Λύση η καινοτομία – “Καμπανάκι” φορέων
Με τον πιο δραματικό τρόπο έχουν έρθει στην επιφάνεια, μετά τις καταστροφές σε Θεσσαλία και Έβρο, τα ελλείμματα στρατηγικής αλλά και διαχείρισης, σε ενα κομβικο κλάδο της οικονομίας, που αποτελεί “κλειδί” για τη θωράκιση και την ανθεκτικότητα της κοινωνίας. Ο λόγος για τον πρωτογενή τομέα παραγωγής, όπου ενέργεια, κλιματική κρίση, ελλείψεις εργατικού δυναμικού, διαμορφώνουν ένα “εκρηκτικό” κοκτέίλ για την αγροτική παραγωγή διεθνώς, που βλέπει ήδη τις απώλειες να διογκώνονται, αλλά και τα κόστη να απογειώνονται.
Χαρακτηριστικό, είναι ότι με βάση όσα καταγράφηκαν σε έρευνα με τίτλο η «Φωνή των Αγροτών» («Farmer Voice»), που διενεργήθηκε σε 800 παραγωγούς 8 κρατών του πλανήτη από ανεξάρτητη εταιρεία και παρουσιάστηκε σε εκδήλωση στα κεντρικά γραφεία της Bayer στο Μανχάιμ της Γερμανίας η ενέργεια και τα κόστη που επιφέρει στα εφόδια αποτελούν μεγάλο “πονοκέφαλο” για τους αγρότες.
Συγκεκριμένα, όπως αναφέρεται, οι αγρότες ιεραρχούν τέσσερις μεγάλες προκλήσεις για την επόμενη τριετία:
-το 55% τις τιμές των λιπασμάτων,
-το 47% το κόστος της ενέργειας,
-το 37% τη μεταβλητότητα στις τιμές και το εισόδημά τους
-και το 36% το κόστος της φυτοπροστασίας.
Βέβαια, η όλη εικόνα έχει και θετικά σημεία καθώς κινητοποιεί τους καλλιεργητές και τους κτηνοτρόφους, ώστε να “πρασινίσουν” τις παραγωγικές τους διαδικασίες, και να συμβάλλουν στη μείωση των αερίων του θερμοκηπίου. Μάλιστα, το 80% των ερωτηθέντων απάντησε ότι είτε έχει ήδη πάρει μέτρα είτε προτίθεται να πάρει προς αυτήν την κατεύθυνση. Το 43%, όπως ειπώθηκε, χρησιμοποιεί ή προτίθεται να χρησιμοποιήσει καλλιέργειες κάλυψης (cover crops),το 37% χρησιμοποιεί «καθαρή» ενέργεια ή βιοκαύσιμα και το 33% καινοτόμο πολλαπλασιαστικό υλικό για να μειώσει τη χρήση λιπασμάτων και φυτοπροστατευτικών προϊόντων. Επιπρόσθετα, το 54% εφαρμόζει ή πρόκειται να εφαρμόσει μέτρα για να προστατέψει τα ωφέλιμα έντομα στη γη του.
Όπως αναφέρθηκε, πάντως, 1 στους 6 αγρότες την τελευταία διετία είχαν απώλειες πάνω από το 25% στο εισόδημά τους, εξαιτίας της κλιματικής κρίσης. Επίσης, τέσσερις στους 10 δηλώνουν ότι θα αλλάξουν καλλιέργεια ακριβώς λόγω της κλιματικής αλλαγής και 1 στους 3 αναμένει να συνεχιστεί η έντονη μεταβλητότητα στις τιμές. Τέσσερις στους 5 αγρότες λαμβάνουν ήδη μέτρα για την προστασία του περιβάλλοντος, ενώ προσδοκούν πολλά από την καινοτομία και την ψηφιακή γεωργία.
Καινοτόμες λύσεις – Ο ρόλος της αναγεννητικής γεωργίας
Με ενεργές αυτές τις μεγάλες προκλήσεις, ήδη, στο “τραπέζι” κατατίθενται μια σειρά από καινοτόμες προτάσεις, που ειδικά στην Ελλάδα, με την έκταση του κλιματικού ρίσκου που έχει, μπορεί να βρουν ευρύ πλαίσιο εφαρμογής. “Οι αγρότες βιώνουν ήδη τις αρνητικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στα χωράφια τους και ταυτόχρονα έχουν ρόλο-κλειδί στο να αντιμετωπιστεί αυτή η τεράστια πρόκληση. Γι’ αυτό είναι τόσο σημαντικό να ακούσουμε τη φωνή τους”, σχολίασε το μέλος του του Διοικητικού Συμβουλίου της Bayer AG και πρόεδρος του πρόεδρος του Τομέα Επιστήμης Γεωργίας, κ. Rodrigo Santos, κατά την παρουσίαση της έρευνας και υπογράμμισε: “Οι απώλειες που καταγράφονται σ’ αυτήν την έρευνα αναδεικνύουν ξεκάθαρα τους κινδύνους που εγκυμονεί η κλιματική αλλαγή για τη διατροφική ασφάλεια σε παγκόσμιο επίπεδο. Με τον παγκόσμιο πληθυσμό να αυξάνεται, τα αποτελέσματα της έρευνας πρέπει να αποτελέσουν τον καταλύτη για τη στροφή στην αναγεννητική γεωργία” ανέφερε ο κ. Santos, που δηλώνει και λάτρης της Ελλάδας. “Πρέπει να παράγουμε περισσότερο και να ανακτούμε περισσότερα εδάφη. Αυτοί που θα αντιμετωπίσουν την πρόκληση είναι οι αγρότες. Η κλιματική αλλαγή χτυπά στο εισόδημα τους αγρότες και είναι οι ίδιοι, που ωθούν για την αναγεννητική γεωργία” ανέφερε κατά την παρουσίαση.
Από την πλευρά του ο αγρότης από την Αργεντινή Pedro Vigneau που μίλησε στην ίδια εκδήλωση τόνισε ότι “χρειάζεται καινοτομία και τεχνολογία για να είμαστε πιο ανταγωνιστικοι και βιωσιμο, ενώ η Doaa Abdel-Motaal, εκπρόσωπος του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, κατά την ίδια εκδήλωση, τόνισε ότι μετασχηματίζονται τα συστήματα παραγωγής. “Δείτε τι γίνεται στην Αφρική. Βλέπουμε μια σειρά από καινοτόμες ιδέες. Π.χ. η τεχνητή νοημοσύνη κτλ μπορεί να αλλάξει τα πράγματα. Να ενισχύσουμε την συνεργασία των κρατών. και να ανοιξουμε τις αγορές, πρέπει να είναι οι πρεσβευτές οι αγρότες του ανοίγματος των συνόρων στο διεθνές εμπόριο”.
Η ελληνική πρόκληση
Στο φόντο αυτό είναι πρόδηλο ότι απαιτείται μια ολιστική προσέγγιση στρατηγικής, κάτι που φορείς που έχουν μεγάλη εμπειρία στη διαχείριση ζητημάτων του πρωτογενούς τομέα, επισημαίνουν ότι δεν υπάρχει στην Ελλάδα. Χαρακτηριστική η περίπτωση με τη Θεσσαλία και δη, το αιγοπρόβειο γάλα και τις απώλειες που υπάρχουν στην πρώτη ύλη και για μια σειρά από προϊόντα – “θησαυρούς”, όπως η φέτα, λόγω της κλιματικής κρίσης.
Έτσι, με βάση όσα ανέφερε στο περιθώριο εκδήλωσης της γαλακτοβιομηχανίας ΔΩΔΩΝΗ, για την παρουσίαση της νέας συνταγής στραγγιστού γιαουρτιού, ο Ιωάννης Βιτάλης, πρόεδρος του Δ.Σ. της Εθνικής Διεπαγγελματικής Οργάνωσης Φέτας (ΕΔΟΦ) και αντιπρόεδρος της γαλακτοβιομηχανίας, οι απώλειες σε πρώτη ύλη για τη φέτα, μπορεί να κυμανθούν ακόμη και στο 25% της σημερινής παραγωγής γάλακτος. Βέβαια, ο κ. Βιτάλης σημείωσε ότι μέχρι τώρα, παρά την αμεσότητα των προβλημάτων, δεν υπάρχει συγκροτημένη στρατηγική από την ηγεσία του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων για τον κλάδο της γαλακτοβιομηχανίας και την παραγωγή φέτας ΠΟΠ ώστε να θωρακιστεί τόσο το προϊόν, όσο και ο καταναλωτής.
Σε αυτό το υπόστρωμα έρχεται να προστεθεί και η έλλειψη εργατικού δυναμικού. Όπως, ανέφερε, ο Μιχάλης Παναγιωτάκης, διευθύνων σύμβουλος της ιστορικής γαλακτοβιομηχανίας “ΔΩΔΩΝΗ”, στο περιθώριο της προαναφερόμενης εκδήλωσης, οι ελλείψεις εργατικού δυναμικού στην ύπαιθρο και δη στην κτηνοτροφία είναι η μεγάλη απειλη. Όπως τόνισε, στη βάση και της εμπειρίας και συνάφειας που έχει η ΔΩΔΩΝΗ με την ύπαιθρο και δη τη ζώνη γάλακτος της Ηπείρου, όπου δραστηριοποιείται εδώ και 60 χρόνια, υπάρχουν μεγάλες ελλείψεις σε βοσκούς. Κάτι ιδιαίτερα σημαντικό καθώς η ελληνική αιγοπροβατοτροφία, έχει εκτατική μορφή. Δηλαδή, δεν είναι σταυλισμένη, αλλά η βόσκηση γίνεται στην ύπαιθρο σε λιβάδια και βοσκοτόπια, από τους βοσκούς.
Υποδομές και συνθήκες ζωής
Μάλιστα ο κ. Παναγιωτάκης αναφέρθηκε, ειδικότερα, στα προβλήματα που αντιμετωπίζει η ύπαιθρος σε σχέση με τις συνθήκες ζωής και τις υποδομές, ως ανασχετικά της προσέλκυσης νέων στα επαγγέλματα που σχετίζονται με την κτηνοτροφία. Τόνισε, δε, ότι η λύση είναι στην ανάπτυξη παραγωγικών δραστηριοτήτων με σύγχρονο τρόπο, με αξιοποίηση των καινοτόμων προσεγγίσεων παραγωγής και εμπορικής διάθεσης προϊόντων, με εξωστρεφή προσανατολισμό, που θα δώσουν, κλίμακα, κύρος και ουσία στην ενασχόληση με την ύπαιθρο συνολικά.
Να σημειωθεί ότι με βάση όσα έχει αναφέρει, πέρυσι, ο Υποδιοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Θόδωρος Πελαγίδης, σε συνέδριο του Ελληνοαμερικανικού επιμελητηρίου( “33ο Greek Economic Summit”), “ο αριθμός των νέων μεταξύ 20 – 29 ετών έχει μειωθεί στο μισό (από το 1.200.000 στις 600.000) και η χώρα θα αντιμετωπίσει τα επόμενα χρόνια ένα σημαντικό πρόβλημα με το εργατικό της δυναμικό, το οποίο με τη σειρά του θα επηρεάσει αρνητικά και τους ρυθμούς ανάπτυξης της οικονομίας”. Βέβαια, ο υποδιοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος και στο παρελθόν. Με βάση, δε, τα τελευταία στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, περαιτέρω μείωση κατά 10,3% σημείωσαν οι γεννήσεις στην Ελλάδα πέρυσι και ανήλθαν σε 76.541 (39.558 αγόρια και 36.983 κορίτσια) σε σχέση με το 2021 που ήταν 85.346 (43.998 αγόρια και 41.348 κορίτσια). Αξίζει να σημειωθεί ότι με βάση πρόσφατη έρευνα της διαΝΕΟσις για το δημογραφικό, το 2050 ο πληθυσμός της χώρας υπολογίζεται ότι θα είναι ανάμεσα σε 10 εκατ. (σύμφωνα με το πιο αισιόδοξο σενάριο) και τα 8,3 εκατ. (στο πιο απαισιόδοξο).
