Στην Εσθονία! Εκεί ίδρυσε επιχείρηση σε μία ώρα παίρνοντας ψηφιακό κωδικό ένας νεαρός Έλληνας όπως και χιλιάδες ευρωπαίοι.
Τυχαίο; Καθόλου.
Αρχές του 2000 ο νεαρός τότε πρωθυπουργός της Εσθονίας μου έδειξε το τραπέζι του υπουργικού συμβουλίου στο οποίο ήταν ενσωματωμένοι υπολογιστές στις θέσεις των υπουργών.
«Οι υπουργοί είχαν δύο μήνες καιρό να μάθουν να επικοινωνούν μεταξύ τους και με τον Πρωθυπουργό μόνον ηλεκτρονικά.» Αυτό σήμαινε ότι όλη η ιεραρχία της διοίκησης έπρεπε σε ελάχιστο χρόνο να προσαρμοσθεί ή να φύγει. Η χώρα είχε εθνικό στόχο να πρωτοπορήσει στην παιδεία και στην ψηφιακή εποχή. Μία μικρή χώρα με παλαιού τύπου σοβιετικές δομές και κατεστραμμένη οικονομία, σήμερα αποτελεί μία χώρα πρότυπο στον ψηφιακό τομέα και είναι η 3η στη παγκόσμια εκπαιδευτική αξιολόγηση στο σύστημα PISA.
Αντίστοιχα στην Ελλάδα του 21ου αιώνα στην πιο δύσκολη στιγμή μιας καθημαγμένης οικονομίας αλλά στην στροφή της ιστορίας για μια νέα εποχή ένας νεαρός πρωθυπουργός τοποθετεί «μαρξιστές» υπουργούς Παιδείας και κοιτά πίσω στον 20ο αιώνα.
Ο 21ος αιώνας μπήκε φέρνοντας μαζί του νέα κύματα παγκόσμιας καινοτομίας. Από την ψηφιακή εποχή μπήκαμε στην εποχή της αυτοματοποίησης της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης που ήδη αλλάζει με ταχύτητα οικονομίες και κοινωνίες.
Οι χώρες που δεν θα αδράξουν τη στιγμή θα περιθωριοποιηθούν . Για ακόμη μια φορά το δίλημμα της προόδου είναι Προσαρμογή ή Περιθώριο.
Ο πυρήνας της προσαρμογής στο μέλλον είναι το εκπαιδευτικό σύστημα σε όλες του τις εκφάνσεις με πυρήνα το Δημόσιο ΑΕΙ . Και αυτό γιατί η ανώτατη εκπαίδευση παράγει τους εκπαιδευτικούς και όλους τους ηγέτες με την κουλτούρα και τις δεξιότητες του αύριο. Το πανεπιστήμιο είναι το τηλεσκόπιο ενός λαού για να δει που θα πάει. Εκεί γεννιέται η έρευνα, θεμελιώνεται η παραγωγική ανάπτυξη, και οι υπηρεσίες και τα προϊόντα μετατρέπονται σε διεθνώς εμπορεύσιμα.
Σ’ αυτό το κρίσιμο σταυροδρόμι που η Ελλάδα πρέπει να αλλάξει θεμελιωδώς το εκπαιδευτικό της σύστημα βρισκόμαστε μπροστά σε τεράστιες δυσκολίες .
Θα σταθώ σε τρία ζητήματα:
Το πρώτο είναι η έλλειψη διατυπωμένου εθνικού στόχου που κατά την άποψη μου θα έπρεπε να είναι η ψηφιακή πρωτοπορία σε διεθνές επίπεδο. Η έλλειψη όμως συνολικού εθνικού αφηγήματος αποπροσανατολίζει και τις επιλογές στην Παιδεία.
Το δεύτερο θέμα, όχι μόνο ελληνικό, είναι ότι αυξάνεται η ζήτηση για φοίτηση στα ΑΕΙ, αυξάνεται συνεχώς το κόστος σπουδών ανά φοιτητή και ταυτόχρονα μειώνονται τα διαθέσιμα κονδύλια για την παιδεία ( Ελλάδα : 19% για συντάξεις, 3,8% για την παιδεία).Πως αντιμετωπίζεται αυτό το δίλημμα; Ο λαϊκισμός έχει απάντηση: “λίγο-δήθεν πανεπιστήμιο σε όλους” , Ανώτατη Παιδεία χαμηλής ποιότητας η οποία αυξάνει τις ανισότητες δίνοντας δυνατότητες επιλογής και εξέλιξης μόνο σ΄αυτούς που έχουν την οικονομική δυνατότητα. Αφήνοντας τους υπόλοιπους με «χαρτιά στο χέρι» χωρίς αντίκρισμα στην αγορά εργασίας…και τη χώρα χωρίς αναπτυξιακή προοπτική. Ισα Επιδόματα αντί για ίσες ευκαιρίες για νέους!!
Η άλλη επιλογή η Υψηλής Ποιότητας Ανώτατη Παιδεία για όλους όσους θέλουν και προσπαθούν απαιτεί Στόχο, υψηλές προδιαγραφές, αυστηρή αξιολόγηση (ποσοστά ολοκλήρωσης σπουδών , προσφορές θέσεων /αποδοχές , δημοσιευμένο έργο, διδακτική αποτελεσματικότητα καθηγητών) και προσέλκυση πόρων από φοιτητές εξωτερικού, επιχειρήσεις συνεργαζόμενες με πανεπιστήμια και ιδιώτες.
Για την αναδιάρθρωση πχ. του χαοτικού-πελατειακού χάρτη των ελληνικών ΑΕΙ απαιτούνται , τεκμηρίωση, πόροι περιφερειακός σχεδιασμός και… «το κεφάλι του υπουργού».
Τεκμηρίωση σημαίνει συστηματική παρακολούθηση ζωτικών στατιστικών όπως πόσοι φοιτητές παρακολουθούν μαθήματα, πόσοι μετεγγράφονται , πόσοι αποφοιτούν σε 5 , 6 ή 8 χρόνια, ποιο είναι το κόστος εκπαίδευσης ανά σπουδαστή και ανά σχολή, ποιος είναι ο αριθμός των διδασκόντων κλπ.
Χωρίς τεκμηρίωση που βασίζεται σε τεχνολογίες και εργαλεία αξιολόγησης , χωρίς σαφείς στόχους για τη σχέση των Ανώτατων Ιδρυμάτων με το παραγωγικό εθνικό στόχο και χωρίς σωστή εστίαση των υπαρχόντων δημοσίων πόρων και προσέλκυση ιδιωτικών δεν είναι εφικτή καμία θετική εξέλιξη.
Τρίτο θέμα είναι η οργάνωση των ΑΕΙ, στην Ελλάδα είναι δαιδαλώδης, υπουργοκεντρική και γραφειοκρατική με την αναρχία να αποτελεί «δημοκρατική αρετή». Μοντέλο που υπηρετεί τη λογική του κομματάρχη υπουργού που αποφασίζει με βάση το κομματικό συμφέρον και τις επόμενες εκλογές.
Η Αυτονομία , η λογοδοσία και η κανονικότητα λειτουργίας των ΑΕΙ αποτελούν τις βασικές αρχές αλλαγής του σύγχρονου εκπαιδευτικού υποδείγματος.
Τα συμβούλια Διοίκησης ήταν ένα εργαλείο για την αντιμετώπιση των παραπάνω. Πολεμήθηκαν- διαλύθηκαν.
Που βαδίζουμε λοιπόν σήμερα;. Το νεοπελατειακό σύστημα του κου Τσίπρα στη λογική της Αντιμεταρρύθμισης νομιμοποίησε την βία και επανέφερε το δημόσιο διάλογο στα ζητήματα της πελατειακής μάστιγας των πανεπιστημίων: Αιώνιοι φοιτητές, Μετεγγραφές στη μέση της χρονιάς, ΤΕΙ που γίνονται Πανεπιστήμια με ανακοίνωση του Πρωθυπουργού χωρίς μελέτη, χωρίς αξιολόγηση, χωρίς σταδιακή εξέλιξη , ελεύθερη είσοδος όλων στα Πανεπιστήμια, των οποίων οι προϋπολογισμοί καταρρέουν , γενικευμένη αναρχία.
Καθένα από τα παραπάνω ζητήματα αφορούν άμεσα χιλιάδες ψηφοφόρους (εξ ου και οι χαλαρές αντιδράσεις των άλλων κομμάτων ), ικανοποιούν ένα εξαιρετικά βραχυπρόθεσμο συμφέρον και τινάζουν στον αέρα το μέλλον της χώρας.
Σ΄ αυτές τις συνθήκες η Ελλάδα είναι καταδικασμένη να ομφαλοσκοπεί γύρω από διακυβεύματα του προχθές διότι με παιδεία του 20ο αιώνα δεν υπάρχει ανάπτυξη του 21ου αιώνα.
