολάκη, από την θέση του τομεάρχη Διαφάνειας, να είναι αυτός που εγκαινίασε στην προηγούμενη πολιτική-κοινοβουλευτική περίοδο, την είσοδο στην «εποχή των δημαγωγών», κατά την πολύ εύστοχη διατύπωση του Chris Hedges. Bλέπε σχετικά, Demsetz, Harold., ‘Information and Efficiency: Another viewpoint,’ The Journal of Law and Economics, Volume 12, No. 1, The University of Chicago Press, 1969, Διαθέσιμο στο: Demsetz-Nirvana-Fallacy.pdf (tamu.edu) Μέλη του ΣΥΡΙΖΑ, όντας σε κατάσταση νιρβάνας, δεν αντιλήφθηκαν ή δεν μπορούσαν  να αντιληφθούν το ποιες ήσαν οι κοινωνικές τάσεις, στο εγκάρσιο σημείο όπου όσο περισσότερο φώναζε ο δημαγωγός, ακόμη και στον προσωπικό του λογαριασμό στο Facebook, τόσο περισσότερο διαμορφώνονταν η πεποίθηση πως το κόμμα θα ‘επικρατήσει στις βουλευτικές εκλογές όποτε κι αν αυτές γίνουν’. Γιατί; Γιατί ‘έχει στελέχη σαν τον Παυλάρα που σαρώνουν,’  για τον οποίο η κομματική αποθέωση λειτουργεί ως ‘καύσιμο, επιτρέποντας του να συνεχίσει στον ίδιο τόνο’. Βλέπε και, Hedges, Chris., ‘The Ages of Demagogues,’ Thruthdig, 2015. Η δημαγωγική του ρητορική (έχουμε κατά νου την περίοδο 2019-2023) αυτό το ιδιαίτερο κράμα εθνικολαϊκισμού, αντι-ελιτισμού και σχετικοποίησης έως αμφισβήτησης των αρχών και των αξιών που διέπουν μία Δυτική, φιλελεύθερη δημοκρατία, εκκίνησε εν καιρώ πανδημικής κρίσης. «Αναβαθμισμένη βγαίνει από τον ανασχηματισμό και η Βουλευτής Β΄ Πειραιά, Νίνα Κασιμάτη, η οποία ανέλαβε τον Τομέα Ναυτιλίας αν και ψήφισε «παρών» στο νομοσχέδιο για τα ομόφυλα ζευγάρια, ενώ το ρόλο του ως Αναπληρωτή Τομεάρχη Εξωτερικών διατήρησε και ο Όθωνας Ηλιόπουλος, ο οποίος μεν απείχε από την συγκεκριμένη ψηφοφορία στη Βουλή, αλλά ήταν εκείνος που κατέθεσε στο Συνέδριο επίσημα την πρόταση για ακύρωση των εκλογών. Καθήκοντα αναπληρωματικού Κοινοβουλευτικού εκπροσώπου ανέλαβε επιπλέον ο Τομεάρχης Αγροτικής Πολιτικής, Βασίλης Κόκκαλης, ο οποίος συνέβαλε στα οργανωτικά του Συνεδρίου, ενώ Τομεάρχης Μεταναστευτικής Πολιτικής ανακοινώθηκε ο Γιώργος Ψυχογιός, μετά την αλλαγή χαρτοφυλακίου για την Νίνα Κασιμάτη». Η επιλογή της Νίνας Κασιμάτη στο τομέα Ναυτιλίας, σχετίζεται με το γεγονός πως πολιτεύεται εδώ και αρκετά χρόνια σε μία περιοχή (Πειραιάς)  που διαθέτει ισχυρή ναυτική παράδοση.

[3] Βλέπε σχετικά, Hedges, Chris., ‘The Ages of Demagogues…ό.π. Βλέπε επίσης, Taguieff, Andre-Pierre., ‘Ο εξτρεμισμός και τα είδωλα του,’ στο: Taguieff, Andre-Pierre., (επιμ.), ‘Ο εξτρεμισμός και τα είδωλα του. Επίκαιρες σκέψεις για τον τζιχαντισμό, την άκρα δεξιά, τον αντισημιτισμό, τον λαϊκισμό και την παραπληροφόρηση,’ Πρόλογος-Μετάφραση-Επιμέλεια: Ανδρέας Πανταζόπουλος, Εκδόσεις Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη, 2017, σελ. 61. Ο Παύλος Πολάκης ανήκει σε εκείνη την κατηγορία των ποπουλιστών νεο-αριστερών (που αρθρώνουν και αντίστοιχη «νεο-αριστερίστικη ρητορική», κατά τον Taguieff), που εισήγαγαν στην εγχώρια δημόσια σφαίρα την έννοια της «μανατζερικής δημοκρατίας» του Wolin, εκεί όπου ‘όλοι οι πολιτικοί’ ελέγχονται πλήρως από ‘5-10 μεγάλες πολυεθνικές εταιρίες’. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτού, η αντιπαράθεση του με τον νυν υπουργό Υγείας Άδωνι Γεωργιάδη, τον οποίο εκλαμβάνει ως ‘αχυράνθρωπο’ που ‘πουλάει και την ψυχή του’ σε εταιρείες τύπου ‘NOVARTIS,’ προκειμένου να αντλήσει προσωπικά οφέλη. Βλέπε σχετικά, Wolin, S., ‘Democracy incorporated: Managed Democracy and the Specter of Inverted Totalitarianism,’ Princeton University Press, New Jersey & Oxford, 2008.

[4] Λαμβάνοντας υπόψιν την ανάλυση της Μανίνας Κακεπάκη, θα υπογραμμίσουμε πως παρατηρείται μία αύξηση της «μέσης ηλικίας» των γυναικών (άνω των 45) που επιλέγονται τα τελευταία χρόνια για την θέση του κομματικού εκπροσώπου, την στιγμή όπου σε κόμματα όπως η Νέα Δημοκρατία και το Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα, μειώνεται. Βλέπε σχετικά, Κακεπάκη, Μανίνα., ‘ο πολιτικό προσωπικό στην Αττική 1990 – 2012 Κοινωνικά και πολιτικά χαρακτηριστικά…ό.π. Στη θέση του Παύλου Πολάκη επελέγη ο βουλευτής Φθιώτιδας  Γιάννης Σαρακιώτης, κάτι που πρωτίστως οφείλεται στην επιθυμία του Στέφανου Κασσελάκη να αναδείξει στο προσκήνιο μια ‘νέα γενιά’ κοινοβουλευτικών, η οποία όχι μόνο θα λειτουργεί επικουρικά στους παλαιότερους και πιο έμπειρους κοινοβουλευτικούς,  αλλά θα αναλαμβάνει σημαντικές θέσεις και πολλές πρωτοβουλίες. Στην πρόθεση του να ‘επιβραβεύσει’ τον συγκεκριμένο βουλευτή για την μέχρι τώρα κοινοβουλευτική του παρουσία, την οποία δεν αποτιμά ως απλά καλή, αλλά, ως ‘άριστη’. Τρίτον, στην πρόθεση του να ισορροπήσει το μείγμα άσκησης της αντιπολίτευσης, μεταβαίνοντας από το Πολακικό μοντέλο της ‘σκληρής και μονοσήμαντης’ αντιπολίτευσης, προς το ένα μοντέλο που θα συνδυάζει την ‘σκληρή’ με την περισσότερο τεκμηριωμένη αντιπολίτευση εντός Βουλής. Δεν διακρίνουμε κάποια ιδιαίτερη συσχέτιση μεταξύ της επιλογής του για την θέση του Συντονιστή κοινοβουλευτικού έργου και του εν γένει μορφωτικού-εκπαιδευτικού ‘κεφαλαίου’ που διαθέτει και το οποίο υπολείπεται άλλων κοινοβουλευτικών. Και αυτή η παρατήρηση ισχύει και ευρύτερα. Η συσχέτιση μεταξύ μορφωτικού-εκπαιδευτικού ‘κεφαλαίου’ και επιλογής σε συγκεκριμένη θέση, καθίσταται πολύ μικρή. Αντιθέτως, παρατηρούμε μία υψηλή συσχέτιση μεταξύ επιλογών για τις καλές θέσεις κυρίως, και της επιθυμίας Κασσελάκη να αξιοποιήσει όσο δυνατόν μεγαλύτερο μέρος του ανθρώπινου δυναμικού του κόμματος. Για αυτόν τον λόγο τίθενται εκτός στελέχη που τον υποστηρίζουν, όπως ο Γιώργος Τσίπρας. Δεν εκτιμούμε από την άλλη, πως και ο Νίκος Παππάς, υποβαθμίζεται κομματικά.

[5] Καθήκοντα αναπληρωτή κοινοβουλευτικού εκπροσώπου ανέλαβε ο βουλευτής Λάρισας του κόμματος, Βασίλης Κόκκαλης. Ο οποίος  ‘εξαργυρώνει’ την κάτι παραπάνω από ορατή (αυτή η ειρωνεία που εκπέμπει δεν τον καθιστά εύκολα συμπαθή στα μάτια ενός μη-ψηφοφόρου του)  παρουσία του στις εργασίες της Εξεταστικής Επιτροπής που κλήθηκε να διερευνήσει το ποια ήσαν τα αίτια που οδήγησαν στο πολύνεκρο σιδηροδρομικό δυστύχημα των Τεμπών.