Επίσκεψη στις ΗΠΑ με στόχο την ενίσχυση της διεθνοποίησης των ελληνικών πανεπιστημίων πραγματοποίησε ο Γενικός Γραμματέας Ανώτατης Εκπαίδευσης του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων Αποστόλης Δημητρόπουλος και ο Επικεφαλής της Πρωτοβουλίας «Study in Greece» Χρήστος Μιχαλακέλης. Η επίσκεψη ξεκίνησε από την Βοστώνη, όπου είχαν την ευκαιρία να περιηγηθούν σε κορυφαία πανεπιστήμια και να συναντηθούν με καταξιωμένους ακαδημαϊκούς -Έλληνες και μη- της περιοχής. Στη συνέχεια βρέθηκαν στην Ουάσιγκτον όπου πραγματοποίησαν σειρά συναντήσεων με αξιωματούχους στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ, εκπροσώπους του «Institute of International Education», μέλη ομογενειακών οργανώσεων, καθώς και με ακαδημαϊκούς και φοιτητές.
Αναφερόμενος στους στόχους της επίσκεψης, ο γενικός γραμματέας ανώτατης εκπαίδευσης σημείωσε ότι «το Υπουργείο Παιδείας έχει θέσει ως στρατηγική προτεραιότητα στην ανώτατη εκπαίδευση την ενίσχυση της εξωστρέφειας και την διεθνοποίησή της. Θεωρούμε ότι η ανάπτυξη της διεθνούς συνεργασίας των ελληνικών πανεπιστημίων με τα πανεπιστήμια των Ηνωμένων Πολιτειών είναι κορυφαίο ζήτημα και κορυφαία προτεραιότητα στο πλαίσιο αυτής της στρατηγικής. Για αυτό τον λόγο βρισκόμαστε στην Αμερική για να ενημερώσουμε την πανεπιστημιακή κοινότητα, αμερικανική και ομογενειακή, καθώς και τις αμερικανικές αρχές για όσα επιδιώκουμε ως Υπουργείο Παιδείας και ως ελληνική κυβέρνηση στην κατεύθυνση αυτή και, επιπλέον, να διερευνήσουμε νέες δυνατότητες προκειμένου να αναπτύξουμε περαιτέρω αυτή την στρατηγική με νέες συνεργασίες και νέες ιδέες που θα μπορούσαν να προκύψουν».
Από την πλευρά του, ο Χρήστος Μιχαλακέλης μίλησε για τα αποτελέσματα αλλά και τις προτεραιότητες που έχει θέσει η Πρωτοβουλία «Study in Greece». Όπως επισήμανε, «ως ακαδημαϊκός και ο ίδιος θα ήθελα να τονίσω πόσο σημαντικό είναι να υπάρξουν τα εργαλεία που θα υλοποιήσουν όλη αυτή την πολιτική που ακούσατε προηγουμένως. Ουσιαστικά αυτό που κάνουμε είναι να κάνουμε την Ελλάδα γνωστή στον κόσμο, να βάλουμε την Ελλάδα στον ακαδημαϊκό χάρτη αναφορικά με τη δυνατότητα υλοποίησης ακαδημαϊκών προγραμμάτων. Και πώς το κάνουμε αυτό; Με μια σειρά από δράσεις, όπως την ανάπτυξη ηλεκτρονικών πλατφορμών για την υποστήριξη της ακαδημαϊκής κοινότητας ως προς τη διάχυση της πληροφορίας, ως προς την αναζήτηση εργαλείων για δημιουργία ξενόγλωσσων προγραμμάτων, συνεργασιών, υποτροφιών, αιτήσεων για τα διεθνή προγράμματα. Δουλεύουμε ήδη στην επόμενη γενιά πλατφορμών, όπως την αναζήτηση στέγης και σε μια βάση δεδομένων, δίνοντας έμφαση στους Έλληνες ακαδημαϊκούς του εξωτερικού. Επιπλέον, συμμετέχουμε σε διεθνείς εκπαιδευτικές εκθέσεις».
Ακολουθεί η συνέντευξη του Γενικού Γραμματέα Ανώτατης Εκπαίδευσης του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων Αποστόλη Δημητρόπουλου
Μπορείτε να μας πείτε, ποια είναι τα αποτελέσματα των συναντήσεων και των επαφών που είχατε κατά την επίσκεψη σας στις ΗΠΑ;
Τόσο στην Βοστώνη όσο και στην Ουάσιγκτον, τα αποτελέσματα των συναντήσεων μας ήταν ιδιαίτερα ενθαρρυντικά. Κατ’ αρχάς οι αμερικανικές αρχές έδειξαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την ενίσχυση και διεύρυνση της συνεργασίας μας. Ανταλλάξαμε ιδέες και προτάσεις και πιστεύουμε ότι τα θετικά αποτελέσματα που ήδη υπάρχουν θα συνεχισθούν. Διαπιστώσαμε την ιδιαίτερα ισχυρή παρουσία των Ελλήνων επιστημόνων στα πανεπιστημιακά ιδρύματα των Ηνωμένων Πολιτειών και την ισχυρή βούλησή τους να συμβάλλουν στις προσπάθειές μας για τη διεθνοποίηση των ελληνικών πανεπιστημίων. Κατά τη διάρκεια των συναντήσεων μας, τόσο στην Βοστώνη όσο και στη Ουάσιγκτον, διαπιστώσαμε επίσης την ισχυρή διάθεση της ομογένειας, των φορέων και των εκπροσώπων της, να βοηθήσουν στις προσπάθειές μας. Και αυτό, θεωρούμε, είναι πολύ σημαντικό. Μας δίνει δύναμη να συνεχίσουμε με αισιοδοξία.
Η ελληνική ομογένεια στις ΗΠΑ μπορεί να βοηθήσει στην διεθνοποίηση των ελληνικών πανεπιστημίων και πώς;
Η ελληνική ομογένεια μπορεί να παίξει εξαιρετικά σημαντικό ρόλο και να αποτελέσει μία ισχυρή γέφυρα συνεργασίας μεταξύ των ελληνικών και των αμερικανικών πανεπιστημίων. Όχι μόνο μέσα από την υψηλή εκπροσώπηση της ελληνικής ομογένειας στα αμερικανικά πανεπιστήμια ως επιστημονικό προσωπικό, αλλά και οι οργανώσεις της ομογένειας μέσα από την ενθάρρυνση, την πληροφόρηση αλλά και την έμπρακτη υποστήριξή τους στα προγράμματα εκπαιδευτικών ανταλλαγών, που είναι πολύ δημοφιλή στα αμερικανικά πανεπιστήμια και τους φοιτητές τους, τα προγράμματα «study abroad» και «semester abroad». Με τις νέες δυνατότητες που υπάρχουν για σπουδές στα αγγλόφωνα προγράμματα των ελληνικών πανεπιστημίων, η ελληνική ομογένεια θα αποκτήσει ισχυρότερη επαφή με την Ελλάδα και τα πανεπιστήμια μας, με τρόπο μάλιστα που θα διευρύνει περαιτέρω τους εκπαιδευτικούς ορίζοντες των φοιτητών, είτε προέρχονται από την ομογένεια την ίδια είτε προέρχονται από την ευρύτερη αμερικάνικη κοινωνία.
Σε ποια επιστημονικά πεδία πιστεύετε ότι η διεθνοποίηση των ελληνικών πανεπιστημίων μπορεί να αναπτυχθεί περαιτέρω;
Αυτή είναι μια πολύ σημαντική ερώτηση, καθώς η προφανής απάντηση είναι ότι η Ελλάδα έχει ένα ισχυρό «brand name» διεθνώς στις ανθρωπιστικές επιστήμες. Νομίζω ότι πράγματι οι ανθρωπιστικές επιστήμες μπορούν να αποτελέσουν ένα βασικό πυλώνα στην στρατηγική της διεθνοποίησης των ελληνικών πανεπιστημίων, ιδιαίτερα εφόσον αναπτυχθούν περαιτέρω σε νέες κατευθύνσεις με συγκριτικές προσεγγίσεις που συγκεντρώνουν ευρύτερο ενδιαφέρον. Γνωρίζουμε ότι οι ανθρωπιστικές επιστήμες σε πολλά πανεπιστήμια στη Δύση, δεν περνούν την καλύτερη περίοδό τους και αυτό ανοίγει, αν θέλετε, ένα παράθυρο ευκαιρίας για τα ελληνικά πανεπιστήμια να εξελιχθούν αυτά τα ίδια ως διεθνή κέντρα για την ανάπτυξη των ανθρωπιστικών σπουδών, καλύπτοντας ενδεχομένως κενά που προκύπτουν σε άλλες χώρες. Όμως θα ήταν πραγματικά, νομίζω, πολύ περιοριστικό αν θεωρούσε κανείς ότι η διεθνοποίηση των ελληνικών πανεπιστημίων μπορεί να περιοριστεί στις ανθρωπιστικές επιστήμες. Οι δυνατότητες είναι μεγάλες στο σύνολο των επιστημονικών πεδίων. Θα φέρω ως παράδειγμα το πρώτο αγγλόφωνο πρόγραμμα ιατρικής που λειτούργησε για πρώτη φορά πέρυσι στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο. Σε πολύ λίγο χρόνο και παρά τις συνθήκες πανδημίας και τις επιπτώσεις που αυτή είχε στα διεθνή προγράμματα των πανεπιστημίων παγκοσμίως, για 60 θέσεις που προσέφερε, δέχτηκε 1.200 αιτήσεις ενδιαφερόμενων, προερχόμενων από περισσότερες από 40 χώρες του πλανήτη. Είναι η απόδειξη ότι η Ελλάδα μπορεί να γίνει ένας προορισμός για σπουδές σε αντικείμενα όπως οι βιοεπιστήμες, ένας τομέας όπου οι Έλληνες εκπροσωπούνται επίσης ιδιαίτερα και στο εξωτερικό. Οι Έλληνες βιοεπιστήμονες στην Ελλάδα αλλά και όσοι είναι στο εξωτερικό, σε συνεργασία με τα ελληνικά πανεπιστήμια μπορούν να αποτελέσουν ένα πολύ σημαντικό πεδίο που μπορεί να εξελιχθεί σε μια ιστορία επιτυχίας για την διεθνοποίηση των ελληνικών πανεπιστημίων. Πέρα από τις βιοεπιστήμες, υπάρχουν άλλοι τομείς όπως οι σπουδές ναυτιλίας, όπου η χώρα έχει αξιόλογη παράδοση και μπορεί, σε συνδυασμό με νέα αντικείμενα, όπως ιδιαίτερα η τεχνητή νοημοσύνη και οι τεχνολογίες της 4ης βιομηχανικής επανάστασης, ανοίγοντας νέες μεγάλες δυνατότητες για σπουδές αλλά και έρευνα. Θα πρόσθετα ότι στις νέες τεχνολογίες και στις διεπιστημονικές προσεγγίσεις, ως ελληνική κυβέρνηση επενδύουμε και έχουμε σχεδιάσει συγκεκριμένα χρηματοδοτικά εργαλεία για να ενισχύσουμε ακόμα περισσότερο τα ελληνικά πανεπιστήμια και την έρευνα αλλά και στα προγράμματα που σχετίζονται με τις νέες τεχνολογίες και ταυτόχρονα την ανάπτυξη της διεπιστημονικότητας. Η αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών σε τομείς που δεν είναι καθόλου προφανείς, όπως για παράδειγμα στις «digital humanities», μπορούν να δώσουν νέες μεγάλες δυνατότητες στα ελληνικά πανεπιστήμια και στις ανθρωπιστικές επιστήμες. Θεωρώ ότι πραγματικά οι δυνατότητες του προσωπικού των ελληνικών πανεπιστημίων είναι μεγάλες. Άλλωστε είναι ένα διεθνοποιημένο επιστημονικό προσωπικό, με μεγάλες δυνατότητες που αντανακλώνται και στην εξαιρετική συμμετοχή που έχει στα προγράμματα έρευνας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Διαπιστώνει, λοιπόν, κανείς ότι εφόσον τα πανεπιστήμια έχουν ένα ευνοϊκό περιβάλλον, κάτι που διαμορφώνει συνεχώς το Υπουργείο Παιδείας, μπορούν να πετύχουν εξαιρετικά αποτελέσματα σε πολλούς άλλους τομείς.
Η διεθνοποίηση των ελληνικών πανεπιστημίων είναι μια κυβερνητική επιλογή. Με ποια μέσα υλοποιείται;
Το πρώτο που κάναμε μόλις αναλάβαμε την κυβέρνηση, το καλοκαίρι του 2019, ήταν να προωθήσουμε την αλλαγή του θεσμικού πλαισίου, έτσι ώστε να επιτρέψουμε τη δυνατότητα στα πανεπιστήμια να αναπτύξουν ξενόγλωσσα προγράμματα μόνα τους ή σε συνεργασία με πανεπιστήμια άλλων χωρών, χωρίς την παρέμβαση του υπουργείου, με όσο λιγότερα γραφειοκρατικά εμπόδια υπάρχουν με αποκλειστικό κριτήριο μόνο τη διασφάλιση της ποιότητας των προγραμμάτων αυτών, έτσι ώστε να απελευθερωθεί το δυναμικό που ξέρουμε ότι υπάρχει και μπορεί να κάνει τέτοια προγράμματα. Το δεύτερο ήταν ότι αναλάβαμε διμερείς διακρατικές πρωτοβουλίες. Μία από αυτές ήταν με το «Institute of International Education» των Ηνωμένων Πολιτειών που ξεκινήσαμε ένα διμερές πρόγραμμα για την προώθηση των συνεργασιών μεταξύ ελληνικών και αμερικανικών πανεπιστημίων. Κάναμε το ίδιο με την Βρετανία μετά το Brexit για να διασφαλίσουμε τη συνέχεια της συνεργασίας που παραδοσιακά και ιστορικά έχουν τα ελληνικά και τα βρετανικά πανεπιστήμια. Πήραμε αντίστοιχη πρωτοβουλία με τα πανεπιστήμια της Κίνας, με την υποστήριξη της «Chinese Association for International Exchange». Και ο επόμενος στόχος μας είναι η προώθηση της συνεργασίας με τα πανεπιστήμια της Ινδίας. Ο στόχος όλων αυτών των πρωτοβουλιών είναι να διασφαλίσουμε ότι τα ελληνικά πανεπιστήμια στον σύγχρονο παγκοσμιοποιημένο κόσμο είναι ενταγμένα με δυναμικό τρόπο στον παγκόσμιο χάρτη των πανεπιστημίων, συμβάλλοντας ταυτόχρονα στην μετατροπή της Ελλάδας σε ένα διεθνές κέντρο εκπαίδευσης στη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Θέλουμε να μετατρέψουμε την Ελλάδα από μία χώρα που παραδοσιακά και ιστορικά εξήγαγε φοιτητές σε άλλες χώρες, σε μια χώρα που πραγματικά προσελκύει φοιτητές και προσωπικό από άλλες χώρες. Να προσελκύσουμε επίσης, τις αντίστοιχες ερευνητικές ή άλλες επενδύσεις που μπορούν να προσελκύσουν τα ελληνικά πανεπιστήμια με δεδομένη την υψηλή ποιότητα της έρευνας και της γνώσης που διαθέτουν. Να διαμορφώσουμε τις προϋποθέσεις, ώστε να επιστρέψουν και όσοι νέοι επιστήμονες έφυγαν την τελευταία δεκαετία από την Ελλάδα.
Για να ενισχύσουμε την εξωστρέφεια των ελληνικών πανεπιστημίων και τις διεθνείς συνεργασίες τους, φροντίσαμε να δοθούν κίνητρα προς την κατεύθυνση της διεθνοποίησης. Μέχρι τώρα, τα ελληνικά πανεπιστήμια έχουν ανταποκριθεί εξαιρετικά θετικά σε αυτό, αξιοποιώντας όλα τα διαθέσιμα χρηματοδοτικά εργαλεία που έχουμε αναπτύξει. Αξιοποιούμε τους πόρους των ευρωπαϊκών ταμείων, μαζί με την εθνική χρηματοδότηση από τον κρατικό προϋπολογισμό, προκειμένου να ενισχύσουμε τα πανεπιστήμια στην ανάπτυξη νέων καινοτόμων ξενόγλωσσων προγραμμάτων, μόνα τους ή σε συνεργασία με πανεπιστήμια άλλων χωρών και, επιπλέον, μέσα από την ενίσχυση των εργαστηριακών υποδομών τους αλλά και των υποδομών που αφορούν στις υπηρεσίες για τους φοιτητές. Από τις φοιτητικές εστίες μέχρι τις λοιπές εκπαιδευτικές υποδομές, προκειμένου τα επόμενα χρόνια μέσα από αυτήν, την πολύ νομίζω σπουδαία επένδυση που κάνουμε, πραγματικά να βελτιώσουμε κατά πολύ την θέση των ελληνικών πανεπιστημίων και στα διεθνή συστήματα κατάταξης, ώστε να αποτελέσουν έναν ελκυστικό πόλο διεθνώς. Πέρα από αυτό, για να υλοποιηθεί αυτή η πολιτική είναι απαραίτητη η διάχυση της πληροφορίας, αξιοποιώντας τις νέες τεχνολογίες για το σκοπό αυτό. Για το λόγο αυτό υποστηρίζουμε τη λειτουργία της πλατφόρμας «Study in Greece».
ΑΠΕ-ΜΠΕ
