Για την αποχώρηση της νεολαίας του ΣΥΡΙΖΑ από το κόμμα – Γράφει ο Δρ. Σίμος Ανδρονίδης

Το τελευταίο χρονικό διάστημα, παρακολουθούμε να εξελίσσεται μία αποχώρηση μελών και βουλευτών από το κόμμα του Συνασπισμού της Ριζοσπαστικής Αριστεράς-Προοδευτική Συμμαχία. Μετά την αποχώρηση μελών και βουλευτών του κόμματος που πρόσκεινται στην λεγόμενη ‘Ομάδα Αχτσιόγλου,’ ακολούθησε η αποχώρηση και πολλών μελών της νεολαίας του ΣΥΡΙΖΑ.[1]

Σταχυολογούμε ενδεικτικά, κάποια ενδιαφέροντα στοιχεία από την διαδικτυακή έκδοση της εφημερίδας ‘Πρώτο Θέμα’: «Ολοκληρώθηκε το βράδυ τoυ Σαββάτου (σ.σ: Το Σάββατο 25 Νοεμβρίου) η συνεδρίαση του Κεντρικού Συμβουλίου της Νεολαίας ΣΥΡΙΖΑ και όπως αναμενόταν αποχωρεί από το κόμμα η συντριπτική πλειοψηφία των νεολαίων.
Συγκεκριμένα, αποχωρεί το 62% των μελών του Κεντρικού Συμβουλίου και το 70% των οργανώσεων σε όλη την Ελλάδα!
Κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης υπέβαλλαν την παραίτηση τους από το όργανο 37 μέλη σε σύνολο 51 μελών . Από τους 37 που παραιτήθηκαν μόνο 5 μέλη παραμένουν μέλη του κόμματος».[2] Σε αυτό το πλαίσιο, δύναται να αναφέρουμε πως ο αριθμός όντως καθίσταται πολύ μεγάλος. Εάν όντως επαληθευθεί πως αποχωρεί από το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης το ‘70% των οργανώσεων’ ανά την επικράτεια, τότε εν τοις πράγμασι τίθεται εν κινδύνω η παρουσία του συγκεκριμένου λαϊκιστικού φορέα μέσα σε κοινωνικούς χώρους στους οποίους συνήθως δραστηριοποιείται η νεολαία. Εμβαθύνοντας περισσότερο και επιχειρώντας μία κατά βάση κοινωνιο-γλωσσική ανάλυση, θα τονίσουμε πως η έκπληξη (και όχι η ικανοποίηση και ο θαυμασμός) των δημιουργών του δημοσιεύματος για την ως άνω περιγραφόμενη εξέλιξη, διαφαίνεται από την χρήση ενός και μόνο σημείου στίξης.

 Ήτοι, του θαυμαστικού μετά το τέλος της πρότασης ‘Συγκεκριμένα, αποχωρεί το 62% των μελών του Κεντρικού Συμβουλίου και το 70% των οργανώσεων σε όλη την Ελλάδα’, πράγμα που φανερώνει εκτός από έκπληξη για το πολύ υψηλό ποσοστό, απορία[3] και, τελευταίο άλλα όχι έσχατο, μία ελαφριά έως πολύ ελαφριά δυσπιστία για την ικανότητα Κασσελάκη να κρατήσει, υπό αυτές τις συνθήκες, ενωμένο το κόμμα του οποίου ηγείται.

 Εφόσον στην ανάλυση μας εστιάζουμε στα της νεολαίας ΣΥΡΙΖΑ και όχι μόνο, θα υπογραμμίσουμε πως στην νεανική, γλωσσική ‘ιδιόλεκτο’ αυτή η απορία που εν προκειμένω διανθίζεται από έκπληξη πρώτου μεγέθους, εκφράζεται μέσω της χρήσης του όρου ‘Απίστευτο’ με ή χωρίς θαυμαστικό και κατά κύριο λόγο χωρίς.

Γιατί όμως πως η λέξη χρησιμοποιείται κατά κύριο λόγο δίχως να συνοδεύεται από την χρήση θαυμαστικού; Γιατί, συνήθως, ο τρόπος με τον οποίο χρησιμοποιείται από διάφορους γλωσσικούς χρήστες, αρκεί για να καταστήσει περιττό οποιοδήποτε σημείο στίξης και κυρίως το θαυμαστικό.

Ο αντίκτυπος που προσλαμβάνει η λέξη από μόνη της,  αντίκτυπος άμεσα αντιληπτός από τον συν-ομιλητή που δεν έχει επενδύσει σε αυτή, αντίκτυπος που έχει την δυνατότητα να μεταβάλλει απόψεις και εδραιωμένες πεποιθήσεις, είναι τέτοιος που αποτρέπει την χρήση του θαυμαστικού (έχουμε κατά νου την γραπτή μορφή της γλώσσας): ‘Αφού κάποιος μπορεί να διαπιστώσει πως απορώ, πως εκπλήσσομαι, πως τρομάζω, πως ενθουσιάζομαι, τι να το κάνω το θαυμαστικό;’ Όλες τις πιο πάνω εκδοχές τις καλύπτει ο όρος ‘απίστευτο’.

Τώρα, επιστρέφοντας στα του ΣΥΡΙΖΑ και της αποχώρησης από το κόμμα μεγάλου μέρους της νεολαίας του, θα πούμε πως δεν πρέπει να συγχέεται το πολύ ικανοποιητικό ποσοστό που έλαβε το κόμμα στην ηλικιακή κατηγορία 17-34 ετών στις διπλές βουλευτικές εκλογές του Μαϊου και του Ιουνίου (23 % & 20% σύμφωνα με την ανάλυση του Παναγιώτη Κουστένη),[4] με την αποχώρηση οργανώσεων νεολαίων και μελών τους από τον ΣΥΡΙΖΑ.

Η εκλογική συμπεριφορά δεν σχετίζεται και δεν πρέπει να σχετίζεται με την απόφαση φυγής, καθότι, ο συντριπτικά μεγαλύτερος αριθμός των ατόμων ηλικίας 17-34 ετών που ψήφισαν τον ΣΥΡΙΖΑ στις βουλευτικές εκλογές του Μαϊου και του Ιουνίου, δεν είναι και δεν έχουν την πρόθεση να γίνουν, μέλη του.

Και σε αυτή την ηλικιακή κατηγορία[5] ανήκουν και τελειόφοιτοι λυκείου, και φοιτητές, και εργαζόμενοι που εξακολουθούν να σπουδάζουν (μεταπτυχιακές σπουδές), και άτομα που γενικώς ‘πειραματίζονται’. Τι μας δείχνει όμως μία τέτοια εξέλιξη;

Πρώτον, το ότι τα μέλη της νεολαίας που αποχώρησαν, και μεταξύ αυτών και ηγέτες αυτής, δεν ήσαν και δεν είναι διατεθειμένα να υπερασπιστούν την πολιτική κληρονομιά της νεολαίας του ΣΥΡΙΖΑ, όπως επίσης και τον παραδοσιακά ισχυρό ρόλο που έπαιζε αυτή εντός ΣΥΡΙΖΑ.

Άλλωστε, από τις τάξεις της προέρχονταν και ο  πρώην πρόεδρος του κόμματος Αλέξης Τσίπρας και ο πρώην γραμματέας του, Νάσος Ηλιόπουλος.

Δεύτερον, πως εν αντιθέσει με το ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής και την νεολαία του (μέχρι στιγμής, δεν παρατηρούνται φυγόκεντρες τάσεις και εντός των συνδικάτων τα οποία πρόσκεινται στον ΣΥΡΙΖΑ), οι πολιτικοϊδεολογικοί και συναισθηματικοί δεσμοί με το κόμμα-‘μήτρα’ δεν ήσαν τόσο ισχυροί όπως ίσως ανέμεναν κάποιοι.

Οι πολλαπλές κρίσεις που βιώνει ένα μαζικό, υπό την έννοια ότι έχει παρουσία σε κοινωνικούς χώρους, πολιτικό κόμμα, δεν μπορούν να αφήσουν ανεπηρέαστη την νεολαία της.

 Όμως, τέτοια μαζική αποχώρηση μελών συμβαίνει ίσως για πρώτη φορά στην περίοδο της ύστερης Μεταπολίτευσης και μπορεί να συγκριθεί με τις πολλές αποχωρήσεις μελών της Κομμουνιστικής Νεολαίας Ελλάδος (ΚΝΕ), στα τέλη της δεκαετίας του 1980 και στις αρχές του 1990.

 Τρίτον, μας δείχνει πως η σχετικά μικρή ηλικία του Στέφανου Κασσελάκη δεν αποτέλεσε καθοριστικό παράγοντα ο οποίος θα μπορούσε να αποτρέψει την εκδήλωση ενός μαζικού ‘κύματος’ φυγής. Πολύ λίγοι, και σίγουρα όχι οι νεολαίοι, έχουν δώσει σημασία σε αυτό τον παράγοντα. Εάν το έπρατταν, θα μπορούσαν και να παραμείνουν στο κόμμα δηλώνοντας ‘εμείς πάμε με τον νέο’.

Τέταρτον, ότι προτιμούν,[6] σε πολιτικοϊδεολογικό επίπεδο, την σύμπλευση με άλλες οργανώσεις της Αριστεράς (ανοίγει ο δρόμος για μία συνεργασία με την ΑΝΤΑΡΣΥΑ; Όχι, δεν μπορούμε να ισχυρισθούμε κάτι τέτοιο), παρά με τον ‘Κασσελακικό’ ΣΥΡΙΖΑ.

[1] Η όλη διαδικασία είναι τόσο γρήγορη και εξελίσσεται με τόσο μαζικό τρόπο, που προφανώς υπερβαίνει τον πρόεδρο του κόμματος Στέφανο Κασσελάκη, στο εγκάρσιο σημείο όπου αυτός δεν μπορεί να κάνει καμία χρήση των όποιων ηγετικών ικανοτήτων διαθέτει είτε για να αποτρέψει την εκδήλωση του φαινομένου (φυγόκεντρες τάσεις), είτε για να αμβλύνει την δυναμική με την οποία εξελίσσεται το φαινόμενο. Σε αυτό το σημείο της ανάλυσης μας θα στραφούμε στην προσέγγιση του Jasper, λέγοντας πως δεν είναι ίσως τυχαίο πως ο νεο-εκλεγμένος πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ αντιδρά στις αποχωρήσεις με έναν εξόχως συναισθηματικό τρόπο (για «συναισθηματική ενέργεια» μιλά ο Jasper), προβαίνοντας σε δηλώσεις που φανερώνουν πίκρα και θυμό (πως θα συγκροτήσει τον ‘νέο ΣΥΡΙΖΑ’ όταν κάνει χρήση των τακτικών του ‘παλαιού’; ) για όλους όσοι αποχωρούν από το κόμμα, αποδεικνύοντας έτσι πως απλά παρακολουθεί τις εξελίξεις. Θεωρητικώ τω τρόπω, ας μην ξεχνάμε πως ακόμη και όταν το Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα-Κίνημα Αλλαγής (ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής) είχε απωλέσει μεγάλο μέρος της πολιτικής και εκλογικής του δύναμης, δεν είχε αντιμετωπίσει ένα τέτοιο μαζικό ‘κύμα’ αποχωρήσεων από το κόμμα. Οι αποχωρήσεις, που σαφώς ήσαν υπαρκτές αφορούσαν κατά κύριο μεμονωμένα πρόσωπα και στελέχη και όχι οργανωμένες ομάδες. Βλέπε σχετικά, Jasper, James., ‘, Intellectual Cycles of Social-Movement Research: From Psychoanalysis to Culture?’, στο: Jeffrey C. Alexander.,  Gary T. Marx., & Williams, L. Christine., (επιμ.), ‘Self, social structure and beliefs: explorations in sociology,’ Berkeley & Los Angeles, University of California Press, 2004, σελ. 234-253.

[2] Βλέπε σχετικά, ‘Αποχωρεί το 70% των οργανώσεων της Νεολαίας ΣΥΡΙΖΑ σε όλη την Ελλάδα,’ Διαδικτυακή έκδοση εφημερίδας ‘Πρώτο Θέμα,’ 25/11/2023, Αποχωρεί το 70% των οργανώσεων της Νεολαίας ΣΥΡΙΖΑ σε όλη την Ελλάδα (protothema.gr) Πιάνουμε το νήμα από την προηγούμενη υποσημείωση και ειδικότερα από την αναφορά μας στο ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής, προκειμένου να επισημάνουμε πως κατά την διάρκεια της βαθιάς κοινωνικής και πολιτικής κρίσης και της σημαντικής μείωσης της εκλογικής επιρροής και της πολιτικής δυναμικής του ΠΑΣΟΚ, δεν παρατηρήθηκαν μαζική αποχώρηση στελεχών της ΠΑΣΠ (νεολαία ΠΑΣΟΚ), που να φτάνουν έως του σημείου η τελευταία να ‘ξεμένει’ από στελέχη. Παρατηρήσεις και μάλιστα πολλές υπήρξαν, εκεί όπου αν η πλειοψηφία των πρώην μελών της ΠΑΣΚΕ κατευθύνθηκε προς τον ανερχόμενο ΣΥΡΙΖΑ, τότε, δεν ήσαν λίγοι όλοι όσοι στράφηκαν σε άλλους κομματικούς σχηματισμούς, μεταξύ αυτών και σε κομματικούς σχηματισμούς της εξω-κοινοβουλευτικής Αριστεράς. Το τελευταίο σημείο ενέχει θέση υποθέσεως εργασίας και θα μπορούσε να διατυπωθεί υπό μορφή ερωτήματος: Κατά πόσο λοιπόν οι φυγόκεντρες δυναμικές που αναπτύχθηκαν εντός της ΠΑΣΚΕ διαδραμάτισαν ρόλο στο να αποκτήσουν μία σχετική ‘πυκνότητα’ συγκεκριμένες οργανώσεις της εξω-κοινοβουλευτικής Αριστεράς; Από την στιγμή όπου το θέμα έχει μεγάλο θεωρητικό ενδιαφέρον, θα επιμείνουμε. Η δε ανακοίνωση των μελών που αποχώρησαν  συνιστά δείγμα παρωχημένων αντιλήψεων και απλοϊκών πολιτικών  πεποιθήσεων, κάτι που ερμηνεύει σε έναν βαθμό και την πολιτικοϊδεολογική και προγραμματική ‘δυσανεξία’ του ΣΥΡΙΖΑ. «ΕΝΑΣ ΚΥΚΛΟΣ ΚΛΕΙΝΕΙ. Ο ΑΓΩΝΑΣ ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ…
Το αποτέλεσμα των εθνικών εκλογών έχει διαμορφώσει ένα δυστοπικό τοπίο στη χώρα μας. Ο νέος πολιτικός χάρτης περιλαμβάνει μια ισχυροποιημένη Κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας και ενισχυμένη την ακροδεξιά εντός του κοινοβουλίου. Με αυτή τη συνθήκη το μέλλον προμηνύεται δυσοίωνο, με ακόμα πιο σκληρές αντικοινωνικές κυβερνητικές πολιτικές, αδιέξοδα για την κοινωνική πλειοψηφία και την ενίσχυση αντιδραστικών αντιλήψεων».

[3] Η απορία καθίσταται ερωτηματικού τύπου: ‘Μα καλά, πως αποχώρησαν συντονισμένα ή αλλιώς συντεταγμένα τόσες πολλές νεολαιίστικες οργανώσεις από τον ΣΥΡΙΖΑ. Ούτε συνεννοημένες να ήταν.’

[4] Βλέπε σχετικά, Κουστένης, Παναγιώτης., ‘Η ψήφος των νεότερων ηλικιών στην Ελλάδα 1990-2023,’ Ερευνητικό Ινστιτούτο ‘ΕΤΕΡΟΝ’, 23/11/2023, Η ψήφος των νεότερων ηλικιών στην Ελλάδα 1990-2023 – ETERON Μπορούμε τώρα να επιστρέψουμε και στα της νεολαίας ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής, θέτοντας ενώπιον του αναγνώστη δύο επιπλέον αναλυτικές παραμέτρους: Πρώτον, το γεγονός πως η ΠΑΣΚΕ κατόρθωσε να διατηρήσει σημαντικό μέρος των δυνάμεων της, παρά την μονομερή ισχυρή πίεση που δέχθηκε ‘εξ Αριστερών’ (η καταφυγή στη Νέα Δημοκρατία δεν ήσαν επιλογή για έναν νεολαίο του ΠΑΣΟΚ που είχε ‘διαπαιδαγωγηθεί’ στο να θεωρεί την Νέα Δημοκρατία τον ‘σημαντικότερο πολιτικοϊδεολογικό του αντίπαλο), διαδραμάτισε ρόλο στο να διατηρήσει σημαντική επιρροή η ΠΑΣΚΕ μέσα στα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας και κυρίως τα πιο κεντρικά. Δεύτερον, το γεγονός πως η ΠΑΣΚΕ κατόρθωσε να διατηρήσει σημαντικό μέρος των δυνάμεων της, σε συνδυασμό με την αυξανόμενη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και πολιτικής επικοινωνίας (ας μην ξεχνάμε αυτή την πολύ σημαντική διάσταση), από μέλη της, καλλιέργησε το έδαφος ώστε  αφενός μεν εν καιρώ ‘Pasokification’ ουσιαστικά, το όνομα ‘ΠΑΣΟΚ’ να καταστεί brand,  και, αφετέρου δε, να συγκροτηθεί μία Πασοκική πολιτική κουλτούρα οι φορείς της οποίας ‘διδάχθηκαν’ να ‘αγαπούν’ οτιδήποτε προέρχεται από το ΠΑΣΟΚ, κυρίως από το ΠΑΣΟΚ του παρελθόντος, δίχως να ‘ρωτάνε πολλά.’ Οπότε, κατ’ αυτόν τον τρόπο, τέθηκαν οι βάσεις για την σχετική άμβλυνση της «δυσπιστίας» προς το ΠΑΣΟΚ, για να παραπέμψουμε στον Max Kaase. Να πως η θεωρητική εμβάθυνση μας ωθεί να θέσουμε εντός ανάλυσης και μία τρίτη παράμετρο. Και ποια είναι αυτή; Η ΠΑΣΚΕ αποτέλεσε βασικό ‘φυτώριο’ εκκόλαψης, ανάπτυξης και ανάδυσης νέων πολιτικών στελεχών, όταν οι άλλες ‘πηγές’ είτε δεν υφίστατο είτε είχαν ατονήσει. Τους ‘καρπούς’ αυτής της διαδικασίας τους έδρεψε το ΠΑΣΟΚ μετά το 2015, επί προεδρίας Φώφης Γεννηματά. Βλέπε και, Kaase, Max., ‘Interpersonal trust, political trust and non-institutionalised political participation in Western Europe,’  West European Politics, Τόμος 22, Τεύχος 3, 1999, σελ. 1-21. Λαμβάνοντας υπόψιν το υψηλό ποσοστό που έλαβε ο ΣΥΡΙΖΑ στην ηλικιακή κατηγορία μεταξύ 17-34 ετών, θα ισχυρισθούμε πως εν μέρει λειτούργησε ως υποδοχέας της πολιτικής διαμαρτυρίας και του αντι-κυβερνητικού κλίματος (όσο μπορεί να γίνει λόγος για κάτι τέτοιο), που προέκυψε μεταξύ ατόμων νεότερης ηλικίας, μετά από το πολύνεκρο σιδηροδρομικό (σημείο τομής) σιδηροδρομικό δυστύχημα των Τεμπών. Όμως, επ’ ουδενί αυτή η εξέλιξη (διαμαρτυρία-δυσπιστία) δεν συνέβαλλε στην προσέλκυση ατόμων νεότερων ηλικιών (17-27 ετών) μέσα στις τάξεις του κόμματος, κάτι που μπορεί να ειπωθεί και για τα υπόλοιπα αντιπολιτευόμενα κόμματα και κυρίως τα Αριστερά. Η πολιτικοποίηση ατόμων νεότερων ηλικιών προέκυψε εξω-θεσμικά (ούτε το ΚΚΕ δεν ευνοήθηκε πολύ από αυτή την εξέλιξη), ή αλλιώς, με οποιονδήποτε άλλο τρόπο πλην της ένταξης σε πολιτικά κόμματα. Για την «πολιτικότητα των νέων» και τις πολιτικές-πολιτισμικές τους ταυτότητες (μετά τα Τέμπη, εκτιμούμε πως ενισχύθηκε αισθητά μεταξύ των νέων η δημοφιλία του Ηλία Κασιδιάρη, η οποία εξασθένησε αισθητά όσο περισσότερο απομακρυνόμασταν χρονικά από το συμβάν), παραπέμπουμε τον ενδιαφερόμενο αναγνώστη στην πολύ σημαντική μελέτη της Μάρως Παντελίδου-Μαλούτα. Βλέπε και, Παντελίδου-Μαλούτα, Μάρω., ‘Η νεολαία επιστρέφει; Ελληνική πολιτική κουλτούρα και μεταβαλλόμενα πρότυπα πολιτικότητας των νέων στην κρίση,’ Ελληνική Επιθεώρηση Πολιτικής Επιστήμης, Τόμος 43, 2015, Διαθέσιμο στο: 14404-409-34490-1-10-20170912 (2).pdf Δεν πρέπει να υπερτιμούμε επιστημονικά  την νεολαία και την θεωρούμε ως ‘καταλύτη’ για την επίτευξη πολιτικών αλλαγών και εξελίξεων. Το παράδειγμα των Τεμπών ‘διδάσκει’.

[5] Πόσο επηρέασε  η αποχώρηση της ‘Ομάδας Αχτσιόγλου’ από το κόμμα την συγκεκριμένη απόφαση αποχώρησης που έλαβαν πολλά μέλη της νεολαίας ΣΥΡΙΖΑ; Όχι πολύ, είναι η απάντηση μας. Κάτι παρόμοιο μπορεί να ειπωθεί και για την προγενέστερη χρονικά, αποχώρηση από το κόμμα πολλών στελεχών της περιώνυμης ‘Ομπρέλας’. Αλληλεπίδραση και δη πολιτικοϊδεολογική επίδραση μεταξύ νεολαίας και τάσεων ή ‘ρευμάτων’ υπήρχε και υπάρχει εντός ΣΥΡΙΖΑ, όχι όμως και απευθείας καθοδήγηση νεολαίων από ‘παλαιά’ μέλη του κόμματος, που ανήκουν σε κάποια τάση.

[6] Θα ήσαν πολύ θετικό ή καλό για την μελέτη μας, να γνωρίζαμε τις ηλικίες των αποχωρησάντων μελών της νεολαίας του ΣΥΡΙΖΑ. Ανά ηλικία και ηλικιακή κατηγορία, οι λόγοι αποχώρησης μπορούν να διαφοροποιούνται.