Πλησιάζει η μέρα – στις 4 Μαρτίου – που ένα εκτός ελέγχου μεγάλο τμήμα πυραύλου άγνωστης προέλευσης προβλέπεται να πέσει στην αόρατη «σκοτεινή» πλευρά του φεγγαριού.

Παρόλο που η πρόσκρουση δεν θα είναι ορατή από τα τηλεσκόπια στη Γη ή από τον αμερικανικό σεληνιακό δορυφόρο Lunar Reconnaissance Orbiter (LRO), το σκάφος της NASA πιθανώς θα μπορέσει να δει με τις κάμερες του τα «μεθεόρτια», δηλαδή τον κρατήρα που θα δημιουργηθεί. Όμως η αναζήτηση αυτή μπορεί να πάρει εβδομάδες ή και μήνες.

Η προέλευση του μεγάλου διαστημικού «σκουπιδιού» είναι ομιχλώδης. Στην αρχή είχε θεωρηθεί ότι πρόκειται για τμήμα πυραύλου Falcon 9 της αμερικανικής Space X, o οποίος είχε θέσει σε τροχιά έναν περιβαλλοντικό δορυφόρο τον Φεβρουάριο του 2015. Μετέπειτα παρατηρήσεις, σύμφωνα με το Space.com, αδυνάτισαν αυτό το σενάριο και κατέστησαν πιο πιθανό ότι το πυραυλικό απομεινάρι προέρχεται από τον κινεζικό πύραυλο Chang’e 5-T1 που είχε εκτοξευθεί το 2014.

Όμως στις 21 Φεβρουαρίου η Κίνα αρνήθηκε κατηγορηματικά κάτι τέτοιο, λέγοντας ότι το ανώτερο τμήμα του συγκεκριμένου πυραύλου κάηκε πλήρως στη ατμόσφαιρα. Η διάψευση αυτή φαίνεται να επιβεβαιώνεται από νεότερα στοιχεία της Δύναμης Διαστήματος των ΗΠΑ, σύμφωνα με την οποία το συγκεκριμένο πυραυλικό τμήμα μάλλον εισήλθε στη γήινη ατμόσφαιρα τον Οκτώβριο του 2015, περίπου ένα χρόνο μετά την εκτόξευση του, σύμφωνα με το SpaceNews. Άλλοι όμως ερευνητές αμφιβάλλουν γι’ αυτό, με αποτέλεσμα να συνεχίζει να υπάρχει μια αβεβαιότητα για την προέλευση του ξέμπαρκου πυραύλου.

Το LRO, που βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τη Σελήνη από το 2009 χαρτογραφώντας την και αναζητώντας περιοχές με νερό, έχει στο παρελθόν εντοπίσει διάφορα πράγματα πάνω στη σεληνιακή επιφάνεια, όπως τα διάφορα σημεία προσελήνωσης των αμερικανικών αποστολών «Απόλλων» της περιόδου 1969-1972 ή το σημείο πρόσκρουσης ενός μέρους πυραύλου της αποστολής Apollo 16 τον Απρίλιο του 1972. Ίσως και αυτή τη φορά δει τουλάχιστον το σημείο που θα πέσει το πυραυλικό απομεινάρι.

ΑΠΕ-ΜΠΕ

Η ανθρωπότητα ξαναβυθίζεται τώρα σε εξαιρετικά επικίνδυνους γεωπολιτικούς ανταγωνισμούς, που απειλούν να εκτροχιάσουν τις ήδη άλλωστε εντελώς ανεπαρκείς προσπάθειες για περιορισμό της αύξησης της θερμοκρασίας της Γης κάτω από τον 1,5ο βαθμό Κελσίου. Αντί να πάμε σε πράσινες ενέργειες, θα αυξηθεί -όπως πάμε- η κατανάλωση κάρβουνου και πυρηνικής ενέργειας.

Στο περιβάλλον άλλωστε πολύ οξυμένων γεωπολιτικών συγκρούσεων, όλο και λιγότεροι αποδίδουν οποιαδήποτε πραγματικά σημασία στις τεράστιες απειλές από τη δραματική επιδείνωση του φυσικού περιβάλλοντος μέσα στο οποίο υπάρχει, και του μόνου όπου μπορεί να υπάρξει, ο άνθρωπος.

Οι πολιτικές ηγεσίες του πλανήτη έχουν πρόσβαση σε επιστημονικές γνώσεις και τεχνικές δυνατότητες που ποτέ δεν είχαν στην ιστορία της ανθρωπότητας. Αλλά δείχνουν, αντί να έχουν γίνει πιο έξυπνες, με τόσα μέσα και γνώσεις στη διάθεσή τους, να είναι αντιμέτωπες με προβλήματα που δυσκολεύονται όλο και πιο πολύ να αντιμετωπίσουν.

Τα σημάδια σχετικά με την ταχύτατη επιδείνωση και μάλιστα προς μη αντιστρέψιμη κατεύθυνση του γήινου κλίματος, μας έρχονται εδώ και καιρό από όλες τις κατευθύνσεις.

Προ ημερών η οργάνωση Greenpeace εξέδωσε μια πολύ ανησυχητική ανακοίνωση, προειδοποιώντας για την επιτάχυνση του λιωσίματος των πάγων γύρω από την Ανταρκτική. Η ανακοίνωση επικαλείται στοιχεία από το Εθνικό Κέντρο Δεδομένων Χιονιού και Πάγου των Ηνωμένων Πολιτειών (National Snow and Ice Data Centre) σύμφωνα με το οποίο φέτος η έκταση του «παγωμένου ωκεανού» θα είναι η μικρότερη όλων των εποχών.

Το προηγούμενο τέτοιο ρεκόρ είχε σημειωθεί τον Μάρτιο 2017, όταν  η επιφάνεια του πάγου γύρω από την ήπειρο έφτασε τα 2,1 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα. Πριν λίγες ημέρες τα στοιχεία έδειξαν ότι η παγωμένη επιφάνεια είχε πέσει στα 1,98 εκατομμύρια τετρ. χλμ. Σύμφωνα με την Greenpeace, η Ανταρκτική χάνει τώρα τρεις φορές ταχύτερα μάζα περιβάλλοντος πάγου εν σχέσει με τη δεκαετία του 1990, συμβάλλοντας σημαντικά στην άνοδο της παγκόσμιας στάθμης της θάλασσας.

Μετά το αρνητικό ρεκόρ του 2017, είχε εκφραστεί η ελπίδα ότι επρόκειτο για ένα παροδικό ακραίο σημείο. Τώρα μοιάζει πιθανότερο να πρόκειται για μονιμότερη τάση τήξης των πάγων. H εκπρόσωπος της Greenpeace Laura Meller υπενθύμισε επίσης ότι το 2020 και η Αρκτική έφτασε στο δεύτερο καταγεγραμμένο ελάχιστο παγωμένης επιφάνειας στην ιστορία της.

Η κυρία Meller τόνισε παράλληλα την ανάγκη ενός παγκόσμιου δικτύου ωκεάνιων καταφυγίων όπου να μη λαμβάνει χώρα καμία βλαβερή δραστηριότητα από τους ανθρώπους και κάλεσε τον ΟΗΕ να προχωρήσει στη σύναψη μιας σχετικής συνθήκης. «Κάθε ανθρώπινο πλάσμα έχει ανάγκη από τους ωκεανούς για να επιβιώσει», τόνισε χαρακτηριστικά η εκπρόσωπος της οικολογικής οργάνωσης.

Να υπενθυμίσουμε στο σημείο αυτό ότι οι ωκεανοί παίζουν ζωτικό ρόλο στην «υγεία» του πλανήτη μας. Απελευθερώνουν πάνω από το μισό οξυγόνο της Γης και μετριάζουν την ανθρώπινη επιρροή στο κλίμα ρυθμίζοντας την ποσότητα διοξειδίου του άνθρακα (CO2) στην ατμόσφαιρα. Απορροφά περίπου το ένα τέταρτο του εκλυόμενου στην ατμόσφαιρα CO2.

Πλαστικά στους πόλους!

Το πρόβλημα δεν εστιάζεται μόνο στην υπερθέρμανση των ωκεανών και την επακόλουθη αύξηση της στάθμης των θαλασσών, αλλά στη διαταραχή όλων των φυσικών, χημικών και βιολογικών παραμέτρων που καθορίζουν το ωκεάνειο περιβάλλον. Για πρώτη φορά εντοπίστηκαν για παράδειγμα τώρα πλαστικά νανοσωματίδια ακόμα και στις περιοχές των πόλων!

Τα πλαστικά νανοσωματίδια είναι μικρότερα και τοξικότερα από τα μικροπλαστικά που έχουν ήδη βρεθεί σε όλο τον πλανήτη.

Ανάλυση πάγου από τη Γροιλανδία έδειξε ότι πλαστικά νανοσωματίδια μολύνουν την απομακρυσμένη αυτή περιοχή τουλάχιστον επί μισό αιώνα, ενώ οι ερευνητές έμειναν έκπληκτοι όταν διαπίστωσαν ότι ένα τέταρτο των σωματιδίων που εντόπισαν προέρχονταν από ελαστικά οχημάτων. Τα νανοσωματίδια είναι πολύ ελαφρά και πιστεύεται ότι τα μετέφεραν στη Γροιλανδία άνεμοι από πόλεις της Βόρειας Αμερικής και της Ασίας. Νανοπλαστικά εντοπίστηκαν και στον πάγο της θάλασσας στο McMurdo Sound της Ανταρκτικής, αυτά όμως φαίνεται ότι μεταφέρθηκαν από ωκεάνεια ρεύματα.

Να σημειώσουμε στο σημείο αυτό ότι δεν έχει ακόμα επαρκώς  μελετηθεί η επίδραση στην ανθρώπινη υγεία ούτε των μικροπλαστικών, ούτε των νανοπλαστικών, πιστεύεται όμως ότι υπάρχει και είναι πιθανώς σημαντική.

* Ο Δημήτρης Κωνσταντακόπουλος είναι δημοσιογράφος

ΑΠΕ-ΜΠΕ

Δεδομένης της κατάστασης ασφαλείας που επικρατεί στην ευρύτερη περιοχή της Οδησσού, το αρμόδιο Γενικό Προξενείο εισηγήθηκε και έλαβε άδεια να πραγματοποιηθεί επιχείρηση εκκένωσης από την περιοχή Ελλήνων πολιτών, καθώς και μελών οικογενειών τους, αναφέρεται σε ανακοίνωση του υπουργείου Εξωτερικών.

Η επιχείρηση «Νόστος 2» έλαβε χώρα σήμερα και εκκενώθηκαν 26 άτομα, όπως γνωστοποιεί το υπουργείο Εξωτερικών. Τους συνόδευε ο γενικός πρόξενος στην Οδησσό, Δημήτρης Δόχτσης. Σύμφωνα με την ενημέρωση του υπουργείου Εξωτερικών, οι ανωτέρω αφίχθηκαν στη Μολδαβία, όπου τους υποδέχθηκε η πρέσβης της Ελλάδας στη Ρουμανία, Σοφία Γραμματά. Σημειώνεται ότι το Γενικό Προξενείο στην Οδησσό συνεχίζει να λειτουργεί, με τον γενικό πρόξενο να επιστρέφει στην έδρα του.

ΑΠΕ-ΜΠΕ

«Στο πατρικό μου σπίτι, έρημο εδώ και χρόνια μετά την απώλεια του πατέρα μου, που έφυγε από τη ζωή πριν από τρεισήμισι χρόνια, υπάρχει ένα όμορφο διαμέρισμα με έναν μικρό κήπο. Μπορεί να φιλοξενήσει μια προσφυγική οικογένεια από την Ουκρανία. Να το δω να γεμίζει ζωή, με γέλια παιδιών, με αγκαλιές και τραγούδια! Να πηγαίνω και να χαίρομαι που υπάρχω. Αυτό θέλω».

Με τις λίγες αυτές λέξεις, η δικηγόρος από τη Θεσσαλονίκη, Ιφιγένεια Παραστατίδου, δηλώνει την πρόθεσή της να ανοίξει τις πόρτες του πατρικού της, που εδώ και χρόνια μένει άδειο, σε μια οικογένεια ανθρώπων που ξεριζώθηκαν εξαιτίας του πολέμου στην Ουκρανία. Μπορεί μόνο να προσφέρει τη στέγη, λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, όχι να συντηρήσει ολόκληρη οικογένεια, αλλά αισθάνεται βέβαιη ότι η τοπική κοινότητα του χωριού στον δήμο Πέλλας θα συντρέξει τους αιφνίδια ανέστιους.

«Το πατρικό μου βρίσκεται σε ένα ποντιακό χωριό και οι Πόντιοι ξέρουν από προσφυγιά. Πιστεύω ότι αν μια οικογένεια εγκατασταθεί στο σπίτι, η κοινωνία του χωριού θα τους βοηθήσει, θα έχουν και να φάνε και να ζεσταθούν, οι κάτοικοι είναι και οι ίδιοι παιδιά προσφύγων, καταλαβαίνουν και νιώθουν. Πώς το αποφάσισα; Μου βγήκε αυθόρμητα αυτή η κίνηση. Πιστεύω πως αποστολή του ανθρώπου είναι να δημιουργεί αποτύπωμα αγάπης και ανθρωπιάς.

Κι έχω επηρεαστεί πολύ από κάτι που διάβασα να λέει ο  (Αρχιεπίσκοπος) Αναστάσιος της Αλβανίας, όταν τον ρώτησαν ποιος θα μπορούσε να είναι ο τίτλος της ζωής του, και είπε ότι θέλει να αφήσει ένα ψιθύρισμα αγάπης», σημειώνει η κ. Παραστατίδου και προσθέτει ότι αισθάνεται αμήχανα με τον έπαινο για αυτή της την κίνηση: «το να προσφέρεις ένα σπίτι σε ανθρώπους που το έχουν ανάγκη, δεν είναι κάτι σημαντικό, όταν υπάρχουν άνθρωποι που δίνουν τα ίδια τους τα νεφρά στον συνάνθρωπο», λέει χαρακτηριστικά, προσθέτοντας ότι μέχρι στιγμής δεν έχει εκδηλωθεί σχετικό ενδιαφέρον από κάποια οικογένεια.

Η Ιφιγένεια Παραστατίδου προέρχεται από οικογένεια προσφύγων και μεταναστών και γνωρίζει τι σημαίνει να βρίσκεσαι ξαφνικά μακριά από την πατρίδα σου. Οι παππούδες της έφτασαν στην Ελλάδα από τη Σεβάστεια στα βάθη της Τουρκίας. Και οι γονείς της μετανάστευσαν για δουλειά στη Γερμανία, αντιμετωπίζοντας όλες τις δυσκολίες του «ξένου». «Νιώθει» τον/την πρόσφυγα, γνωρίζει από τις διηγήσεις των δικών της τις δυσκολίες του ξεριζωμού. Και δεν είναι η μόνη, που σπεύδει να βοηθήσει έμπρακτα.

Στη Χαλκιδική, μια άλλη οικογένεια ανοίγει το δικό της σπίτι δωρεάν σε ουκρανικές οικογένειες, που έμειναν σε αυτό μέσω AirBnB τα προηγούμενα καλοκαίρια, καθώς -όπως επισημαίνουν μέλη της σε σχετική ανάρτηση στα κοινωνικά δίκτυα- τα σπίτια μπορούν να είναι πολύ πιο χρήσιμα από ό,τι όταν προορίζονται μόνο για διακοπές: «Από αύριο το σπίτι μας στη Νικήτη είναι διαθέσιμο δωρεάν για τους Ουκρανούς επισκέπτες μας!

Τους στείλαμε τη μεγάλη μας συμπάθεια για την πολεμική δοκιμασία που βιώνουν και τους προτείναμε να χρησιμοποιήσουν -από αύριο κιόλας- δωρεάν το σπίτι μας στη Νικήτη, ώστε να απαλύνουμε λίγο τη δοκιμασία τους. Για εμάς είναι απαράδεκτος ένας πόλεμος στην καρδιά της Ευρώπης το 2022! Θα κάναμε το ίδιο όποια χώρα και αν βρισκόταν στη θέση που βρίσκεται σήμερα η Ουκρανία. Εάν έχετε διαθέσιμα σπίτια, σκεφτείτε να κάνετε το ίδιο!».

ΑΠΕ-ΜΠΕ

Ακριβότερα σε ποσοστό ως και 15% θα προμηθευτούν οι καταναλωτές στη Θεσσαλονίκη την παραδοσιακή λαγάνα για την Καθαρά Δευτέρα (7/3) καθώς οι αρτοποιοί δηλώνουν αδυναμία ν’ απορροφήσουν τις αυξήσεις σε πρώτες ύλες και ενέργεια, ενώ υπολογίζουν ότι φέτος θα φουρνίσουν συνολικά γύρω στα 450.000 τεμάχια προκειμένου να τα διαθέσουν προς πώληση.

Όπως εξήγησε, μιλώντας στο Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, η πρόεδρος του Σωματείου Αρτοποιών Θεσσαλονίκης «Ο Προφήτης Ηλίας» Έλσα Κουκουμέρια, με την ανατίμηση αυτή (σ.σ. πέρυσι η τιμή ανά τεμάχιο κυμαινόταν από 2,20-3 ευρώ), οι αρτοποιοί «δεν θα μεγεθύνουν τα κέρδη τους, αλλά θα περιορίσουν τις μεγάλες τους ζημιές». Χαρακτηριστικά ανέφερε, ότι η τιμή στα άλευρα καταγράφεται φέτος αυξημένη κατά 40% σε σχέση με πέρυσι «και γενικώς οι πρώτες ύλες στα αρτοποιία έχουν ανατιμηθεί σε ποσοστό από 30% έως και 50%», τη στιγμή μάλιστα που, όπως λέει, που καταγράφονται μεγάλες αυξήσεις στην ενέργεια.

Υπενθυμίζεται ότι οι αρτοποιοί του νομού Θεσσαλονίκης είχαν προχωρήσει σε αύξηση της τιμής της λαγάνας το 2019, όταν προηγουμένως για έντεκα χρόνια τη διατηρούσαν αμετάβλητη.

Γύρω στις 450.000 λαγάνες θα φουρνίσουν οι αρτοποιοί

Σε ό,τι αφορά τις προσδοκίες των αρτοποιών για την κίνηση στα αρτοποιεία την Καθαρά Δευτέρα, η πρόεδρος του «Προφήτη Ηλία» εμφανίστηκε συγκρατημένα αισιόδοξη, εξηγώντας ότι «πέρυσι και πρόπερσι, λόγω των μέτρων που είχαν επιβληθεί για την αποφυγή διάδοσης του κορονοϊού, οι καταναλωτές δεν πήραν μία λαγάνα, αλλά και δύο και τρεις. Φέτος, η κατάσταση είναι διαφορετική και ύστερα από δύο χρόνια “κλεισούρας”, ο κόσμος έχει ανάγκη να βγει έξω. Έτσι, πιστεύω ότι οι Θεσσαλονικείς θα τηρήσουν μεν το έθιμο της λαγάνας, αλλά χωρίς να προβαίνουν σε υπερβολές».

Στο πλαίσιο αυτό, η ίδια εκτίμησε ότι φέτος οι αρτοποιοί του νομού θα φουρνίσουν περί τις 450.000 λαγάνες, όταν πέρυσι την αντίστοιχη ημέρα «ο αριθμός αυτός είχε ξεπεραστεί κατά πάρα πολύ». Μάλιστα, σύμφωνα με την Κουκουμέρια, και τη φετινή Τσικνοπέμπτη η κίνηση στα αρτοποιεία «ήταν η χειρότερη των τελευταίων πέντε χρόνων τουλάχιστον».

Η κ. Κουκουμέρια εξήγησε ότι η παρασκευή της παραδοσιακής λαγάνας που γίνεται με το χέρι, αποτελεί μια επίπονη διαδικασία 12 ωρών και την Καθαρά Δευτέρα, θα πρέπει ο κάθε φούρνος να δουλέψει από τις 21:00 το βράδυ της Κυριακής, μέχρι τις 15:00 το μεσημέρι της επομένης, προκειμένου να ανταποκριθεί στη ζήτηση (ως και 700 τεμάχια η μέση κατανάλωση ανά μαγαζί). Αυτό, σύμφωνα με την ίδια, καθιστά σαφές ότι θα πρέπει ο φούρναρης να πληρώσει τριπλό μεροκάματο, «τη στιγμή που το περιθώριο κέρδους για τον αρτοποιό είναι πλέον μηδαμινό».

Το παραδοσιακό έθιμο της λαγάνας

Το παραδοσιακό έθιμο της λαγάνας παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στο νηστίσιμο τραπέζι της Καθαράς Δευτέρας. Η λαγάνα είναι άζυμος άρτος, που σημαίνει ότι παρασκευάζεται χωρίς προζύμι και φαίνεται ότι χρησιμοποιήθηκε από τους Ισραηλίτες κατά τη νύχτα της Εξόδου τους από την Αίγυπτο, υπό την καθοδήγηση του Μωυσή. Έκτοτε, επιβαλλόταν από τον Μωσαϊκό Νόμο για όλες τις ημέρες της εορτής του Πάσχα, μέχρι που ο Χριστός στο τελευταίο του Πάσχα ευλόγησε τον ένζυμο άρτο.

Η ιστορία της λαγάνας διατρέχει όλη τη διατροφική παράδοση από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Ο Αριστοφάνης στις «Εκκλησιάζουσες» λέει «Λαγάνα πέττεται», ενώ ο Οράτιος στα κείμενά του, αναφέρει τη λαγάνα ως «Το γλύκισμα των φτωχών».

Το έθιμο της λαγάνας παρέμεινε αναλλοίωτο ανά τους αιώνες και συνηθίζεται να παρασκευάζεται με μεράκι από τον αρτοποιό της γειτονιάς, τραγανή λαχταριστή και σουσαμένια και να καταναλώνεται κατά την Καθαρά Δευτέρα, την Πρωτονήστιμη Δευτέρα της Σαρακοστής.

Όσο γιατί η συγκεκριμένη Δευτέρα λέγεται «Καθαρά» αναφέρεται ότι η ονομασία προήλθε από τη συνήθεια που είχαν οι νοικοκυρές το πρωί της ημέρας αυτής να πλένουν με ζεστό νερό και στάχτη όλα τα μαγειρικά σκεύη, ως «ημέρα κάθαρσης». Στη συνέχεια τα κρεμούσαν στη θέση τους, όπου και παρέμεναν μέχρι τη λήξη της νηστείας. Επίσης, κατά την ημέρα αυτή εξέρχονταν όλοι οικογενειακώς στην ύπαιθρο και έστρωναν κάτω στη γη και έτρωγαν νηστίσιμα φαγητά όπως χαλβά, ελιές, ταραμά και -φυσικά- λαγάνα.

ΑΠΕ-ΜΠΕ / Έλενα Αλεξιάδου