Θα ήθελα και εγώ να ευχαριστήσω εισαγωγικά τον Νίκο Αναστασιάδη, τον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας για τη φιλοξενία και να του εκφράσω τα ειλικρινή μου συλλυπητήρια για τον χαμό της μητέρας του, μία δύσκολη ημέρα γι’ αυτόν.
Παρόλα αυτά, σήμερα βρισκόμαστε εδώ σε μια συνάντηση, που έχει γίνει θεσμός. Είναι η 4η Τριμερής Συνάντηση Κορυφής Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ, η δεύτερη που λαμβάνει χώρα εδώ στη Λευκωσία. Και νομίζω, πλέον, ότι παίρνει σάρκα και οστά μια στρατηγική συνεργασία ανάμεσα στις τρεις χώρες.
Με ρωτούσε, το πρωί, ο Μπέντζαμιν, αν είναι πιο κοντά το Τελ Αβίβ από τη Λευκωσία ή η Αθήνα από τη Λευκωσία. Και μάλλον είναι το Τελ Αβίβ.
Είμαστε τρεις χώρες που μας βρέχουν τα ίδια νερά, η Μεσόγειος θάλασσα. Θέλουμε η Μεσόγειος θάλασσα να είναι μια θάλασσα ειρήνης, σταθερότητας, συνεργασίας και όχι εντάσεων. Αυτός είναι ο στόχος, αν θέλετε, αυτής της προσπάθειας. Να ενώσουμε τις δυνάμεις μας, προκειμένου να διασφαλίσουμε την ευημερία, τη σταθερότητα, τη συνεργασία ανάμεσα στις χώρες μας, αλλά και στις γειτονικές χώρες και στους γειτονικούς λαούς της περιοχής.
Η συνάντησή μας αυτή εδώ στη Λευκωσία, πρέπει να το πω, είχε ως κύριο θέμα αυτό που αφορά ένα εμβληματικό, θα έλεγα, project ενεργειακό και είναι ο αγωγός EastMed. Και βεβαίως και ένα δεύτερο project, παράλληλα, το λεγόμενο «EuroAsia Interconnector», η ηλεκτρική διασύνδεση.
Ο EastMed θα μεταφέρει φυσικό αέριο από τη λεκάνη της Νοτιοανατολικής Μεσογείου προς την Ευρώπη. Και το καλώδιο ηλεκτρική ενέργεια. Ταυτόχρονα, το ηλεκτρικό καλώδιο θα είναι σε μια κατασκευή, που θα μπορεί να έχει και τις λεγόμενες «οπτικές ίνες». Άρα, μιλάμε για ένα κορυφαίο έργο διασυνδεσιμότητας ανάμεσα στις τρεις χώρες.
Στην πραγματικότητα, όμως, μιλάμε για τους ενεργειακούς και τηλεπικοινωνιακούς δρόμους του μέλλοντος για την ευρύτερη περιοχή και για την Ευρώπη, που συμβάλλουν καθοριστικά και στη διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας, η οποία αποτελεί βασική στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Αυτό το έργο, επαναλαμβάνω, δεν είναι μόνο ενεργειακό έργο. Είναι ένα έργο ύψιστης γεωπολιτικής σημασίας. Και υπό αυτήν την έννοια, το γεγονός ότι σήμερα συμφωνήσαμε να υπογράψουμε τη διακρατική Συμφωνία, το συντομότερο δυνατό, εντός του 2018, αυτό και μόνο χαρακτηρίζει τη σημερινή συνάντηση ως εξόχως εποικοδομητική.
Επιπλέον, συμφωνήσαμε για τις ενεργειακές υποδομές, που θα συνδέουν το Ισραήλ με την Ευρώπη, μέσω Ελλάδας και Κύπρου.
Συνομιλήσαμε για τον τομέα των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, που παρουσιάζει, επίσης, σημαντικές ευκαιρίες για συνεργασία.
Υπογράψαμε Μνημόνιο Συνεργασίας στον τομέα Τεχνολογίας, Πληροφοριών και Επικοινωνίας. Έναν τομέα, στον οποίο σκοπεύουμε να επικεντρωθούμε την επόμενη περίοδο, διότι, επίσης, είναι ένας κρίσιμος τομέας, που αφορά το μέλλον.
Ενώ, σε ό,τι αφορά την περιβαλλοντική μας συνεργασία, υπογράψαμε Συμφωνία για το Υποπεριφερειακό Σχέδιο Αντιμετώπισης Θαλάσσιας Ρύπανσης από Υδρογονάνθρακες.
Συζητήσαμε, δε, εκτενώς για την οικονομία και τη συνεργασία μας στον τομέα της υψηλής τεχνολογίας, τονίζοντας ταυτόχρονα τη σημασία που έχει η υπογραφή Μνημονίου Συνεργασίας μεταξύ των Κεντρικών Ενώσεων Επιμελητηρίων των χωρών μας.
Θα συμφωνήσω, όμως, απόλυτα με αυτό που είπε ο Μπέντζαμιν, ότι πέραν των αγωγών ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου, αυτό που έχει ιδιαίτερη σημασία για μας είναι και οι αγωγοί που συνδέουν τους ανθρώπους και τους πολιτισμούς μας. Ο τουρισμός, πράγματι, είναι κάτι που αποτελεί συνδετικό κρίκο ανάμεσα στις χώρες μας. Είμαι ιδιαίτερα χαρούμενος που εκατοντάδες χιλιάδες, κοντά στο μισό εκατομμύριο τουρίστες από το Ισραήλ επισκέπτονται ετησίως την Ελλάδα. Είναι ένα σημαντικό ρεκόρ. Η Ελλάδα είναι μια φιλόξενη χώρα, όπου κανείς μπορεί να αισθάνεται σαν το σπίτι του και ιδίως οι φίλοι μας οι Ισραηλίτες που μας επισκέπτονται συχνά.
Πριν από λίγους μήνες, είχα την ευκαιρία να υποδεχτώ τον Πρόεδρο του Ισραήλ στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη, όπου μάλιστα εγκαινιάσαμε την έναρξη των εργασιών για την κατασκευή του Μουσείου Ολοκαυτώματος στη Θεσσαλονίκη, μια πόλη που αποτελεί, επίσης, ένα κοινό συνδετικό στοιχείο ανάμεσα στους λαούς μας, διότι υπάρχει και μια κοινή ιστορία, κοινές ιστορικές ρίζες.
Βεβαίως, η συνάντησή μας μάς έδωσε τη δυνατότητα να επικεντρωθούμε και στις ραγδαίες γεωπολιτικές εξελίξεις στην περιοχή, που επηρεάζουν άμεσα και τις τρεις χώρες.
Είχε την ευκαιρία ο Πρωθυπουργός του Ισραήλ να μας ενημερώσει για τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή. Σχετικά με την ειρηνευτική διαδικασία στη Μέση Ανατολή, εξέφρασα τη σταθερή πεποίθηση της Ελλάδας, ότι οι προσπάθειες για την επανέναρξη άμεσων και ουσιαστικών διαπραγματεύσεων για την επίτευξη βιώσιμης λύσης δύο κρατών, που θα διασφαλίζει συνθήκες ειρήνης και ασφάλειας, τόσο για τους Ισραηλινούς όσο και για τους Παλαιστίνιους, είναι αναγκαία.
Εξέφρασα, δε, την ελπίδα ότι οι ΗΠΑ, που έχουν αδιαμφισβήτητα έναν κρίσιμο ρόλο στις διαπραγματεύσεις, θα συμβάλλουν με ουσιαστικές πρωτοβουλίες προς αυτήν την κατεύθυνση, καταθέτοντας, ελπίζω το συντομότερο δυνατό, και ένα συγκεκριμένο σχέδιο επίλυσης, ένα ειρηνευτικό σχέδιο.
Συνεχάρην τον Ισραηλινό Πρωθυπουργό και εγώ για τα 70 χρόνια από την ίδρυση του κράτους του Ισραήλ.
Και βεβαίως, είχαμε τη δυνατότητα να κουβεντιάσουμε διεξοδικά τις εξελίξεις, που αφορούν και την περιοχή της Συρίας, η οποία ταλανίζεται από μια μακρόχρονη σύγκρουση, με πολύ μεγάλο κόστος σε ανθρώπινες ζωές και βεβαίως με την καταστροφή αυτής της χώρας και τη συνεπακόλουθη αύξηση των προσφυγικών ροών, συνέπειες της οποίας η Ελλάδα έχει υποστεί άμεσα, καθότι βρίσκεται στην πρώτη γραμμή των προσφυγικών ροών.
Στόχος μας, λοιπόν, οφείλει να είναι να διατηρηθεί η εδαφική ακεραιότητα της Συρίας και να επιτευχθεί μόνιμη εκεχειρία, που να θέτει τις βάσεις για συμφιλίωση και να δημιουργηθούν οι συνθήκες, ώστε να επιστρέψουν οι πρόσφυγες, το συντομότερο δυνατό, στις χώρες τους.
Όπως αντιλαμβάνεστε, δεν μπορεί να συζητάμε στην Κύπρο και να μην κουβεντιάζουμε και το Κυπριακό. Εκφράσαμε τη στήριξή μας στις προσπάθειες του Νίκου Αναστασιάδη για μία δίκαιη και βιώσιμη λύση προς όφελος όλου του κυπριακού λαού, Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων. Μία λύση, που θα εδράζεται στις αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών και θα συνάδει με την ιδιότητα της Κύπρου ως κράτους-μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με κατάργηση των εγγυήσεων και αποχώρηση του κατοχικού στρατού.
Στο πλαίσιο αυτό, τονίσαμε ότι στηρίζουμε την επανέναρξη των συνομιλιών, πάντοτε στη βάση των παραμέτρων που έθεσε ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ.
Βέβαια, είχα την ευκαιρία, συζητώντας τα κρίσιμα αυτά ζητήματα γεωπολιτικής υφής, να εκφράσω και την ανησυχία μου για την ένταση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις το τελευταίο διάστημα, τις προκλητικές ενέργειες της Τουρκίας στο Αιγαίο, αλλά και στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο, στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) της Κύπρου.
Υπογράμμισα ότι η Τουρκία οφείλει να σέβεται τα κυριαρχικά δικαιώματα των γειτόνων της, όπως αυτά πηγάζουν από τις Διεθνείς Συνθήκες και το Διεθνές Δίκαιο. Μια θέση, που πιστεύω ότι αποτελεί θέση και των τριών μας. Και σε αυτήν την κατεύθυνση, πιστεύω ότι πρέπει να εντείνουμε τη συνεργασία μας, ώστε όλες οι γειτονικές χώρες να μπουν σε μια λογική σεβασμού του Διεθνούς Δικαίου, αλλά και της καλής γειτονίας.
Ο Πρωθυπουργός του Ισραήλ είχε την ευκαιρία να μας εκφράσει, κατά τη διάρκεια των συνομιλιών μας, και τις ανησυχίες του, τις έντονες ανησυχίες του για τις δοκιμές βαλλιστικών πυραύλων μεγάλου βεληνεκούς από το Ιράν.
Συμμεριζόμαστε αυτές τις ανησυχίες. Ωστόσο, η άποψη που εξέφρασα είναι ότι μια πιθανή ακύρωση της Συμφωνίας με το Ιράν για τα πυρηνικά, μια πιθανή κατάργηση της Συμφωνίας, πιθανόν να οδηγήσει την περιοχή σε περαιτέρω αποσταθεροποίηση, πράγμα το οποίο δεν θα είναι ωφέλιμο για κανέναν.
Ωστόσο, νομίζω ότι οι τρεις χώρες βρισκόμαστε σε μια κοινή αντίληψη σε ό,τι αφορά την ανάγκη εμβάθυνσης της συνεργασίας μας για την ασφάλεια, τη σταθερότητα και τη συνανάπτυξη στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου.
Βρισκόμαστε σε μια κοινή αντίληψη για την ανάγκη να βρούμε τρόπους για την ασφαλή μεταφορά των ενεργειακών πηγών της Νοτιοανατολικής Μεσογείου προς τον ευρωπαϊκό χώρο. Και αυτήν την κοινή θέση, έχουμε βρει τρόπους και συμφωνούμε να εμβαθύνουμε τη συζήτηση και τη συνεργασία μας, προκειμένου, το συντομότερο δυνατό, να διασφαλίσουμε αυτή τη μεταφορά, να βρούμε τρόπους διασφάλισης και να βρούμε τρόπους συνεργασίας, που θα διαμορφώνουν ένα δεδομένο σταθερότητας, ασφάλειας και ειρήνης στην περιοχή μας.
Με αυτές, λοιπόν, τις σκέψεις, σήμερα φεύγω περισσότερο, αν θέλετε, αισιόδοξος από ό,τι ήρθα, ότι η συνεργασία μας προχωρά, έχει στρατηγικό βάθος και μπορεί να συμβάλλει στη δημιουργία νέων θετικών δεδομένων στην περιοχή.
Ευχαριστώ θερμά, λοιπόν, για άλλη μια φορά, τον Πρόεδρο Αναστασιάδη για τη φιλοξενία σε αυτήν τη δύσκολη γι’ αυτόν ημέρα.
Είμαι βέβαιος ότι και τα επόμενα βήματα, μετά από την πολύ ουσιαστική σημερινή μας συνάντηση, θα είναι σημαντικά και αποφασιστικά.
Η επόμενη συνάντηση, αν δεν κάνω λάθος, θα λάβει χώρα στο Ισραήλ, σε έναν τόπο ιδιαίτερο για το Ισραήλ, ο οποίος, από ό,τι μας εξήγησε ο φίλος Μπέντζαμιν, αποτελεί έναν χώρο καινοτομίας. Εμείς θέλουμε να ακολουθήσουμε τα βήματα του Ισραήλ στην καινοτομία, στην αξιοποίηση των δυνατοτήτων που δίνει η νέα τεχνολογία. Γι’ αυτό ανυπομονώ να έρθω και να επισκεφθώ από κοντά αυτόν τον τόπο.
Θέλω, λοιπόν, να κλείσω, λέγοντας ότι σήμερα κάναμε ένα ουσιαστικό βήμα και ότι σύντομα θα συνεχίσουμε αυτήν την προσπάθεια.
Σας ευχαριστώ.
