Η καρδιά μας δεν χτυπάει ποτέ τυχαία. Ακολουθεί ένα εσωτερικό ρολόι, ένα «γραμματέα» που ρυθμίζει τη λειτουργία της από την ώρα που ξυπνάμε μέχρι τη στιγμή που κοιμόμαστε. Αυτό το ρολόι, γνωστό ως κιρκάδιος ρυθμός, φαίνεται ότι παίζει σημαντικό ρόλο ακόμη και σε κάτι τόσο περίπλοκο όσο η παροξυσμική κολπική μαρμαρυγή (ΠΚΜ) – η συχνότερη παροδική αρρυθμία που ταλαιπωρεί εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως.
Για πολλούς ασθενείς, τα επεισόδια δεν εμφανίζονται στην τύχη. Αντίθετα, ακολουθούν μοτίβα που επαναλαμβάνονται. Κάποιοι ξυπνούν μέσα στη νύχτα με έντονη ταχυπαλμία. Άλλοι, λίγο πριν σχολάσουν από τη δουλειά, νιώθουν ότι ο καρδιακός ρυθμός τους ξεφεύγει. Αυτό το «πότε» δεν είναι σύμπτωση. Είναι μέρος ενός ευρύτερου συστήματος που συγχρονίζει ορμόνες, νευρικό σύστημα, αρτηριακή πίεση και τελικά τον ίδιο τον καρδιακό παλμό.
Τι δείχνουν οι έρευνες; Ότι τα επεισόδια ΠΚΜ έχουν αγαπημένες ώρες. Πολλοί ασθενείς παρουσιάζουν κρίσεις τη νύχτα ή νωρίς το πρωί, όταν το παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα «πατάει φρένο» στον οργανισμό. Αυτή η φυσιολογική επιβράδυνση μπορεί όμως να δημιουργήσει τις ιδανικές συνθήκες για ηλεκτρική αστάθεια στους κόλπους της καρδιάς.
Από την άλλη πλευρά, δεν είναι λίγοι αυτοί που εκδηλώνουν επεισόδια τις μεσημβρινές ή απογευματινές ώρες, όταν κυριαρχεί το άγχος, η κούραση, η καφεΐνη, οι αυξημένες απαιτήσεις της ημέρας – όλα όσα ενεργοποιούν το συμπαθητικό νευρικό σύστημα και ανεβάζουν τους παλμούς.
Με άλλα λόγια, η ΠΚΜ είναι συχνά… υπόθεση 24ώρου.
Η νέα τάση στην καρδιολογία δεν είναι μόνο να καταγράφονται τα επεισόδια, αλλά και να αναλύεται το χρονικό τους μοτίβο. Με τα σύγχρονα ρολόγια υγείας και τα wearables, οι γιατροί έχουν πλέον πολύτιμες πληροφορίες για το πότε «χτυπά κόκκινο» ο κίνδυνος. Αυτά τα δεδομένα μπορεί στο μέλλον να οδηγούν σε εξατομικευμένες οδηγίες: πότε είναι καλύτερο να λαμβάνεται ένα αντιαρρυθμικό, ποιες ώρες πρέπει κάποιος να αποφεύγει αλκοόλ ή έντονη άσκηση, ακόμη και πότε
χρειάζεται περισσότερη χαλάρωση ή ύπνος.
Ίσως ακόμη πιο σημαντικό: η κατανόηση του κιρκάδιου ρυθμού βοηθά τους ασθενείς να νιώθουν ότι έχουν έλεγχο πάνω στην κατάστασή τους. Αν γνωρίζουν τις «επικίνδυνες ώρες» τους, μπορούν να οργανώνουν καλύτερα την καθημερινότητα, να μειώνουν το άγχος και – πολλές φορές – να περιορίζουν τα επεισόδια.
Ο κιρκάδιος ρυθμός δεν είναι απλώς μια θεωρητική έννοια. Είναι το καθημερινό σενάριο που γράφει το σώμα μας χωρίς να το καταλαβαίνουμε. Και στην παροξυσμική κολπική μαρμαρυγή, αυτό το αθέατο ρολόι αποδεικνύεται πιο καθοριστικό από όσο νομίζαμε.
Ο Γιάννης Τρικοίλης, είναι προϊστάμενος τμήματος επειγόντων περιστατικών Ωνάσειου νοσοκομείου.
