Συνεχίζουμε αμήχανα να καταγράφουμε τους θανάτους αγροτών από ατυχήματα. Πόσοι εργαζόμενοι στον αγροτικό τομέα σκοτώνονται και τραυματίζονται στην Ελλάδα; Μήπως ο αριθμός είναι πάρα πολύ μεγάλος; ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ ΑΣΧΟΛΕΙΤΑΙ ΚΑΝΕΙΣ ΜΕ ΑΥΤΟ ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ; Γιατί δεν το μελετά κάποια πτυχιακή στα Πανεπιστήμια; Γιατί δεν χρηματοδοτούν έρευνες τα ποικιλώνυμα Ιδρύματα; Γιατί δεν απασχολεί τον ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ;. Γιατί δεν προωθούνται κάποιες Διδακτορικές διατριβές. Μήπως πληρώνουν κάποιοι όσους ΔΕΝ ασχολούνται με αυτό το θέμα; … Είναι κομμάτι του άτυπου «πολέμου» των αστών εις βάρος των αγροτών, για να αποκτήσουν οι αστοί «ζωτικό» χώρο επιβίωσης; …
Και τα παραπάνω μόνο με αφορμή τα ατυχήματα που μαθαίνουμε όλοι οι πολίτες. Τι γίνεται με τις αγροτικές επαγγελματικές ασθένειες; Μπορεί να διασταυρωθεί αν η χρήση φυτοφαρμάκων αυξάνει τα κρούσματα (θάνατοι) από διάφορους καρκίνους; Πώς επιδρά το περιβάλλον, ο έντονος ήλιος, η μεγάλη διάρκεια δουλειάς, η συνεχής διαθεσιμότητα για δουλειά 365 μέρες το χρόνο, χωρίς διακοπές, στην ψυχική υγεία του αγρότη; Περιέργως κανένας δεν ασχολείται ή δεν θέλει να ασχοληθεί ή δεν προλαβαίνει να ασχοληθεί, διότι άλλες εργασίες είναι πιο ελκυστικές, ίσως και προσοδοφόρες … με τα αγροτικά ατυχήματα, και τις αγροτικές επαγγελματικές ασθένειες.
Η μόνη προσέγγιση είναι από τις μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες φυτοφαρμάκων, οι οποίες δίνουν οδηγίες αποφυγής προβλημάτων, βάζοντας τον αγρότη, που τα χρησιμοποιεί, μέσα σε … σκάφανδρο! Δεν έχω δει αγρότη να χρησιμοποιεί τέτοιο εξοπλισμό στο χωράφι, ούτε και είναι δυνατόν να γίνει. Έχω δει αρκετές επιδείξεις, αλλά μόνο επιδείξεις. Τίποτε άλλο.
Το θέμα, ως σχετικά ερευνητικά «παρθένο», το εντόπισε η ΑΜΚΕ PROLEPSIS και με τέσσερις ακόμη εταίρους συνδιαμόρφωσαν το έργο «AGROSH+ Υγιεινή και Ασφάλεια στον τομέα της γεωργίας στην Ευρώπη – Ανάπτυξη αγροτικών περιοχών μέσω εκπαίδευσης στην ιατρική της εργασίας και στις υπηρεσίες Υγιεινής και Ασφάλειας της εργασίας», στα πλαίσια του ERASMUS+, με υλοποίηση από 1-9-2016 έως 31-8-2018. Οι εταίροι του έργου AGROSH+ είναι ο οργανισμός Romtens Foundation (συντονιστής Έργου), η Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Victor Babeş (Ρουμανία), το ερευνητικό κέντρο Work Research Centre Ireland Ltd (Ιρλανδία), το Ινστιτούτο FCBZR για Την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία (Βουλγαρία) και από την Ελλάδα η ΑΜΚΕ PROLEPSIS-Ινστιτούτο Προληπτικής, Περιβαλλοντικής και Εργασιακής Ιατρικής (210 6255700, info@polepsis.gr). Τα εξαγόμενα του έργου θα αναρτηθούν σύντομα στο http://www.agrosh.ro/.
Σύμφωνα με στοιχεία της EUROSTAT/ESAW, ο αγροτικός τομέας κατέχει την 4η θέση ανάμεσα σε 22 τομείς, όσον αφορά στον αριθμό μη θανατηφόρων (δεν είναι σωστά τα στοιχεία, καθ όσον τα περισσότερα αγροτικά μη θανατηφόρα ατυχήματα αντιμετωπίζονται επί τόπου χωρίς αναγγελίες και καταγραφές), αλλά και θανατηφόρων ατυχημάτων. Ταυτόχρονα, τα στοιχεία για τις επαγγελματικές ασθένειες παρουσιάζουν την ίδια εικόνα (Ποιος αγρότης αναγγέλλει την αναρρωτική του, αν πάει σε γιατρό?0. Οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον αγροτικό τομέα είναι αυτές που καλύπτονται λιγότερο με υπηρεσίες Υγείας και Ασφάλειας στην εργασία. Και βέβαια αβίαστα προκύπτουν τα προηγουμένως διατυπωθέντα ερωτήματα, όπως: ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ ΑΣΧΟΛΕΙΤΑΙ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΜΕ ΤΟ 4Ο ΤΟΜΕΑ ΣΤΑ ΘΑΝΑΤΗΦΟΡΑ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ? Προσοχή αν αθροιστούν οι τομείς σε αγροτικά και εργατικά, τα αγροτικά είναι ΠΡΩΤΑ, αλλά οι μεθοδεύσεις τα κάνουν να φαίνονται 4α !… … Από τις ήδη ελάχιστες επιδημιολογικές μελέτες επισημαίνεται:
- Οι αγρότες με ηλικία μεγαλύτερη των 50 ετών παρουσιάζουν έκπτωση ακοής 50%!
- Μαθητές σε αγροτικές περιοχές εμφανίζουν έκπτωση ακοής σε διπλάσιο βαθμό από ότι οι μαθητές αστικών περιοχών.
- Οι οδηγοί αγροτικών μηχανημάτων πάσχουν από οσφυαλγία σε ποσοστό 10% υψηλότερο από τον γενικό πληθυσμό.
- Το 95% των ατυχημάτων με αγροτικά μηχανήματα αφορά άνδρες ηλικίας 30-39 ετών. Τα αγροτικά ατυχήματα δείχνουν μέσο όρο απουσίας (όσα βέβαια καταγράφονται) 39 ημέρες, που είναι πολύ μεγάλος.
- Κίνδυνοι από ηλίαση, θερμική εξάντληση, θερμοπληξία κλπ (… που δεν καταλαβαίνουν οι κερακλοκένταυροι των κλιματιζόμενων γραφείων)
- Αυξημένοι κίνδυνοι για συμπεριφορικές και ψυχολογικές παθήσεις όπως: κατάθλιψη, άγχος, αυτοκτονίες (λόγω απομόνωσης), οικονομική ανασφάλεια, βία, αλκοόλ (είναι περίπου status ότι ο αγρότης πρέπει να πίνει αλκοόλ!!!), πατριαρχική δομή της κοινωνίας, εξάρτηση από ασταθείς καιρικές συνθήκες, έλλειψη κινητικότητας, παιδική παραμέληση, εκτεταμένο συνεχές ωράριο εργασίας ή διαθεσιμότητας.
- Ο θεσμός του Γιατρού Εργασίας εξακολουθεί να δυσλειτουργεί σημαντικά στην Ελλάδα (αλήθεια, υπάρχει κάτι που λειτουργεί ικανοποιητικά, πέραν της μισθοδότησης των Δημοσίων Υπαλλήλων?…) και ο αγροτικός πληθυσμός βρίσκεται ακόμη εκτός του πεδίου υποστήριξης από ειδικούς γιατρούς.
- Στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της εργασίας στον αγροτικό τομέα μπορούμε να επισημάνουμε την ένταση από την εργασία στο ύπαιθρο ή σε θερμοκήπια (υγρασία+θερμοκρασία), την καταπόνηση από τα βαρέα μηχανήματα, τους κινδύνους από την εργασία με ζώα, την εργασιακή «απομόνωση» στον χώρο εργασίας, τα χαμηλά επίπεδα εκπαίδευσης και την χρήση χημικών υψηλής τοξικότητας, ο «ανθυγιεινός» έλεγχος από τους δημόσιους υπαλλήλους, οι ολιγοήμερες ή καθόλου διακοπές.
- Η ασφάλεια και υγιεινή στην γεωργία (γενικά) δεν καλύπτεται από ειδική οδηγία της Ε.Ε. (Γιατί άραγε? Δεν ενδιαφέρονται οι κυβερνώντες για τους αγρότες? Τους θεωρούν αναλώσιμους? Βγάζουν πολύ περισσότερα χρήματα από τις ανθυγιεινές και ανασφαλείς συνθήκες εργασίας? Είναι ανοργάνωτοι-τους κρατάνε ανοργάνωτους? Είναι πολιτική επιλογή, να «εξαφανισθούν» οι αγρότες, ίσως διότι είναι οι μόνοι που ως αυτάρκεις θα μπορούσαν να αμφισβητήσουν το σημερινό πολιτικό καθεστώς?)
- Στην Ελλάδα δεν υπάρχει πρόνοια από την Κυβέρνηση για την κάλυψη των αγροτών/αγροτοεργατών από υπηρεσίες Ιατρικής της Εργασίας.
Οι εισηγητές που μας εξήγησαν αρκετά σημεία της υγιεινής & ασφαλείας στον αγροτικό χώρο, πάντα με την οπτική του Γιατρού Εργασίας και του Τεχνικού Ασφαλείας, όπως τα είδε το έργο AGROSH+, ήταν: η καθ Α. Λινού (PROLEPSIS), κα Β. Καραούλη (Υπ. Υγείας), Δρ Δ. Φυτική (Θριάσιο Νοσοκομείο), Δρ Α. Πανταζοπούλου (Γιατρός Εργασίας), κα Μ. Κονταρίνη (Σχολή Δημόσιας Υγείας), κα Μ. Τσερώνη (ΚΕΕΛΠΝΟ), κα Π. Κορνάκη (AGROSH+), Δρ Κ. Ζώτα (PROLEPSIS) και κ Η. Ταντής (Γιατρός Εργασίας).
Στην εκδήλωση συμμετείχαν εκπρόσωποι από το Υπουργείο Υγείας, καθηγητές από την Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας, στελέχη του ΚΕΕΛΠΝΟ, του ΕΛΙΝΥΑΕ, του ΣΕΠΕ, ειδικοί ιατροί εργασίας και ειδικοί προαγωγής υγείας. Εντύπωση προκάλεσε η πλήρης απουσία αγροτών. Ο ανύπαρκτος αριθμός αγροτών και ο απαράδεκτα μικρός αριθμός σχετικών με τα αγροτικά για ένα τόσο σοβαρό θέμα που έχει άμεση σχέση με την καθημερινή υγεία και ασφάλεια των αγροτών, δεν είναι ευοίωνη προοπτική. Και οι αγρότες χωρίς σωστά συνδικαλιστικά στελέχη, χωρίς επαρκείς συνεργατικές δομές, μετά βίας επιβιώνουν. Μοιάζει σαν συντονισμένη διαδικασία κοινωνικής, οικονομικής & υγιεινής εξαθλίωσης των αγροτών.
Δημήτριος Μιχαηλίδης
