ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΒΟΥΛΕΥΤΗ ΣΕΡΡΩΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΜΠΟΥΜΠΑ «Αναμόρφωση του συστήματος διακυβέρνησης Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης α΄ και β΄ βαθμού, κατάργηση νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου δήμων, παρακολούθηση επιδόσεων τοπικής αυτοδιοίκησης, οικονομική και διοικητική διαχείριση οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης, ευζωία των ζώων συντροφιάς, κατασκευή και αναβάθμιση λειτουργούντων χερσαίων συνοριακών σταθμών και λοιπές διατάξεις του Υπουργείου Εσωτερικών».
Σας ευχαριστώ θερμά, κύριε Πρόεδρε.
Κύριε Υπουργέ, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, για να είμαστε ρεαλιστές όταν μιλάμε για αυτοδιοίκηση μιλάμε για μια μεταλλαγμένη αυτοδιοίκηση – υπερδιοίκηση και υπάρχουν scripta manent δείγματα γραφής. Θυμάμαι όταν στην προηγούμενη κοινοβουλευτική θητεία το πρώτο νομοθέτημα ήταν για το περιβόητο επιτελικό κράτος. Εκεί επάνω είχαμε υποβαθμίσει –εσείς, δηλαδή, στη Νέα Δημοκρατία- το δημοτικό συμβούλιο και δώσατε κύρος, αίγλη και δικαιοδοσία στην οικονομική επιτροπή. Δηλαδή η οικονομική επιτροπή αν αποφάσιζε ένα θέμα είναι μείζονος σημασίας, ερχόταν προς συζήτηση στο δημοτικό συμβούλιο. Είναι μια σισύφειος προσπάθεια στην αυτοδιοίκηση, κύριε Υπουργέ. Διότι αυτό το «εκ» και «καλώ», η εκκλησία του δήμου, θέλει ένα ζωντανό κύτταρο της τοπικής κοινωνίας.
Λέτε ότι είναι χρισμένοι τρεις, τέσσερις μεγάλοι δήμοι. Για πάτε λίγο στην επαρχία -μια και εγώ από επαρχία είμαι και είμαι από τον Νομό Σερρών- να δείτε τα κομματικά στελέχη πόσο πίσω είναι οργανωμένα κομματικά στελέχη διαφόρων αποχρώσεων πίσω από δημάρχους υποψηφίους για να ελέγξουν, να προσεγγίζουν, να πείσουν και έχει μετατραπεί σε μια κομματικοποποιημένη αυτοδιοίκηση, η οποία βέβαια έχει και τις αμαρτίες της. Διότι αν δεν έχεις πόρους, δεν μπορείς ουσιαστικά να διοικήσεις τον τόπο σου.
Κάνατε αλχημείες σε ό,τι αφορά τους προέδρους των τοπικών δημοτικών κοινοτήτων. Διακόσιοι κάτοικοι από εδώ, το πήγατε δύο χιλιάδες. Το θέμα είναι το εξής: Θα τους εκπροσωπεί ο πρώτος στις ψήφους που δέχτηκε από τους συγχωριανούς του; Διότι οι τοπικές κοινωνίες τι λένε; Λένε ότι από τότε που καταργήθηκε ο θεσμός των κοινοτήτων είναι νεροκουβαλητές οι Πρόεδροι. Δεν έχουν ούτε γραμματειακή υποστήριξη, ούτε κονδύλια για να διαχειριστούν, οπότε οι δήμοι γίνονται πλέον απρόσωποι, με το σχέδιο Κλεισθένης, Καλλικράτης, Καποδίστριας. Θα τρίζουν τα κόκαλα του Κλεισθένη, αν δούμε και την εδραίωση της δημοκρατίας του έκτου αιώνα προ Χριστού με τις τριετίες που έδωσε μεγάλη αρμοδιότητα στους τότε Βουλευτές που ήταν όμως στην εκκλησία του δήμου.
Άρα και τα ονόματα τα χρησιμοποιούμε, για να δώσουμε αν θέλετε βαρύτητα σε αυτήν τη μεταρρύθμιση.
Η περιφέρεια είναι ο δορυφόρος του πυρήνα. Όμως το αθηνοκεντρικό μοντέλο, όπως είναι δομημένο -και το ξέρετε όλοι, έχετε περάσει από το μεγάλο σχολείο της αυτοδιοίκησης- δεν θέλει να εκχωρήσει αρμοδιότητες και πόρους στην αυτοδιοίκηση για ευνόητους λόγους: Χάνει τη νομή της εξουσίας. Αυτό είναι μια αλήθεια.
Αν θέλετε να φέρετε τομές, κύριε Υπουργέ, στην αυτοδιοίκηση μπαίνει ένα ερώτημα καίριας, ζωτικής σημασίας για την αυτοδιοίκηση: Τι ρόλο παίζει η αιρετή και τι ρόλο παίζει η αποκεντρωμένη περιφέρεια στο δεύτερο βαθμό; Ό,τι δεν μπορεί να περάσει από την αιρετή, περνά από την αποκεντρωμένη -στρίβειν διά το αρραβώνος- όταν δεν έχει την πλειοψηφία έστω και από τους δικούς του συμβούλους. Ο περιφερειάρχης έχει πάρει αρμοδιότητες. Αν θέλατε την αυτοδιοίκηση ουσιαστική, θα θεσπίζατε, όπως στην Επιτροπή Περιφερειών, να έχει νομοπαρασκευαστικό και πιο παρεμβατικό χαρακτήρα. Αυτή είναι κατ’ ουσίαν μία επιτροπή η οποία μπορεί να παραγάγει νομοθετικό έργο για την αυτοδιοίκηση αν το οραματιζόμαστε αυτό.
Η Ευρώπη είναι Ευρώπη των περιφερειών, δεν είναι Ευρώπη των χωρών. Έψαξα στοιχεία για διάφορα κράτη. Έχουν ελλείψεις. Μου έκανε εντύπωση όμως ότι στην Ουγγαρία υπάρχει μια ενισχυμένη αυτοδιοίκηση. Στην Ιταλία ξέρουμε εδώ και πάρα πολλά χρόνια ότι το κράτος λειτουργεί χάρη στην αυτοδιοίκηση.
Εσείς, λοιπόν, δεν δίνετε τα παρακρατηθέντα. Δεν δίνετε τον ΦΠΑ και αυτόν τον περιβόητο φόρο ζύθου που εξαγγέλθηκε πριν από πολλά χρόνια για να αποδοθεί στους δήμους. Δεν δόθηκαν κονδύλια για τις περιβόητες χωματερές στους δήμους, άλλαξαν κωδικούς και φτάσαμε σήμερα να έχουμε αρκετά πρόστιμα, να έχουμε ανεξέλεγκτες χωματερές, που δεν ξέρουν πώς να τις διαχειριστούν οι δήμοι. Σήμερα δεν έχει γίνει ουσιαστικός έλεγχος ποιότητας νερού στους δήμους με το δίκτυο ύδρευσης που έχουν. Είναι πολλές οι αμαρτίες και από τη στιγμή που δεν υπάρχουν πόροι στην αυτοδιοίκηση, η αυτοδιοίκηση έρχεται ως επαίτης όσον αφορά τον τρόπο που πρέπει να λειτουργήσει.
Όταν μιλάμε για εκκλησία του δήμου, δεν μιλάμε για κάτι απρόσωπο. Είναι ένα ζωντανό κύτταρο, μια σύνθεση ανθρώπων και εσείς πάτε τώρα με τηλεδιασκέψεις, με συγχώνευση επιτροπών, με κατάργηση νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου, κατάργηση σχολικών επιτροπών, δίνοντας μεγαλύτερη αρμοδιότητα όσον αφορά το οδικό δίκτυο στην αυτοδιοίκηση, όταν δεν έχει μηχανήματα ακόμη και υπάρχουν σοβαρές ελλείψεις στον τομέα της καθαριότητας.
Εγώ θα περίμενα μία ενίσχυση, για παράδειγμα, για τους αγροτικούς δήμους με τα Γραφεία Αγροτικής Υποστήριξης. Θα περιμέναμε ως Ελληνική Λύση να οργανώσετε τα Γραφεία Παραπόνων των Πολιτών. Μπορεί να βάζετε μέσα την αξιολόγηση αλλά εκ του σύνεγγυς πρέπει να πηγαίνουν οι πολίτες γιατί όπως λέει και λαός «τα παράπονα στο δήμαρχο».
Πρέπει να μιλήσουμε λοιπόν για μια αυτοδιοίκηση στην Ελλάδα, η οποία πρέπει να ορθοποδήσει, αλλά -κακά τα ψέματα- οι εκάστοτε κυβερνήσεις τα τελευταία χρόνια δεν εκχωρούν εξουσία. Φοβούνται. Είναι ένας φόβος ότι η νομή της εξουσίας θα διαταραχθεί και οι δήμαρχοι θα γίνουν πραγματικοί κυβερνήτες, δεν θα είναι κωπηλάτες. «Ερέτην χρήναι πρώτα, πριν πηδαλίοις επιχειρείν». Ο δημοτικός σύμβουλος πρέπει να αποκομίσει σημαντική εμπειρία και μετά μπορεί να γίνει δήμαρχος.
Μιλάτε για τις περιφέρειες, κύριε Υπουργέ, μιλάτε για αυξήσεις των συνεδριάσεων των περιφερειακών συμβουλίων. Είναι πολύ λίγα τα χρήματα που παίρνουν οι περιφερειακοί σύμβουλοι και καλούνται να εξετάσουν θέματα πολυσέλιδα χωρίς να έχουν επιστημονική γραμματειακή υποστήριξη. Δεν βγαίνει έτσι η λειτουργία ενός περιφερειακού συμβουλίου. Είναι υποβαθμισμένος ο ρόλος των περιφερειακών συμβούλων. Αν θέλατε μια ουσιαστική αυτοδιοίκηση, θα δίνατε και το χωροταξικό. Το χωροταξικό κανείς δεν το αγγίζει.
Κοιτάξτε να δείτε, τόσο εγώ ως γραμματέας του Περιφερειακού Συμβουλίου Κεντρικής Μακεδονίας, όσο και ο επικεφαλής μας, ο Κυριάκος ο Βελόπουλος, έχουμε περάσει τέσσερα χρόνια από αυτό το μεγάλο σχολείο. Ένας Κυριάκος Βελόπουλος τότε σας θυμίζω ότι αντέδρασε για τη χρηματοδότηση για ένα τζαμί στην Κεντρική Μακεδονία και ειδικότερα στην πατρίδα μου, τις Σέρρες. Ήταν αυτός -για να δείτε πόσο ουσιαστικό ρόλο μπορεί να παίξει ένα περιφερειακό συμβούλιο- που είπε σε μια επιτροπή ότι ο ελεγκτής και ο ελεγχόμενος ήταν ο ίδιος. Και ποια υπόθεση ήταν αυτή; Η υποτιθέμενη επένδυση χρυσού από την ELDORADO στη Χαλκιδική, η ίδια εταιρεία ήταν ελεγκτής και ελεγχόμενος συνάμα. Αντιδράσαμε τότε ως συνδυασμός για τη ΒΙΠΕ της Θεσσαλονίκης, για το μεταλλαγμένο χωροταξικό που επεκτάθηκε στη Χαλκιδική και για πάρα πολλά ζητήματα που έχουν να κάνουν με το θέμα της Μακεδονίας. Να θυμίσω -λείπει ο κ. Κατρίνης- ότι ο Κυριάκος Βελόπουλος τότε έλεγε ότι δεν υπάρχει Συνθήκη του Βουκουρεστίου και Συνθήκη του Λονδίνου να ορίζει τη Μακεδονία. Όντως ο Αντώνης Σαμαράς αντέγραψε αυτήν την ιδεολογική πλεύση και αυτά τα ιστορικά στοιχεία που είχε παραθέσει τότε ο επικεφαλής μας, ο Κυριάκος ο Βελόπουλος.
Είναι πάρα πολλά τα ζητήματα. Λείπει ο κ. Βορίδης. Πέταξε κάτι για τον ΕΛΓΑ και έφυγε. Ποιος ΕΛΓΑ; Ξέρετε ότι ο ΕΛΓΑ στο καταστατικό του, κυρίες και κύριοι, δεν ορίζει αποζημίωση από έντονη βροχόπτωση; Και μιλάμε για πλημμύρες; Πρέπει, δηλαδή, πρώτα να γίνει πλημμύρα. Η έντονη βροχόπτωση δεν μπορεί να ρίξει την ποιότητα της αγροτικής παραγωγής και τρέχουν μετά οι αγρότες να πάρουν το de minimis;
Κύριε Υπουργέ, γνωρίζετε -λείπει ο κ. Βορίδης που πέρασε και από το Αγροτικής Ανάπτυξης- ότι ο ΕΛΓΑ σύμφωνα με το καταστατικό του -ακούγεται περίεργο- δεν αποζημιώνει καλλιέργειες από έντονη βροχόπτωση, παρά μόνο από πλημμύρες και άλλα πολλά. Ο δε ΟΠΕΚΕΠΕ στους ελέγχους που κάνει στους αγρότες που τρέχουν στη Θεσσαλία φανταστείτε ότι έχει να πληρώσει από υποτιθέμενους τυχαίους ελέγχους από το 2019 και τα έξοδα τρέχουν. Είναι πολλαπλά και σύνθετα τα προβλήματα των αγροτών. Το μέγεθος τεράστιο. Μόνο τα στρέμματα με βαμβάκι -εξαγώγιμο προϊόν- στη Λάρισα είναι 1 εκατομμύριο ευρώ, 1,3 εκατομμύρια είναι τα σιτηρά, που αν το επιτρέψουν οι εδαφολογικές συνθήκες θα τα σπείρουν, και 800 χιλιάδες είναι τα μήλα.
Γιατί, όμως, κρυβόμαστε; Η Ελλάδα δεν είναι αυτή που έχει υπογράψει τη συνθήκη GATT; Γιατί κοροϊδεύουμε και δουλεύουμε τους αγρότες; Έχει το δικαίωμα η Ελλάδα να κάνει αθρόες εισαγωγές από τρίτες χώρες. Μπορεί να βάλει βέβαια φόρο διοξειδίου του άνθρακα στα τελωνεία, αλλά δεν το τολμά. Είναι πολλά τα ζητήματα.
Όταν μιλάμε για αυτοδιοίκηση μιλάμε για ένα ζωντανό κύτταρο. Πρέπει να μείνει έξω από κομματικά κλισέ. Δεν είναι αυτό αυτοδιοίκηση και πρέπει να το παραδεχτούμε. Είναι μια ετεροδιοίκηση η οποία επαιτεί για να πάρει κάποια χρήματα μέσα από διάφορα προγράμματα ή να καθίσει κάνα σαρανταπεντάρι, ενώ αυξήσατε και τις απευθείας αναθέσεις στις 60 χιλιάδες ευρώ. Είναι καλές όταν χρειάζονται για θεομηνίες.
Είναι πολλές οι αμαρτίες που κουβαλάει η αυτοδιοίκηση. Αυτό είναι μια αλήθεια. Είναι πάρα πολύ υποβαθμισμένος ο ρόλος της. Δεν έχει τεχνικές υπηρεσίες να εκπονήσει μελέτες, πάνε πίσω τεχνικά έργα. Δεν μπορεί να αναλάβει πρωτοβουλίες, δεν έχει αρμοδιότητες. Όσον αφορά αυτό που φέρατε το 2019 ως το λεγόμενο «επιτελικό κράτος» που οραματιζόσασταν, φτάσαμε σε σημείο μετά από τέσσερα χρόνια να μιλάμε πάλι για μια αναδιάρθρωση και μάλιστα λίγες μέρες πριν από την κάλπη να μην ξέρει πραγματικά ένας δήμαρχος – κωπηλάτης -κωπηλάτης είναι, δεν είναι καπετάνιος- πώς θα λειτουργήσουν τα δημοτικά συμβούλια στα πρέπει να είναι εκ του σύνεγγυς, να παίρνουν αποφάσεις και να λαμβάνονται συλλογικές αποφάσεις. Δεν μπορεί ένας πρόεδρος κοινότητας ο οποίος έχει λιγότερες ψήφους να διοικεί ένα χωριό, το οποίο έγινε απρόσωπο, και κάποιος άλλος επειδή είναι του δημάρχου να διοικεί.
Είναι πολλά τα ζητήματα. Αν θέλουμε όμως να οραματιζόμαστε ένα επιτελικό ουσιαστικό λειτουργικό κράτος θα πρέπει επιτέλους να κάνουμε μια σοβαρή κουβέντα και όχι απλά ένα συγκεντρωτισμό κρεοντικού τύπου στον δήμαρχο
