Η έκθεση του Παγκόσμιου Οργανισμού Μετεωρολογίας (WMO) για το 2024, το θερμότερο έτος από τότε που αρχίσαμε να μετράμε τη θερμοκρασία της Γης, συγκλονίζει με την περιγραφή των πολυάριθμων, χωρίς προηγούμενο καυσώνων, πλημμυρών και καταιγίδων που έπληξαν τον πλανήτη, σκοτώνοντας ανθρώπους, γκρεμίζοντας κτίρια και καταστρέφοντας σοδειές. Περισσότεροι από 800.000 άνθρωποι μετακινήθηκαν και έμειναν άστεγοι εξαιτίας αυτών των φαινομένων, ο υψηλότερος αριθμός από τότε που άρχισαν να γίνονται τέτοιες στατιστικές.
Η έκθεση του WMO αναφέρει 151 ακραία καιρικά φαινόμενα που σημειώθηκαν το 2024 και που χαρακτηρίζονται «χωρίς προηγούμενο». Ο όρος αυτός χρησιμοποιείται για να περιγράψει φαινόμενα που είναι χειρότερα από οτιδήποτε έχει συμβεί στις ίδιες περιοχές στο παρελθόν.
Καύσωνες στην Ιαπωνία προκάλεσαν θερμοπληξία σε εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους. Στο Carnarvon της Δυτικής Αυστραλίας η θερμοκρασία έφτασε τους 49,.9 βαθμούς Κελσίου, στην πόλη Tabas του Ιράν τους 49,7 και στο Μαλί, σε καύσωνα που έπληξε ολόκληρη τη χώρα, τους 48,5 βαθμούς.
Σημειώθηκαν ρεκόρ βροχοπτώσεων στην Ιταλία που προκάλεσαν πλημμύρες, κατολισθήσεις και διακοπές ηλεκτρικού. Χείμαρροι κατέστρεψαν χιλιάδες σπίτια στη Σενεγάλη και απότομες μεγάλες πλημμύρες στο Πακιστάν και τη Βραζιλία κατέστρεψαν μεγάλες σοδειές.
Το 2024 προκλήθηκε επίσης ένας αριθμός ρεκόρ από πολύ ισχυρές καταιγίδες, όπως στις Φιλιππίνες που επλήγησαν από έξι διαδοχικούς τυφώνες σε διάστημα ενός μηνός. O τυφώνας Ελένη ήταν ο ισχυρότερος που έπληξε ποτέ την περιοχή Big Bend της Φλόριδα στις ΗΠΑ, ενώ 3,6 εκατομμύρια άνθρωποι επλήγησαν από τον «υπερτυφώνα Yagi» στο Βιετνάμ.
Τα τελευταία δέκα χρόνια ήταν, σύμφωνα με τον WMO, τα θερμότερα από τότε που άρχισαν να γίνονται μετρήσεις. Οι εκπομπές αερίων θερμοκηπίου συνέχιζαν στο μεταξύ να αυξάνουν γεγονός που θα οδηγήσει σε ακόμα χειρότερες συνέπειες. Οι ηγέτες πρέπει να παρέμβουν, να στραφούν προς καθαρές ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και να επεξεργασθούν νέα εθνικά κλιματικά σχέδια φέτος, δήλωσε ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες, απομένει όμως να δούμε αν θα τον ακούσει κανένας. Το πολιτικό ενδιαφέρον για το κλίμα της Γης είναι στο χαμηλότερο σημείο του από τότε που άρχισαν οι σχετικές συζητήσεις και διαπραγματεύσεις.
«Η παγκόσμια υπερθέρμανση συνεχίζεται αχαλίνωτη, ακριβώς όπως ορθώς προβλέφθηκε ήδη από τη δεκαετία του 1980 και εκατομμύρια άνθρωποι υποφέρουν από τις συνέπειες», λέει στον βρετανικό Γκάρντιαν ο καθηγητής Stefan Rahmstorf, του Ινστιτούτου για το Κλίμα στο Πότσνταμ της Γερμανίας, που προσθέτει:
«Ο μόνος τρόπος για να σταματήσουμε την υπερθέρμανση είναι να φύγουμε γρήγορα από τα ορυκτά καύσιμα. Έχουμε τις λύσεις. Αλλά μας σταματάνε οι καμπάνιες παραπληροφόρησης και η δύναμη των λόμπι της βιομηχανίας ορυκτών καυσίμων. Η αγνόηση της πραγματικότητας, η άρνηση των νόμων της Φυσικής και η φίμωση των επιστημόνων μόνο ζημιά μπορεί να κάνει».
Από την πλευρά του, ο Δρ. Luke Parsons, της Nature Conservancy, λέει: «Κάθε χρόνο πάμε όλο και περισσότερο σε αχαρτογράφητα εδάφη. Το 2024 ήταν ήδη το θερμότερο έτος στη νεώτερη ιστορία. Αλλά η επόμενη δεκαετία αναμένεται να είναι ακόμα πιο ζεστή σπρώχνοντάς μας πιο βαθιά σε ένα κλίμα χωρίς προηγούμενο».
Πρέπει άλλωστε να θυμόμαστε ότι υπάρχουν και τα σημεία καμπής, σημεία δηλαδή όπου ολόκληρα κλιματικά συστήματα (π.χ. οι πάγοι της Γροιλανδίας ή η κυκλοφορία των θαλάσσιων ρευμάτων στον Βόρειο Ατλαντικό) μπορούν να καταρρεύσουν. Ένα σημείο καμπής είναι το σημείο που μια αντίδραση γίνεται αλυσιδωτή, δηλαδή η αλλαγή που έχει ήδη σημειωθεί προκαλεί η ίδια την περαιτέρω απομάκρυνση από το σημείο ισορροπίας. Αυτό που είναι δυνατό πριν περάσουμε το σημείο καμπής δεν είναι δυνατό μετά, η μεταβολή γίνεται ανεπίστρεπτη. Τα σημεία καμπής έχουν εισαχθεί στην κλιματική επιστήμη στη δεκαετία του 2000, είναι γνωστά όμως και από προηγουμένως σε διάφορες επιστήμες όπως η θερμοδυναμική αλλά και στη φιλοσοφία (μετατροπή της ποσότητας σε ποιότητα).
Με άλλα λόγια δεν ξέρουμε πότε θα πάμε από την άθροιση επί μέρους προβλημάτων στην κατάρρευση ολόκληρων κλιματικών συστημάτων, είτε, πολύ περισσότερο, του γενικού κλίματος της Γης. Με δεδομένο εξάλλου τον χαοτικό χαρακτήρα του γήινου κλιματικού συστήματος, η επιστήμη αδυνατεί να υπολογίσει τον ακριβή χρόνο που θα χρειαστούμε για να φτάσουμε σε τέτοια σημεία.
Το καλύτερο επομένως που έχουμε να κάνουμε είναι να πάρουμε όσο το δυνατό πιο ριζικά μέτρα, όσο πιο γρήγορα γίνεται.
(*) Ο Δημήτρης Κωνσταντακόπουλος είναι δημοσιογράφος ΑΠΕ-ΜΠΕ
