Για την επιλογή της Μαρίας Συρεγγέλα για την θέση της Γραμματέως της Νέας Δημοκρατίας – Γράφει ο Δρ. Σίμος Ανδρονίδης

Ο πρωθυπουργός και πρόεδρος του κόμματος της Νέας Δημοκρατίας Κυριάκος Μητσοτάκης, επέλεξε για την θέση του Γενικού Γραμματέα του κόμματος, την βουλευτή του Δυτικού Τομέα της Β’ Αθηνών Μαρία Συρεγγέλα, που εν προκειμένω θα αντικαταστήσει τον νυν κυβερνητικό εκπρόσωπο, Παύλο Μαρινάκη.

Η Μαρία Συρεγγέλα εκλέχθηκε για πρώτη φορά βουλευτής στις βουλευτικές εκλογές που διεξήχθησαν τον Μάϊο και τον Ιούνιο του 2023, κάτι που μας ωθεί να διαπιστώσουμε πως ανήκει σε εκείνη την «κοινοβουλευτική γενιά που αναδεικνύεται» στο προσκήνιο, μετά το «ξεπέρασμα της κρίσης»,[1] για να παραφράσουμε ελαφριά την Μανίνα Κακεπάκη.

 Σε αυτό το πλαίσιο, δύναται να αναφέρουμε πως η Μαρία Συρεγγέλα θα κληθεί να αντικαταστήσει έναν ιδιαίτερα επιτυχημένο Γραμματέα, ο οποίος, από το 2021 που ανέλαβε καθήκοντα, κατόρθωσε να μετατρέψει το κόμμα της Νέας Δημοκρατίας σε μία επιτυχημένη εκλογική ‘μηχανή,’ δίνοντας έμφαση στην προβολή των επιτευγμάτων της κυβέρνησης και στην πολιτική διαπαιδαγώγηση των οργανωμένων στελεχών του κόμματος (δεν μπορούμε να πούμε κάτι τέτοιο και για τους βουλευτές), ώστε να είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν επαρκώς τις αφηγήσεις που διακινούνταν από την πλευρά του ΣΥΡΙΖΑ.[2]

Ποιοι μπορεί να είναι οι λόγοι για τους οποίους όμως ο πρωθυπουργός επέλεξε την Μαρία Συρεγγέλα που δεν έχει κλείσει εξάμηνο στη θέση του βουλευτή, για την θέση της Γραμματέως του κυβερνώντος κόμματος; Ας το δούμε αναλυτικότερα. Ο πρώτος λόγος άπτεται της διαφορετικής προσέγγισης που υιοθέτησε ο πρωθυπουργός μετά το νικηφόρο εκλογικό αποτέλεσμα για το κόμμα του στις βουλευτικές εκλογές της 25^ης Ιουνίου του 2023.

 Αυτή την φορά, επέλεξε περισσότερες γυναίκες για θέσεις υπουργών, αναπληρωτών υπουργών και υφυπουργών (15 τον αριθμό, έξι περισσότερες συγκριτικά με το 2009, με την διαφορά να μην είναι μεγάλη∙ Το αντίθετο), άνοιξε τον δρόμο για την τοποθέτηση αρκετών γυναικών σε θέσεις Γενικών Γραμματέων, με τον ίδιο να θεωρεί πως έχουν ‘ωριμάσει’ οι συνθήκες για την επιλογή μίας γυναίκας για την θέση της Γραμματέως του κόμματος.

 Υπό αυτό το πρίσμα, η επιλογή της φαντάζει ως η φυσιολογική ‘συνέχεια’ της ως άνω στρατηγικής επιλογής, με την Συρεγγέλα να καθίσταται η πρώτη γυναίκα που θα αναλάβει καθήκοντα γραμματέα της Νέας Δημοκρατίας. Όμως, αυτό που πρωτίστως μας ενδιαφέρει είναι η εμβάθυνση και δη η θεωρητική εμβάθυνση.

Έτσι λοιπόν, θα μπορούσαμε να προσεγγίσουμε αλλιώς το όλο ζήτημα, λέγοντας, εν είδει υποθέσεως εργασίας, το εξής: Η επιλογή της Μαρίας Συρεγγέλα για αυτή την κομβική κομματική θέση, καθίσταται η φυσιολογική απόληξη μίας καλά οργανωμένης «διαδικασίας στρατολόγησης»[3] (βλέπε την ανάλυση της Κακεπάκη) γυναικών προκειμένου αυτές να ενταχθούν στο κόμμα της Νέας Δημοκρατίας.

 Μπορούμε να εμπλουτίσουμε περαιτέρω την ανάλυση μας, προσθέτοντας στο όλο πλαίσιο το γεγονός πως στις βουλευτικές εκλογές του Μαϊου και του Ιουνίου του 2023, η Νέα Δημοκρατία εξέλεξε περισσότερες γυναίκες (31 έναντι 23), από ότι στις βουλευτικές εκλογές του 2019. Άρα και πάλι, η επιλογή της Μαρίας Συρεγγέλα ακολουθεί την αυξητική τάση που παρατηρήθηκε, ως προς την συμμετοχή των γυναικών στα της Νέας Δημοκρατίας, το αμέσως προηγούμενο χρονικό διάστημα (για την συμμετοχή των γυναικών στα κομματικά όργανα πολιτικών κομμάτων της Δυτικής Ευρώπης επιχειρηματολογεί η Kittilson).[4]

Ο δεύτερος λόγος που διακρίνουμε, έχει σχέση με την επιτυχημένη υπουργική θητεία της Μαρίας Συρεγγέλα, η οποία διετέλεσε από το 2021 έως το 2023, υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, αρμόδια για θέματα οικογένειας.

Η κατά πάσα πιθανότητα νέα Γραμματέας της Νέας Δημοκρατίας εργάσθηκε αποτελεσματικά και ‘αθόρυβα’, αποφεύγοντας τις δημαγωγικές ‘κορώνες’ και την άκοπη επίδειξη γνώσης, επιτυγχάνοντας (ενδεικτικό το παράδειγμα), να αναδιαμορφώσει το όλο θεσμικό πλαίσιο για την αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας εν Ελλάδι.

Μάλιστα, δεν ήσαν λίγες οι φορές που λόγω των θετικών πρωτοβουλιών της, της πολύ καλής συνεργασίας[5] που είχε με τους υπαλλήλους του υπουργείου, κάτι που εκτίμησε ο πρωθυπουργός ιδιαιτέρως, κατάφερε να ακούγεται περισσότερο από ότι ο υπουργός Εργασίας Κωστής Χατζηδάκης, ο οποίος είναι πολιτικός με μεταρρυθμιστικό προφίλ.

Ο πρωθυπουργός εκτίμησε την γόνιμη και αποτελεσματική θητεία της (ο διάδοχος της βρήκε ‘έτοιμες’ στρατηγικές για την μείωση της ανεργίας των γυναικών), θεωρώντας πως είναι ικανή να επιτύχει και σε ένα νέο πόστο και σε ένα καινούργιο και διαφορετικό περιβάλλον. Ο πρωθυπουργός έκρινε πως μία πολιτικός με το δικό της προφίλ, δεν μπορεί να μείνει αναξιοποίητη και ανενεργή.

Ο τρίτος λόγος για τον οποίο επελέγη, ήσαν το ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης ήθελε να συνεργασθεί με ένα στέλεχος που να είναι ανά πάσα στιγμή διαθέσιμο, να έχει ικανότητες συντονισμού, οργάνωσης και κινητοποίησης, όπως ο Παύλος Μαρινάκης, να μπορεί να επιλύει προβλήματα προτού αυτά μεγεθυνθούν και απειλήσουν την συνοχή της Κοινοβουλευτικής Ομάδας και του κόμματος.

Ουσιαστικά λοιπόν, επιθυμούσε ένα πρόσωπο που να συνεχίσει και να εμπλουτίσει την πολιτική ‘κληρονομιά’ του Παύλου Μαρινάκη, βρίσκοντας το στο πρόσωπο της Μαρίας Συρεγγέλα η οποία κατά την διάρκεια της υπουργικής της θητείας δεν δημιούργησε κάποιο πρόβλημα στον πρωθυπουργό και στην κυβέρνηση.

Και, τελευταίο άλλα όχι έσχατο, ο τέταρτος λόγος για τον οποίο επελέγη, αφορά το ότι ο πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας και οι συνεργάτες του έκριναν πως λόγω της εργατικότητας και του δυναμισμού που την διακρίνει, μπορεί κάλλιστα να ανταποκριθεί στα καθήκοντα του βουλευτή και σε αυτά του Γραμματέα.

 Εκτιμούμε πως η Μαρία Συρεγγέλα μπορεί να κερδίσει τον σεβασμό των στελεχών και των βουλευτών της Νέας Δημοκρατίας πολύ πιο εύκολα και γρήγορα συγκριτικά με την Γραμματέα του ΣΥΡΙΖΑ, Ράνια Σβίγκου, η οποία δυσκολεύεται να επιβληθεί, αποδεικνύοντας πως δυσκολεύεται να προσαρμοσθεί μέσα σε ένα αμιγώς κομματικό περιβάλλον. Μέσα σε ένα κομματικό περιβάλλον που δίνει σημασία στη διατήρηση των παραδόσεων.

[1] Βλέπε σχετικά, Κακεπάκη, Μανίνα., ‘Μεταξύ κόμματος και αγοράς: Η Κοινοβουλευτική Ομάδα της Νέας Δημοκρατίας πριν και μετά τις εθνικές εκλογές της 7^ης Ιουλίου 2019,’ στο: Βαρουξή, Χριστίνα., Κακεπάκη, Μανίνα., Σαρρής, Νίκος., Τραμουντάνης, Άγγελος., & Τσέκερης, Χαράλαμπος., (επιμ.), ‘Το Πολιτικό Πορτραίτο της Ελλάδας ΙΙ. Διακυβεύματα και Προκλήσεις,’ Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών, Εκδόσεις Gutenberg, Αθήνα, 2021, σελ. 213, Διαθέσιμο στο: to-politiko-portraito-tis-elladas-tis-elladas-ii-diakiveumata-kai-proklisis (ekke.gr) Θεωρούμε πως δεν έχει μελετηθεί ιδιαιτέρως η θέση του  Γραμματέα στα κλασικά Μεταπολιτευτικά κόμματα εξουσίας όπως είναι η Νέα Δημοκρατία και το Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα, πράγμα που οφείλεται εν μέρει και στο γεγονός πως ο τίτλος ή αλλιώς, η ιδιότητα του Γενικού Γραμματέα έχει ταυτιστεί απλοϊκά και μονοσήμαντα με το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδος και με το πρόσωπο που κάθε φορά φέρει τον τίτλο του Γενικού του Γραμματέα. Παρά το ότι οι αρμοδιότητες που ασκεί ο Γραμματέας της Νέας Δημοκρατίας και του ΠΑΣΟΚ, ακόμη και του Συνασπισμού της Ριζοσπαστικής Αριστεράς πλέον, είναι κατά τι διαφορετικές από τις αρμοδιότητες που ασκεί ο Γενικός Γραμματέας του ΚΚΕ. Θεωρητικώ τω τρόπω, θα επισημάνουμε πως ο ρόλος του Γραμματέα έχει αναβαθμιστεί την τελευταία δεκαετία ή αλλιώς, την δεκαετία της βαθιάς κοινωνικοοικονομικής και πολιτικής κρίσης, στο εγκάρσιο σημείο όπου μία τέτοια εξέλιξη πρωτοεμφανίστηκε στο ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής. Όσο περισσότερο μειώνονταν η εκλογική και πολιτική επιρροή του κόμματος, τόσο περισσότερο ενισχύονταν ο ρόλος του Γραμματέα του, ακριβώς διότι το κόμμα έπρεπε να επιστρατεύσει ή να ενεργοποιήσει όλες τις διαθέσιμες κομματικές ‘εφεδρείες’ για να επιβιώσει πολιτικά. Και ποιος άλλος θα μπορούσε να συμβάλλει σε κάτι τέτοιο (ενεργοποίηση ‘εφεδρειών’) εάν όχι το πρόσωπο εκείνο (Γραμματέας) που είχε πολύ καλή γνώση της κομματικής ανθρωπογεωγραφίας και των δυνατοτήτων του; Η αναβάθμιση του ρόλου του Γραμματέα του ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής, επέφερε ως επί το πλείστον θετικές συνέπειες για το κόμμα, καθότι, πρώτον, διευκόλυνε την είσοδο νέων σε ηλικία πολιτικών στη κεντρική πολιτική σκηνή, εφόσον νέος σε ηλικία μπορούσε να είναι και ο Γραμματέας (βλέπε την περίπτωση του νυν Γραμματέα του κόμματος Ανδρέα Σπυρόπουλο), ο οποίος στήριζε αυτή την επιλογή. Δεύτερον, συνετέλεσε στην αναδιαμόρφωση ή ορθότερα, στην αναδιοργάνωση των τομέων του κόμματος, στην εκ νέου ‘χαρτογράφηση’ των κομματικών οργανώσεων ανά την Ελλάδα, στην κατανομή ρόλων σε διάφορα στελέχη. Τρίτον, διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στη διατήρηση της ενότητας του κόμματος, ειδικά σε μία εποχή όπου οι μετακινήσεις στελεχών, κυρίως προς τον ΣΥΡΙΖΑ, δεν ήσαν αμελητέες (έχουμε κατά νου τη περίοδο όπου καθήκοντα προέδρου ασκούσε η εκλιπούσα Φώφη Γεννηματά), λειτουργώντας υποστηρικτικά στις προσπάθειες της προέδρου. Τέταρτον, συνετέλεσε στην ανα-διαμόρφωση της κομματικής στρατηγικής, θέτοντας τις βάσεις ώστε να εκκινήσει η διαδικασία ‘Σοσιαλδημοκρατικοποίησης’ του κόμματος.  Ευγενίδης, Γιώργος., ‘Μαρία Συρεγγέλα: Πρώτη γυναίκα γραμματέας της ΝΔ – Το παρασκήνιο της επιλογής Μητσοτάκη,’ Διαδικτυακή έκδοση εφημερίδας ‘Πρώτο Θέμα,’ 10/11/2023, Μαρία Συρεγγέλα: Πρώτη γυναίκα γραμματέας της ΝΔ – Το παρασκήνιο της επιλογής Μητσοτάκη (protothema.gr) «Η Δευτέρα θα οριστεί η ημερομηνία της συνεδρίασης της Πολιτικής Επιτροπής που απαιτείται για να «κλειδώσει» και τυπικά η επιλογή της, ενώ, λόγω αυτής της εκκρεμότητας, η κ. Συρεγγέλα δεν θα είναι αύριο (σ.σ: Σάββατο 11 Νοεμβρίου) στο πλευρό του κ. Μητσοτάκη στη συνομιλία που θα έχει με πολίτες  στην Κερατέα.
Η κ. Συρεγγέλα είχε ξεχωρίσει μεταξύ άλλων βουλευτών που ακούγονταν για τη θέση, άλλοι με κάποιες και άλλοι με ελάχιστες πιθανότητες. 

[2] Ο Παύλος Μαρινάκης, ήσαν εκ των πρώτων στελεχών που διείδαν την ισχυρή επίδραση που ασκεί ο ‘Πολακισμός’ σε τοπικές οργανώσεις και σε μεσαία στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ και την εξ αυτού του λόγου δυσκολία της ηγετικής ομάδας του κόμματος να λάβει μέτρα εναντίον του. Έχοντας επίγνωση της επιρροής του ‘Πολακισμού,’ προσανατόλισε επιτυχημένα την δράση του κόμματος προς αυτή την κατεύθυνση, ήτοι προς την αντιμετώπιση του ‘Πολακισμού,’ μεγεθύνοντας ακόμη περισσότερο τις ήδη υπαρκτές δυσκολίες που είχε να διαχειριστεί ο πρώην πρόεδρος του κόμματος, Αλέξης Τσίπρας. Και πως κατάφερε κάτι τέτοιο; Μέσω της σύνδεσης Τσίπρα-Πολάκη, και, βαθύτερα, μέσω της ανάδυσης στην επιφάνεια όλων εκείνων των στοιχειών που ‘αποδεικνύουν’ πως ο Κρητικός πολιτικός επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο ασκεί κριτική και αντιπολιτεύεται την Νέα Δημοκρατία,  το περιεχόμενο του πολιτικού του λόγου, το ίδιο το ύφος της δημόσιας παρουσίας του.

[3] Βλέπε σχετικά, Κακεπάκη, Μανίνα., ‘Μεταξύ κόμματος και αγοράς: Η Κοινοβουλευτική Ομάδα της Νέας Δημοκρατίας πριν και μετά τις εθνικές εκλογές της 7^ης Ιουλίου 2019,’ στο: Βαρουξή, Χριστίνα., Κακεπάκη, Μανίνα., Σαρρής, Νίκος., Τραμουντάνης, Άγγελος., & Τσέκερης, Χαράλαμπος., (επιμ.), ‘Το Πολιτικό Πορτραίτο της Ελλάδας ΙΙ. Διακυβεύματα και Προκλήσεις….ό.π., σελ. 215. Ουσιώδες τμήμα αυτής της «οργανωμένης διαδικασίας στρατολόγησης» είναι και η θέσπιση ποσόστωσης ώστε να επιτευχθεί ένας minimum βαθμός γυναικείας ή έμφυλης εκπροσώπησης στα όργανα του κόμματος. Πολύς λόγος έχει γίνει, ιδίως τα προηγούμενα χρόνια, για την μη επαρκή εκπροσώπηση του γυναικείου φύλου στο υπουργικό συμβούλιο που προέκυψε μετά τις βουλευτικές εκλογές της 7^ης Ιουλίου του 2019. Εκτιμούμε, κινούμενοι σε ένα επιστημονικό επίπεδο, πως η κριτική αυτή καθίσταται έωλη και απλοϊκή, καθότι οι εμπνευστές της παραγνώριζαν το γεγονός πως ο πρωθυπουργός δεν ήσαν θιασώτης μίας νεο-φεμινιστικής απλοϊκής έως λαϊκιστικής προσέγγισης ή αντίληψης η οποία προτάσσει την χωρίς όρους και προϋποθέσεις είσοδο των γυναικών στην πολιτική σκηνή, με μόνο επιχείρημα (πόσο στέρεο είναι αυτό το επιχείρημα; Καθόλου), την επίκληση της γυναικείας ‘ιδιότητας.’ Αντιθέτως, ο πρωθυπουργός που παρακολουθεί τις σύγχρονες τάσεις στο management αποδίδει μεγάλη έμφαση, και πολύ ορθώς, στις ικανότητες των πολιτικών στελεχών του κόμματος του και όχι μόνο, αξιολογώντας τες πολύ καλά προτού αποφασίσει ποιος θα εισέλθει στο κυβερνητικό σχήμα, ανεξαρτήτως του αν είναι άνδρας ή γυναίκα.

[4] Βλέπε σχετικά, Kittilson, M.C., ‘Challenging parties, changing parliaments: Women and elected office in contemporary Western Europe,’ Columbus, Ohio University Press, 2006. Από τις διάφορες αναλύσεις περί έμφυλης εκπροσώπησης σε κόμματα, κυβέρνηση, Κοινοβούλιο, παραβλέπεται το ότι η Νέα Δημοκρατία είναι ένα πολιτικό κόμμα που διαθέτει γυναίκες υπουργούς σε υπουργεία ‘αιχμής’ που σχετίζονται με τους νευραλγικούς τομείς,  όπως είναι το υπουργείο Εσωτερικών με υπουργό την Νίκη Κεραμέως. Δεύτερον, διαθέτει βουλευτές με ισχυρή κοινοβουλευτική παρουσία και ισχυρό πολιτικό αντίκτυπο, όπως είναι, πέραν της Ντόρας Μπακογιάννη (της οποίας η συμβολή στην ενίσχυση της γυναικείας παρουσίας στην πολιτική σκηνή, παραβλέπεται), η Άννα Ευθυμίου και η Όλγα Κεφαλογιάννη. Τρίτον, διέθετε πλειάδα υποψηφίων γυναικών όχι μόνο στις πρόσφατες βουλευτικές εκλογές, αλλά, και στις πρόσφατες περιφερειακές εκλογές. Για να εξετάσουμε όσο το δυνατόν πληρέστερα το θέμα της γυναικείας συμμετοχής, οφείλουμε να εισαγάγουμε προς ανάλυση και άλλους ποιοτικούς δείκτες. Για την γυναικεία εκπροσώπηση, βλέπε και, Matland, R.E., & Studler, D. T., ‘ The contagion of women candidates in single-member district and proportional representation electoral systems: Canada and Norway,’ Journal of Politics, 58, 3, 1996, σελ. 707-733.

[5] Η Μαρία Συρεγγέλα ως υφυπουργός Εργασίας, κινήθηκε με όρους «συγκυρίας», σύμφωνα με την διατύπωση του Ευάγγελου Βενιζέλου. Δηλαδή, δεν ‘θυσίασε’ την παραγωγή μετρήσιμου έργου στο παρόν, στο ‘τώρα’, χάριν του σχεδιασμού πολιτικών με μακρόπνοο χρονικό ορίζοντα, που δεν είναι δεδομένο και σίγουρο πως θα εφαρμοστούν. Βλέπε και, Βενιζέλος, Ευάγγελος., ‘Παλιγγενεσία και Αναστοχασμός. Κείμενα για τα 200 χρόνια από την ελληνική επανάσταση,’ Εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα, 2021. Η Μαρία Συρεγγέλα θα είναι η πρώτη γυναίκα Γραμματέας της Νέας Δημοκρατίας, με το ΠΑΣΟΚ να είναι το κόμμα που έκανε την αρχή σε αυτό τον τομέα, με την επιλογή της Μαριλίζας Ξενογιαννακοπούλου το 2005, επί προεδρίας Γιώργου Παπανδρέου ο οποίος ‘φλέρταρε’, ειδικά εκείνα τα χρόνια, με μία νεο-φεμινιστική ρητορική και προσέγγιση.