Κλειδί για την αύξηση της ανταγωνιστικότητας των μικρών επιχειρήσεων στην Ελλάδα αποτελεί η ψηφιακή τεχνολογία, σύμφωνα με όσα επισημαίνει μιλώντας στο ΑΠΕ- ΜΠΕ ο καθηγητής Γεώργιος Ι. Δουκίδης, Διευθυντής Εργαστηρίου Ηλεκτρονικού Επιχειρείν (ELTRUN) στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Όπως αναφέρει ο κ. Δουκίδης, οι ΜμΕ στην Ελλάδα αποτελούν την ραχοκοκαλιά της εθνικής οικονομίας αφού αντιπροσωπεύουν το 99% των επιχειρήσεων σε αριθμό (περίπου 730.000 επιχειρήσεις) και το 78% των εργαζομένων στον ιδιωτικό τομέα.
Όμως λόγω του μικρού μεγέθους τους και των περιορισμένων πόρων έχουν χαμηλή παραγωγικότητα, είναι λιγότερο εξωστρεφείς και συμμετέχουν μόνο κατά 40% στην συνολική προστιθέμενη αξία για την εθνική οικονομία. ‘Αρα εθνικός στόχος είναι, σύμφωνα με τον κ. Δουκίδη, «η αύξηση της ανταγωνιστικότητάς τους που συνήθως πιστεύεται ότι πραγματοποιείται με αύξηση του μεγέθους τους είτε με οργανική ανάπτυξη, ή με συγχωνεύσεις ή/και με κλαδικά clusters. Όμως οι ψηφιακές τεχνολογίες αποδεικνύονται ένα συμπληρωματικό εργαλείο στην αύξηση της παραγωγικότητας τους, την παραγωγή και διανομή διεθνώς ανταγωνιστικών προϊόντων /υπηρεσιών και εν τέλει στην αύξηση της ανταγωνιστικότητάς τους».
Την αξιοποίηση των ψηφιακών τεχνολογιών στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις στην Ελλάδα ανέλυσε πρόσφατη έρευνα του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών και της COSMOTE η οποία κατέγραψε τις συνθήκες που επιτρέπουν την σωστή αξιοποίησή τους για αύξηση των επιχειρηματικών ωφελειών. Σύμφωνα με τον κ. Δουκίδη, ένα μικρό ακόμη ποσοστό (1 στις 8) ήδη το καταφέρνει αυτό με την έξυπνη αξιοποίηση συμπληρωματικών τεχνολογιών και άρα υπάρχουν οι βέλτιστες πρακτικές που με την σωστή ενημέρωση και καθοδήγηση θα μπορούσαν να ακολουθηθούν από περισσότερες ΜμΕ στο άμεσο μέλλον. Οι σχετικές επενδύσεις είναι πλέον πιο προσιτές λόγω των υπηρεσιών cloud και η αναγκαία τεχνογνωσία είναι πιο εύκολα προσβάσιμη μέσω του διαδικτύου.
Παράλληλα, οι ηλεκτρονικές αγορές επιτρέπουν την δυναμική ψηφιακή παρουσία των ΜμΕ με ποιοτικά προϊόντα/υπηρεσίες (που ανήκουν στον ίδιο κλάδο ή/και στην ίδια γεωγραφική περιοχή) στις διεθνείς αγορές, που παρότι παραμένουν ανεξάρτητες εταιρίες δημιουργούν όμως την αίσθηση μιας μεγάλης εικονικής επιχείρησης με όλα τα σχετικά πλεονεκτήματα στην διαπραγμάτευση με τους μεγάλες πελάτες αλλά και στην διανομή των προϊόντων. Ειδικά αν το προϊόν έχει ψηφιακή διάσταση τότε θεωρητικά το κόστος διανομής μηδενίζεται αφού η διάθεση μπορεί να γίνει ψηφιακά μέσω του διαδικτύου, που σημαίνει την άμεση εξυπηρέτηση των διεθνών αγορών χωρίς να είναι αναγκαία η ύπαρξη των κοστοβόρων φυσικών δικτύων και των αναγκαίων πόρων που δεν είναι διαθέσιμοι από τις ΜμΕ.
Η αξιοποίηση των ψηφιακών τεχνολογιών για την αντιμετώπιση του Covid-19
Η πανδημία του κορονοϊού επηρέασε αρνητικά τις επιχειρήσεις, αφού 8 στις 10 αναγκάστηκαν να κάνουν σημαντικές αλλαγές στον τρόπο λειτουργίας τους ενώ 1 στις 3 ανέστειλαν πλήρως την λειτουργία τους. Η έρευνα έδειξε ότι τα μεγαλύτερα προβλήματα αφορούσαν στην εμπορική και χρηματοοικονομική διαχείριση καθώς και στα logistics, για παράδειγμα η μείωση πωλήσεων (αναφέρθηκαν από το 79%), η αδυναμία είσπραξης οφειλών (67%), η προμήθεια πρώτων υλών (52%), η παράδοση υπηρεσιών/προϊόντων (48%). Μόλις 6 στις 10 έχουν επανέλθει πλήρως στην προ-Covid κατάσταση λειτουργίας τους.
Οι επιχειρήσεις έκαναν σοβαρές αλλαγές, λόγω Covid-19, στην επικοινωνία με πελάτες και συνεργάτες με την αξιοποίηση των ψηφιακών τεχνολογιών. Συγκεκριμένα 2 στις 3 επιχειρήσεις άλλαξαν τον τρόπο επικοινωνίας με τους συνεργάτες και 1 στις 2 με τους πελάτες. Όσον αφορά στην κύρια αλλαγή στην επικοινωνία, 3 στις 10 ανέφεραν περισσότερες τηλεφωνικές επικοινωνίες, 2 στις 10 περισσότερα email και 1 στις 10 περισσότερες τηλεδιασκέψεις.
Η πλειοψηφία των επιχειρήσεων (7 στις 10) αξιοποίησαν περισσότερο τις ψηφιακές τεχνολογίες για να ξεπεράσουν τα προβλήματα λόγω Covid-19 lock-down και να επιστρέψουν στην ομαλότητα. Συγκεκριμένα αναφέρθηκαν περισσότερη/ες: τηλεργασία (44%), ψηφιακές προωθητικές ενέργειες (30%), διαδικτυακές πωλήσεις (13%).
Αξιοσημείωτο είναι, σύμφωνα με τον κ. Δουκίδη, ότι οι εταιρίες που συνδυάζουν συμπληρωματικές τεχνολογίες τις χρησιμοποίησαν αποτελεσματικότερα για να ξεπεράσουν τα προβλήματα λόγω Covid-19 ή/και να μη επηρεαστούν τόσο πολύ αρνητικά. Επίσης οι ψηφιακά πιο ώριμες εταιρίες ήταν σε ευνοϊκότερη θέση μετά Covid-19 lockdown εποχή αφού επανήλθαν πιο εύκολα στην κανονικότητα και επηρεάστηκαν λιγότερο αρνητικά.
Ο Δείκτης Ψηφιακής Ετοιμότητας
Για πρώτη φορά δημιουργήθηκε και καταγράφηκε ο Δείκτης Ψηφιακής Ετοιμότητας (ΔΨΕ) για τις μικρές επιχειρήσεις στην Ελλάδα, με βάση την χρήση 10 ψηφιακών τεχνολογιών/συστημάτων: ιστοσελίδα, κοινωνικά δίκτυα, ηλεκτρονικό κατάστημα, ψηφιακή καμπάνια, ψηφιακά εργαλεία επικοινωνίας, συστήματά ERP, συστήματά CRM, υποδομές cloud, ψηφιακή ασφάλεια, τεχνολογία IoT.
Όπως αναφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Δουκίδης, οι μικρές επιχειρήσεις βρίσκονται στα αρχικά στάδια όσον αφορά τον ΔΨΕ, αφού 1 στις 2 κατατάσσονται στα δύο πρώτα στάδια που είναι το στοιχειώδες και βασικό, 1 στις 3 κατατάσσονται στο μεσαίο στάδιο, μόλις 1 στις 8 κατατάσσονται στο προχωρημένο στάδιο, και καμία εταιρία στο top ιδεατό στάδιο. Επίσης καταγράφεται μικρή άνοδος του δείκτη σε σχέση με το 2019.
Η ψηφιακή ετοιμότητα επηρεάζεται από το μέγεθος και τον κλάδο των επιχειρήσεων. Οι μεγαλύτερες εταιρίες (6-10 και πάνω από 10 εργαζόμενοι) καθώς και οι κλάδοι των επαγγελματιών-επιστημόνων, των τεχνικών εταιριών, και της μεταποίησης, έχουν υψηλά ποσοστά ψηφιακά προχωρημένων εταιριών.
Οι ΜμΕ επιχειρήσεις ανέφεραν ένα πλήθος επιχειρηματικών ωφελειών από την χρήση των ψηφιακών τεχνολογιών που καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα: από την ομαλή καθημερινή λειτουργία μέχρι την παραγωγικότητα, από τον έλεγχο των πόρων μέχρι το μάνατζμεντ της εταιρίας, από την αύξηση των πωλήσεων μέχρι την διαχείριση των πελατών, από την μείωση του κόστους μέχρι την λήψη αποφάσεων κλπ. Είναι ξεκάθαρα ότι όσο πιο προχωρημένη είναι η ψηφιακή ετοιμότητα μιας ΜμΕ τόσο μεγαλύτερα είναι τα επιχειρηματικά οφέλη που αποκομίζει λόγω των τεχνολογιών και μάλιστα σε όλο τα φάσμα των ωφελειών.
Η χρήση των ψηφιακών τεχνολογιών και συστημάτων από τις ΜμΕ
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, σε υψηλά ποσοστά παραμένει η χρήση των τεχνολογιών για ψηφιακή παρουσία και επικοινωνία στις ΜμΕ. Συγκεκριμένα για τα θέματα της ψηφιακής παρουσίας και επικοινωνίας τα ποσοστά χρήσης είναι: ιστοσελίδα (70%), τηλεφωνικό κέντρο (52%), ψηφιακές επικοινωνίες (40%), τηλεδιάσκεψη (39%). Στις ψηφιακές συναλλαγές και προώθηση τα % χρήσης είναι: μέσα κοινωνικής δικτύωσης (62%), ψηφιακές καμπάνιες (36%), ηλεκτρονικό κατάστημα (17%). Στα διοικητικά συστήματά για διαχείριση πόρων τα ποσοστά είναι: ERP (43%), CRM (39%), απλά IoT συστήματα (22%). Για τις ψηφιακές υποδομές τα ποσοστά χρήσης είναι: ψηφιακή ασφάλεια (78%), servers (54%), cloud (22%).
Επίσης, καταγράφηκαν σημαντικές αυξητικές τάσεις στην χρήση των ψηφιακών τεχνολογιών/συστημάτων το 2020 (σε σχέση με το 2019) που αφορούν: τα ηλεκτρονικά καταστήματα (από 14% το 2019 σε 17% το 2020), τις ψηφιακές καμπάνιες (από 32% σε 36%), τα εργαλεία τηλεδιάσκεψης (από 34% σε 40%), τα συστήματά CRM (από 31% σε 38%), και τα απλά IoT συστήματα (από 12% σε 22%).
Σε αρκετές περιπτώσεις, λόγω έλλειψης πόρων, ακολουθήθηκαν απλές ή ερασιτεχνικές ψηφιακές λύσεις. Για παράδειγμα, 1 στις 3 που έστησαν ιστοσελίδα το έκαναν οι ίδιοι ή κάποιος γνωστός, 1 στις 2 που οργάνωσαν ψηφιακή καμπάνια το έκαναν οι ίδιοι ή κάποιος γνωστός, 1 στις 3 χρησιμοποίησαν απλό excel ή in-house λύση για το CRM, 8 στις 10 που αξιοποίησαν IoT τεχνολογίες το έκαναν για απλή παρακολούθηση χώρων και 9 στις 10 για ψηφιακή ασφάλεια χρησιμοποίησαν απλά antivirus για σταθερές συσκευές.
Όπως σημειώνει ο κ. Δουκίδης, ο συνδυασμός συμπληρωματικών ψηφιακών τεχνολογιών/συστημάτων προσφέρει περισσότερα επιχειρηματικά οφέλη. Για παράδειγμα, μεγαλύτερο ποσοστό εταιριών (κατά 24%) που συνδύασαν ιστοσελίδα και ηλεκτρονικό κατάστημα είχαν αύξηση πωλήσεων σε σχέση με άλλες εταιρίες που δεν συνδύασαν, μεγαλύτερο ποσοστό εταιριών (κατά 19%) που συνδύασαν ERP και CRM είχαν καλύτερο έλεγχο των πόρων σε σχέση με τις άλλες, και μεγαλύτερο ποσοστό εταιριών (κατά 24%) που συνδύασαν ηλεκτρονικό κατάστημα και ψηφιακές καμπάνιες είχαν ευκολότερη διαχείριση σχέσεων πελατών σε σχέση με τις άλλες. Όμως περιορισμένα ποσοστά επιχειρήσεων αξιοποίησαν συνδυαστικές τεχνολογίες/υπηρεσίες, αφού μόνο το 20% συνδύασαν ERP και CRM συστήματα ενώ μόλις 7% συνδύασαν ηλεκτρονικό κατάστημα με ψηφιακές καμπάνιες.
ΑΠΕ-ΜΠΕ / Μαρία Τσιβγέλη
