Έχουν υπάρξει διάφορες εκτιμήσεις για την ξαφνική επίθεση του Κιέβου στο Κουρσκ, που οδήγησε στην κατάληψη εδαφών καθώς οι ρωσικές δυνάμεις δεν προέβαλαν ιδιαίτερη αντίσταση.
Ορισμένοι μιλούν για έναν θρίαμβο του Κιέβου, που εξευτέλισε τον Πούτιν, εξύψωσε το ηθικό των Ουκρανών και έδωσε στο Κίεβο ένα διαπραγματευτικό όπλο για να ζητήσει την αποχώρηση των ρωσικών δυνάμεων από διεθνώς αναγνωρισμένα ουκρανικά εδάφη. Ο μεγάλος αριθμός των ρώσων στρατιωτών που αιχμαλωτίστηκαν ή παραδόθηκαν επιτρέπει επίσης στο Κίεβο να τους ανταλλάξει με Ουκρανούς στρατιώτες που έχουν αιχμαλωτιστεί στη Ρωσία.
Άλλοι, αντιθέτως, θεωρούν την κατάληψη ρωσικών εδαφών στο Κουρσκ άσκοπη, καθώς δεν σταμάτησε την προέλαση των ρωσικών δυνάμεων στο εσωτερικό της Ουκρανίας. Η επίθεση στο Κουρσκ, λένε, αποδυνάμωσε την υπεράσπιση του Ντονιέτσκ.
Πώς θα εξελιχθεί αυτή η κατάσταση; Στην περίπτωση που η ρωσική προέλαση στην Ανατολή συνεχιστεί, το Κίεβο θα αναγκαστεί να στείλει ξανά στην ανατολική Ουκρανία δυνάμεις που βρίσκονται σήμερα στο Κουρσκ. Και αντιστρόφως, τυχόν προσπάθεια των Ουκρανών να καταλάβουν περισσότερα ρωσικά εδάφη θα απαιτήσει την απομάκρυνση κι άλλων ουκρανικών στρατευμάτων από την Ανατολή, κάτι που θα διευκολύνει την προέλαση του Πούτιν. Κανένα από τα δύο σενάρια δεν είναι καλό για τους Ουκρανούς.
Είναι πάντως πραγματικά εντυπωσιακό ότι οι ουκρανικές δυνάμεις μπόρεσαν να καταλάβουν ένα σημαντικό μέρος ρωσικού εδάφους, ότι οι ρωσικές δυνάμεις προέβαλαν τόσο μικρή αντίσταση και ότι ο Πούτιν δεν απέσπασε γρήγορα ρωσικές δυνάμεις από την ανατολική Ουκρανία για να τις στείλει στο Κουρσκ.
Πρόσφατα, υπήρξαν πληροφορίες ότι η Μόσχα έστειλε 30.000 στρατιώτες στο Κουρσκ, δεν τους πήρε όμως από το μέτωπο του Ντονιέτσκ. Και ο στόχος τους φαίνεται πως ήταν να ανακόψουν την προέλαση των Ουκρανών, όχι να τους εκδιώξουν από τα ρωσικά εδάφη.
Ο ίδιος ο Πούτιν είπε ότι «ο στόχος του εχθρού να σταματήσει την επίθεσή μας στο Ντονιέτσκ απέτυχε. Αντιθέτως, ο ρυθμός της επίθεσής μας στο Ντονμπάς δεν ήταν πότε τόσο ταχύς».
Ίσως το Κίεβο να αναγκαστεί να αποσύρει τις δυνάμεις του από το Κουρσκ για να αποκρούσει τη ρωσική προέλαση στην ανατολική Ουκρανία. Μέχρι τότε όμως, το ερώτημα είναι το εξής: αν ο Πούτιν δεν θέλει ή δεν μπορεί να εκδιώξει τις ουκρανικές δυνάμεις από τη Κουρσκ, είναι άραγε η Ρωσία ευάλωτη και σε άλλες ανάλογες κινήσεις; Οι ουκρανικές δυνάμεις θα μπορούσε να εισβάλουν και από άλλα σημεία, αν και το στοιχείο της έκπληξης αυτή τη φορά θα έλειπε.
Υπάρχουν όμως κι άλλοι παίκτες που θα μπορούσε να θεωρήσουν ευκαιρία την ανοχή του Πούτιν απέναντι στην κατάληψη ρωσικών εδαφών.
Θα απαντούσε αποτελεσματικά ο Πούτιν αν οι μέχρι στιγμής φιλορώσοι διοικητές της Τσετσενίας, ή άλλων μουσουλμανικών δημοκρατιών, ανακήρυσσαν την ανεξαρτησία των περιοχών τους; Θα απαντούσε αποτελεσματικά ο Πούτιν αν ο Λουκασένκο στρεφόταν προς τη Δύση; Θα απαντούσε αποτελεσματικά ο Πούτιν αν ο Μόλδοβας, υποβοηθούμενος ίσως από την Ουκρανία, προσπαθούσε να ανακαταλάβει την Υπερδνειστερία;
Τα σενάρια αυτά δεν μοιάζουν πιθανά. Αλλά και στις αρχές του 1989 δεν έμοιαζε πιθανή η κατάρρευση των κομμουνιστικών καθεστώτων στην ανατολική Ευρώπη. Ούτε τον Δεκέμβριο του 2010 έμοιαζε πιθανό η αυτοπυρπόληση ενός μικροπωλητή στην Τυνησία να οδηγήσει στην πτώση μερικών αραβικών καθεστώτων.
(*) Ο Μαρκ Κατζ είναι ομότιμος καθηγητής πολιτικής στο George Mason University Schar School of Policy and Government
(Προέλευση: The National Interest) ΑΠΕ-ΜΠΕ
