Είμαι εξ εκείνων που εκτιμώ ότι η προγονοπληξία είναι ένα φετίχ του λαού μας που σε πολλές περιπτώσεις την καθιστά ανίατη ασθένεια της κοινωνίας μας. Κι αυτό το έχω αναπτύξει επανειλημμένως σε άρθρα, ακόμη και στα βιβλία μου.
Αυτή η προγονοπληξία, λοιπόν, μοιραία έγινε «χρηστικό» εργαλείο της εκπαίδευσης στη λογική της δικής μας εθνοκεντρικής μόρφωσης. Που πολλές φορές δεν εμβαθύνει.
Η προγονοπληξία θα ήταν χρήσιμη αν από αυτή εμπνέονταν άνθρωποι που ξέρουν τι τους γίνεται και κυρίως άνθρωποι που είχαν βαθιά γνώση της πραγματικής ιστορίας κι όχι της ιστορίας που φτιάξαμε.
Όμως, όταν από αυτή εμπνέονται άνθρωποι με ελάχιστο ειδικό βάρος μόρφωσης και επιδερμική σχέση με τους προγόνους που επικαλούνται, τότε αυτή καταντάει γραφικότητα και προκαλεί γέλιο.
Να το πούμε με παραδείγματα:
Ο Καρατζαφέρης, στο πρόσφατο παρελθόν, δημιούργησε για ίδιον πολιτικό συμφέρον «εθνικό πρόσταγμα», επειδή μια ανόητη καθηγήτρια έγραψε σ’ ένα βιβλίο ιστορίας μια κουταμάρα που δεν είχε εντοπιστεί από το υπουργείο Παιδείας. Τότε, ο Ψωμιάδης (αν θυμάμαι καλά), πήρε σβάρνα την Ελλάδα και τα πάνελ του Αυτιά και του Παπαδάκη και έβγαζε λογύδρια αγανάκτησης. Ποιοι; Οι πιο άσχετοι με την πραγματική ιστορία. Απόδειξη ότι μπερδεύουν και συνενώνουν την αρχαία Ελλάδα με το Βυζάντιο! Υποκλίνονται στην αρχαία Ελλάδα και τον πολιτισμό της και ταυτοχρόνως κάνουν το ίδιο και για το Βυζάντιο! Όταν το δεύτερο –το ξέρουν άριστα οι μελετητές της ιστορίας- καταδίωξε ανηλεώς κάθε τι που προερχόταν από την αρχαία Ελλάδα και το πνεύμα της. Όταν τα χρόνια του Βυζαντίου, κάηκαν ολόκληρες βιβλιοθήκες και ναοί των θεών για να ικανοποιηθεί η ματαιοδοξία κι ο φανατισμός των δογματικών της εκκλησίας.
Τα θυμήθηκα όλα αυτά, επειδή εσχάτως μας προέκυψε η… Αντιγόνη. Του Σοφοκλή.
Την οποία το υπουργείο Παιδείας επιθυμεί να την αποσύρει από την υποχρεωτική ύλη της Β’ Λυκείου ή να την μεταθέσει προς διδασκαλία σε άλλη τάξη.
Πήραν φωτιά τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Εναντίον του ΣΥΡΙΖΑ και του ανθελληνισμού του. Ξάφνου, όλοι ερωτεύθηκαν την Αντιγόνη. Οι περισσότεροι είναι ζήτημα να γνωρίζουν τι πραγματεύεται ο Σοφοκλής σ’ αυτή. Όλοι όμως είχαν κι έχουν άποψη. Τα ιερά και όσια των προγόνων μας… Βλέπετε, γι αυτούς πρόγονος είναι και ο Σοφοκλής, πρόγονος κι ο δολοφόνος αυτοκράτορας Κωνσταντίνος του Βυζαντίου. Όλοι μέσα στο καζάνι που βράζει η σούπα των εντυπώσεων.
Ξέρετε ποια είναι η αλήθεια; Οι μόνοι που θα μπορούσαν να έχουν ξεκάθαρη άποψη επί τούτου, είναι οι φιλόλογοι. Οι οποίοι όμως, μόνοι τους έχουν χάσει την αξιοπιστία τους.
Ξέρετε ποια είναι η ουσία;
- Ότι, όπως τόσα και τόσα άλλα κεφάλαια της αρχαίας ελληνικής γλώσσας, έτσι κι η Αντιγόνη διδάσκεται με απόλυτα αναχρονιστική μέθοδο. Που την καθιστά αφενός βαρετή στα παιδιά κι αφετέρου δεν μπορεί να γίνει κατανοητή η ολότητα του έργου.
Άρα, σωστά επιδιώκεται παρέμβαση του υπουργείου, έστω κι αν αυτή δεν βασίζεται σε ένα ολοκληρωμένο σχέδιο.
- Ότι η πραγματική αξία της Αντιγόνης βρίσκεται στην θεατρολογική της διάσταση και όχι στη γλωσσική ή στη γραμματολογική. Οι δε φιλόλογοι την εξετάζουν μόνο από τις παραμέτρους που τους αφορούν.
Άρα, δεν έχει νόημα να διδάσκεται έτσι.
- Ότι είναι ένα μάθημα το οποίο δεν εξετάζεται στις πανελλήνιες εξετάσεις, άρα απαξιωμένο από τους ίδιους τους μαθητές και το εκπαιδευτικό σύστημα.
- Αν ρωτήσετε δέκα ανθρώπους στον δρόμο για την Αντιγόνη και τι αναφέρει ο Σοφοκλής σ’ αυτή, αν βρείτε περισσότερους από ένα – δυο να γνωρίζουν, να μου τρυπήσετε τη μύτη.
Το πολύ πολύ να τη γνωρίζουν όχι από το σχολείο αλλά από την ατάκα της… Λίζας Παπασταύρου (Αλίκη Βουγιουκλάκη – Το ξύλο βγήκε απ’ τον παράδεισο»), «Έρως ανίκατε μάχαν, έρως , ός εν κτήμασι πίπτεις…» κλπ κλπ
Ξέρετε κάτι; Πιστεύω ότι εννέα στους δέκα θεατές των καλοκαιρινών παραστάσεων της Επιδαύρου, αδυνατούν να κατανοήσουν τα περισσότερα εξ όσων ακούνε και βλέπουν. Κι απλώς η επίσκεψή τους εκεί εντάσσεται στα πλαίσια μια απόδρασης που έχει θέαμα και μετά… επιδρομή στις γειτονικές ταβέρνες….
Θα ρωτήσετε κι ευλόγως: Δηλαδή, θέλεις να καταργηθεί η Αντιγόνη;
Δεν λέω κάτι τέτοιο και μακριά από εμένα αυτή η σκέψη.
Λέω, όμως ότι χρειάζεται ν’ αλλάξει ο τρόπος που διδάσκεται και να γίνει ένα μάθημα που πράγματι θα τιμά τους προγόνους μας και θα είναι χρήσιμο και κατανοητό στους μαθητές. Λέω ότι χρειάζεται να διδάσκεται από ανθρώπους που γνωρίζουν και τη γλώσσα και το θέατρο.
Λέω ότι υπάρχουν χιλιάδες σημεία ν’ ασκηθεί αντιπολίτευση στον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά όχι σε σημεία που κάποια στελέχη του έχουν «ακουμπήσει» σωστά –έστω κι επιφανειακά-, ένα ζήτημα.
Ισχυρίζομαι και κάτι ακόμη:
Γιατί οι προγονόπληκτοι ξεσηκώνονται εναντίον της αλλαγής της Αντιγόνης και όχι για τα χάλια της Παιδείας μας;
Γιατί διαμαρτύρονται για την Αντιγόνη οι φιλόλογοι, όταν βγάζουν ανακοινώσεις για ψύλλου πήδημα ή για τον επάρατο … νεοφιλευθερισμό; Επειδή θίγεται η συντεχνία τους;
Γιατί σιωπούν οι Φιλοσοφικές σχολές των πανεπιστημίων μας, που εδώ και δεκαετίες η Παιδεία μας βρίσκεται σε ελεύθερη πτώση;
Γιατί συμπορεύονται όλοι αυτοί με τους «εθνικόφρονες» λαϊκιστές –προγονόπληκτους;
Φυσικά, απαντήσεις δεν θα λάβουμε.
Αλλά, άλλο η αντιπολίτευση κι άλλο η πραγματικότητα…
Συνεπώς, πρέπει να δούμε το ζήτημα πιο σφαιρικά. Πιο ολοκληρωμένα.
Μέσα στα πλαίσια της Αρχαίας Τραγωδίας που αποτελεί το ύψιστο είδος όλων των τεχνών, από τα χρόνια που την δημιούργησαν οι αρχαίοι συγγραφείς.
Να την εντάξουμε θεατρολογικά στην Παιδεία μας. Να την αναλύσουμε. Να εισχωρήσουμε μέσα της… Κι όχι στην επιδερμίδα της…
Όλα τα άλλα, είναι για λαϊκή κατανάλωση…
