Ο ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου συναντάται σήμερα με τον κυριότερο σύμμαχό του, τον αμερικανό πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ, για συνομιλίες που αναμένεται πως θα επικεντρωθούν στο μέλλον της ανακωχής στη Λωρίδα της Γάζας, όπου η διαπραγμάτευση για την έναρξη της λεγόμενης δεύτερης φάσης της μοιάζει να έχει περιέλθει σε αδιέξοδο.

   Το πρόγραμμα πυρηνικής ενέργειας του Ιράν, η Συρία, ο αφοπλισμός του κινήματος Χεζμπολάχ του Λιβάνου… Τα κρίσιμα ζητήματα που θα μπουν στο τραπέζι δεν είναι λίγα σε αυτή –την πέμπτη κατά σειρά αφότου επέστρεψε στον Λευκό Οίκο ο κ. Τραμπ– συνάντηση των δυο ανδρών.

   Θα καταγραφεί πάνω απ’ όλα καθώς η Ουάσιγκτον και οι μεσολαβητές στην περιοχή θέλουν να επιταχυνθεί η διαδικασία για να τεθεί σε εφαρμογή η δεύτερη φάση της συμφωνίας βάσει του σχεδίου που πρότεινε ο πρόεδρος των ΗΠΑ. Η κατάπαυση του πυρός στη Λωρίδα της Γάζας ανάμεσα στον στρατό του Ισραήλ και το παλαιστινιακό ισλαμιστικό κίνημα Χαμάς, σε εφαρμογή από τη 10η Οκτωβρίου, παραμένει εύθραυστη.

   Αυτή η δεύτερη φάση προβλέπει τον αφοπλισμό της Χαμάς –το παλαιστινιακό κίνημα ενίσταται–, την προοδευτική απόσυρση των ισραηλινών στρατευμάτων από τον θύλακο, τον σχηματισμό μεταβατικών αρχών και την ανάπτυξη διεθνούς δύναμης σταθεροποίησης.

   Σύμφωνα με τον Λευκό Οίκο, ο κ. Τραμπ αναμένεται να υποδεχτεί τον ισραηλινό πρωθυπουργό στις 13:00 (τοπική ώρα· 20:00 ώρα Ελλάδας) στην κατοικία και κλαμπ του, το Μαρ-α-Λάγκο, στο Παλμ Μπιτς, στη Φλόριντα. Ο ρεπουμπλικάνος, που περνά εκεί τις γιορτές, ήδη υποδέχθηκε εκεί χθες τον πρόεδρο της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι για να συζητήσουν σχετικά με τον πόλεμο με τη Ρωσία.

Ο τελευταίος όμηρος

   Επιτυχία της πρώτης χρονιάς της δεύτερης θητείας του, η ανακωχή στη Λωρίδα της Γάζας, βάσει σχεδίου ειρήνης που προβλέπει να επιβλέψει προσωπικά ο κ. Τραμπ, έβαλε τέλος τη 10η Οκτωβρίου σε δυο μήνες καταστροφικού πολέμου με έναυσμα την άνευ προηγουμένου έφοδο της Χαμάς στο νότιο τμήμα της ισραηλινής επικράτειας την 7η Οκτωβρίου 2023.

   Όμως οι συνομιλίες για την έναρξη της δεύτερης φάσης μοιάζουν βουλιαγμένες σε κινούμενη άμμο, παρά τη δημόσια διακηρυγμένη αμερικανική πρόθεση να υπάρξει πρόοδος. Ο ειδικός απεσταλμένος του αμερικανού προέδρου, ο Στιβ Γουίτκοφ, κι ο γαμπρός και σύμβουλος του κ. Τραμπ, ο Τζάρεντ Κούσνερ, συναντήθηκαν για αυτό με αντιπροσώπους του Κατάρ, της Αιγύπτου και της Τουρκίας νωρίτερα αυτόν τον μήνα στο Μαϊάμι.

   Το Ισραήλ και η Χαμάς αλληλοκατηγορούνται για παραβιάσεις της ανακωχής. Πριν καν αρχίσει συνομιλίες για τη δεύτερη φάση, το Ισραήλ απαιτεί να επιστραφεί το λείψανο του τελευταίου ομήρου που απομένει στα χέρια του ισλαμιστικού κινήματος στη Λωρίδα της Γάζας. Η Χαμάς αντιτείνει ότι δεν έχει μπορέσει να το εντοπίσει ως τώρα.

   Η στιγμή της συνάντησης είναι «εξαιρετικά σημαντική», κρίνει ο Γκερσόν Μπάσκιν, ισραηλινός ακτιβιστής για την ειρήνη και άτυπος μεσολαβητής που εμπλέκεται επί δέκα και πλέον χρόνια σε εγχειρήματα για την απελευθέρωση ομήρων.

   «Πρέπει να αρχίσει η δεύτερη φάση. Έχει καθυστερήσει, νομίζω πως οι Αμερικανοί έχουν συναίσθηση του γεγονότος αυτού, διότι η Χαμάς είχε πολύ χρόνο για να αποκαταστήσει την παρουσία της», πρόσθεσε. «Οι Αμερικανοί βεβαίως δεν θέλουν αυτή η κατάσταση να παρατείνεται».

   Σύμφωνα με ρεπορτάζ του αμερικανικού ειδησεογραφικού ιστότοπου Axios, που επικαλέστηκε αξιωματούχους του Λευκού Οίκου, η Ουάσιγκτον θέλει να ανακοινώσει το συντομότερο δυνατόν τον σχηματισμό παλαιστινιακής κυβέρνησης αποτελούμενης από τεχνοκράτες και εποπτευόμενης από επιτροπή με επικεφαλής προσωπικά από τον κ. Τραμπ, όπως προέβλεπε το σχέδιο για τη μεταβατική φάση στη Λωρίδα της Γάζας.

   Κατά την ίδια πηγή, ο κ. Τραμπ θέλει να συγκροτήσει νέα «επιτροπή ειρήνης», που θα επιβλέπει τη μεταβατική κυβέρνηση, και να συνεδριάσει κατά τη διάρκεια του φόρουμ του Νταβός (Ελβετία), τον Ιανουάριο.

«Ολοκληρωτικός πόλεμος»

   Ο αναλυτής Γιόσι Μέκελμπεργκ σημειώνει «ολοένα περισσότερες ενδείξεις απόγνωσης της αμερικανικής κυβέρνησης με τον Νετανιάχου».

   «Το ερώτημα είναι τι θα κάνει» γι’ αυτό, προσθέτει ο ειδικός στη Μέση Ανατολή του κέντρου μελετών Chatham House του Λονδίνου.

   Όσο για τον ισραηλινό πρωθυπουργό Νετανιάχου, θα βάλει στο τραπέζι το ζήτημα του Ιράν, επισείοντας την ανοικοδόμηση του πυρηνικού προγράμματος και την αναπλήρωση των στρατιωτικών δυνατοτήτων της Ισλαμικής Δημοκρατίας, ιδίως χάρη στα εργοστάσια κατασκευής βαλλιστικών πυραύλων.

   Τον Ιούνιο τα δυο κράτη, ορκισμένοι εχθροί, ενεπλάκησαν σε πόλεμο 12 ημερών, με πρώτη πράξη άνευ προηγουμένου ισραηλινά πλήγματα εναντίον, μεταξύ άλλων, ιρανικών πυρηνικών εγκαταστάσεων. Οι ΗΠΑ ενεπλάκησαν στον πόλεμο, εξαπολύοντας βομβαρδισμούς σε τρεις ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις-κλειδιά.

   Το Ιράν ανταπέδωσε εξαπολύοντας drones και πυραύλους.

   Κατά τη διάρκεια συνέντευξής του που δημοσιεύθηκε προχθές Σάββατο, ο ιρανός πρόεδρος Μασούντ Πεζεσκιάν έκρινε ότι οι ΗΠΑ, το Ισραήλ και οι Ευρωπαίοι συνεχίζουν να διεξάγουν «ολοκληρωτικό πόλεμο» εναντίον της Ισλαμικής Δημοκρατίας.

   Καθώς πλησιάζουν στον ορίζοντα οι βουλευτικές εκλογές του φθινοπώρου του 2026, η συνάντηση με τον κ. Τραμπ δίνει την ευκαιρία στον ισραηλινό πρωθυπουργό Νετανιάχου να στρέψει τα βλέμματα στο Ιράν και να εκτρέψει την προσοχή από «τις δυσκολίες που τον περιμένουν στο εσωτερικό» την προεκλογική περίοδο, εκτιμά ο Γιόσι Μέκελμπεργκ. Γι’ αυτόν, το «παν είναι η παραμονή του στην εξουσία», συμπληρώνει.

ΑΠΕ-ΜΠΕ

Το νομικό οικοδόμημα του ελέγχου των πυρηνικών εξοπλισμών κινδυνεύει να συνεχίσει να αποσαθρώνεται το 2026 αυξάνοντας τους κινδύνους για μία πυρηνική κρίση δύσκολα διαχειρίσιμη στην παρούσα ρευστή διεθνή συγκυρία.

Δύο σημαντικά ραντεβού αναμένονται κατά το πρώτο εξάμηνο του έτους: η εκπνοή της διμερούς αμερικανορωσικής συνθήκης New Start στις 5 Φεβρουαρίου και η Revcon, η διάσκεψη αναθεώρησης της Συνθήκης Μη Διάδοσης των πυρηνικών όπλων (NPT), ο ακρογωνιαίος λίθος του οικοδομήματος της πυρηνικής ασφάλειας, τον Απρίλιο στην Νέα Υόρκη.

Η διάσκεψη αυτή πραγματοποιείται κάθε τέσσερα ή πέντε χρόνια και στόχος της είναι η επιβίωση της NPT. Αλλά κατά την διάρκεια των δύο τελευταίων διασκέψεων, τα 191 κράτη που έχουν υπογράψει την συνθήκη απέτυχαν να υιοθετήσουν τελικό κείμενο. Και το ίδιο αναμένεται να συμβεί το 2026, σύμφωνα με τους ειδικούς.

«Αυτή η Revcon θα είναι δύσκολη», προειδοποίησε στις αρχές του Δεκεμβρίου η Alexandra Bell, πρόεδρος του Bulletin of the Atomic Scientists  κάνοντας την εκτίμηση ότι «οι προοπτικές του οικοδομήματος του ελέγχου των πυρηνικών είναι δυσοίωνες».

«Βρισκόμαστε στο σημείο της σχεδόν καθολικής αποξήλωσης του οικοδομήματος αυτού», δήλωσε ο Ρώσος Αντον Χλοπκόφ, διευθυντής του Κέντρου Σπουδών για την Ενέργεια και την Ασφάλεια (Ceness) της Μόσχας κατά την διάρκεια online διάσκεψης που οργάνωσαν τα Ηνωμένα Εθνη.

Σχετικά με την Revcon, «πρέπει να παραμείνουμε ρεαλιστές υπό τις παρούσες συνθήκες και να προσπαθήσουμε να διαφυλάξουμε ό,τι υπάρχει».

Κινεζική ισχύς

Από τα αμερικανικά πλήγματα κατά των ιρανικών πυρηνικών εγκαταστάσεων μέχρι την δοκιμαστική εκτόξευση του ρωσικού πυρηνοκίνητου πυραύλου και τις δηλώσεις του Ντόναλντ Τραμπ για ενδεχόμενη επανάληψη των πυρηνικών δοκιμών, το πυρηνικό σκηνικό σκοτείνιασε το 2025, την ώρα που «το οικοδόμημα του ελέγχου των εξοπλισμών καταρρέει», εξηγεί η Γαλλίδα Emmanuelle Maitre της Fondation pour la recherche stratégique (FRS).

Ολο αυτό το οικοδόμημα έχει κατασκευασθεί σε βάθος δεκαετιών επί ενός άξονα Ουάσινγκτον-Μόσχας, αλλά η αύξηση της ισχύος της Κίνας και οι τεχνολογικές εξελίξεις το αποδυναμώνουν. Και καθώς οι διεθνείς σχέσεις είναι όλο και περισσότερο τεταμένες, κανείς δεν έχει βρει τον τρόπο για να προσαρμόσει το προστατευτικό αυτό πλαίσιο στις επιταγές της εποχής.

«Η αυξανόμενη αλληλεξάρτηση ανάμεσα στις πυρηνικές και συμβατικές δυνάμεις και η ρηξικέλευθων τεχνολογιών (το αμερικανικό πρόγραμμα Golden Dome, τα νέα υπερηχητικά όπλα κ.α) έχουν μεταμορφώσει την παραδοσιακή πυρηνική αποτροπή σε μία πολυτομεακή έννοια», συνοψίζει η Hua Han του πανεπιστημίου του Πεκίνου.

«Το τριπολικό σχήμα εισάγει πολυπλοκότητες πολύ μεγαλύτερες από εκείνες που προέκυπταν από το διπολικό μοντέλο της εποχής του Ψυχρού Πολέμου. Η αναπτυσσόμενη συνεργασία ανάμεσα στην Κίνα και την Ρωσία περιπλέκει τους υπολογισμούς της αποτροπής, κυρίως στα δύο βασικά θέατρα επιχειρήσεων: στην Ευρώπη και στην περιοχή Ασίας-Ειρηνικού».

Αποτέλεσμα: η New Start, η οποία προβλέπει τον περιορισμό του αριθμού των όπλων και μηχανισμούς ελέγχου είναι πολύ πιθανό να εκπνεύσει.

«Ηδη όλος ο τομέας του ελέγχου δεν είναι πλέον λειτουργικός, οι ειδοποιήσεις όταν μεταφέρεται ένας πύραυλος και όλα αυτά έχουν εκλείψει. Αυτό που μένει είναι η εθελούσια δέσμευση διατήρησης των ανώτατων ορίων», υπενθυμίζει η Emmanuelle Maitre.

Μακροπρόθεσμος κίνδυνος

Οι ΗΠΑ θεωρούν ότι είναι προς το συμφέρον τους να τελειώνουν με την New Start, λέει ο Robert Peters του  Heritage Foundation μιλώντας για την βούληση μεγάλο μέρους της αμερικανικής στρατηγικής κοινότητας: να μην δένουμε τα χέρια μας μόνο με την Μόσχα. Το Πεκίνο, το οποίο προς το παρόν έχει μικρότερο πυρηνικό οπλοστάσιο, αρνείται μέχρι σήμερα τριμερή διάλογο για τον έλεγχο των εξοπλισμών.

«Η Κίνα είναι πυρηνική δύναμη με την ταχύτερη ανάπτυξη στον κόσμο. Κατασκευάζει εκατό νέες κεφαλές κάθε χρόνο και πλέον διαθέτει περισσότερες βάσεις διηπειρωτικών βαλλιστικών πυραύλων από τις Ηνωμένες Πολιτείες», επισήμαινε στα μέσα του Δεκεμβρίου κατά την διάρκεια συμποσίου το βρετανικό International Institute For Strategic Studies (IISS). «Η συνθήκη New Start δεν προσφέρει καμία λύση στο πρόβλημα αυτό».

Ωστόσο, δεν πρέπει να περιμένει κανείς ότι θα υπάρξουν σοβαρές συνέπειες από τις 6 Φεβρουαρίου, μετά την εκπνοή της ισχύος της συνθήκης.

Στην Ουάσινγκτον όπως και στην Μόσχα, «υπάρχει ένα μικρό περιθώριο ελιγμών για την επαναφορά οπλικών συστημάτων σε υπηρεσία, αλλά αυτό δεν είναι αριθμητικά σημαντικό. Υπάρχουν περιοριστικοί παράγοντες που θα επιβραδύνουν την ανάκτηση της ισχύος, σύμφωνα με την Emmanuelle Maitre.

Ομως, αυτή η μελλοντική απάρνηση εργαλείων ελέγχου των εξοπλισμών αυξάνει τους κινδύνους για την ανάκυψη μίας πυρηνικής κρίσης και για έναν κόσμο που χωρίς εργαλεία επίλυσής της θα προσέφευγε στην χρήση πολεμικής βίας.

Αν δεν υπάρξει τελική συμφωνία στην Revcon, «δεν θα υπάρξει και άμεση και επιβλαβής συνέπεια, συνοψίζει η Emmanuelle Maitre. «Αλλά, όσο λιγότερο λειτουργεί η NPT, τόσο λιγότερο μπορεί κανείς να προσφέρει συλλογικές λύσεις σε περίπτωση κρίσης».

ΑΠΕ-ΜΠΕ

Τέσσερις στους πέντε Γερμανούς τάσσονται υπέρ διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων στο συνταξιοδοτικό σύστημα της χώρας, αλλά λίγοι εμπιστεύονται την κυβέρνηση του καγκελαρίου Φρίντριχ Μερτς για την επιτυχή εφαρμογή τους, σύμφωνα με τα ευρήματα δημοσκόπησης που είδε σήμερα το φως της δημοσιότητας.

Σε έρευνα του Ινστιτούτου Civey για τον όμιλο μέσων ενημέρωσης Funke, το 82% των ερωτηθέντων εκτίμησε πως απαιτούνται θεμελιώδεις αλλαγές στο συνταξιοδοτικό σύστημα της Γερμανίας, ενώ μόλις το 9% αντιτάχθηκε σε μια τέτοια κίνηση.

Ανησυχητικό για τον Μερτς είναι όμως ότι μόνο το 20% εμφανίστηκε βέβαιο για την ικανότητα της κυβέρνησής του να υλοποιήσει τις απαιτούμενες μεταρρυθμίσεις, ενώ το 69% εξέφρασε δυσπιστία.

Ύστερα από εβδομάδες διαβουλεύσεων, η γερμανική Βουλή ενέκρινε πρόσφατα μια δέσμη συνταξιοδοτικών μεταρρυθμίσεων. Το υπουργικό συμβούλιο έχει επίσης ταχθεί υπέρ της συγκρότησης ειδικής επιτροπής που θα μελετήσει εκτεταμένες αλλαγές, όπως η αύξηση του ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης και νέες προτάσεις για την εξασφάλιση της καταβολής συντάξεων γήρατος τις επόμενες δεκαετίες υπό το βάρος των δημογραφικών πιέσεων.

Ο καθηγητής Οικονομικών Γενς Σίντεκουμ πρότεινε η συνταξιοδότηση να μην συνδέεται πλέον με την ηλικία, αλλά με τα έτη καταβολής εισφορών.

Η υπουργός Εργασίας Μπέρμπελ Μπας έχει προτείνει επίσης να μην εξαιρούνται από την υποχρέωση καταβολής εισφορών για σύνταξη οι δημόσιοι υπάλληλοι, οι βουλευτές και οι ελεύθεροι επαγγελματίες.

Στην έρευνα της Civey, το 60% των ερωτηθέντων τάχθηκε υπέρ της πρότασης του Σίντεκουμ, ενώ το 81% υποστήριξε την πρόταση που διατύπωσε η Μπας.

Η δημοσκόπηση διενεργήθηκε διαδικτυακά την περίοδο 16-22 Δεκεμβρίου και συμμετείχαν σε αυτήν περίπου 5.000 Γερμανοί ηλικίας 18 ετών και άνω.

ΑΠΕ-ΜΠΕ