Ο Νέος Χρόνος άρχισε να μπουσουλά, αλλά φαίνεται και πάλι χλωμός, χωρίς τη συνηθισμένη του ικμάδα. Μας συναντά κάτω από την πίεση της Covid 19, των υγειονομικών περιοριστικών μέτρων, της ανασφάλειας, σε μια ζοφερή εποχή, που θυμίζει δυστοπικό σενάριο επιστημονικής φαντασίας, όπως έχουμε δει δεκάδες φορές στη μεγάλη οθόνη.
Εκτός από την καλή παρέα, μια διέξοδος, μία φυγή από την πραγματικότητα παραμένει το καλό σινεμά και ακόμη καλύτερα οι κωμωδίες, κλασικές σήμερα, πολλές απ’ τις οποίες έχουν ξεχαστεί ή παραμένουν άγνωστες στο ευρύτερο κοινό, αλλά έχουν μεγάλη καλλιτεχνική αξία, προσφέρουν αυθόρμητο γέλιο και σκέψεις που θα διώξουν τη μιζέρια που ορισμένες φορές πολλαπλασιάζουν οι σημερινές πηγές διασκέδασης. Άλλωστε, η κωμωδία τις τελευταίες δεκαετίες εντάσσεται στα σπάνια είδη προς εξαφάνιση.
Και επειδή μπορεί να έχετε βαρεθεί να βλέπεται στην τηλεόραση το «Μόνος στο Σπίτι» και άλλες χριστουγεννιάτικες ανούσιες επαναλήψεις, σας προτείνουμε δέκα απολαυστικές κωμωδίες, από τη δεκαετία του ‘40 μέχρι του ‘80, μέσα από τις οποίες μπορεί να ανακαλύψετε ακόμη περισσότερες ταινίες και να φτιάξετε το δικό σας πρόγραμμα, μακριά από τα κοινότυπα, ευρείας κατανάλωσης, «πακέτα» των τηλεοπτικών καναλιών.
Κλέφτες και Αστυνόμοι (Guardie e Ladri). Από τα καλύτερα δείγματα της περίφημης «κωμωδίας αλά ιταλικά», που γύρισε ο τρομερός Μάριο Μονιτσέλι το 1951, σε σενάριο του Στένο, παραγωγή των Ντίνο Ντε Λαουρέντις και Κάρλο Πόντι κι έχοντας ως πρωταγωνιστές τον αξεπέραστο Τοτό και τον μπουφονικό Άλντο Φαμπρίτσι. Με δυο λόγια: Ένας αστυνομικός κυνηγά έναν μικροαπατεώνα και στο τέλος συμπεθεριάζουν. Ξεκαρδιστική κωμωδία, με τον Μονιτσέλι να αναδεικνύει το άλλο πρόσωπο της τότε ακμάζουσας οικονομικά Ιταλίας, της φτώχειας και της απόγνωσης. Μονιτσέλι και Τοτό συνεργάστηκαν σε αρκετές ταινίες, με απολαυστικά αποτελέσματα. Μη χάσετε τις ταινίες τους όπου κι αν τις βρείτε…
Στην Παγίδα του Νόμου (Down by Law). Από τις καλύτερες ταινίες του ανεξάρτητου αμερικάνικου σινεμά, με δηλητηριώδες χιούμορ, ευρηματικό σενάριο, αξέχαστες κωμικές σκηνές, που γύρισε ο Τζιμ Τζάρμους το 1986, κάνοντας «μπαμ», μαζί με το επίσης εξαιρετικό φιλμ «Πέρα από τον Παράδεισο». Ο Τζάρμους παντρεύει με μαεστρία αταίριαστα κινηματογραφικά είδη (από αδελφούς Μαρξ μέχρι νουάρ) σε μια ντελιριακή περιπέτεια τριών ανδρών που προσπαθούν να ξεφύγουν από τον νόμο. Ξεχωριστές φάτσες ο Τζον Λούρι και ο Τομ Γουέιτς, ενώ ο Ρομπέρτο Μπενίνι γίνεται καυτό όνομα στο ρόλο ενός Ιταλού που έχει βρεθεί στη φυλακή, τραγουδώντας «I scream, you scream, we all scream for ice cream». Αποκαθήλωση του «αμερικάνικου ονείρου», με γέλια μέχρι δακρύων.
Φωτιά… Πυροσβέστες (The Firemen’s Ball). Ο Μίλος Φόμαν, πριν την καριέρα του στην Αμερική και του αριστουργηματικού δράματος «Στη Φωλιά του Κούκου», ως κορυφαίος εκπρόσωπος του τσεχοσλοβακικού Νέου Κύματος. Εδώ, με μία πολιτική κωμωδία του 1967 που στηλιτεύει την «Άνοιξη της Πράγας» και το αρτηριοσκληρωτικό γραφειοκρατικό σύστημα του κομμουνιστικού καθεστώτος μέσα από τον ετήσιο χορό των πυροσβεστών που συμβολίζει το κλίμα αισιοδοξίας που πρόσκαιρα επικράτησε στη χώρα του. Εξαιρετικό δείγμα σάτιρας και δυνατής πλάκας.
Δάσκαλος για Κλάματα (The Nutty Professor). Είναι κρίμα να μην γνωρίζουν οι νεότερες γενιές τον Τζέρι Λιούις, έναν κωμικό που άφησε εποχή στην ιστορία της κωμωδίας. Με τις σπασμωδικές κινήσεις του, το αστείο πρόσωπό του, το τρίξιμο της φωνής του, αλλά και την ατελείωτη γκάμα της μανιέρας του, δημιούργησε σχολή, που ακολούθησαν πολλοί κωμικοί σε όλο τον κόσμο χωρίς να φτάσουν το πρωτότυπο. Κι αυτό διότι κατάφερνε μέσα από την υπερβολή τού σλάπστικ να βγάζει την κρυμμένη μελαγχολία. Εδώ (1963) σκηνοθετεί τον Ντιν Μάρτιν και τον εαυτό του, ο οποίος υποδύεται έναν σπασίκλα εφευρέτη που με μία ανακάλυψή του μετατρέπεται σε γοητευτικό καρδιοκατακτητή. Ο Λιούις είχε κάνει ένα ακαταμάχητο δίδυμο με τον Ντιν Μάρτιν, γυρίζοντας πολλές κωμωδίες μαζί του, που αξίζει να ανακαλύψετε.
Ο Μικρός Κόσμος του Δον Καμίλο (The Little World of Don Camillo). Απολαυστικό δείγμα πολιτικής σάτιρας με έναν σπουδαίο πρωταγωνιστή, τον Φερναντέλ, που ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής τις δεκαετίες ‘50-’60 και αυτό οφείλεται κυρίως στις τέσσερις ταινίες που γύρισε ως Δον Καμίλο. Έναν επαρχιώτη ιερωμένο, που βρισκόταν σε διαρκή σύγκρουση με τον κομμουνιστή δήμαρχο Πεπόνε (τον ερμηνεύει πειστικά ο Τζίνο Τσέρβι), ενώ έχει ως συμπαραστάτη του τον… Ύψιστο, με τον οποίο βρίσκεται σε συνεχή επαφή. Η σκηνοθεσία είναι του Ζιλιέν Ντιβοβιέ («Πέπε Λε Μόκο») και το σενάριο βασισμένο στα κείμενα του Τζιοβανίνο Γκουαρέσκι. Και οι τέσσερις ταινίες με τον Ντον Καμίλο είναι απολαυστικές, όπως και γενικότερα οι ερμηνείες του Φερναντέλ.
Ασύλληπτη Απόδραση (La Grande Vadrouille). Εμβληματική ερμηνεία από τον Λουί Ντε Φινές σε μια κωμωδία που έχει μείνει στην ιστορία ως μία από τις πιο καυστικές σάτιρες του ναζισμού, γυρισμένη 20 χρόνια μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Η «Ασύλληπτη Απόδραση» έκανε τέτοια επιτυχία που κρατούσε τα σκήπτρα των μεγαλύτερων εισπράξεων στη Γαλλία μέχρι προσφάτως, με 17 εκατομμύρια εισιτήρια. Η σκηνοθεσία του Ζεράρ Ουρί ανέβασε κατά πολύ τα στάνταρ των λαϊκών κωμωδιών τής εποχής, ενώ δίπλα στον πρωταγωνιστή είναι έξοχοι οι Μπουρβίλ και Τέρι Τόμας.
M.A.S.H. Απροκάλυπτα βλάσφημη, αναρχική κωμωδία (1970) γύρω από τις περιπέτειες μιας ομάδας γιατρών στον πόλεμο της Κορέας, από τον αντισυμβατικό Ρόμπερτ Όλτμαν. Ταυτόχρονα μία αντιμιλιταριστική, αντιπολεμική ταινία, που δεν αφήνει τίποτα όρθιο, με βασικούς «παίχτες» τους θαυμάσιους Ντόναλντ Σάδερλαντ και Έλιοτ Γκουλντ. Από τις καλύτερες ταινίες του Όλτμαν, ο οποίος ειδικά τη δεκαετία του ‘70 ήταν σε μεγάλη φόρμα («Η Έντιμη Κυρία και ο Χαρτοπαίχτης», «Nashville» κλπ). Έχασε στα Όσκαρ από το ψυχροπολεμικό και εντελώς ξεπερασμένο «Πάτον».
Ο Κύριος Επιθεωρητής (The Inspector General). Από τις κλασικές ξεχασμένες κωμωδίες που γύρισε ο τεράστιος μάστορας του Χόλιγουντ Χάουαρντ Χοκς (1942), βασισμένος στο βιβλίο του Νικολάι Γκόγκολ κι έχοντας ως πρωταγωνιστή τον εντυπωσιακό Ντάνι Κέι. Ένα τεράστιο ταλέντο τής υποκριτικής, που χόρευε, τραγουδούσε, έδινε κέφι ακόμη και με ένα πέρασμά του από την οθόνη. Εδώ ο Χοκς στήνει μία πανέξυπνη κωμωδία παρεξηγήσεων, με καυτό χιούμορ, ανατροπές, απίθανες ατάκες και σπουδαίες ερμηνείες -πρωτίστως του Ντάνι Κέι, τον οποίο καλό είναι να ξαναανακαλύψουμε.
Φρανκενστάιν Τζούνιορ (Young Frankenstein). Ο ιδιοφυής Μελ Μπρουκς γυρίζει το 1974 μία από τις καλύτερες κωμωδίες επιστημονικής φαντασίας, σε μία θεοπάλαβη εκδοχή του μύθου του Φρανκενστάιν. Ο Μπρουκς χειρίζεται με διαβολεμένο κέφι και απίστευτη έμπνευση τον Τζιν Γουάιλντερ στο ρόλο του επιστήμονα που φτιάχνει το δημιούργημα τέρας, Ντάνι Μπόιλ, με τη βοήθεια του εξωπραγματικού Μάρτι Φέλντμαν, που κερδίζει και τις εντυπώσεις σε ένα αξέχαστο ρόλο. Μια καυστική σάτιρα για την επιστήμη και τον άνθρωπο.
Το Μεγάλο Μποτιλιάρισμα (L’ ingorgo – Una storia impossibile). Αυτό που θα αποφύγουμε σε μεγάλο βαθμό, εκ των πραγμάτων, αυτή την εορταστική περίοδο. Εδώ, ο Λουίτζι Κομεντσίνι, σε μια παραγωγή του 1979, με αφορμή ένα τρομερό μποτιλιάρισμα, σε κάποιο αυτοκινητόδρομο έξω από τη Ρώμη, θα σατιρίσει καυστικά την καταναλωτική μανία της ευημερούσας κοινωνίας, που είναι έτοιμη να παραδώσει την ψυχή της στο όνομα της επίδειξης, της τεχνικής υπεροχής, να κυνηγήσει το «ιταλικό όνειρο», μέσα στις καυτές λαμαρίνες. Εκτός από τη διεισδυτική ματιά τού Κομεντσίνι, τις αθάνατες ατάκες και το γενικευμένο καλαμπούρι, η ταινία διαθέτει κι ένα θαυμαστό πολυπρόσωπο καστ. Μεταξύ άλλων, παίζουν οι Ούγκο Τονιάτσι, Αλμπέρτο Σόρντι, Φερνάντο Ρέι, Ανί Ζιραρντό, Μαρτσέλο Μαστρογιάνι, Ζεράρ Ντεπαρτιέ, Τσίτσο Ινγκράσια, Στεφάνια Σαντρέλι και Μιου Μιου.
Φωτογραφίες από τις ταινίες «Κλέφτες και Αστυνόμοι» (Μάριο Μονιτσέλι, 1951) και «Ασύλληπτη Απόδραση» (Ζεράρ Ουρί, 1966)
ΑΠΕ-ΜΠΕ
