10 Οκτωβρίου του 1944. Η Μόσχα φοράει τα άσπρα πέπλα της και το χιόνι έχει καλύψει κάθε γωνιά της… Οι βιαστικοί διαβάτες τρέχουν να βρουν ζεστασιά σε κάποια ξυλόσομπα και μερικοί βγάζουν κάθε λίγο από την τσέπη των βαριών πανοφοριών τους το μικρό ασκί με τη βότκα που καίει αλλά και ζεσταίνει τα σωθικά τους.
Στο αεροδρόμιο με πολύ κόπο προσγειώνεται το βρετανικό πρωθυπουργικό αεροπλάνο κι ο Στάλιν υποδέχεται τον Τσόρτσιλ με αγκαλιές και φιλιά… Σε κλάσματα δευτερολέπτου εξαφανίζονται. Αφύσικα και ίσως μυστικιστικά. Όλο το βράδυ έμειναν οι δυο τους… Στην πιο ιστορική και καθοριστική συνάντηση που καθόρισε το μέλλον της Ευρώπης και ίσως της ανθρωπότητας για πολλές δεκαετίες.
Είναι το βράδυ που σχεδιάστηκαν οι σφαίρες επιρροής της Δύσης αλλά και της Σοβιετικής Ένωσης. Κι επιβεβαιώθηκαν κι υπογράφηκαν λίγους μήνες μετά, από τις 4 μέχρι τις 11 Φεβρουαρίου του 1945, στη Γιάλτα.
1944.Οκτώβριος. Οι Γερμανοί καταρρέουν. Ήδη ο Σοβιετικός στρατός έχει μπει σε Πολωνία, Ρουμανία και Βουλγαρία κι οι δυνάμεις της Δύσης έχουν ελευθερώσει τη Γαλλία και προελαύνουν κι εκείνες προς το Βερολίνο.
Τόσο ο Τσόρτσιλ όσο και ο Στάλιν γνωρίζουν ότι είναι θέμα ελάχιστων μηνών η πλήρης κατάρρευση της Βέρμαχτ. Και κρίνουν ότι έχει φτάσει η ώρα να συζητηθούν τα ζητήματα της μεταπολεμικής φυσιογνωμίας της Ευρώπης.
Την αρχή κάνει ο υπουργός Εξωτερικών της Βρετανίας, ο Ίντεν, που ανοίγει τη συζήτηση με τον Σοβιετικό ομόλογό του Μολότοφ.
Λεπτομέρεια που έγινε πολύ αργότερα γνωστή: Πριν την ενεργοποίηση της διπλωματικής οδού μεταξύ Μεγάλης Βρετανίας και Σοβιετικής Ένωσης, ο Τσόρτσιλ πηγαίνει στις ΗΠΑ και συζητά όλο το θέμα με τον πρόεδρο Ρούζβελτ.
Έτσι, εκείνο το βράδυ της 10ης Οκτωβρίου που έφτασε στην παγωμένη Μόσχα, ήξερε πολύ καλά τι θα δώσει, τι θα διεκδικήσει και τι θα κρατήσει.
Ο δε Στάλιν, αιφνιδίασε τον Τσόρτσιλ λέγοντάς του ότι μόλις τελειώσει ο πόλεμος θα επιτεθεί στην Ιαπωνία!
Ο ίδιος ο Τσόρτσιλ στα απομνημονεύματά του γράφει ότι εκείνο το βράδυ ο Στάλιν ήταν «σε κατάσταση ευφορίας»… Η βότκα βλέπετε…
Λίγους μήνες μετά, όσα συζήτησαν οι δυο ηγέτες έγιναν γνωστά.
Έκαναν μια σύντομη συζήτηση για τη δυνατότητα συνεργασίας της εξόριστης στο Λονδίνο – από την Μόσχα- κυβέρνησης της Πολωνίας και είπαν με ένα στόμα ότι είναι ένα θέμα που θα το λύσουν οι υπουργοί Εξωτερικών.
Κι ύστερα, πέρασαν στα Βαλκάνια. Ο Τσόρτσιλ «πήρε τη μπάλα στα πόδια του». Ανέφερε ότι πρέπει να συμφωνήσουν να διαιρέσουν την Ευρώπη σε πεδία επιρροής. Άλλα για τη Σοβιετική Ένωση κι άλλα για την Μεγάλη Βρετανία.
Και για να ενισχύσει την πρότασή του, ανέφερε ότι αφήνει στη σφαίρα επιρροής της Σοβιετικής Ένωσης τη Ρουμανία, στην οποία ήδη είχε εισβάλλει Σοβιετικός στρατός. Κι ότι σε αντάλλαγμα ζητά την Ελλάδα, με σύμφωνη επιθυμία των ΗΠΑ. Ανέφερε μάλιστα: « Η Βρετανία θα είναι η κυρίαρχη δύναμη στη Μεσόγειο»… Ο Στάλιν δεν αντέδρασε… Κι ο Βρετανός συνέχισε: Η Ουγγαρία και η Γιουγκοσλαβία θα ανήκουν ισότιμα 50-50 και στις δύο σφαίρες, η Ρουμανία θα είναι κατά 90% στη σοβιετική σφαίρα και 10% στη σφαίρα των Δυτικών, ενώ η Βουλγαρία θα περιέλθει κατά 75% στη σοβιετική σφαίρα επιρροής και κατά 25% στη δυτική σφαίρα.
Καθώς ο Στάλιν άκουγε με προσοχή τον μεταφραστή του ο Τσόρτσιλ πήρε ένα λευκό χαρτί που ήταν πάνω στο τραπέζι μαζί με μολύβια, ποτήρια και δύο μπουκάλια κονιάκ και έγραψε με μικροσκοπικά γράμματα τις χώρες και τα ποσοστά, όπως τα είχε προτείνει.
Πέρασε το χαρτί στον Στάλιν, εκείνος το διάβασε με προσοχή, ύστερα πήρε το μπλε μολύβι του και έβαλε ένα «τσικ» στο δεξί μέρος της σελίδας.
Αφού δεν υπήρξε καμιά αντίδραση από τον Στάλι, ο Τσόρτσιλ συνέχισε («The Moscow Conference 1944: Top Secret», T.B. Τσάμπερλιν) τις προτάσεις του:
Η Ανατολική Πρωσία να χωριστεί στα δύο – η μισή να περάσει στη Σοβιετική Ένωση και η άλλη μισή στην Πολωνία -, οι Γερμανοί κάτοικοί της να μετακινηθούν στα ενδότερα της Γερμανίας και η Σιλεσία να περιέλθει στην Πολωνία «έναντι της απώλειας των πολωνικών εδαφών που της απέσπασε» η Σοβιετική Ενωση….
Και κάπου εκεί, μετά από συνολική συζήτηση σχεδόν έξι ωρών, αποσύρθηκαν για ξεκούραση.
Την επομένη, 11 Οκτωβρίου 1944, ο Τσόρτσιλ έστειλε στον Στάλιν ένα κείμενο με όσα είχαν συμφωνηθεί.
Ο Στάλιν υπογράμμισε τα σημεία που αφορούσαν τη σοβιετική σφαίρα επιρροής, «σοβιετοποίησε» τα ποσοστά της Ουγγαρίας και της Βουλγαρίας σε 90-10 και έστειλε το κείμενο στον Μολότοφ με εντολή «να το συζητήσει»με τον βρετανό ομόλογό του. Η συνάντηση των δύο υπουργών δεν άλλαξε τίποτε στο κείμενο και σε αυτήν τη «σταλινική μορφή» του επικυρώθηκε αργότερα στη διάσκεψη της Γιάλτας, τον Φεβρουάριο του 1945. Ο διαχωρισμός της Ευρώπης σε σφαίρες επιρροής καλλωπίστηκε ιστορικά ως «Διακήρυξη της Γιάλτας».
Εκείνο που δεν έγινε ποτέ γνωστό είναι για ποιον λόγο ο Στάλιν άφησε να εξελιχθεί ο αιματηρός αδελφοκτόνος εμφύλιος της Ελλάδας. Για ποιον λόγο δεν ειδοποίησε το απολύτως ελεγχόμενο από εκείνον ΚΚΕ να σταματήσει τον πόλεμο.
Κι αν ειδοποίησε, ποιος ή ποιοι δεν έλαβαν υπόψιν τους ότι η Ελλάδα είχε δοθεί στη Δυτική σφαίρα επιρροής…
Θα μαθευτεί άραγε ποτέ;
