Γρηγόριος ο Ε΄
Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως
(10/22 Απριλίου 1821)
Ίδρυμα Προασπίσεως Ηθικών και Πνευματικών Αξιών
Στις 10/4 ἑορτάζει ὁ μεγάλος Ἱερομάρτυρας Ἁγ. Γρηγόριος ὁ Ε΄ Πατριάρχης Κων/λεως.
Συνημμένως φωτογραφία εἰκόνος ἀπὸ τὸ Τέμπλο τοῦ Ἱ. Ναοῦ Ἁγ. Νέου Ὁσιομάρτυρος Παύλου τοῦ ἐξ Ἀροανίας Καλαβρύτων, εἰς τὴν γενέτειρα τοῦ Ἁγίου.
Ἐπισυνάπτουμε έπίσης:
ΠΡΩΤΟΝ
Τὴν ἀπὸ τὰ Χριστούγεννα τοῦ 2016 – πάντα ἐπίκαιρον – ἐπιστολὴν τοῦ λογίου Γέροντος Μαξίμου Ἰβηρίτου (Νικολοπούλου), ὁ ὁποῖος
ἀναλύει ἐπιστημονικῶς, ὅπως πάντοτε, τὴν ἄρσιν τοῦ εἰκονικοῦ ἀφορισμοῦ τῶν ἡρώων τῆς Ἐθνικῆς μας Παλιγγενεσίας ὑπὸ τοῦ Πατριάρχου Γρηγορίου τοῦ Ε΄, μετὰ τῶν σχολίων μας (ἴδ. «Φωτεινὴ Γραμμή» τεῦχος 73 (Δεκέμβριος 2017 σελίδες 91 – 98)
ΔΕΥΤΕΡΟΝ
Τὸ ἄρθρο τοῦ εὐσεβοῦς μαθηματικοῦ κ. Παναγιώτη Μυργιώτη μὲ τίτλον «Γρηγόριος Ε΄ Πατριάρχης, Άγιος και Εθνομάρτυρας»
Γρηγόριος Ε΄ Πατριάρχης, Ἀγιος και Εθνομάρτυρας, Παναγιώτη Μυργιώτη, Μαθηματικού
ΤΡΙΤΟΝ
Τὸ ποίημα τοῦ Ἀριστοτέλους Βαλαωρίτου (ἐκ Λευκάδος 1824—1879)
«Τo Σxoινί του Πατριάρχη»
Τὸ ὁποῖον ἀπηγγέλθη κατὰ τὴν τελετὴν ἀποκαλυπτηρίων τοῦ ἀνδριάντος αὐτοῦ εἰς τὰ προπύλαια τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν (σημερινὸν Ἐθνικὸν & Καποδιστριακὸν Πανεπιστήμιον Ἀθηνῶν) *
Πῶς μᾶς θωρεῖς ἀκίνητος;… Ποῦ τρέχει ὁ λογισμός σου,
τὰ φτερωτά σου ὄνειρα;… Γιατὶ στὸ μέτωπό σου
νὰ μὴ φυτρώνουν, γέροντα, τόσαις χρυσαῖς ἀχτίδες,
ὅσαις μᾶς δίδ’ ἡ ὄψη σου παρηγοριαῖς κ’ ἐλπίδες;…
Γιατὶ στὰ οὐράνια χείλη σου νὰ μὴ γλυκοχαράζῃ,
πατέρα, ἕνα χαμόγελο;… Γιατὶ νὰ μὴ σπαράζῃ
μὲσα στὰ στήθη σου ἡ καρδιά, καὶ πῶς στὸ βλέφαρό σου
οὔτ’ ἕνα δάκρυ ἐπρόβαλε, οὔτ’ ἔλαμψε τὸ φῶς σου;…
Ὁλόγυρά σου τὰ βουνὰ κ’ οἱ λόγγοι στολισμένοι
τὸ λυτρωτή τους χαιρετοῦν… Ἡ θάλασσ’ ἀγριωμένη
ἀπὸ μακρὰ σ’ ἐγνώρισε καὶ μ’ ἀφρισμένο στόμα
ποὺ σὲ κρατεῖ στὰ σπλάχνα του… Θυμᾶται τὴν ἡμέρα,
ὁποὺ κι’ αὐτὴ στὸν κόρφο της, σὰν τρυφερὴ μητέρα,
πατέρα μου, σ’ ἐδέχτηκε… Θυμᾶται στὸ λαιμό σου
τὸ ματωμένο τὸ σχοινί, καὶ στ’ ἅγιο πρόσωπό σου
τ’ ἄτιμα τὰ ραπίσματα… τὸ βόγγο… τὴ λαχτάρα…
τοῦ κόσμου τὴν ποδοβολή… Θυμᾶται τὴν ἀντάρα…
τὴν πέτρα, ποὺ σοῦ κρέμασαν… τὴ γύμνια τοῦ νεκροῦ σου…
τὸ φοβερὸ τὸ ἀνάβρασμα τοῦ καταποντισμοῦ σου…
Δὲν ἐλησμόνησε τὴ γῆ ποὺ σὤγινε πατρίδα,
οὔτε τὸ χέρι ποὺ εὔσπλαχνο μ’ ὁλόχρυση χλαμύδα
τὴ σάρκα σου ἐσαβάνωσε τὴ θαλασσοδερμένη,
ὅταν, πατέρα μου, ἄκαρδοι, γονατισμέν’ οἱ ξένοι
τὸ αἶμά σου ἔγλυφαν κρυφὰ στὰ νύχια τοῦ φονιᾶ σου…
Τώρα σὲ βλέπει γίγαντα, πατέρα, ἡ θάλασσά σου…
Τὸ λείψανό σου τὸ φτωχό, τὸ ποδοπατημένο,
τ’ ἀνάστησε ἡ ἀγάπη μας κ’ ἐδῶ μαρμαρωμένο
θὰ στέκῃ ὁλόρθο, ἀκλόνητο κ’ αἰώνιο θὰ νὰ ζήσῃ,
νἆναι φοβέρα ἀδιάκοπη σ’ Ἀνατολὴ καὶ Δύση…
Πενῆντα χρόνοι πέρασαν σὰν νἄτανε μιὰ μέρα!…
Γιὰ σᾶς ποὺ εἶσθε ἀθάνατοι φεύγουν γλυκειαῖς, πατέρα,
πετοῦν ἡ ὥραις ἀμέτρηταις στοῦ τάφου τὸ λιμάνι…
Γιὰ μᾶς… καὶ μόνη μιὰ στιγμὴ ἀρκεῖ νὰ μᾶς μαράνῃ…
Πενῆντα χρόνοι πέρασαν κι’ ἀκόμη ἡ ἀνατριχίλα
βαθειὰ μᾶς βόσκει τὴν καρδιά… Μὲ τὰ χλωρὰ τὰ φύλλα
ἀνθοβολεῖ κι’ ὁ τὰφος σου καὶ στὸ μνημόσυνό σου
ὑψώνεται στὸν οὐρανὸ τὸ νεκρολίβανό σου
μὲ τῶν ἀνθῶν τὴ μυρωδιὰ καὶ μὲ τὸ καρδιοχτύπι
τοῦ κόσμου,, ποὺ ἐζωντάνεψες… Γέροντα, τὶ σοῦ λείπει;…
Πῶς μᾶς θωρεῖς ἀκίνητος;… Ποῦ τρέχει ὁ λογισμός σου;…
Ποιός εἶν’ ὁ πόθος σου ὁ κρυφὸς καὶ ποιό τὸ μυστικό σου;…
Εἶχαν ξυπνήσει ἀνέλπιστα οἱ νεκρωμένοι δοῦλοι
κι’ ἀπὸ τὸ γέρο Δούναβη ὡς τ’ ἄγριο Κακοσοῦλι
ἔβαζε γῆ καὶ θάλασσα… Σεισμός, φωτιά, τρομάρα,
σπαθὶ καὶ ψυχομάχημα καὶ δάκρυ καὶ κατάρα.
Ἐβρόντουν κι’ ἄστραφταν παντοῦ τὰ κλέφτικα λημέρια…
Γοργὰ τοῦ Χάρου ἐθέριζαν τ’ ἀχόρταγα τὰ χέρια,
κ’ ἦταν ὁ πόλεμος χαρά, τὰ φονικὰ παιχνίδια…
Μὲ μιᾶς θολώνουν τοῦ Ὄλυμπου τὰ χιονισμένα φρύδια
καὶ μαῦρα νέφη ἁπλώνονται στοῦ Κίσσαβου τὴ ράχη…
Ἀνατριχιάζουν τὰ κλαριὰ καὶ τὰ νερὰ κ’ οἱ βράζοι
μένουν παράλυτα, νεκρά, σὰν νἆχε διαπεράσει
κρυφὸ μαχαίρι αὐτὴ τὴ γῆ κ’ ἐσκότωσε τὴν πλάση…
Εἶχε προβάλει ἀπὸ μακρὰ πουλὶ κυνηγημένο
σὰ σύγνεφο μὲ τὸ βορειᾶ καὶ μαυροφορεμένο,
σκοτείδιασε τὸν οὐρανὸ μὲ τὰ πλατειὰ φτερά του,
καὶ μὲ φωνή, ποὺ ἐξέσχιζε σκληρὰ τὰ σωθικά του,
ἐρρέκαξε κ’ ἐβρόντησε… «Χτυπᾶτε, πολεμάρχοι!…
Ἀπ’ ἄκρη σ’ ἄκρη ὁ χαλσμός… Κρεμοῦν τὸν Πατριάρχη!…
Τοῦ μυστικοῦ διαλαλητῆ πέφτει στὴ γῆ, στὸ κῦμα
τὸ φλογερὸ τὸ μήνυμα κι’ ἀπὸ ἕνα τέτοιο κρῖμα
ἐφύτρωσε ἄσβεστη φωτιὰ καὶ μὲ τὴ δύναμή σου
ἐθέριεψε, ἐζωντάνεψε τ’ ἄτιμο τὸ σχοινί σου
κ’ ἔγεινε φίδι φτερωτὸ στὸν κόρφο τοῦ φονιᾶ σου…
Καλόγερε, πῶς δὲν ξυπνᾷς νὰ ἰδῇς τὰ θαύματά σου;…
Ἀναστηλώνεται ὁ Μωρηᾶς… Ἡ Ρούμελη μουγκρίζει…
Ἱδρώνουν αἷμα τὰ βουνά, τὸ δάκρυ πλημμυρίζει…
Παντοῦ παράπονο βαθὺ καί ἀλαλαγμοὶ καὶ θρῆνοι…
Διαβαίνει μαύρ’ ἡ ἄνοιξη. Τὰ ρόδα σας, οἱ κρίνοι
λησμονημένοι τήκονται καὶ τὰ πουλιὰ σκιασμένα
ἀφίνουν ἔρμη τὴ φωλιὰ καὶ φεύγουνε στὰ ξένα…
Στοῦ Γερμανοῦ τὸ μέτωπο κρυφὰ γλυκοχαράζει
τοῦ Γένους τὸ ξημέρωμα… Πᾶσα ματιά σου σφάζει…
Διωγμέν’ ἀπὸ τὸν Κάλαμο, μὲ τὴν ψυχὴ στὸ στόμα,
χιλιάδες γυναικόπαιδα δὲ βρίσκουν φοῦχτα χῶμα
νὰ μείνουν ἀκυνήγητα… κι’ ὁ Χάρος δεκατίζει…
Ρυάζεται ὁ Βάλτος, σὰ θεριὸ τὴ χαίτη του ἀνεμίζει…
Φλόγα παντοῦ καὶ σίδερο… δὲν θ’ ἀπομείνῃ λόθρα…
Στὴν Κιάφα νεκρανάσταση… στοῦ Πέτα καταβόθρα…
Πέτρα δὲ μένει ἀσάλευτη… κλαρὶ χωρὶς κρεμάλα…
Ἐρμιὰ καὶ ξεθεμέλιωμα στὴν Τρίπολη, στοῦ Λάλα…
Κι’ ὅταν τὸ χέρι ἐχόρταινε κ’ ἔπεφτε στομωμένο
νὰ ξανασάνῃ τὸ σπαθὶ στὴ θήκη ξαπλωμένο,
ἐφώναζε ὁ ἀντίλαλος… «Χτυπᾶτε, πολεμάρχοι!…
Ἀπ’ ἄκρη σ’ ἄκρη ὁ χαλασμός… Κρεμοῦν τὸν Πατριάρχη!»…
Φριμάζουν τὰ Καλάβρυτα… Καπνίζει τὸ Ζητοῦνι…
κ’ ἡ Μάνη ἡ ἀνυπόμονη τεντώνει τὸ ρουθοῦνι
σὰν τὸ καθάριο τἄλογο, νὰ μυριστῇ τ’ ἀγέρι
πού, ταχυδρόμος τ’ οὐρανοῦ, μὲ τὰ φτερά του φέρει
τοῦ Διάκου τὴ σπιθοβολὴ καὶ τὴν ἀναλαμπή του…
Ὁ γυιὸς τ’ Ἀνδρούστου στὴ Γραβιὰ στηλώνει τὸ κορμί του
κ’ ἐπάνω του, σὰ νἄτανε θεόχτιστο κοτρῶνι,
συντρίβεται ἡ Ἀρβανιτιὰ μὲ τὸν Ὀμὲρ Βρυώνη…
Φεγγοβολοῦν τὰ πέλαγα στὴν Τένεδο, στὴν Σάμο
καὶ κάθε κῦμα πὤρχεται νὰ ξαπλωθῇ στὴν ἄμμο
ξερνῶντας αἷμα καὶ φωτιά, φωνάζει… «Πολεμάρχοι!…
Ἐκδίκηση… ἄσπλαχνη… παντοῦ… Κρεμοῦν τὸν Πατριάρχη!».
Τὸ Σοῦλι τὸ ἀνυπόμονο ψηλὰ στὸ Καρπενῆσι
τοῦ Βότδαρή σου τὴν ψυχὴ γιὰ νὰ σὲ προσκυνήσῃ
σοῦ στέλλει αἱματοστάλαχτη… Στὸν τάφο του κλεισμένο
τὸ Μισολόγγι σκέλεθρο, γυμνό, ξεσαρκωμένο,
δὲν παραδίδει τἄρματα, δὲ γέρνει τὸ κεφάλι…
Κρατεῖ γιὰ νεκροθάφτη του τὸ Χρῆστο τὸν Καψάλη,
τὸ ράσο τοῦ Δεσπότη του φορεῖ γιὰ σάβανό του,
καί φλογερὸ μετέωρο πετᾷ στὸν οὐρανό του
καὶ θάφτεται ὁλοζώντανο… Στὸ διάβα του τρομάζουν
τ’ ἀστέρια ποὺ τὸ κύτταζαν, καὶ ταπεινὰ μεριάζουν…
Κλαρὶ δὲ φαίνεται χλωρὸ καὶ τὸ στερνὸ χορτάρι,
πὤμεινε ἀκόμα πράσινο, τ’ ἀράπικο ποδάρι
τὸ μάρανε, τὸ σκότωσε… Χορτάσαν οἱ κοράκοι…
Στὴ Ράχωβα, στὸ Δίστομο μὲ τὸν Καραϊσκάκη
ἀδελφωμένο πολεμᾷ τῆς Λιάκουρας τὸ χιόνι…
Θερίζει τ’ ἄσπλαχνο σπαθὶ κι’ ὁ πάγος σαβανώνει…
Πλαταίνει πάντα ἡ ἐρημιὰ καὶ τὸ σχονί σου σφίγγει
τοῦ λύκου μας τοῦ ἑφτάψυχου τ’ ἀχόρταγο λαρύγγι…
Ὁ κόσμος ἀνταριάζεται… Καὶ τὰ σκυλόδοντά του
ξερριζωμένα πνίγονται μὲ τὰ ρυάσματά του
στοῦ Ναβαρίνου τὰ νερά… καὶ φεύγει… Ἀνάθεμά τον!…
Ἐσκόρπισαν τὰ σύγνεφα μὲ τ ἀστραπόβροντά των
καὶ κούφια ἀπέμεινε ἡ βοὴ τοῦ μαύρου καταρράχτη…
Μ’ αὐτά… μ’ αὐτὰ τὰ κόκκαλα, τὰ τρίμματα, τὴ στάχτη
ἐχτίσαμε, πατέρα μου, τὴ φτωχικὴ φωλειά μας,
κ’ ἐκεῖθε ἐφύτρωσε ἡ μυρτιὰ καὶ τὰ δαφνόκλαρά μας,
π’ ἀνθοβολοῦν τριγύρω σου… Γιατὶ τὰ δάχτυλά σου
ἀκίνητα δὲν εὐλογοῦν τὰ μαῦρα τὰ παιδιά σου;…
Στ’ ἀνδρειωμένα σπλάχνα σου, μακρ’ ἀπὸ τὴν Ἑλλάδα
ἐρρίζωσε τόσο βαθειὰ τοῦ Χάρου ἡ φαρμακάδα,
π’ οὔτε τοῦ Ρήγα ἡ συντροφιά, καλόγερε, δὲ φθάνει
τὰ σφραγισμένα χείλη σου ν’ ἀνοίξῃ, νὰ γλυκάνῃ…
οὔτε τὸ φῶς τὸ ἀκοίμητο ποὺ στὸ πλευρό σου χύνει
αὐτὸ μας τὸ περήφανο, τὸ φλογερὸ καμίνι;…
οὔτε τὰ δέντρα, τὰ πουλιά, τὰ πράσινα χορτάρια…
οὔτε τὰ βασιλόπουλα, τοῦ Θρόνου μας βλαστάρια,
που θἄρχωνται νὰ χαιρετοῦν τοῦ ποιητῆ τὴ λύρα,
καὶ νὰ ρωτοῦν πῶς ἔγεινε τὸ ράσο σου πορφύρα;…
Τί θέλεις, γέροντ’ ἀπὸ μᾶς;… Δὲ νοιώθεις μιὰ ματιά σου
πόσαις θὰ ἐφλόγιζε καρδιαῖς κι’ ἀπὸ τὰ σωθικά σου
πόση θα ἐβλάστενε ζωή;… Πῶς δὲν ξυπνᾷς, πατέρα;…
Δὲ φέγγει μὲς στὸ μνῆμά σου οὔτε μιὰ τέτοια μέρα;…
Τὸ μάρμαρο μένει βουβό… Καὶ θὰ νὰ μείνῃ ἀκόμα
ποιός ξέρει ὡς πότ’ ἀμίλητο τὸ νεκρικό του στόμα…
Κοιμᾶται κι’ ὀνειρεύεται… καὶ τότε θὰ ξυπνήσῃ,
ὅταν στὰ δάση, στὰ βουνά, στὰ πέλαγα, βροντήσῃ
τὸ φοβερό μας κήρυγμα… «Χτυπᾶτε, πολεμάρχοι!…
Μὴ λησμονεῖτε τὸ σχοινί, παιδιά, τοῦ Πατριάρχη!»…
ΤΕΤΑΡΤΟΝ
Εἰς τὸ Video
οἱ ἀγγελικὲς φωνὲς τῆς Χριστιανικῆς Φοιτητικῆς Δράσεως Θεσσαλονίκης μᾶς μετουσιώνουν μὲ τὴν μελοποίησιν τοῦ ποιήματος.
Περισσότερες λεπτομέρειες εὶς τὸ πανηγυρικὸ τεῦχος τῆς «Φωτεινῆς Γραμμῆς» ἔτους 2021
