ΠΑΝΕΛΗΝΙΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΙΑΜΑΤΙΚΩΝ ΠΗΓΩΝ ΚΑΙ ΛΟΥΤΡΟΠΟΛΕΩΝ ΕΛΛΑΔΑΣ . ΑΠΟΨΗ ΤΟΥ ΕΠΙΣΤΙΜΟΝΙΚΟΥ ΜΑΣ ΣΥΝΕΡΓΑΤΗ ΣΤΟ ΠΑΡΙΣΙ ΜΑΝΩΛΗ ΚΟΖΑΔΙΝΟ
Παρούσες προκλήσεις για τον Ελληνικό Θερμαλισμό
Μανώλης Κοζαδίνος, Ιατρός θερμαλιστής,Επιστημονικός συνεργάτης του Πανελλήνιου Συλλόγου φίλων Ιαματικών Πηγών και Ιαματικών Πόλεων Ελλάδας, loutropoleis.com Αθήνα, Ελλάδα, kosadinos@hotmail.com, +30 6937 762 930
Εισαγωγή
Η σύγχρονη θεραπευτική χρήση των ιαματικών πηγών περιλαμβάνει παγκοσμίως ένα ευρύ φάσμα μέσων για την εφαρμογή ιατρικής θεραπείας και επίτευξη ευεξίας γενικότερα. Το πλαίσιο του Ελληνικού Θερμαλισμού εμπεριέχει ελπιδοφόρες προοπτικές για την αξιοποίηση των ιαματικών φυσικών πόρων (ΙΦΠ). Οι πρωτοβουλίες συνεργασίας με διεθνείς ειδικούς μπορούν να βοηθήσουν την Ελλάδα να ανέλθει στην πρώτη γραμμή του τουρισμού spa και ευεξίας διεθνώς.
Η ενσωμάτωση της τεκμηριωμένης έρευνας και ιατρικής παρέμβασης στις προσφορές υπηρεσιών spa μπορεί να ενισχύσει την αξιοπιστία και την αποτελεσματικότητα αυτών των θεραπειών.
Επιπλέον, η προβολή της Ελλάδας ως προορισμού αναζήτησης ολιστικής ψυχοσωματικής ευεξίας, χάρη στην αξιοποίηση των θεραπευτικών ευεργετημάτων των ιαματικών φυσικών πόρων της, μπορεί να προσελκύσει το υγειονομικά συνειδητοποιημένο κοινό διεθνών επισκεπτών. Ευθυγραμμιζόμενος με τις παγκόσμιες τάσεις και δίνοντας έμφαση στην ποιότητα και την καινοτομία, ο Ελληνικός Θερμαλισμός έχει την δυνατότητα κατάκτησης ηγετικής θέσης στο εξελισσόμενο διεθνές τοπίο του spa και των υπηρεσιών ευεξίας.
Ιατρική χρήση Ιαματικών Φυσικών Πόρων (ΙΦΠ) ως έγκριτη συμπληρωματική θεραπεία
Οι θερμές πηγές και τα μεταλλικά νερά, πιστεύεται ότι έχουν θεραπευτικές ιδιότητες και οι άνθρωποι τα αναζητούν για να αντιμετωπίσουν διάφορες ιατρικές παθήσεις. Αν και οι επιστημονικές ενδείξεις ποικίλλουν σε εγκυρότητα, οι ομάδες παθήσεων που μπορούν να ωφεληθούν από τις θεραπείες με χρήση ΙΦΠ περιλαμβάνουν:
- Μυοσκελετικές παθήσεις όπως αρθρίτιδα, ρευματισμούς και μυϊκούς πόνους.
- Δερματικές παθήσεις όπως ψωρίαση και έκζεμα.
- Μετεγχειρητικούς και μετατραυματικούς πόνους και αποκατάσταση.
- Παθήσεις της ανώτερης αναπνευστικής οδού, ακόμα άσθμα και χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ).
- Διαταραχές της περιφερικής κυκλοφορίας
- Στρες, άγχος και διαταραχές ύπνου
- Παθήσεις του πεπτικού συστήματος
- Αποτοξίνωση
Πριν όμως αναζητηθούν για τις συγκεκριμένες παθήσεις θεραπείες με χρήση ΙΦΠ, θα πρέπει να έχει ζητηθεί η γνώμη επαγγελματιών υγείας.
Η ανακούφιση που επιτυγχάνεται μέσω ιαματικών θεραπειών είναι ο γενικός κανόνας, όμως οι ατομικές αντιδράσεις ποικίλλουν.
Από τις προαναφερθείσες ιατρικές καταστάσεις, δυστυχώς, μόνο οι τρεις πρώτες είναι επιλέξιμες για κάλυψη κόστους από τον ΕΟΠΥΥ.
Οι ιαματικές πηγές περιέχουν χημικά στοιχεία που πιστεύεται ότι έχουν θεραπευτικές ιδιότητες, υποβοηθώντας την ανάπαυση και την ανάρρωση. Τα ιαματικά καταστήματα προτείνουν θεραπείες όπως υδροθεραπεία, λασπόλουτρα, και μασάζ με χρήση ιαματικού νερού, με στόχο την ανακούφιση των ιατρικών παθήσεων και τη αύξηση της συνολικής ευεξίας.
Ο Ελληνικός Θερμαλισμός στο γεωγραφικό και πολιτικό του πλαίσιο
Οι ιαματικές πηγές έχουν, στην Ελλάδα ειδικά, μακρά ιστορία θεραπευτικής χρήσης, που χρονολογείται από την αρχαιότητα. Στην εποχή μας, οι ευρωπαϊκοί και παγκόσμιοι ιαματικοί προορισμοί αξιοποιούν τις πηγές ώστε να παράγουν πολυάριθμα οφέλη για την υγεία.
Η δημοτικότητα ιαματικού τουρισμού εξακολουθεί να αυξάνεται. Προορισμοί όπως το Baden-Baden στη Γερμανία και το Pamukkale στην Τουρκία προσελκύουν μεγάλο αριθμό επισκεπτών. Ιστορικά, οι περιοχές των Βαλκανίων και της Μεσογείου είναι γνωστές για την πλούσια παράδοση στη λουτροθεραπεία. Οι προσπάθειες για την προώθηση του τουρισμού υγείας σε αυτές τις περιοχές παραμένουν ενεργές έως σήμερα. Αυτό ισχύει ενδεικτικά για κρατικούς και ιδιωτικούς φορείς σε χώρες όπως η Κροατία, η Σλοβενία, η Ελλάδα και η Τουρκία, που επενδύουν στην ανάπτυξη του τουρισμού spa και ευεξίας, αξιοποιώντας τις θεραπευτικές ιδιότητες των ιαματικών πηγών τους.
Η ελληνική οικονομική κρίση, η οποία κορυφώθηκε τα έτη 2010-2012, είχε σημαντικές επιπτώσεις σε διάφορους τομείς, συμπεριλαμβανομένου φυσικά του τομέα των ιαματικών φυσικών πόρων. Η κρίση επηρέασε τον τομέα με διάφορους τρόπους.
- Μειωμένο διαθέσιμο εισόδημα για την πλειοψηφία των Ελλήνων.
- Οι επενδύσεις και η συντήρηση των ιαματικών εγκαταστάσεων επηρεάστηκαν πολύ αρνητικά όλα τα χρόνια της οικονομικής δυσπραγίας.
- Οι συνολικές μειώσεις στα επιδόματα και επιδοτήσεις κοινωνικής πρόνοιας και υγείας επηρέασαν αρνητικά την πρόσβαση των πολιτών κατώτερης και μεσαίας τάξης στις ιαματικές θεραπείες.
- Πολλά ιαματικά καταστήματα, ειδικά τα μικρότερα και οικονομικά πιο ευπαθή, αντιμετώπισαν κλείσιμο λόγω της οικονομικής ύφεσης. Η μαζική μείωση των δημοσίων δαπανών και επενδύσεων οδήγησε στο κλείσιμο των εγκαταστάσεων που διαχειριζόταν ο ΕΟΤ.
Με τη βελτίωση της κατάστασης της εθνικής οικονομίας της Ελλάδας, γεννιέται ελπίδα να αναζωογονηθεί ο τουρισμός ευεξίας, συμπεριλαμβανομένων των ιαματικών δραστηριοτήτων. Η προβολή της Ελλάδας ως διεθνούς προορισμού ιαματικού τουρισμού είναι μια πολύ ελπιδοφόρα στρατηγική.
Η ελληνική πολιτική μπορεί να επηρεάσει την ανάπτυξη του θερμαλισμού μέσω αποφάσεων και πρωτοβουλιών που σχετίζονται με τον τουρισμό, την υγεία, την περιφερειακή ανάπτυξη, τις περιβαλλοντικές πολιτικές, τις διεθνείς σχέσεις. Η υποστήριξη του τομέα των ιαματικών από τους πολιτικούς ιθύνοντες μπορεί να είναι καθοριστική για την δημιουργία ενός πλαισίου που να ευνοεί την βιώσιμη ανάπτυξη του ιαματικού τουρισμού στην Ελλάδα.
Ελληνικές και ευρωπαϊκές πολιτικές κάλυψης εξόδων
Η Ελλάδα διαθέτει ένα δημόσιο σύστημα ασφάλισης υγείας γνωστό ως Εθνικός Οργανισμός Παροχής Υπηρεσιών Υγείας (ΕΟΠΥΥ).
Η λουτροθεραπεία, με θεραπευτική χρήση ιαματικών και μεταλλικών πηγών, υπάγεται στο ευρύτερο φάσμα των συμπληρωματικών και εναλλακτικών θεραπειών. Η κάλυψη των εξόδων λουτροθεραπείας στο πλαίσιο της ελληνικής δημόσιας ασφάλισης υγείας υπόκειται συχνά σε αλλαγές στις πολιτικές και τους κανονισμούς υγειονομικής περίθαλψης.
Η κάλυψη εξόδων εξαρτάται από παράγοντες όπως η ιατρική αναγκαιότητα της θεραπείας, η συνταγογράφηση από ειδικευμένο επαγγελματία υγείας και η τήρηση των καθιερωμένων κατευθυντήριων γραμμών. Το ύψος της κάλυψης είναι γενικά πολύ χαμηλότερο από εκείνο σε χώρες της Δυτικής Ευρώπης όπως η Γαλλία, η Γερμανία ή η Ιταλία.
Οι πολιτικές κάλυψης του κόστους της λουτροθεραπείας ποικίλλουν από κράτος σε κράτος μέσα στην Ευρώπη. Κάθε χώρα έχει το δικό της σύστημα υγειονομικής περίθαλψης με διαφορετικούς κανονισμούς και πολιτικές.
Ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση στοχεύει να διευκολύνει τη διασυνοριακή πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη μέσω της Οδηγίας για τα δικαιώματα των ασθενών στη διασυνοριακή υγειονομική περίθαλψη, οι διαδικασίες επιστροφής εξόδων μπορεί να είναι περίπλοκες. Σε πολλές περιπτώσεις, οι ασθενείς μπορεί να χρειαστεί να πληρώσουν εκ των προτέρων για τις θεραπείες σε άλλη χώρα ώστε στην συνέχεια να μπορέσουν να ζητήσουν επιστροφή χρημάτων από τον εθνικό τους ασφαλιστικό φορέα υγείας.
Παρούσες και μελλοντικές προοπτικές του Ελληνικού Θερμαλισμού.
Η Ελλάδα είναι προικισμένη με πολυάριθμους θερμομεταλλικούς ιαματικούς φυσικούς πόρους, οι οποίοι εκτείνονται σε ολόκληρη την εθνική επικράτεια και τις δεκατρείς διοικητικές της περιφέρειες.
Δεν χρειάζεται να αναφερθούμε εδώ σε συγκεκριμένους ιαματικούς σταθμούς ή λουτροπόλεις αφού οι περισσότεροι από αυτούς είναι ευρέως γνωστοί στο ελληνικό κοινό, και φυσικά στα μέλη του Συλλόγου μας.
Μεταξύ περίπου 120 ιαματικών φυσικών που έχουν πιστοποιηθεί για τις θεραπευτικές τους ιδιότητες, περίπου τρεις δωδεκάδες προτείνουν ιαματικές εγκαταστάσεις και καταλύματα, καθιστώντας τους ελκυστικούς προορισμούς για όσους αναζητούν ιαματικές εμπειρίες.
Οι επισκέπτες έρχονται σε αυτές τις τοποθεσίες όχι μόνο για πιθανά οφέλη για την υγεία αλλά και για χαλάρωση και απόλαυση του φυσικού περιβάλλοντος.
Οι προσπάθειες για την προώθηση του τουρισμού υγείας και των υπηρεσιών που σχετίζονται με τα ιαματικά θα πρέπει να είναι συνεχείς, με επενδύσεις σε υποδομές, μάρκετινγκ και συνεργασίες δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, ΣΔΙΤ. Η χώρα μας θα πρέπει να αναδειχθεί ως διεθνής προορισμός χαλάρωσης, αναζωογόνησης, και θεραπείας με φυσικά μέσα, δίνοντας έμφαση στις θεραπευτικές ιδιότητες των ιαματικών νερών της.
Η διαχείριση των ιαματικών φυσικών πόρων γίνεται με ποικίλα μοντέλα ιδιοκτησίας και διαχείρισης. Η δημόσια ιδιοκτησία είναι συνήθης, καθώς και η επίβλεψη των ιαματικών πηγών από την Τοπική Αυτοδιοίκηση, και μέχρι πρόσφατα η διαχείριση των επενδύσεων και η λειτουργία των εγκαταστάσεων. Υπάρχουν επίσης ιδιωτικά ιαματικά καταστήματα, όπου εταιρείες ή ιδιώτες αναπτύσσουν και λειτουργούν τις εγκαταστάσεις με σκοπό το κέρδος. Ορισμένες ιαματικές πηγές λειτουργούν ως μέρος κέντρων ευεξίας ή ξενοδοχείων, συνδυάζοντας θεραπευτικούς πόρους με υπηρεσίες φιλοξενίας. Οι συμπράξεις δημόσιου-ιδιωτικού τομέα(ΣΔΙΤ) που περιλαμβάνουν συνεργασία μεταξύ κρατικών και ιδιωτικών φορέων θα πρέπει να στοχεύουν στη βελτιστοποίηση της
χρήσης των πόρων εξασφαλίζοντας παράλληλα την πρόσβαση του κοινού. Τα ποικίλα μοντέλα καλύπτουν διαφορετικές προτεραιότητες, με γνώμονα είτε το κέρδος, είτε το κοινό όφελος ή συνδυασμό και των δύο.
Η ιαματική λουτροθεραπεία έχει στην Ελλάδα πολιτιστική σημασία βαθιά ριζωμένη στην ιστορία της χώρας μας. Είναι γνωστό ότι οι αρχαίοι Έλληνες αναγνώριζαν τις θεραπευτικές ιδιότητες των ιαματικών πηγών και ενσωμάτωναν τη λουτροθεραπεία στην καθημερινότητά τους.
Η έννοια του «βαλανείου» ή λουτρού ήταν αναπόσπαστο κομμάτι του ελληνικού πολιτισμού, και τα ιαματικά λουτρά εξυπηρετούσαν κοινωνικούς, θρησκευτικούς και ιατρικούς σκοπούς.
Στη σύγχρονη Ελλάδα, η πολιτισμική διάσταση των ιαματικών λουτρών εξακολουθεί να υπάρχει. Αυτές οι δραστηριότητες συχνά θεωρούνται όχι μόνο ως μέσο χαλάρωσης και ευεξίας αλλά και ως μέσο επανασύνδεσης με τις αρχαίες παραδόσεις. Η αποδοχή των θεραπευτικών ιδιοτήτων των ιαματικών πηγών συχνά συνδέεται με την ιδέα της ολιστικής υγείας, σε ευθεία προέκταση της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας και της έννοιας της αρμονίας μεταξύ νου και σώματος.
Επιπλέον, η προώθηση του τουρισμού υγείας, η προσέλκυση επισκεπτών που αναζητούν τα ιατρικά οφέλη της λουτροθεραπείας, ευνοεί ταυτόχρονα την πρόσβαση σε μια ολόπλευρη πολιτιστική εμπειρία. Οι ελληνικοί ιαματικοί προορισμοί συχνά προσφέρουν τοπικές παραδόσεις, φιλοξενία, γαστρονομία, επίσης αρχαιολογικές, ιστορικές και πνευματικές εμπειρίες, προσφέροντας, παράλληλα με την ευεξία, μια ολοκληρωμένη πολιτισμική εμπειρία στους επισκέπτες.
Συνολικά, οι δραστηριότητες ιαματικών λουτρών στην Ελλάδα είναι συνυφασμένες με την πολιτιστική κληρονομιά της χώρας, συνδυάζοντας την αρχαία σοφία με τις σύγχρονες πρακτικές για την προώθηση της υγείας και της χαλάρωσης.
Σε κάθε περίπτωση, η ανάπτυξη του θερμαλισμού στην Ελλάδα θα μπορούσε να ωφεληθεί από μεταρρυθμίσεις και στρατηγικές πρωτοβουλίες.
Ακολουθούν ορισμένοι πιθανοί τομείς εστίασης:
- Επένδυση στις υποδομές, διάθεση πόρων για τη βελτίωση και συντήρηση των ιαματικών εγκαταστάσεων.
- Ρυθμιστικό πλαίσιο, που να θεσπίζει σαφείς και υποστηρικτικούς κανόνες για τον τομέα των ιαματικών, σε σχέση με την αδειοδότηση, τα κριτήρια ποιότητας και τα μέτρα ασφαλείας.
- Ανάπτυξη στοχευμένων εκστρατειών μάρκετινγκ για την προβολή της Ελλάδας ως κορυφαίου προορισμού spa, αναδεικνύοντας τις μοναδικές θεραπευτικές ιδιότητες των ιαματικών πηγών, τις πολιτιστικές πτυχές και τη συνολική εμπειρία ευεξίας.
- Επένδυση σε προγράμματα κατάρτισης επαγγελματιών του τομέα των ιαματικών και βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών.
- Ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα για από κοινού επενδύσεις σε υποδομές spa, πρωτοβουλίες μάρκετινγκ και έρευνα.
- Ανάπτυξη της έρευνας για τις θεραπευτικές ιδιότητες των ιαματικών πηγών και των θεραπειών.
- Βελτίωση της υποδομής μεταφορών για τη βελτίωση της πρόσβασης στους ιαματικούς προορισμούς.
- Περιβαλλοντική αειφορία με την υιοθέτηση φιλικών προς το περιβάλλον πρακτικών από τις ιαματικές επιχειρήσεις με στόχο τη διατήρηση και προστασία του φυσικού περιβάλλοντος των ιαματικών πηγών.
Αυτές οι μεταρρυθμίσεις, εάν εφαρμοστούν στρατηγικά, μπορούν να συμβάλουν στη βιώσιμη ανάπτυξη του τομέα spa στην Ελλάδα, ενισχύοντας την ανταγωνιστικότητά του στο παγκόσμιο επίπεδο του τουρισμού ευεξίας.
Διασυνοριακή και ευρύτερη ευρωπαϊκή συνεργασία
Η διασυνοριακή συνεργασία στον κλάδο των ιαματικών στα Βαλκάνια και την Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί να αποφέρει πολλά οφέλη, ενισχύοντας την περιφερειακή ανάπτυξη και συνεργασία. Ακολουθούν πιθανοί τομείς συνεργασίας:
- Τυποποίηση και διασφάλιση ποιότητας
- Κοινές πρωτοβουλίες μάρκετινγκ για παρότρυνση των επισκεπτών να ανακαλύψουν πολλαπλούς προορισμούς.
- Διασυνοριακά προγράμματα κατάρτισης για επαγγελματίες spa4. Κοινή έρευνα και ανάπτυξη
- Ανάπτυξη υποδομών με τη συγκέντρωση πόρων, συμπεριλαμβανομένης της ανάπτυξης διασυνοριακών διαδρομών spa, και διευκόλυνση των τουριστών στην επίσκεψη πολλαπλών προορισμών spa στα Βαλκάνια.
- Εναρμονισμένο κανονιστικό πλαίσιο
- Διασυνοριακές πρωτοβουλίες περιβαλλοντικής βιωσιμότητας
Η επιστημονική, ιατρική και τεχνική συνεργασία σε όλη την Ευρώπη μπορεί να συμβάλει σημαντικά στην ανάπτυξη του τομέα spa. Οι συλλογικές προσπάθειες μπορούν να επικεντρωθούν στην έρευνα για την καλύτερη κατανόηση των θεραπευτικών ιδιοτήτων των διαφόρων ιαματικών νερών, την τυποποίηση των θεραπευτικών πρακτικών spa, την προώθηση ιατρικών υπολογιστικών εφαρμογών για τα ιαματικά.
Η συγκέντρωση τεχνογνωσίας από διάφορες ευρωπαϊκές χώρες μπορεί να ενισχύσει την ανταλλαγή γνώσεων, οδηγώντας στην ανάπτυξη καινοτόμων θεραπειών spa, τεχνολογιών και προγραμμάτων ευεξίας. Αυτή η συνεργασία θα μπορούσε να περιλαμβάνει κοινά ερευνητικά έργα, συνέδρια και ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών για την αναβάθμιση των συνολικών προτύπων και της αποτελεσματικότητας των θεραπειών spa σε ολόκληρη την ήπειρο.
Σε ένα τόσο εμπλουτισμένο ευρωπαϊκό πλαίσιο, ο αναπτυσσόμενος τομέας του Ελληνικού Θερμαλισμού μόνο οφέλη μπορεί να αποκομίσει. Η ιατρική χρήση των θερμομεταλλικών πηγών γεννήθηκε ιστορικά στη χώρα μας και οι προϋποθέσεις για την ανανεωμένη σύγχρονη ανάπτυξη της υπάρχουν και τώρα στην Ελλάδα, περιμένοντας να αξιοποιηθούν κατάλληλα.
