Στους πρόποδες του Βερμίου , σε απόσταση 3 χιλιομέτρων βορειοανατολικά του οικισμού του Αγ. Δημητρίου Ελλησπόντου Κοζάνης, βρίσκεται το ορεινό πάρκο ελαφιών Αγίου Παντελεήμονα. Σε μια οριοθετημένη έκταση , με πλούσια βλάστηση , φιλοξενούνται ελάφια του γένους Ντάμα – Ντάμα.
Το Ντάμα – Ντάμα (Dama – Dama), γνωστό και ως πλατώνι , είναι μηρυκαστικό θηλαστικό της οικογένειας των ελαφίδων. Το είδος αυτό είναι ιθαγενές στη δυτική Ευρασία , αλλά η σύγχρονη γεωγραφική κατανομή του έχει επηρεαστεί από τον ανθρώπινο παράγοντα και απαντάται σχεδόν σε όλο τον κόσμο. Ο βιότοπος του δεν έχει ιδιαίτερες απαιτήσεις και συχνά αποτελείται από ένα συνδυασμό τύπων βλάστησης. Συνήθως είναι δάση φυλλοβόλων, κωνοφόρων και μικτά με πλούσια χαμηλή βλάστηση και ξέφωτα σε χαμηλό υψόμετρο.
Το πλατώνι είναι μεσαίου μεγέθους ελάφι. Το μέγεθος του ενήλικου, από το ρύγχος του έως την ουρά του, κυμαίνεται από 130 έως 170 εκατοστά και το ύψος του στους ώμους , από 85 έως 110 εκατοστά ανάλογα το φύλο του. Το ενήλικο αρσενικό έχει βάρος από 45 έως 80 κιλά ενώ το αντίστοιχο θηλυκό είναι μικρότερο και το βλαρος του κυμαίνεται από 35 έως 55 κιλά. Η ουρά του έχει μήκος 15 με 20 εκατοστά και είναι μαύρη από την επάνω πλευρά. Το προσδόκιμο ζωής του στο φυσικό του περιβάλλον εκτιμάται στα 15 έτη περίπου ενώ σε αιχμαλωσία προσεγγίζει τα 20 χρόνια.
Η περίοδος αναπαραγωγής στο βόρειο ημισφαίριο των πλατωνιών ξεκινάει συνήθως στις αρχές του φθινοπώρου και τελειώνει τον Νοέμβριο. Η κύηση διαρκεί περίπου 8 μήνες και ολοκληρώνεται τον Ιούλιο με την γέννηση ενός ή δύο μικρών. Τα μικρά ζυγίζουν 4,5 έως 5,5 κιλά , ανάλογα το φύλο. Μετά από 2 με 3 εβδομάδες τα μικρά μπορούν και μηρυκάζουν , ενώ ο πλήρης απογαλακτισμός τους επέρχεται μετά τους 7 μήνες. Το πλατώνι ως φυτοφάγο ζώο τρέφεται με χλόη , χόρτα , κλαδιά , φύλλα δέντρων και όταν η τροφή δεν επαρκεί με φλοιούς από κορμούς δέντρων.
Το χρώμα του τριχώματος του ποικίλει περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο είδος ελαφιού. Μπορεί να είναι λευκό έως και σχεδόν μαύρο. Κατά κανόνα το χρώμα του τριχώματος στη ράχη του είναι καστανό με λευκά στίγματα και ανοιχτόχρωμη κοιλία. Το Σεπτέμβριο το τρίχωμα του αλλάζει και σε διάστημα ενός μήνα έχει τη χειμερινή όψη που είναι πιο σκούρα. Η εναλλαγή του τριχώματος σε ετήσια βάση γίνεται δύο φορές, την άνοιξη και το φθινόπωρο.
Ένα χαρακτηριστικό στοιχείο που το κάνει να ξεχωρίζει από τα υπόλοιπα ελάφια είναι τα κέρατα τους που είναι παλαμοειδή. Τα αρσενικά πλατώνια μόνο είναι αυτά που διαθέτουν κέρατα. Το μήκος τους κυμαίνεται από 50 έως 70 εκατοστά και διαφέρουν ανάλογα με την ηλικία του ελαφιού. Ο κύκλος απόρριψης και επαναφύτρωσης των κέρατων είναι ετήσιος και πραγματοποιείται μεταξύ Απριλίου και Ιουνίου. Αμέσως μετά την απόρριψη αναπτύσσονται καινούργια κέρατα των οποίων η ανάπτυξη ολοκληρώνεται τον Σεπτέμβριο. Για κάθε χρόνο ηλικίας του ελαφιού αντιστοιχεί και μία μύτη στο πλατύτερο τμήμα του κέρατου. Κατά την διάρκεια ανάπτυξης του καινούργιου κέρατου , αυτό καλύπτεται από ένα μαλακό τριχωτό δέρμα το οποίο απορρίπτεται μετά από τρείς μήνες.
Το πάρκο του Αγίου Παντελεήμονα , όπου φιλοξενούνται τα ελάφια , είναι μια έκταση περίπου 60 στρεμμάτων. Ο χώρος αυτός αγοράστηκε από το Ελληνικό δημόσιο το 1956 και μετατράπηκε σε πάρκο, αρχικά κοινοτικό και μετέπειτα σε δημοτικό. Έπειτα από 30 χρόνια η έκταση αυτή περιφράχθηκε , ενώ στη θέση που υπήρχε το παλιό εκκλησάκι χτίστηκε το καινούργιο εκκλησάκι του Αγ. Παντελεήμονα.
Το πρώτο ζευγάρι ελαφιών μεταφέρθηκε στο χώρο το πρώτο μισό της δεκαετίας του 2000 και με την πάροδο του χρόνου ο αριθμός των ελαφιών έχει αυξηθεί σημαντικά. Η φροντίδα των ελαφιών πραγματοποιείται από τους κατοίκους της τοπικής κοινότητας του Αγ. Δημητρίου , επιπλέον συντηρούν και δημιουργούν υποδομές στο πάρκο που σου δίνουν την δυνατότητα να συνδυάσεις την επίσκεψη σου στον χώρο και με άλλες δραστηριότητες.
Το ορεινό πάρκο ελαφιών του Αγ. Παντελεήμονα δίνει μια μοναδική ευκαιρία στον επισκέπτη να παρατηρήσει και να θαυμάσει από κοντά τα ελάφια που κινούνται ελεύθερα στο φυσικό τους περιβάλλον. Η περιήγηση μέσα στο πάρκο θα πρέπει να γίνεται με προσοχή και σεβασμό στα ελάφια , καθώς μπορεί να είναι εξοικειωμένα με την ανθρώπινη παρουσία , αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι είναι ζώα του δάσους.
Το Ελληνικό κέντρο παρατήρησης επισκέφτηκε το τον Άγιο Παντελεήμονα και δημιούργησε ένα ντοκιμαντέρ μικρού μήκους για τα ελάφια Ντάμα-Ντάμα και το πάρκο του Αγίου Παντελεήμονα.
